|
2017
|
|
|
" Jende guztiak hitz egiten zuen bere ontasunari buruz eta lurralde
|
hartako
Printzeak haren berri izan zuenean, astean behin, herriaren kanpoaldean zuen jardinean ibiltzeko baimena eman zion. Jardina ederra zen eta umeak ezin ziren bertan sartu, beraz, ohore handia zen Bertharentzat."
|
|
|
Herria zoragarria zen. Zenbat aldiz jolastu ote zuen kale zahar haietan, zenbat arrankari harrapatu ote zituen erreka
|
hartako
ur gardenetan eta zenbat aldiz igo ote zen mendi eder haietara. Ez, herriak ez zeukan kulparik.
|
|
|
Dena den, heriotzaz baino gehiago ez ote duen hitz egin absentziaz, galeraz, gabeziaz. Cortazarren ipuin
|
hartako
pertsonaia hark esango balu bezala," ez naiz deus deskribatzen ari, ulertzen saiatzen ari naiz bakarrik".
|
|
|
Baina, Iruñea urte osoan izan daitekeen arren festa, maiatza ez da sanfermin, eta bertako argazki gutxi egin zituen Breslauerrek, Schwarzenbachek bueltan ez zion eskaini erreportaje bakar bat. Bidaia
|
hartako
argazkiak, oro har, ez dira leku esanguratsu, monumentu garrantzitsuei egindakoak Loiolako basilika izango da salbuespena. Bai, aldiz, detaile txiki, atentzioa ematen dioten pertsonaia, batez ere haur gazteenak.
|
|
|
Carol Rama, beste behin, eszena horretatik kanpo geratuko da. Nahiz kautxuzko pneumatikoak sarri agertzen diren garai
|
hartako
obran aitak, hondoa jo aurretik, bizikleta fabrika bat izan zuen. Baina ez bakarrik:
|
|
|
Gogoan dut liburukiaren izenburua ere: Los que se van176 Ipuin liburua zen eta, adiskideek ohartarazi zidatenez, lagungarri ona izango nuen, herrialde
|
hartako
jendea eta kultura ezagutzeko eta, agian, ulertzeko.
|
|
|
Errazegia zatekeen beren hartan utzi eta besterik gabe ematea. Baina herri txiki
|
hartako
idazle handi honen eta Euskal Herriko hizkuntzaren nahiz irakurlearen errespetuagatik, zor niela pentsatu nuen batari zein besteei itzulpenarekin batera, hainbat hitzen azalpenak ere ematea. Hori izan da liburuan hainbeste oin ohar aurkitzearen arrazoia.
|
|
|
distiratsua, berritzailea eta sustatzailea. Aro berria ireki zuen herri
|
hartako
literaturan. Zenbaitek" Ekuadorko narratibaren urrezko aro" deitu dio eta, zalantzarik gabe, Latinoamerikako klasikoen hainbat izenburu ezagun ekarri dizkigu.
|
|
|
Beroa itotzerainokoa zen, zerupe urdin
|
hartako
aire zabalean. Zenbat kostatzen zen harri ale bakoitza egitea!
|
|
|
Sarraskijale bat hegan igaro zen gainaldeko algarroboetarantz: sabai erabat urdin
|
hartako
beltzune bakarra.
|
|
|
Benito txapela buruan jartzen ari zen. Bazuen zer esatekorik egun
|
hartako
lagun berriari. Hirira bidean zihoazen ilunabarrean, hautsez betetako bideetan barna.
|
|
|
Saladoak90 urrezko sua zirudien. Atzean utzi ahala, arratsalde bare
|
hartako
ur geldoa itzaltzen ari zen. Choloen txaboletan sutondoetako printzak ikusten ziren iluntze jaioberrian nabarmentzen.
|
|
|
Ruralaren musuek gau ilun
|
hartako
musuek min egiten zioten Petitari. Zaplaztekoak balira bezala...
|
|
|
Gorputza, tenkatuta. Eta une
|
hartako
argitan, adar artetik iragazitako eguzki izpiak bezain argi eta dizdizari nabaritu zuen makila: zuzen, geldi.
|
|
|
Argitalpenari segituan jarraitu zitzaion polemika. Ez epela, urte
|
hartako
udara sargoriaren parekoa baizik. Izan ere, New Yorker Daily News egunkariko kritikaria Ferreira Edgar Allan Poeren mailan jartzera ausartu zen:
|
|
|
Geldialdi bakoitzean, Kristopherrek pasarte esanguratsuren bat irakurtzen zuen ozenki, agenteek zela hau zela hori aztertzen zuten bitartean. Bikoteak baietz egiten zuen etengabe burua astinduz, noiz edo noiz begiradak elkartrukatzen eta, azkenerako, susmotik usterako bidean, sotora eramateko eskatu zioten ibilbide makabro
|
hartako
gidariari.
|
|
|
Bukatzeko, behin eta berriz errepikatzen den ziklo
|
hartako
hirugarren pausoari erreparatuko diogu orain. AMIA analisia eta online marketing plana garrantzitsuak dira, baina, ezer gutxirako balio izango lukete orain arteko guztiari erreparatuko ez bagenio.
|
|
|
Baina, Asle ez zela konturatu zenean, txundituta geratu zen, inork ez baitzuen hara heltzea lortu. Leku
|
hartako
jende gehienak kobazuloaren sarrera ikusita ez zen barrura sartzen eta besteek Tutiren ahotsa entzun eta beste pasabidetik joaten ziren. Txakur erraldoi haren begi hilgarriak ikusi arte Nortzuk zarete?
|
|
|
Nolatan dakidan? Ni gargola nauzuelako, gaztelu
|
hartako
gargolen nagusia. Agian, une honetan zure atzean, zuri begira egon litekeen bera!
|
|
|
Joateko ordua heldu zenean planeta
|
hartako
estralurtar asko hurbildu ziren esperientzia berria bizian ikusi ahal izateko, baina haien galaxia bereko beste planeta batzuetako estralurtarrak ere hara joan ziren. Azkenean, lurrera heldu ziren.
|
|
|
Ez ninduen edonola egin. Sasoi
|
hartako
arkitektorik onenetariko batek diseinatu ninduen eta altzairu ederrenez jantzi ninduten. Handik gutxira, Juanjo, nire lorategian ezkondu zen Etxebarri baserriko Maritxu Iriarte gazte mardularekin eta geroago, euren seme alabak bertan hazten ikusi nituen urteetan zehar.
|
|
|
Behin, nire oroitzapenekin nengoela, eta ez 1956 urte
|
hartako
gora-beherekin, kamiseta zuri, larruzko jaka eta praka beltzdun lau gizonezko erraldoi sartu ziren dendara eguzkitako betaurreko eta guzti. Hauen erdian ostera, zuriz jantzitako beste bat zegoen.
|
|
|
Leku haietatik egunero idatzi zituen postalak aurkituko dituzu liburu honetan. Lehenago, Berria egunkarian ere argitaratu ziren guztiak, urte
|
hartako
abuztuan.
|
|
|
Garai hartakoa ere izan zen Juanito apaizaren bizitzan izugarrizko pisua izango zuen jazoera bat. Herrialde
|
hartako
apezpikuak erabakita, inguruko erlikiarik baliotsuena Juanitok errejentatzen zuen parrokiara trasladatua izan zen: Santa Luziaren gorpu ustelgabea.
|
|
|
" Konklusio batera iritsi naiz. Garai
|
hartako
gizonek arrunt tontoak behar zuten izan horrelako emakume puska birjina uzteko. Tontoak edo inozenteegiak.
|
|
|
Gauzak horrela, Erdi Aroko euskarak sekula ezagutu duen mailarik altuena lortu zuen. Garai
|
hartako
trobadore euskaldunak munduko onenak ziren.
|
|
|
Hala, Ninive hiri handi
|
hartako
erregeak ere, entzun zuenean haserre zela haren eta harenen kontra Jainkoa, agindu zuen hiri guztia jar zedila deboziotan eta penitentziatan, guztiak barau zitezela, eta are abere mutuei ere ez zekiela eman jatera eta ez edatera, esaten zuela (Jon 3:9):
|
|
|
Hark ekartzen du egiazko alaitasuna, hark oinaze guztietatik sendatzen du arima eta hark kanpora ere ateratzen du barren
|
hartako
harra eta tristura. Zeren san Anbrosiok dioen bezala (Commentaria in Epist. ad Corinth.
|
|
|
Baina bestela, Jainkoak begira zaitzala, bekatutan eta bekatu egiteko gogoan eta borondatean zaudela, zeure azken eritasunak ediretetik. Zeren baldin hala edireten bazaitu, arrisku da zeure eritasun
|
hartako
konfesatzeak, urrikiak, debozioak eta egiten dituzun beste saio guztiek ere deus gutxi balioko duten, indar gutxi izango duten.
|
|
|
Monasterio
|
hartako
abadeak egiteko haren berri jakin zuenean, ikusirik ezen fraide hura galtzeko arriskutan zela, egin zuen gogoeta zer moldez aterako eta libratuko zuen arrisku hartatik. Eta iruditurik ezen tentazio haiek guztiak alferkeriatik, egiteko gabe, aise, bere gogara, plazerera eta atsekaberik gabe egotetik heldu zitzaizkiola, erauzarazi zion falso testimonio gaizto bat:
|
|
|
Zu izan zara, Etxauz, mendi Pirinioetan, Aldudeko hegaletan betiere zentinela eta begirale bezala iratzarririk dagoen jauregi eta gaztelu handi, eder, noble
|
hartako
seme.
|
|
|
Donostia, 2017ko martxoan hainbeste beldurtu, pasatuko da hau ere, zer gertatuko da ba, merezi izan du eta aski da, Harry Potter dirudi, baina Harry Potter pakistandarra, kimioterapia egin beharrik ez, onartzen dut jainkoen zigorra, ez, mesedez, ez, zergatik joanerakoan, itzulerakoan gertatu besterik ez, nork esan dezake Metropolitanean La Bohème ikusi duenik ohaide izan dituen bi emakume zoragarri albo banatan izanda, Walter Pensacola alua nirekin batera hilko duk behintzat, putakumeak aurre hartu nahi zidaan Sintasolen salmentekin, orain ikusiko duzue zer den ona, orain ikusiko duzue zer den garrasi egitea, kendu ba labana, kakanarru bat duk, itxaropena da galtzen den azkena, oraintxe galdu dudalako dakit, trilogiako azken alea nola bukatuko ote da, bye bye, gizontxo, que os den, jainkoarengan ez dut federik, baina aukeran nahiago jainko asko dauzkaten erlijioak, montaña rusa al da, ama, montaña rusa al da, beste mezu bat utzi behar nion Orlandori erantzungailuan, ez hain patetikoa, eta mobilean grabatzen badut, aurkituko ote dute onik trastea, bada giltza bat armairu gaineko sobre gorri batean, giltza horrek zerako tiradera irekitzen du, esango dut, bizitza asegurua eskaini zidatenean, klikatu genuen ala ez genuen klikatu, badaezpada hobe da hegazkin txartelak beti Visarekin ordaintzea, suge larruzko bota zuri horiek bai ederrak, eder direnez zapatak, ederra behar du haiek soinean dituzula hiltzea ere, edo ni bezala haiei begira, bitxia hauxe, hil beharrak berak baino gehiago izorratzen nau ondoan zokormazo inpresentable hau dudala hiltzeak, larrialdietako irteeraren ondoan, beharrik, okerragoa litzateke hiesarekin gaixotuko banintz, konparazio, leuzemia, esklerosi anizkoitza, si tú me dices ven, ez dago koberturarik, sesio bikoitza Bellas Artes zineman, ikusiko dugu egia ote den zure bizitza film batean bezala begien aurretik igarotzen zaizun kalaka hori dena, hogeita zazpi, Amy Winehousek eta Jim Morrisonek bezala, heganeskak batez bestekoa baino zaharragoak ziren, azafatoak homosexualak dira denak, susmatu behar genuen zerbait ez zihoala ondo, hamahirugarren ilaran nago, agidanez, Lifevest Under Your Seat, beharrik, hijo de la chingada, hijo de la gran chingada, chinga a tu madre, Walt Disney, ñam ñam, grask grask, guau guau, bua bua, snif snif, contigo mi vida quiero vivir la vida, superbotereak dauzkat, this is a perfect day, drinking sangria in the park, behin bakarrik izan nintzen desleial, baina beranduegi da orain inkesta batean aitortzeko, haurdun geratu ez banintz ez niokeen nire buruari hiltzaile esango, asesino, haxix hitzarekin zerikusia duen hitz bat da, Smoking in the Lavatory is Strictly Forbidden, zein ote da zeraren batez bestekoa hegaldi honetako bidaiari guztiak kontuan hartuz gero, zera zer den, ba zera, zer izango da ba, erre egin behar nituen gutunak, neskapote ederra zegoen ahizpa txikia, eta ni zaharrenarekin kateatu behar, arima ihesi doakit azken esaldi honekin, Boeing bat da hau, ala Airbus bat, konpañero, Fokker bat, fucker bat, fuck bat, zer kostatzen da telefono dei bat, ei zu, berradiskidetu egin behar genuen, garaiz berradiskidetu, business class, oh, my darling, oh my darling Clementine, heriotza dugu zain, bidaiari sarriaren Golden txartela izan arren, ez dut lagun gehiago galduko, ni galduko nauzue, aldiz, tú a Bostón y yo a California, galtzaile bat naiz, beti jakin izan dut, garaiz onartu behar nuen hori, gafitas hori talibana al da, zulatuta daukat galtzerdi bat, ezabatu egin behar nituen ordenagailutik Jenniferrekin atera nituen argazkiak, errapeak miazkatzen nizkiona behintzat, ez ni besarkatu, beltz zikina, you nigger, baina Yetia existitzen da, bai ala ez, y lo que me queda de vida quiero vivir contigo, are you talking to me, hondoratu baietz denak ni gabe, enpresa, familia, hondoratu baietz, orain jada beranduegi da, arre edo iso, testamentua egiteko ordua, King Kong izan al da, ama, zer da profezia bat, desio dugunaren kontrakoa da profezia, ume, eta aurresaten dugu bete dadin desio duguna eta ez profezia bera, ez dut ulertzen, ama, Coral Gableseko etxeak bilobari uzten dizkiot, bakarra baino ez zitzaidanean geratzen, laugarren mailakoa, procesal, suerte que mis pechos son pequeños y no los confundes con montañas, lero, lero, lero, hau nik adina merezi duenik ba ote batere hegazkin honetan, nik ere aitortzen diat bizi izana, Pablo (eta edan izana, edan), dos gardenias para ti, con ellas quiero decir, eskala gehiagorik ez JFKko itxarongela nazkagarrian, David Brubeck Take Five, Herbie Hancock Cantaloupe Island, you sinner, stand up and clap your hands, uste baino lasaiago ez ote dago, bada, jendea, esan nahi dut, dadas las circunstancias, I" m Spiderman, nadie es perfecto, Carolina del Norte está más muerta que, Municheko Paulaner gozoa, litro bete goizeko seietan dastatzen duten broker eleganteak arraiaz orraztuta, gomina, gomina, gomina, banekien, behin bakarrean larrua jo gabe hilko nintzela, non daude mentazko fisherman" s karameluak behar dituzunean, kale edo bale, autoz joan behar genuen bakantzetan, zapore metaliko hau ahoan, pasta or chicken, and you, madame, chicken or pasta, yes, of course, we do have tomato juice, do you like it with pepper, salt and lemmon, sir, zertara dator hainbesteko iskanbila, ezin al du hemen kristauak lorik egin, kristauak hain zuzen ere ez, bihotza geratuko zaidan une exaktoa, bizarra moztu behar nuen, hora de la muerte halako eta halako, asmatu du horoskopoak, Rosaura, zaude isilik haurra, ez egin negarrik, zergatik dira gonbito egiteko poltsak paperezkoak, eta Beatrizek hiru urte baino ez ditu, bete gabe, izan gaitezen krudelago, izan gaitezen samurrago, har ditzagun arrisku gehiago, eta egin ditzagun hiru gauzak aldi berean, everybody now, CIAk edo herederoek nire mailen arrastoa ez segitzea espero dut, ezabatutako mailak ere ikertzen omen dituzte orain, askoz interesgarriagoak, jakina, esadazu zer botatzen duzun zaborretara eta esango dizut nor zaren, cinco sirenitas te llevarán por caminos de algas y de coral, otorrinolaringologo, zein harro sentitu nintzen hitz hori esan nuen lehen aldian, azioa ederra, gaztetxoaren pozak eta bizitza fantasia enormea da oraindik, urre koloreko baldosen bideari segi, zertarako egin nintzen odol emaile, nire odola unibertsala delako literatura ona bezala, orduan, esan dezaket gutxi batzuei jo niela behintzat, milikaldia egin eta erdi haserretu zitzaidan Denverreko kontrabaxu jotzailea aintzakotzat hartuta hamaikari, zehazki, aire girotua ederki dabil, zorionez, honetarako ipini zidaten giltzurrun berria, bidaiatzeko, ezta, Erromako Trastevere auzoan primitivo ardo hura, Veneziako hoteleko gela hartan euria sartzen eta gu leihoko maratilarekin borrokan, hori zen paradisua, maratila bat da paradisua, garaiz heltzea da paradisua, maratilari garaiz heltzea, ez goizegi baina ezta beranduegi ere, leku egokian une aproposean, Emergency Exit, haragia da paradisua, trenak eta zaldiak estimatzea, gonaduna belauna belaunaren gainean pausatu eta gero agerian geratu zen belaun zatia gona beherantz tiratuz ezkutatzen, eklipse totala Machu Picchun, Empire Stateko ikusmira, Le Big Mac, Stonehengeko kromletxa, lehen koka lerroa eta azkena, ile lehorgailua etxean ahaztu nuen, edonola ere, eso que te, eso que nos, baldin bait ere hegaldia galdu izan banu, Dusseldorf 1 Terminaleko komunean Milango fisio harekin txortan egin nuen hartan bezala, connecting flights, flights and more, oh my God, oh yes, oh, don" t stop now dear, Monteverdi, Haendelen kantatak, Albert Camus, baggage claim, beti ahazten zait, oporrak Cuscon edo Jaliscon, buffet libreko pultsera, baina zertarako saiatu, dena ahaztura izango bada jada, labirinto bat, hilkutxa bertikalak, Montblancera igo nintzen, behintzat, eta Cervinora, segurtasun ziztrin baten truke bere askatasunari uko egiten dion herri batek ez du ez segurtasun ez askatasunik merezi, esloganik ez orain, faborez, luzeegia da gainera eslogan izateko, nork esan zuen hori, Benjamin Franklinek, baina eslogana ez bada zer, hilartitza, barka ez altxatzea, komunera joateko da, arren, the walk of life, ventanilla o pasillo, aireportutik erdigunerainoko taxiaren hirurogei dolarrak aurreztuko dituk, pagotxa, Washingtonen gurasoak ikustea zen asmoa eta zeruan aitona amonak ikusiko ditugu azkenean, laztana, txikitxo, nire begietako nini, asaba zaharren baratzeko kalabazatxo, izango al da Quebec independente inoiz, it" s a cold and it" s a broken hallelujah, baina inoiz ez dut jakin zer den hallelujah zehazki, egia esan, propinak kalkulatzearen nekea, kredituaren amortizazioa, zergak, kontabilitate saileko Rachel, berriro hasi dugu, da cappo, akabo, hori zen dena, beraz, deus ez pentsatzea omen da meditatzea, bazkari batean umiliatu egin ninduten behin pentsatu eta meditatzearen arteko ezberdintasuna ez nekielako, eta orain saiatzera noa, ezertan ez pentsatzen saiatzera, meditatzearen eta pentsatzearen arteko ezberdintasun horretan ere ez pentsatzen, Psikosia eta dutxako labana, Nusrat Fateh Ali Khan, ali maula ali maula ali dam dam, harrapatu eta kendu horri labana, Matt, edo iltzatu lepoan borborka geiser hasi arte, txarriboda, hay una guerra, yes indeed, there" s a war, hori beti, bi potrorekin, where the streets have no name, yoga, yoga egitea onena, hanka sartze gehiagorik ez, lagunei hozkia emateko moduko txerrikeria desatseginik egiterik ez, Fasten Your Seatbelts, etxetik estututa etorri naun ni, estropezu gehiagorik ez altzariekin eta kaleko espaloi ertzekin, bracketak hortzetan jarri beharrik ez, ez dut anaiaren eztei egunean speechik bota, bota ditzatela nitaz speechak eta laudatioak nire hiletan, a zer deskantsua, bai mutil ona, beti kasu egiten zuen igogailuan, igogailurik ez geneukan, eskaileretan orduan, zer da errukia, ama, errukia granada bat eskuetan lehertzen zaizunean ingurukoak zipriztintzen dituena da, eta bitartean, bitartean heldu eskutik, I wanna hold your hand, nire diskorik onena grabatu gabe eta nire traje bakarra tintorerian, karu ordaindu nituen eta ez ditu ahizpak nik ekarritako erronbo berdeko txapin zuriak sekula estreinatuko, inork ez du hildako maskotez hitz egiten hegazkin istripuetan, oporretara joateko mania aluba, igualeko geunden gu etxe zuloan goxo, pues vale, pues eso, ilea tindatu behar neketsua, aurten urdina zegoen modan, azul eléctrico azul petróleo, Pasoliniren nobela amaigabea, zenbat gauza amaitu gabe eta ze nezesidade dago amaitzeko, ezta, utzi erdizka mitina, joan ta bila, fini, agur Nobel sariari, hura bai kontzertua, Brucek urte hartan eman zuena, it don" t mean a thing if you ain" t got that swing, non dago nire ezpainetako rougea, ea nork daukan orain txalekua jartzeko barrena eta umorea, urdaila edo gibela, oxigeno maskarak, xanpaina eskatu behar nuen, Lufthansan beti egiten dudan bezala, aizu, baina hau American Airlines da, aizu, baina ni mekazalea izateak ez du esan nahi honekin ados nagoenik, trenkatu, trenkatu zintzurra horri, zerotik hastea nekagarriegia zen, errepikakorregia zen dena jada, jainko maitea, jainko potoloa, mila esker suizidio lagundu honengatik, ni ez nintzatekeen sekula nire kabuz ausartuko, aitaren, semearen eta izpiritu santuaren izenean, amen, amen, amen, more tea anyone, bai mesedez, hartuko nuke more tea, holly ghost, holy shit, holy crap, hirutasun santua, with or without you, mierda, mierda, mierda, le llamaban Trinidad, nik aitaren antza daukat, baina nork izango du nirea, ongi merezia daukagu, hegan egitearen harrokeriak ezin zuen beti doakoa ...ertzea zer da, abiaduraren tenpluari eginarazi nahi diote zapart, izan nituen, egun zoriontsuak ere izan nituen, nahiz eta orain denak oroitzea kostatu, saia nadin bakarren bat bederen oroitzen, izotz hockeyko atezain nintzela hanka puntarekin in extremis geratutako penaltia, arranguren murruan harrien zurrumurrua entzutea Jerusalemen, Iowa City neguan, elurrez goraino eta egurra gurea ez zen etxe
|
hartako
estufan kixkaltzen, Discover Iceland dioen aldizkaria, malko guztiek zapore antzeko eta itsasoa itsasoa besterik ez da, dormida, Alfonsina, vestida de mar, handitzen handitzen, hasi naiz handitzen, non eroriko gara, erori ere eroriko ahal gara ala bidean lehertu, parabola bat, Imposible Germany, unlikely Japan, baiezkoa atera da, zorionak, bikiak dira, positibo eman du, sentitzen dut, sei bat hil...
|
|
|
Lasterketa irabazleak bizikleta berri banarekin saritzen zituzten, eta horrek gatibatu zuen Jacques gaztea, beste ezeren gainetik. Anquetilek talde
|
hartako
zuzendari Andre Boucher bisitatu zuen, Sottevillen zuen bizikleta dendan, eta taldean hasi nahi zuela esan zion. Proba moduan, bizikleta batean igo eta Boucherren Derny motorraren atzetik abiatu zen Anquetil.
|
|
|
Jonhy Schleck ere, Frank eta Andy anaien aita, Anquetilen alde lan egiteko pronto zegoen. Euskal Herriko Itzuli
|
hartako
lehendabiziko etapa, Eibar eta Gasteiz artekoa, Bic taldeko Wrightek irabazi zuen, alegia Anquetilen taldekide batek, eta ondorioz, lider jarri zen. Nork eta Gino Bartalik jarri zion soinean maillota Wrighti.
|
|
|
Denboraldi
|
hartako
lehen erronka handia Espainiako Vuelta izan zen. Hiru itzuli handiak irabazten lehena izan nahi zuen Anquetilek eta horretarako Vuelta geratzen zitzaion.
|
|
|
Atsekabeak atsekabe, Anquetilen helburu nagusia denboraldi hartan ez zen Vuelta, Tourra hirugarren aldiz irabaztea ezpada. Urte
|
hartako
Tourrean oso berrikuntza garrantzitsua izan zen. Herrialdeka ez, nork bere taldearekin parte hartuko zuen.
|
|
|
Aurrekoarekin ez zuen zer ikusirik izango urte
|
hartako
Tourrak, benetan. Zortzigarren etapan, Saint Nazairen hasi eta Luçonen bukatutakoan, 30 txirrindularik hanka egin zuten tropeletik, tartean Simpsonek eta Poulidorrek, eta sei minutuko abantailarekin helmugaratu ziren.
|
|
|
Nekea, alde batetik, eta gaixotasuna bestetik; eginiko elektrokardiograma ez zen nahi bezain garbi atera eta, gainera, duodenoa handitu egin zitzaion. Hori horrela, bazirudien urte
|
hartako
Tourrari uko egin ziola. Azken unean, ordea, sendagileek argi berdea eman zioten.
|
|
|
Parisera iritsi aurreko erlojupekoan Le combat suprême, L" Equipe kazetaren egun
|
hartako
azalean Poulidor ustekabea ematen saiatu zen, eta ez zen oso aparte ibili. Jacques hobeto hasi zen, baina ibilbidearen erditik aurrera, Poulidorrek apurka apurka abantaila jan zion aurkariari.
|
|
|
Ordurako, bi ziklistok ez zeuden talde berean. Paris Niza ostean, denboraldi
|
hartako
helburu nagusiari ekin zion: maiatzean Dauphine Libere eta Bordele Paris lasterketak irabazten saiatuko zen.
|
|
|
Ikusmin handia piztu zuen urte
|
hartako
Tourrak, berriz ere nor baino nor Anquetil eta Poulidor ariko baitziren. Gai izango al zen Anquetil seigarrenez maillot horia irabazteko?
|
|
|
Sasoiko ziklista onenetakoa zen Bobet. Denboraldi
|
hartako
emaitzek profesionalen atea parez pare ireki zioten Anquetili. Gainera, ate bakarra ez, bi baizik.
|
|
|
Mugelloko Lehoia goitizenez ezaguna, primeran jaisten zen, eta dohain horri esker oso estu hartu zuen Anquetil 1960ko Giroan. Urte
|
hartako
Tourrean gailendu zen italiarra.
|
|
|
Hibaika, Getaria, Zumaia, Tolosaldea eta San Juan. Maite Zunzunegi izan zen Gipuzkoako selekzio
|
hartako
entrenatzailea.
|
|
|
Arrantzaleen arteko indar neurtze moduan jaio zen arrauna kirol gisa, euskal kostaldean; eta, jakina, garai
|
hartako
marinel haiek gizonak ziren. Emakume arraunlariei dagokienean, aitzindaritzat jotzen dituzte adituek Pasaiako batelariak, kaiko langile finak, eta mendeetan zehar lan egin zutenak.
|
|
|
Abuztuko eguzkiak patio txikia berotzen zuen. Soinu guztiak inguru
|
hartako
eguerdiko burrunba lasaigarrian urtzen ziren: haraneko errekaren soinua; elizako esparruko errementeriaren klaka; han urruti Windywaysen zeuden ardiak; krabelinetan zebiltzan erleak.
|
|
|
Bai, halaxe zen eta harrizko esparrua osatzen zuen zirkulu
|
hartako
askan, belar batzuk bota ondoren, buhamea bere lagunak gordeta zeuden harkaitzetara bueltatu zen. Pixka bat itxoin eta zaldiak otzan baino otzanagoak izango ziren.
|
|
|
Malda
|
hartako
ordekatxo batean igaro nuen gaua, harri batek babestuta, non txilar luze eta leuna hazten baitzen. Gau hotza zen eta ez nuen jakarik, ezta txalekorik ere.
|
|
2018
|
|
|
O Alienista umorezko nobela bat da, garai
|
hartako
kezka zientifikoak jomugan hartzen dituena. Gertaerak Rio de Janeirotik gertu kokaturik dagoen herrixka batean jazotzen dira.
|
|
|
Ekaingo ehiztariek proto euskaraz zihardutenean gainerako gizakiak ez ziren mutu. Garai
|
hartako
gizaki guztiek hitz egiten zuten. Eta gaur hitz egiten diren hizkuntza guztiak garai hartako hizkuntza batetik edo bestetik etorriak dira, eta ez geroztik asmatutakoak.
|
|
|
Garai hartako gizaki guztiek hitz egiten zuten. Eta gaur hitz egiten diren hizkuntza guztiak garai
|
hartako
hizkuntza batetik edo bestetik etorriak dira, eta ez geroztik asmatutakoak. Euskararen meritua ez da besteak baino zaharrago izatea(...).
|
|
|
Izan ere, zaila da sinistea garai batean halako adostasunezko giro miragarri bat zegoenik, geroko gertakari eta adierazpen batzuk ikusita. Ramon Labaieni Jakinen egin zioten elkarrizketa irakurrita, ematen du garai
|
hartako
giroa ez zela gaur azaldu nahi zaigun bezalakoa (ikus, HEMEN).
|
|
|
Gutemberg jaunak inprenta asmatu zuenean, esate baterako, asmakuntza berrira egokitu ahal izateko, hizkuntzek estandarizatu eta idatzizkora moldatu behar izan zuten. Era berean, gizarte
|
hartako
gizon emakumeei ere irakurtzen eta idazten ikasteko, alfabetatzeko, ahalegina eskatu zien komunikazio molde berriak.
|
|
|
Euskara Batuaren erditze neketsu eta luze
|
hartako
1964ko Baionako biltzarraren urtean jaiotakoa naiz. Ikastolek sortutako euskaldun osoen lehen belaunaldikoa ere banaiz.
|
|
|
Hori izugarria da, ez genuen holakorik amestuko... orain dela hamar urte. Nik neronek, orduan eskribitu liburu batean, holako zerbait gertatuko zela nioen, garai
|
hartako
datuak kontuan harturik estatistikek hori aitzinatzen zutelako. Baina barnean ez nuen sobera sinesten hori azkenean hala gertatuko zenik.
|
|
|
Baina, hala eta guztiz ere, nolabait bizi behar, eta orduko gizon emakumeek era guztietako martingalak eta trikimailuak eginez, aurrera egin zuten. Biziraupenaren arauak ziren nagusi garai
|
hartako
eguneroko bizimoduan. Dirurik ez zegoen gizarte hartan irudimenari ekin behar zitzaion, edo bestela izugarrikeria haietan murgildurik betiko desagertu.
|
|
|
Bestela ez zenukete askorik ulertuko nik hain ongi ezagutzen ditudan gauza hauen esanahia. Hauxe idazten ari naizenean ere fantasmagoria zabal batean jaikitzen zaizkit aurrean beste mundu
|
hartako
izaki eta gertaera guztiak, eta badakit loturarik eta zentzurik gabeak irudituko litzaizkizuekeela.
|
|
|
Bilera horiek gizaki primitiboen bilkuren aitzindariak ziren nolabait, etorkizunean izango ziren gizakien herri biltzar handien, nazioarteko konbentzioen aitzindariak. Guk, ordea, mundu berri
|
hartako
izakiok, hizkuntzarik ez genuen, eta hala biltzen ginen guztietan Babel baten nahasmenduan erortzen ginen, eta handik sortzen zen geroago jaioko zen artearen esentzia barnean zeraman erritmo batasun hori. Artearen jaio unea zen.
|
|
|
Eguraldia bereziki ona izan zen, eta janaria ugaria. Urte
|
hartako
arbiak gogoratzen ditut batez ere. Intxaur uzta ere oso oparoa izan zen, eta basaranak besteetan baino gozoagoak eta handiagoak.
|
|
|
Izumenezko egun bat igaro genuen. Bizirik atera ziren gehienek ahabi sailerantz egin zuten ihes, eta inguru
|
hartako
oihanetan babestu ziren. Eta egun guztian jarraitu ziguten Suaren Gizonen taldeek, eta harrapatzen gintuzten lekuan hiltzen gintuzten.
|
|
|
Udaberrian oso erraz harrapatzen ziren txoriak. Urte
|
hartako
beste gau batean bi altze ilargiaren argitan borrokan ari ziren, Zalu eta biok zuhaitzetatik begira ginela; eta lehoi ar bat eta eme bat ezkutuan hurbiltzen ari zitzaizkiela ikusi genuen, eta borrokan ari zirela hil zituzten.
|
|
|
Suge xarmatzailea ikusi nuen, eta han bukatu ziren gau
|
hartako
nire zirkoak. Urduri, jota, nire ametsetako bizitza hura nire benetako bizitzan sartu zitzaidalako gaixoturik eraman ninduten etxera.
|
|
|
Mutiko bat zen, nire laguna; zortzi urte genituen. Nire ametsez baliatuz, inoiz bizi izan nintzela seguru uste nuen mundu galdu
|
hartako
eszenak berritu nizkion. Antzinako garai haietako izuak kontatu nizkion, Belarri Makur eta egiten genituen bihurrikeriak, gure bilera iskanbilatsuak, Suaren Gizonak eta haien gordelekuak.
|
|
|
Antzeko oihuak iritsi zitzaizkigun urrutitiko lekuren batetik, beheragoko doinu batean, baxu baten orroak bailiran. Une batetik bestera ozenago bihurtu ziren, eta berehalaxe entzun nuen nire aita hurbiltzen; garai
|
hartako
frogak ikusita behintzat, aita zela atera dut ondorioa.
|
|
|
beste uda
|
hartako
oporraldi hura,
|
|
|
Udazken goibela pasa zen, baita negu zuria ere. Zuria benetan urte
|
hartako
negua! Aspaldian ez zuen horrelako elur jasarik bota.
|
|
|
" ZU KALERA!" ozena zetorkidan behin eta berriz. Bigarren ilarako mahaian eserita egon arren, ate aldera ematen nuen pauso bakoitzeko nire mundu txiki
|
hartako
pieza bat erortzen zitzaidan lurrera, dena puzzle hauskor bat izango balitz bezala. Buru makur irteten nintzen, baina horrek ez zidan besteek nire kontura egindako trufa isila sentitzea eragozten.
|
|
|
Begiratu nuen nire hordialdian, presioa sumatzen nuen organorantz eta organoa baino hordagoa zegoen Rosauraren eskuetan. Sekulako adarra, nik ez dakit noiz, aspaldiko loalditik atera eta gela
|
hartako
kutsadura akustiko zein atmosferikoa usnatu nahian bezala sabaira tinko baino tinkoago begira zegoen zakilotea. Hura guztia nirea ote?
|
|
|
Urtebete lehenago militar batek eraiki zuen etxe batean jarri ziren bizitzen, eta han sartu zituzten beren tresnak. Denetik zegoen etxe handi
|
hartako
garajean: Lainoak euritzeko koheteak, petrolioa bilatzeko lur zulatzaileak, lurra aldatzeko traktore bi, sagardoa eta txakolina egiteko dolare bat eta, azkenik, Biltzirako nekazariak bihotzeraino zapaltzeko zakuka bat asmo.
|
|
|
Sutan zegoen. Zorte handia izan zuten enperadorea desfilea ikusten ez egotea, ordu
|
hartako
beroagatik, Pabloskyn baitzegoen atsedeten. Komandanteak gustura orro egingo ziokeen:
|
|
|
Egun
|
hartako
arratsean bertan azaldu zen agerira Aiphatu jeneralaren izena. Hari buruz hitz egiten zen.
|
|
|
Behin batean bazen Bizkaiko armadore bat, hegaluzearen denboraldia amaitu eta Mediterraneoko kostaldera joaten zena, beste arrain batzuen bila. Gizona Levante aldeko herri
|
hartako
taberna kafetegi klub dotoreenean sartzen zen, egunean zenbateko kutxa egiten zuen galdetu jabeari, eta diru hori baino gehiago biltzen zuen billete berde mordoa ipintzen zuen barraren gainean: " Itxi lokala.
|
|
|
Horazioren carpe diem hura, alegia. Ni gehiago astindu ninduten hitzaldi
|
hartako
beste hitz hauek: " Inork ez du hil nahi.
|
|
|
Garai
|
hartako
dama hura, gizon sonatu baten emaztea, ama, sinestuna... gizartearen maila gorenean zegoen emakume hura argazkigintzara zerk bultzatu ote zuen bila hastea, inondik ere, espekulazioan erortzea da, ez baitago auzi horri buruzko inolako lekukotza idatzirik. Maite Jiménezen aburuz, Liverpoolen emandako urteak erabakigarriak izan ziren, eta, ziurrenik, Julia Margaret Cameron-en eragina izan zuen; egile haren obrak maiz erakusten ziren egun British Museum den gunean, garai hartan argazkigintzan buru belarri jardun baitzuen zentro hark.
|
|
|
Euskal Herrira bueltan, 1878 aldera, Olano Abaitua senar emazteak Begoñako elizatean instalatu ziren Begoñak ondoren Bilborekin bat egin zuen 1925ean. Hantxe altxatu zuten euren bizitokia, Pino jauregia izenez ezagutzen den estilo ingeleseko jauregia; garai
|
hartako
Bilboko eta Bizkaiko pertsonaiarik garrantzitsuenak igaro ziren etxe hartatik. Begoñako basilikaren inguruan egoteak, halaber, erreferentzia gune bilakatzen zuen goi mailako erlijio agintarien begietarako ere; hala erakusten dute Abaituak berak Begoñako Andre Mariaren koroatze egunean, 1900 inguruan, hartutako argazkiek (haietako batean, Aita Santuak bidalitako ordezkaria ikus daiteke, euren etxeko egongelan).
|
|
|
Eta, agertoki horretan, erretratuak dira haren nortasun zigilu, planteatzeko zuen modu berezi eta partikularragatik. " Garai
|
hartako
erretratugintzako profesionalek gehiegitxo eszenaratzen eta gainkargatzen zituzten, eta haien aldean, Eulalia Abaituaren lanak inguruan duen mundua artifiziorik gabe ikusteko garbitasuna transmititzen du, beti giza elementua protagonista dela(...). Aurrez zehaztutako arau formalik gabeko enkoadratzeko modua ikus dezakegu", idatzi zuen Patxi Cobok" Iraganeko begiradak" erakusketaren katalogoan (Bilboko Euskal Museoa, 1998).
|
|
|
Gau
|
hartako
marinelen edariak
|
|
2019
|
|
|
Neska polita zen, baina hark ere bazituen bere kiloak, eta leran jartzeko gehiegi. Batik bat era
|
hartako
zakurrentzat. Jarri bazen jarri zen, zakurrak lehen ere larri ziren eta ezin zuten asko aurrera jarrai.
|
|
|
Bazegoen guzti haien artean inguru
|
hartako
aberats bat. Eta zera esan zion Thortoni:
|
|
|
Han pasa zituen gau
|
hartako
orduak, amorrazioz beterik eta bere harrokeria ezin bareturik. Ezin zuen ulertu zer gertatzen zen.
|
|
|
Ez zekien zergatik, baina laster zerbait ikaragarria gertatu behar zitzaiola pentsatzen hasi zen. Gauean ere, aterpe
|
hartako
atea irekitzen zen bakoitzean, oraindik ere salto batean altxatzen zen. Eta pentsatzen zuen Miller epaile jauna edo bere mutilen bat azalduko zitzaiola.
|
|
|
Ez zen, baina, hor amaitu arratsalde
|
hartako
solasaldia. Di da batean erabaki genuen guraso izan nahi genuela eta jarraian, atsedenik hartu gabe planak egiten hasi ginen, gurasotasunaren inguruko hura guztia munduko gauzarik errazena balitz bezala.
|
|
|
Ez dut gogoratzen baina esango nuke uztail eta abuztu haietan ez nintzela behin ere hondartzara joan. Izan ere, uda
|
hartako
oroitzapen guztiek liburutegietako KZ guneetara eta etxe berriko lanetara bainaramate. Hura bai, estres eroa, hura!
|
|
|
Chongqing-eko kaleetan bezala, han ere janari postuak zeuden edozein bazterretan, taberna txikiak eta terrazak, txinatarrez beterikoak, eta txoko hartan mendebaldar gutxi bazegoen ere, baziren oroigarriak zein opariak erosteko postuak non derrigorrez tratua egiten saiatu behar genuen zerbait erosiko bagenuen. Jende mordoa egon ohi zen txoko
|
hartako
kaleetan eta terrazaren batean esertzen ginen giroa ikuste aldera. Gogoan dut ezen halako batean, terraza batean eseririk, balkoi zabal batean egiten ari ziren opera txinatar bat ikusteko aukera izan genuela.
|
|
|
Ohartuko zinetenez, narrazio honetan behin baino gehiagotan agertu da bidaia
|
hartako
kontraesan nagusia, alegia, gure sentsazioak txinatarrekiko eta beraiek gurekiko zuten ikuspegiaren arteko talka. Chongqingen ikusi eta Beijingeko txoko polit hartan ikusitako operak igual igualak ziren funtsean.
|
|
|
Igandeko bazkari hartan deskubritu genuen buffet
|
hartako
otorduak festa txiki batzuk izango zirela guretzat. Gure digestio aparatuek onartzeko moduko sukaldaritza mendebaldarra eskura bagenuen ere, guretzat askoz ere interesgarriagoa zen Chongqingeko sukaldaritzaz gozatzea eta dena dastatzeari ekin genion.
|
|
|
Sekula ez genuen hitz egin adopzioaren mundura iritsi aurretiko bideez. Bi bikoteek guk bezalaxe ibilbide luzea egina zuten Chongqingeko hotel
|
hartako
jangelaraino, baina ez genien galdetu eta ez ziguten kontatu. Ziurrenik bideek garrantzia galtzen dutelako behin helmugara iritsitakoan.
|
|
|
Hortik aurrerakoak nahastuta dauzkat oroitzapenen kutxan. Nago emozioek eta une
|
hartako
urduritasunak dena lausotu zutela. Maratoi korrikalaria helmugara heldutakoan nola, hala sentitzen ginen gu, pozaren pozez amaierara iristeagatik, baina baita erdi zorabiaturik ere.
|
|
|
Zorionez botilatxo
|
hartako
edari miragarriaren eragina amaitu zen, eta ez zen gehiago handitu. Dena den, oso egoera txarrean gelditu zen, ez zen handik sekula santan irtengo.
|
|
|
Beraz, laster konbentzitu zuen Tomek bere laguna. Baina ez zioten inori gau
|
hartako
gorabeherarik esango. Baina, gau hartan Huckek seinalea jotzen bazuen, zer...?
|
|
|
Huck etxe bazterrean gorde zen. Ez zuen nahi inork gau
|
hartako
harekin elkartzerik. Emakume eta gizon, denetik azaldu zen etxe hartan.
|
|
|
Berriren bat ba ote zen edo ikustera... Izan ere, gau
|
hartako
gertakizuna herri guztian zabaldu baitzen.
|
|
|
Galestarrak gau
|
hartako
historia guztia kontatu zuen. Alarguna erdi malkotan zegoen.
|
|
|
Igande arratsalde hartan, herri
|
hartako
kaleak hutsik egon ziren. Bizitasunik gabe.
|
|
|
Aurrera eta aurrera. Herri
|
hartako
jendea, behin ere ez zen hainbeste barruratu koba hartan. Orain ez zegoen beste biderik.
|
|
|
Frogatu zuen. Baina iluntasun
|
hartako
harri biziek erantzun mutu eta sor itzuli zioten. Errepika luze batean.
|
|
|
Inguruan jende pila bat zuela. Berak barru
|
hartako
berriak esaten zituen. Beti bezala hornituaz eta borobilduaz.
|
|
|
Garai
|
hartako
bere bizitzako laborategi hertsian
|
|
|
Dudarik ez. Herri
|
hartako
bekatari haundiena bera zen, oraindik ere Jaungoikoaren bidetara itzuli gabea. Eta zeruak bengantza eskatzen zuen; bere bizia kolpetik moztu nahi zuen.
|
|
|
Altxa eta jarri zuen hanka lurrean. Baina etxe zahar
|
hartako
ohol usteldu guztiak izugarrizko zarata atera zuten: grrrrrrring!
|