|
2000
|
|
|
Hala ere, dena
|
esatera
, EHren eratzearen lehen fasean gauzak modu natural batez egin ziren, tirabirak izan arren, ikuspuntuen aldaketa nahiko baikorrak izan ziren. Su etena indarrean izan zen bitartean, prozesuak espektatibak eta hipotesiak sendoki bermatu zituen.
|
|
|
Balite ETA egoera honetaz jabetzea eta berau aintzakotzat hartzea. Ez naiz menturatzen
|
esatera
zer egiteko baina.
|
|
|
Argi dago zure parte bat badagoela hor, baina askotan joko poetikoa da. Zure burua hilko duzula
|
esatera
irits zaitezke edo herri guztia hilko duzula. Jendeak nahiko irakurketa pertsonal bezala eta exhibizionistatzat hartu ditu aurreko diskoko abestiak.
|
|
|
Hiztun kopuru handia duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke
|
esatera
editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen. Eta zintzoago jokatze hori ez dut uste editorearen literatura onarekiko konpromezu suhar bati zor zaionik, baizik eta xinpleki, kontrara jokatuz gero lortuko lukeen etekina ikaragarri handiagoa izango ez litzatekeela jakiteari.
|
|
|
Hiztun kopuru handia duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke
|
esatera
editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen. Eta zintzoago jokatze hori ez dut uste editorearen literatura onarekiko konpromezu suhar bati zor zaionik, baizik eta xinpleki, kontrara jokatuz gero lortuko lukeen etekina ikaragarri handiagoa izango ez litzatekeela jakiteari.
|
|
|
Emakume bibotedunak hain lortuak ez zituen bi tasun dituela
|
esatera
ausartuko naiz: erregulartasuna eta batasuna, nahiz eta, agian, ipuin bakanen batean sartzen apur bat kostatzen den.
|
|
|
Ez dut uste, daukan suharra ezaguturik, Txillardegi inoiz jubilatuko denik. Halaere, pozik etorri naiz hitz xume batzuk
|
esatera
, lagunek gaur egin nahi dioten gorazarrehonetara, unibertsitatetik jubilatu behar duela eta. Nemesio Etxanizen gutunetan osogauza bitxia irakurtzen ahal dugu.
|
|
|
Horrela, hemenzegoena, erlijioa ez beste edozer gauza zela, ulerrarazten zuen. Behar duguna, zetorren
|
esatera
–, egiazko erlijioa da; beraz, hemen daukaguna, sobera dago, gotzainetatik hasi eta frankismo katoliko guztia.
|
|
|
–Antton, esan omen zion halako batean gure aitari?, guardia zibilenera joanbehar duk, hemen zer dabilen
|
esatera
.
|
|
|
Beraz, hori lortzeko, beste bide batzuk aukeratzeaz gain (prentsa, folklorea, etab.), nazionalismoak hezkuntza sisteman izango du borroka fronte garrantzitsuenetariko bat (hauxe da, gure iritziz, euskal nazionalismoaren kasuan gertatzen dena). Gero aztertuko dugun kultura eta nazionalismoaren arteko lotura estuak bultzatzen gaitu hau
|
esatera
, Gellner ek dioenarekin bat eginez:
|
|
|
Estatuak kultura horien balioa pareka dezakeela; baina guk esango genuke, irakurketa klabe politikoetan eginez gero?, guztiz behin behineko moduan egingo lukeela, testuinguru politikoak hala bultzaturik. Hau
|
esatera
garamatzan arrazoia hauxe da: gure ustez, behin baino gehiagotan aipatu dugun Esteva rekin bat eginez?
|
|
|
Lehenik eta behin, nazionalismoa zer den
|
esatera
ausar gintezke, horretarako gai honi buruz egindako ehundaka lan ezberdinek proposaturikoen artean, nahiko irizpide zabala aukera baitaiteke; baina iruditzen zaigu ezen, nazionalismoaren edozein definizioren gakoa, nazioaren definizioa emateko orduan aurkituko dela ezinbestean. Egoeraren zailtasunaz ohar gintezen, Delannoi k nazioaren honako definizio, biribila?
|
|
|
Zer esanik ez, aurrez aurre dugun apustua Estatu espainiarraren mugen legitimitatea indartzearena da; Frantziaren kasuan gertatzen zen bezala, hemen Espainia bat eta zatiezinaren irudi, naturala? gorpuztu nahi zela
|
esatera
iritsiko ginateke. Izan ere, nazioaren ezaugarriez hitz egin aurretik, nazioa zer den eta zein den zehaztu behar da, horretarako nazioa territorialki definitu behar delarik; ondorioz, geografiaren irakaskuntzak funtsezkoa den lurraldetasunaren zutabe nagusiari heltzen diola esan genezake.
|
|
|
Eta porrot horren arrazoi batzuk aipatzearren, ondokoak azpimarratu nahi genituzke: alde batetik eskolaratzea ez zen derrigorrezkoa165, ezta doakoa ere eta, beste aldetik, hezkuntza administrazioari zegokionez, Gobernuak udalen eskuetan utzi zituen sistemaren antolakuntza eta finantzabidea, zentzu horretan maila bateko inhibizioa (ezina
|
esatera
ausartuko ginateke) erakutsiz166 Lehenago esandakoaren ildotik, antzeman daitekeenez, helburu edota nahi batzuen formulazio hutsak berehalako islarik ez zuen izan, nahiz hori bidera zezaketen egiturak eraikitzeko egin ziren ahaleginak azpimarragarriak izan zirela ezin ukatu. Izan ere, epealdi hartako testuinguruak gerra bat zela medio, non gizartearen aldaketaren aurkako erresistentziak gutxi ez ziren, ezta tentsio gabekoak ere, ez zuen politika liberala gauzatzeko erraztasun handirik ematen; hala ere, Estatu nazioaren markoan prozesu hori garatzeko eginahalak eta saioak eginez gobernuak eta administrazio liberalak berean gogor irauteak, eragin nabarmena izan zuen XIX. mendearen bigarren erdialdean, eta, ondorioz, Gobernua erreformei aurre egiteko egoera egokian egon zen.
|
|
|
Baina hori ez da, ez, neutralki modernizatze prozesuari erantzuteko eraginkortasuna bilatzen zuen neurri hutsa272; Hobsbawn ek273 egiten duen analisi orokorraren arabera, hauxe
|
esatera
iritsiko ginateke: Estatua eta honen kontrolpean dagoen lurraldeko populazioa finkatzea dugu helburua; Estatu espainiarrak espainiarrak omen ziren herritarrekin harreman erregularra sortzen zuen bere ordezkarien bidez (postaria, soldaduak, polizia, irakaslea,...), eta harreman hori eta harremanean sortzen zen komunikazioa, hizkuntzaren bidez gaztelaniaren bidezizango zen nahitatez.
|
|
|
Ikara ematen zion aurrerantzean entzungo zituen aupada guztiak" ea ba, gizona, Eider burutik kentzen ere hasi duzu, ezta?", eta holakoak izateak. Hori
|
esatera
iristen den lagunak uste baino arinago gaineratuko baitu: " adibidez, izkinan dagoen ilehoria.
|
|
|
Lehen itxura batean, denak bere hartan zirauen. Baina, zorrotzago begiratuz gero eta ez hain zorrotz ere, egia
|
esatera
, gauzak oso aldaturik zeuden, erro errotik esango nuke. Kameren aurrean azaltzen zen parafernalia guztia aurkezleak eta gonbidatuok barne berdin zegoen, bere ikusgarritasun oparoan.
|
|
|
Nola ahaztu nire programakideen paradero beltza? Ezen, egia
|
esatera
, min handiena eragiten zidana oroimena hain berean atxikitzea baitzen, hain oso eta hain bertako, eta horrexegatik akordatu nintzen, programa amaiera aldi hartan, batik bat, Leteo ibaiaren urez, haiek baitute, esaten zenez, gauza iraganen memoria ahazteko dohaina. Ai, orduan han izatera, tragoxka bat hartuko nukeen gustura baino gusturago!
|
|
|
Lehen ere izebak berdin utzi zuen, baina ez nintzen ezer
|
esatera
ausartu.
|
|
|
Gero eta baldarrago nuen nik gorputza. Giza-usainak nire besapea irabazi zuenean, ez nekien ausartuko nintzen dena
|
esatera
. Arraina  ren arantza gogoratzen nuen.
|
|
|
Besterik ezean, Rubenen eskua atxiki dut, ongi atxiki ere. Olatuek ilargia baino maiteago zaitudala
|
esatera
etorri natzaizu, arraintxoek ura baino maiteago jarraitu du bozgorailuek atera duten hots sarkor eta karrankariari entzungor, baina gutxien uste nuenean gutxien uste nuen gisan amaitu behar izan du.....
|
|
|
Berdin berdin galdegingo dizu egoera familiarraz, edo irabazten duzunaz edo daukazun auto markaz. Eta, egia
|
esatera
, batek aski lasai erantzungo lioke norberaren atzean Karmelo berriro Karmelo eta, batez ere, Adela eta Esther ez baleude...
|
|
|
Jendea orduan Danekin doi bat adiskidetu da keinu hori dela eta (nahiz eta agentziaren eta hotelaren berri gehiago oraindik izan ez). Afaria ere ederra izan da, baina, egia
|
esatera
, gure bozkarioa busti  tzeko ongi etorriko zen Olgaren taldekoek agindua ziguten ardoa:
|
|
|
" Kanadako aldera joan gaitezke; gauez ura kolore desberdinez argitzen dute eta mirakulosoa izaten da". Eta egia
|
esatera
, gaueko ikuskizuna primerakoa izan da, baina bazuen aire artifizial bat eta nik ikusmira baino gehiago gaugiroa gozatu dut, gaugiroa eta lagunartea (aspaldiko partez ere, azkenik hasi naiz lagunartearekin gozatzen).
|
|
|
Ttikia zara, baina oraindik bizitzeko asko duzu, eta norbaitentzat erakargarria izan zaitezke zara...". Eta, egia
|
esatera
, Teresa da hori esaten didana. Berak unean uneko abenturei" amodio souvenir ak" deitzen die, baina nik badakit horrela ibiltzea erabakiko banu, horren atzean ere Dabid bera egongo litzatekeela, bere ausentzian presenteegi, eta baliz  ko erabaki hori neurez ez, baina mendekuz hartuko nukeela.
|
|
|
Nire haur denboran, eskolan, eskulanetarako buztinezko puska karratu batzuk erosten zizkiguten, material harekin gero geure gustuko irudiak sortzeko. Eta, egia
|
esatera
, Dabidek egun hartan ekarri zuen eskulturak, artelana baino gehiago, buztin puska karratu haietako bat zirudien. Hala ere, bereizgarri bat zuen:
|
|
|
Nik aurrena baiezkoa egin diot buruaz, ongi nengoela adierazteko; baina, egia
|
esatera
, ongi gaizkitua nengoen. Ezezkoa egin diot hurrena; oparia ez zela Dabidena adierazteko, baina Rubenek jarri didan ezulertu aurpegiari erreparaturik, honela esan diot:
|
|
|
Arratsaldean, Danek mendi kasko batera inguratu du furgoneta, bidaiariok hango ikuspegia goza genezan; eta guk ikuspegia ez ezik, jostaldia ere gozatu dugu, zeren norbaiti han izkinetara josta gintezkeela bururatu baitzaio eta, ibili ere, halaxe ibili gara (nik, bien bitartean, nahitara, Tomekin ez bezala bilatzen nuen Rubenekin arnasestuka gurutzatzea; egia
|
esatera
, haur denboratik sentitu ditudan nire amodio asko begiratzera eta begiratua izatera mugatu dira, eta horrek bizipoza eta bizinahia pizten zidan eta dit). Joan den asteko jolas parkean bezalatsu, ume sentitu naiz, eta soil soilik ama falta zen, jostetak amaitutakoan txokolate edo txorizo otarteko batekin etortzen.
|
|
|
Gero, Grand Canyonera bidean ere, zalantza handiak izan ditut: alde batera, nik Frank Sinatra eta Ava Gadner en arteko dei erromantiko haren an  tzekoak amesten nituen...; bestera, ez zait oso zuzena iruditzen Dabidentzako deien peskizan ibiltzea (baina, egia
|
esatera
, dagoeneko kezka gutxi); eta azkenik, zer arraiotarako etorri naiz bada EEBBetara gogoa etengabe Gasteizeraino joaten bazait. Guztiarekin, Tomek aparailua ekarri didanean eskuak zikin nituela sentitu dut, nola esango nuke, bulegoko fotokopiagailuaren tonerra aldatzean lohitzen zaizkidanean bezalaxe.
|
|
|
Baina bestera, Rubenek ere kezkatzen nau: harengan topatu ditut behar beharrezkoak nituen laztanak, besarkadak, musuak, hitz eztiak, eta, egia
|
esatera
, ez dakit ez ote naizen urrunegi joan, Rubenen bidean ez ote naizen behaztoparri gertatu. " Nire lagunak pozak txoratzen jarriko lirateke Bakarnerekin ez, eta benetako neska batekin harremanak izan ditudala esango banie", adierazi izan dit trufaz azken egunotan, baina ez Ruben ez ni ez gara ausartzen etorkizunaz hitz egitera.
|
|
|
Bidailagunek pozarren eta txaloka hartu dute Danen ideia eta, egia
|
esatera
, niretzat esperientzia zoragarria izan da. Hirigunetik oso hurbil zegoen hotelean sartu irten bat egin (aski denbora, hala ere, gelan, Estherrek Adelari etengabe oroitarazteko apustua galdua duela eta afari mundial bat zor diola, xanpaina eta guzti), eta Danek Sausalitora eraman gaitu.
|
|
|
Berandutzen ari zaidan arren, ezin dut telegramarena aipatu gabe utzi. Egia
|
esatera
, hotelera heldu, eta harrera gelan nire izena aipatu dutenean, ez naiz Las Vegaseko hartan bezainbat harritu, zeren Karmeloren deiek jakitun jarri baininduten. Baina ezin ukatuko dut telegramak niregan hotzikara ttiki bat eragin duela eta aurpegia nola mudatu zaion ikusirik, baita Rubeni ere.
|
|
|
Hoteletik bertatik jarraitu dizuet, baina zubian Karmelo eta Tom delako horren atzetik nentorrela, auto batetik tiroka hasi dira... Ni zuri ustekabe bat emateko asmotan nentorren, eta aurrez aurre
|
esatera
telegraman idatzi nizuna, baina ustekabea nik hartu dut, auto batetik gizon bat pistola ateratzen ikusi dudanean... Sentitzen dut.
|
|
|
Nire hitzekin neure burua bera ere harriturik nuen arren, hitz horiek, zergatik ez badakit ere, adoretu egin naute. Orduan ulertu dut Dabidengana ez naizela joan besterik gabe bakezkoak egitera eta, lehen bezala, amen, amen
|
esatera
.
|
|
|
Isiltasuna botila kubiteratik atera, eta bere kopa betetzeko baino ez du hautsi. Bere eskaintzari ezezkoarekin erantzun diot eta, egia
|
esatera
, berriro ere harritu naiz botila erdi beterik zegoela ohartzean (elkarrekin hasi ginenean, eta baita gerora ere, halako otorduetan gutxitan uzten genuen tantarik botilan).
|
|
|
Nik, inortxori ere esplikazioak emateko gogorik izan ez, eta, irriño bat egiteko indarrak nolabait bildurik, ezezkoa egin diot buruaz (hain zuzen ere bakarrik, isilik eta ilunpetan egon nahi nuen): ezin dut eraman bulegoan edo kalean aurpegi txarra duzula esaten dizutenen zurikeria, lagundu baino gehiago zein makal zauden nabarmendu nahian dabiltzala dirudielako; ezin dut eraman katedral batean zein bakarrik zauden
|
esatera
datorrenaren eskuzabaltasuna, onberatasuna, ez dakit zer hori, halakoek norbera gehiago hondoratzea nahi luketela dirudielako. Ez dakit nola esan...
|
|
|
ikusmira eta egotaroa zoragarriak ziren, baina han inon baino bortitzagoa egin zait Dabiden hutsunea bakardadea (batzuetan irudipena izan dut Dabid New Yorkera etorri dela nire bila, eta egunean zehar zelatatu egin nauela, eta une egokiaren zain egon dela, esate baterako dorre ikusgarri horretan, ustekabean agertzeko; hala izan balitz, uste dut ez nukeela zalantzarik egingo, eta argi ikusiko nuela, gertatuak gertatu, berarekin nahi dudala; baina Dabid, noski, ez da agertu eta, zorionez, taldeko beste inor ere ez; haiek denak elkarrekin etorriko ziren atzo iluntzean). Urruti batean, eraikinaren gainaldetik, Askatasunaren Estatuari antzeman diot eta, egia
|
esatera
, Mary Landford oroitarazi dit, hain ttiki ikusten zen.
|
|
|
" Nirekin zaudenetik, sarritan masturbatzen al zara?". Dabid oldartu egin zitzaidan," A ze galderak egiten dituzun!" esaka;" masturba  tzekotan, zuk niri masturbatzea gustatzen zait, horra", erantzun zidan nik estimatuko nion egia
|
esatera
ausartu gabe. " Niri ez zait inporta masturbatzen bazara, niri gurea axola zait, zu asebetetzea", aitortu nion, baina nonbait ez nuen Dabid asebetetzea lortu, ez nuen Dabid guztiz ezagutzea lortu.
|
|
|
Berriro errepidean, iskanbila batean hasi gara dira. Ni, horregatik baino gehiago, alboan nuen Jordik belaunari etengabe eragiten ziolako urduritu naiz (eta beharbada baita Laurari etengabe xuxurlaka zuzentzen zitzaiolako, eta musu zaratatsuak ematen zizkiolako) eta, egia
|
esatera
, baita Karmeloren presentzia hutsagatik ere. Baina ordu pare baten buruan, jendea lokartzen hasi da eta azkenik gauzak itxura batean beren onera etorri dira.
|
|
|
Eta aurreko gaua eta igaro berria den egunaren ondoren, nik irakasle hura izan nahi nuke baldin eta Ruben ipuineko arotza balitz. Ez, egia
|
esatera
, ni izan naiz arotza gonbidatzera joan dena, baina haren denda bera izan da, gau bakar bateko negualdi labur batez, biok babestu gaituen zaku izerditsua.
|
|
|
Begiak igurztearren eskuak mugitu ditudanean, artean nire atzamarretan itsatsia zegoen Rubenen usaina haren izerdiarena, haren sexuarena, haren haziarena etorri zait. Egia
|
esatera
, dena nahasi oroitzen dut: biok musu eta laztan premia handia genuen, nonbait, eta izerdi, listu, hazi eta bestelako isurkinetan igerika ibili gara denda zaku berez beroan, eta jostaketaren ondotik loak hartzen bagintuen ere, ni berriro ere esnatzen nintzen Rubenen hatz mamiak nire larruazalean sentitzean, eta berehala iraulka hasten ginen; baina gaua liluragarria izan da, eta hordigarria, hain hordigarria non orain ez bainaiz gai Rubenen sexua neure baitan sartu den ala ez ziurtatzeko (beharbada nire lotsagatik edo beraren ezjakintasunagatik).
|
|
|
Eta denak zorionak emanez eta zer oposaketa mota ote ziren galdezka hasi zaizkit. Eta niri damutu egin zait beste ateraldi hoberik eduki ez izana, hartara ez bainuen nire harridura ezkutatu, eta bozkarioa itxuratu behar izango; zeren telegrama, izan, Dabidena baitzen, eta mezua, telegrama bat izateko, Dabidek idatzia izateko, berak bidalia izateko, zinez txundigarria (egia
|
esatera
, Karmelok proposamen hori egina ziola jakin arren, ez nuen inondik ere halakorik espero, beharbada Dabidek apenas ezer irakurtzen zuelako, ezer idazten ez zuelako). Eta nik irribarre egin behar izan dut, bai orduan bai handik gutxira, bazkaritan, nire alde topa egin duten bakoitzean.
|
|
|
Kanpinera iritsi bezain laster, motxila dendan utzi, arropa garbia hartu, eta dutxa har  tzera joan naiz (egia
|
esatera
, gaur ere gustura hartuko nuke bainu bat haur ttikientzako xaboiarekin, eta gero igurtzi batzuk almendra olioarekin, agian Rubenek berak emanak, agian Rubenek berak emanak...) Komunean Laurarekin egokitu naiz eta, dutxak noiz libratuko zain geundela, jakitun jarri nau:
|
|
|
Epaileak (L) fiskalari (T) eta abokatu defendatzaileari (I) begiratu die, eta batek buruaz indarrez baiezkoa eginez eta besteak sorbaldak goratuz erantzun dute (nik neuk ere, egia
|
esatera
, nahiago nuen mingarri samar egin zaidan prozesu honi behingoz amaiera ematea). Hala gauzak, Colorado ibairaino jaitsi izanaren alegrantziari, erruz edan dugun garagardoaren euforia gaineratu zaio, eta herri tribunalekoen artean berealdiko zurrumurrua sortu da.
|
|
|
Patxik hango kristalezko tabernan zerbait hartzera gonbidatu ninduen, oso ederra bai  tzen, epeletan kafe bat hartu bitartean, kanpoan elurra nola ari zuen ikustea; eta, zer mila sorgin, ederra baitzen norbait zuregatik txora txora egina dagoela jakitea, eta emeki emeki lehen musua emateko nola makurtzen zaizun ohartzea, nahiz eta gero doi bat gogoz kontra zeure burua baztertuz erantzun (orduan nik ez nuen beste amodio baten beharrizanik sentitzen, baina atsegina gertatu zitzaidan Patxik nirekiko agertu zuen, nola esango nuke, miresmena?; Patxi haize bolada freskoa zitzaidan; berarekin barre egiten nuen, nire belarriek entzun nahi zutena esaten asmatzen zuen, halako eta halako arropekin zein ongi nengoen esa  ten zidan (Dabidek, ordea, nik uste alferkeria hutsagatik, beti alde batera utzi nahi izaten zuen janzkeraren gaia), eta ni ere askatu egiten nintzen berarekin. Hala ere, gero ez nintzen ausartu Dabidi egia
|
esatera
; ez dakit, haren erreakzioaren beldur izan nintzen eta, bestalde, argi neukan ez zela ezer gertatu eta, halaber, ez nuela Patxiren laguntasuna galdu nahi.
|
|
|
Alabaina, nola esango nuke, handik gutxira Dabidek egia osoa esan aitortu behar izan zidanean, egiaz tiro egin zidanean alegia, zuloa neuri sortu zidan eta, zabaldu zitzaidan hutsuneari erreparaturik, pistola batena baino gehiago kanoi batena zirudien. Egia
|
esatera
, nik ere halakoxe zuloa eragingo nion eskultura hura ezustean hartu, eta jaurti nionean, baina ez nuen jo, eta zulo bakarra neuri zabaldu zitzaidan, handi eta biribil, eta halako hustasuna uzten duen zulo bat, halako neurria duen zulo bat nekez itxi daiteke, nekez...
|
|
|
Eta hala ere, orain familiakoei ezin bada ezer esan, ez jakin nola adierazi. Baina egia
|
esatera
, nahiz eta orain denengandik urruntzeko beharrizana sentitu, nahiz eta kontraesan izugarria izan, familia babesgarria egiten zait, eusgarria, larrialdietarako 24 ordutan prest dagoen sorospen zerbitzua: Ama...
|
|
|
Bidaia honetan, hozkailu baten antzera, furgonetak nire bihotz akituari bizirik eusten laguntzen dio, izan Dabidekikoak oroi  tzeko, izan Rubenekin sentsazio ahantziak izateko (eskerrak ez nintzen Gasteizen geratu, berriro ere Dabiden zain, haren erabakiaren esperoan egoteko). Hala ere, egia
|
esatera
, atzo Rubenen alboan bidaiatzean eta haren belaunburua ukitzean bihozkada urduriak sumatu nituen bezala, gaur bera nirengandik nabarmen urrun ibili da, bai furgonetan esertzerakoan, bai White Houseko indiarren erruinak ikustera jaitsi garenean.
|
|
|
Egia
|
esatera
, ez zitzaidan batere gustatu nire egoskortasuna hain nabarmen geratzea eta, Dabid orduan ere kanpoan zela baliatuz, ustez eskuzabal, onartu egin nuen nik uste baino pizgarriagoa zitzaidan Patxiren gonbita.
|
|
|
Mikel Irizar (Hitzaro saioa aurkezten du ETBn), eta Joxe Aranzabal, bere garaian Arrasate Press asmatu zuen gizona. Herri komunikabideen ibilbideak etorkizuna daukala
|
esatera
etorri ziren biak. Orain arte, Arrasate inguru horretan asmatu dute, inon baino ondoen, esparru horretan lanean.
|
|
|
Zain nago orduan zer entzun! Nor ausartuko da hemen, gurean, ezer
|
esatera
–Orain isil isilik gelditu direnak?
|
|
|
elektroiak, uhinak, etab.— deskalifikatzera heldu baitzen. Hots, zientziaren zati batzuk ezagutza ez zirela
|
esatera
ailegatu ziren; bestela esanda, zientzia ez zela zientifikoa. Zentzugabekeria honen aurrean, ikusi moduan, printzipioa ahuldu zuten, baina ondorioz metafisikak berriro ere ezagutzaren diskurtsoan sartzeko zekarren mehatxua kontuan izanik.
|
|
|
historian —hiru egoeren legea—, zientzian eta gizartean. Bere idealismoak —ideiek gizartearen ordena finkatzen dute, baita mundua zuzendu eta aldatu ere— garaiko krisi moral eta politikoa anarkia intelektualean datzala
|
esatera
eraman zuen Comte, ordena eta aurrerakuntzaranzko joera izanik irtenbide bakarra. Hau lortzeko ideien sistema berritu bat behar zuen, eta hori zen, hain zuzen ere, Comteren filosofia positiboa.
|
|
|
– Nik ez hinduket salatuko, Goizeder –animatu nintzen
|
esatera
ikusmen hark eragindako harridura gainditu bezain laster– Nik ez ditinat zipaioak maite, ezta banketxeak ere. Eta –Lauaxeta seinalatuz– honengatik ez kezkatu, hau nirekin zagon.
|
|
|
" Hemen zarete", esan zuen, eta bere boza, ez oso ozena, bazen aski bigorosoa;" hemen, nire ohean, lasai asko zarete. Zer pasatzen ari da?"; Belek burua makurtu zuen; agian zerbait
|
esatera
zihoan; hala ere, Xanek: " ez dut zuek bezala jokatuko", segitu zuen," ez dut nahi dudana egingo, ez zaituztet di da bidaliko hemendik; hala ere... hi, kendu zangoak ohetik!".
|
|
2001
|
|
|
Zeren argitaratzea jende aurrean defentsarik gabe jartzea da. Eta badator baten bat
|
esatera
" hau kaka bat da eta joan zaitez etxera". Hori gabe bizi naiteke ni!
|
|
|
Manipulazio mota horietatik badira batzuk gero eta gehiago, zoritxarrez ezagutu bai, ezagutzen ditugunak baina, hala ere, berdin berdin irentsi eta onartzen ditugunak. Adibideak erruz aurki daitezke baina, bat soilik jartzearren, aipa ditzadan jateko eta edateko ez naiz elikagai hitza
|
esatera
ausartzen saltzen dizkiguten gauzak horiek. Jateko eta edateko omen den edozein produktu hartzen dugularik berehalaxe ohartzen gara zerrikeria pilo batekin manipulatua izan dela (kontserbatzaileak, koloratzaileak, E, E, E HC, C.).
|
|
|
«Ni behintzat ez nintzateke ausartuko Txapelketa Nagusia heldu dela
|
esatera
. Nagusia eta heldu hitzek dituzten adiera askotarikoek zahartu egingo lukete partehartzaileen batez besteko adina.
|
|
|
Giza-darwinismotik aldentzeagatik eta honen aurkako beste mila adibide bila ditzakeenez, ez noa
|
esatera
gizataldeak potean dauden karramarroen gisako direnik, eta ezta, herio egoeratan, giza-taldeak leizeren batean daudenean, horrelakorik gertatzen ez denik ere.
|
|
|
Esan daiteke narratzailea ezkutatu egiten dela anonimoak diren beste pertsonaiei hitz egiten utziz (BOZ 1, BOZ 2,...). Bestalde, elkarrizketaren barruan tartekatzen diren akotazioak guztiz inpertsonalak izateaz gain, entzumenari dagozkion aditzez beteak egoteak fokalizaziorik ez legokeela
|
esatera
bultzatzen gaituzte. Baina Bal en teorian, fokalizazioa narrazio testu guztietan dagoela esaten zaigunez, kasu honetan fokalizazio gradurik txikiena dagoela esan litzateke. d) Eskolako haurraren planoa
|
|
|
Alegia, genero honek formari buruzko hausnarketa eskatzen duela eta unibertso literario guztia ongi lotzeko abilezia. Arrazoia duela esango genuke eta hortik jarraituz, Saizarbitoria nobelagile anbiziosoa dela
|
esatera
ere ausartuko ginateke. Ondoren ikusiko dugun moduan, bere saio bakoitzaren oinarrian berrikuntza ahalegin nabarmena egin du egile donostiarrak, eta esperimentatzeko joera honi atxekiz, poetikoki ausartak izan diren idazmoldeetan barneratu delakoan gaude.
|
|
|
JOXEPA eskaileretan behera dator, IMANOLek fregatutakoa zapaltzen, lasai. IMANOLek JOXEPAri begiratzen dio, amorruz begiratu ere, baina ez da ausartzen ezer
|
esatera
. TOMASen ondoan etzaten da.
|
|
|
ANTON zerbait
|
esatera
doa, baina orduan LORE hurbiltzen zaio.
|
|
|
JOXEPA baietz
|
esatera
doanean ANGELA MIRENen etxetik ateratzen da, josteko orratzak daramatza eskutan eta artilea.
|
|
|
(Seria xamar jarriz) Zure laguntza behar dut, Angela. Ez naiz ausartzen Antoni ezetz
|
esatera
... Nire nagusia da, eta laguna...
|
|
|
ANGELA badoa. TOMAS zerbait
|
esatera
doa. Telefonoak jotzen du.
|
|
|
ANTON ezetz
|
esatera
doa, baina ama aurreratzen zaio.
|
|
|
ANGELA zerbait
|
esatera
doa, baina MIRENek mesedeari eusteko esanez begiratzen du.
|
|
|
Leer, 1999ko uztaila abuztua), VargasLlosa idazle hegoamerikarrak baieztapen deigarria egin zuen: nobela bat idaztekoanbiziosoa behar duela izan idazleak; alegia, genero honek formari buruzkohausnarketa eskatzen duela, eta unibertso literario guztia ongi lotzeko abilezia.Arrazoia duela esango genuke, eta hortik jarraituz, Saizarbitoria nobelagileanbiziosoa dela
|
esatera
ere ausartuko ginateke. Ondoren ikusiko dugun moduan, bere saio bakoitzaren oinarrian berrikuntza ahalegin nabarmena egin du egiledonostiarrak, eta esperimentatzeko joera honi atxikiz, poetikoki ausartak izan direnidazmoldeetan barneratu delakoan gaude.
|
|
|
Egun horietako sargoria zela eta, ura usaintzeko aukera genuela
|
esatera
ausartu ginen, ura gardena, usaingabekoa eta zapore gabekoa dela ikasi izan dugun arren. Agian basamortuan ura
|
|
|
Askotan kontrajarriak diren arren, beti baliokideak, biak arbuiagarriak diren neurrian. Batak zein besteak zalantza desegoki ikusiko du, eta lekuz kanpokoa irudituko zaio, eta haren beldur izango da, eta inporta zaion gauza bakarra bere boterean zirrikiturik ez agertzea izango da eten egin zen momentu batez, jarraian
|
esatera
zihoana birritan pentsatu nahian balebil bezala. Hori dela eta, arriskutsua izango zaio, hiritarrek edozelako zalantza argiratu nahi izatea eta, era berean, botereak ez luke inoiz ere onartuko gaurko egunez gauzatu nahian gabiltzan honako zalantzaren apologia hau.
|
|
|
Barrez eta barrez. Barregarri izatea natural ateratzen zaigu izan ere, pentsatu du Tasiok bere artean, nahiko polita den beltzaranari otso letaginak ezkutatu ezinik begiratuz, baina ezer
|
esatera
ausartu gabe. Beti bezala.
|
|
|
Horregatik, horregatik diskutitzen zuten hainbeste beti, esan du, telefonoz eta, beti ika mikan, baita hil zen egunean ere, eta nik badakit zergatik, bai, badakit. Kolpez itxi du ahoa, hobeto pentsatu eta
|
esatera
zihoanaz damutu izan balitz bezala. Bai, nik badakit zergatik izan zen, bota du azkenean dena dela, bat batean baretua, zergatik hil zuen Jonek bere burua.
|
|
|
Berak ere egitekoak ez balitu bezala. Ezer
|
esatera
ez da sekula ausartzen ordea, eta laurden gutxi arte edo beti han, zuloan. Goseak amorratzen heltzen da etxera.
|
|
|
Bai, jarraitu du Tasiok, hona iritsi arte bidea nahiko txarra da, jaitsieran eta bihurgune dexenterekin, baina zati hau... besoak zabaldu ditu inguruan dituen soro eta zelai ordekak biltzeko bezala, ez dakit, beste autorik ez zegoen toki honetan, eta berak bakarrik bazterra jotzea... niri arraroa iruditzen zait. Beste zerbait
|
esatera
doa, baina isildu egin da. Uaff, hitz egiteak nekatu egin du.
|
|
|
Goizeko zortzietan, abiatu orduko, Goioren gelara inguratu naiz hurrengora arte
|
esatera
|
|
|
‘Erdu ateraino lagun honi agur
|
esatera
, ’ esan dio Arantxak Maialeni.
|
|
|
Beste behi bat txiza egiten hasi zen batbatean, Goioren alboan, eta sekulako horizta hartatik zipriztin epel ugari sentitu zituen. Amamari agur
|
esatera
joan zenean, atso ileurdin argal hark ohetik esan zion:
|
|
|
Ez noa dena bufo hutsa denik
|
esatera
. Ez.
|
|
|
Orain urte dezente, Euskaltzaindiak Leioan antolatutako kongresu baten ostean, Koldo Mitxelena elkarrizketatzeko zoria izan nuen. Hitza  ri hitza, hainbat gairen inguruan jardun eta gero, bi hizkuntz komunitateen arteko joan etorri zaila hizpide hartu genuelarik, zera
|
esatera
ausartu nintzaion: onura handia ekar lezakeela euskal gaiei buruz euskaraz argitaratuak zituen hainbat lan gaztelaniaz ere argitaratzeak.
|
|
|
Isilpekoa ezkutatzen baduzue, aitortu dizuet ez dudala halabeharrez, nahiz bitan argitaratua izan den, ikusteko aukerarik izan, are gutxiago irakurtzeko astirik. Besteren kaltetan âeta agian gezurretanâ mintzatzea ez balitz, bekatari bakarra ez naizela
|
esatera
ausartuko nintzateke. Zerbait behintzat jakin dut, Bein da betiko delakoa elezaharra dela, S. Onaindiaren hitzez, eta biz  kaieraz landua5 Aranak(" hay menos Sabinos que Aranas" entzun nion behin adiskide bati) eta Arakistainek eta euskaraz Domingo Agirrek hasieran zerabilten bidean ibilia dugu, beraz, Azkue bera ere, laster lehen geure begiz ikusi ez genuenean ikusiko dugunez.
|
|
|
Neure aldetik zerbait aitortzea zilegi bazait, ausartuko nintzateke
|
esatera
Orixe gramatikaria dela gutxien asetzen nauena. Gramatika, izan ere, jakite enpirikoa da eta berak beste bidetatik eraman nahi zuen, Erdi Aroko eta gero ia oraintsukoen antzera, ez baikenituen ezagun Sartaldean, esaterako, Panini baten moldeak.
|
|
|
Hitzaurre eder bat du liburuak(" Nondik eta nola") eta are ederrago den eskaintza. Esan behar ez nukeenik
|
esatera
ausartuko banintz, honelako zerbait esango nioke egileari: " Kanpora begira ageri zara beti zure idazlanetan, barren aldera baino areago.
|
|
|
Ez da, azkenik, elizgizona. Etxepare bezala
|
esatera
nindoan berriz ere; oker, dakizuenez. Baina besterik esan nahi nuen:
|
|
|
Bidea hain ederki dakienak ez du noski gidari beharrik. Hauxe
|
esatera
ausartuko nintzaioke halaz ere: gai egokia, bere gogobetekoa eta bere indarren neurrikoa, aukera dezala.
|
|
|
Ez naiz ausartuko
|
esatera
Txillardegi nobela zahar batez erditu dela. Ez naiz ausartuko esatera (euskal literaturaren eremuan geratzeko) uko egin diola Atxagak, Saizarbitoriak, Lertxundik edo Izagirrek irekitako bideak jorratzeari.
|
|
|
Ez naiz ausartuko esatera Txillardegi nobela zahar batez erditu dela. Ez naiz ausartuko
|
esatera
(euskal literaturaren eremuan geratzeko) uko egin diola Atxagak, Saizarbitoriak, Lertxundik edo Izagirrek irekitako bideak jorratzeari. Ez naiz ausartuko esatera XX. mendearen bukaeran XIX. mendeko nobela bat idatzi gura izan duela.
|
|
|
Ez naiz ausartuko esatera (euskal literaturaren eremuan geratzeko) uko egin diola Atxagak, Saizarbitoriak, Lertxundik edo Izagirrek irekitako bideak jorratzeari. Ez naiz ausartuko
|
esatera
XX. mendearen bukaeran XIX. mendeko nobela bat idatzi gura izan duela. Intentzioa hori izan bazuen, ez zaio ondo atera.
|
|
|
Niri gauza bitxia gertatu zait: herri jendea konbentzitzen dut, eta bertso zaharrak
|
esatera
eta kantatzera, eta baita idaztera ere ekarri dut. Baina jende eskolatua ez dakit nire esanetara jartzen.
|
|
|
Eta
|
esatera
noakizu gauza hauek eta gauza hauen antzekoak igarleak aztertu eta epaitzea komeni dela. lon. Benetan egiazko gauzak esaten ari zara, Sokrates.
|
|
|
Baina nire iritziz, gure gogoan ez dago legerik. Gizakiagan legea dagoela baiesteak, Jaungoikoa Lege dela
|
esatera
garamatza. Baina, alderantziz, Jaungoikoa Maitasun dela onartzeak, gu Haren irudiko maitari garela erakusten digu.
|
|
|
Borges aspaldi hil zen. Hil egin genuen, dena
|
esatera
. Baina Borges, hil genuenean, garrantzi oso txikiko terroristatxo bizarguri bat baizik ez zen, ekintza kaskar batzuk egindakoa, txoriburu bat.
|
|
|
De acuerdo?) baten bidezko baieztapena behar zuela. Horixe zen nik ulertzen nuen bakarra, baina hortik aurrera ez nintzen tutik ere ez nuela ulertzen
|
esatera
ausartzen; hobeto esanda, bai, bitan ausartu nintzen: lehenean, bideo bati buruzko xehetasun batzuk esplika zitzala eskatu nion saltzaileari, eta laster geratu zen argi berak ere, su artifizialezko lau memelokeria alde batera utzita, ez zekiela ezer, eta gainera, nahikoa zipotza zenez, niri mehatxua eginda bukatu zuen azalpen saioa; bigarrenean okerragoa izan zen, bigarrenean morroiak informatikaz bazekien, eta lau orduz jardun zuen bere produktu informatikoen xehetasunak, gorabeherak eta inguruabarrak azaltzen, halako sakontasunaz eta egia bilatzeko nahiaz non, une jakin batetik aurrera, denboraren etengabeko isurtzeaz, bizitzaren laburraz, Newtonen sagarraz eta itzalaren itzalaz baizik ez baitzitzaidan mintzatu.
|
|
|
Zuk zergatia azaltzearen zain nago
|
esatera
joan nintzen, baina besteak aurrea hartu zidan, eta bere kabuz segitu zuen aurrera.
|
|
|
Traidorearen eta heroiaren gaia izeneko ipuinean ere, hil eta gero, Kilpatrick en poltsikoan aurkitu zuten gutun itxia, zeinean ohartarazten baitzitzaion gau hartan antzokira joatearen arriskuaz. Hortaz, neu, Borgesek hil nahi zuela Harrison ministroari
|
esatera
etorria, gidoiaren baldintza sine qua non bat betetzen ari nintzen. Beste modu batez esanda:
|
|
|
– Nireak egin duela
|
esatera
etorri al zara?
|
|
2002
|
|
|
Miarritzeko Hondartza Handia edo Grand Plage orain arteko guztiarengatik eta bere luzeran zehar altxatzen diren eraikin dotoreengatik, Euskal Herrian dugun dotoreenetakoa dela
|
esatera
ausartzen naiz, Donostiako Kontxa ahaztu gabe.
|
|
|
Ni ezin naiz balorazioetan sartu. Ez noa
|
esatera
hau guztia hau positiboa den ala ez, nire lana legea bete eta betearaztea den aldetik, eguneroko lanean, desobedientzialariaren «beste aldean» nago. Horregatik, formulazio teorikoak egin, eta ikusi eta irakurtzen dudanetik aztertu besterik ezin ditut egin, eta hala, desobedientzia zibila zuk esaten duzun moduan, ez da perzeptzio bat baino.
|
|
|
Hori aitortu eta onartu behar dugu eta gauzak oinarri horretatik azaldu. Dena
|
esatera
, duela hiru urteko udal eta foru hauteskundeetan eman ziren emaitzak ez ziren Lizarra Garaziko Akordioaren porrotaren ondorio. PSOEk eta PPk hartu zuten jokabide politikoa zela medio, Araban beste indar korrelazio bat eman zen eta gu kanpoan geratu ginen.
|
|
|
Gaurko egoeran hiztunak nabarmen gehitu ezean eta dakitenek etengabeko erabilera egin ezean, erabilera ez da asko haziko. Hortik hizkuntza galzorian dagoela
|
esatera
sekulako jauzia dago. Nire kezka da, oro har, euskaldunok ez dugula behar besteko euskararen hautua egiten, familian, lagunekin, lan munduan...
|