|
2000
|
|
|
Nire ustez, idatzizkoak ere ez dira denak berdinak eta euskalkiek badute lekurik idatzian ere. Esate baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera,
|
berez
bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin behar duela idazterakoan ere. Edo ez dakit zergatik ez diren atera behar ipuinen batzuk bizkaieraz, etxean gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako.
|
|
|
Irakaskuntza Ertainetako zaindari edo patroia duzue bera. Maila honetako ikastetxeek, eskola egutegian ezarrita daukaten egun ez lektibo gisara azaltzen zaigu eta,
|
berez
, klaseak ematea ez den bestelako aktibitate desberdinak egiteko gomendioa egiten da horrelakoetan.
|
|
|
Gure garaipenak,
|
berez
, ezin dutelako handiak izan, eta hortik agian amorrarazita bizirik mantentzen gaituen har hau. Baina komunitate txikia izateak ez gaitu komunitate handiei erasotzen dieten miserietatik libratzen.
|
|
|
Bai, baina ondorio ezberdinak, esan nahi dut agian hemendik bost urtetara beste gauza bat pentsatuko dudala. Oraingoz iruditzen zait
|
berez
eta nahitanahiez ez duela sexuak batek egiten duen lana bereizten, gehiago bereizten duela jarrera ideologikoak (alegia, zeri ematen dion garrantzia batek bere bizitzan) sexuak baino. Gainera, geroztik, gertatu zait epaimahai batean lan egin izatea, eta ez da bereizten zer norena den.
|
|
|
Sortzen dute, bai. Ni ez naiz
|
berez
antsietatera oso emana. Ezagutzen ditut halako pertsonak, baina ni konparazioz nahiko lasaia naiz.
|
|
|
Arriskatzearen aldeko apustua egin du Tanttakak, lan ausarta bezain ederra taularatuz. Obra jitoan uzteko arriskua zegoen, testua
|
berez
ez baita sobera teatrala. Baina ez, norabidea galdu gabe kairatzen du untzia Fernando Bernuesek.
|
|
|
Euskal Herria
|
berez
herri bat izan da? (da?).
|
|
|
" Garrantzitsuena dio amaitzeko bertaratzea da. Bertan izateak existitzea esan nahi du, besteen arma
|
berez
borrokatzea. Zibermunduan izan ezean, nola pentsa liteke etorkizunik eraikitzea?"
|
|
|
EAJ batasun nazionalistaren ahaleginean murgildu da, eta gizartea nazionalismo homogeneo batera behartu nahi du. Zatiketa eragiten duen politika hau,
|
berez
, porrotera kondenatua dago.
|
|
|
Bien bitartean, nazionalistek gatazkarekin bukatzeaz berba egiten dutenean, eraikuntza nazionalaz eta independentziaz ari dira. Arazoa,
|
berez
, oso konplexua da. Bake eta normalizazioari dagokionez, ardura ez da alderdi sozialistarena, ez da alderdi demokratikoena, baizik eta indarkeriaren eta armen bitartez beren postulatu politikoak lortzen tematzen direnena.
|
|
|
Baina hala ere, Espainiako eta Frantziako gobernuek trufa eta muzin egin diote behin eta berriz euskal gizartean nagusitu den aldarrikapenari. Ondorioz, jokoan dagoena ez da soilik euskal presoen eskubideen berma(
|
berez
garrantzitsua dena), baizik eta Euskal Herriaren hitza eta erabakia ere jokoan dago.
|
|
|
Urrentxindorra da Enbeitatarren senideko bigarren kontakizun honen protagonista. Kepa Enbeita zituen
|
berez
izen abizenak, baina bere urrezko ahots eta urrezko bihotzaren ondorioz deitzen omen zioten" Euskadiko Urretxindorra". 1878.urtean Muxikako Usparitxa auzoko Jeuri baserrian jaioa, bataio eguna zen berarentzat benetazko jaiotze eguna.
|
|
|
Nire ustez,
|
berez
, euskaldunak (hemen jaiotakoak) ikuspegi ezkorra duzue bizitzaren aurrean, hau da: herri txiki bat gara, ezin da, gureak egin du.
|
|
|
Era berean,
|
berez
ingelesez dagoena erdararen galbahetik datorkigu; bada, galbahe hori kentzeko balio dezake. Euskarak ez du bitartekaririk behar, txokokeria ez delako, unibertsala baizik.
|
|
|
Adibidez, nazioarteko izenak zergatik esan behar dira erdaraz bezala, jatorrizko izena hobesten baldin bada? Zergatik esan behar dugu Anberes Hegoaldean eta Anvers Iparraldean,
|
berez
, Antwerpen denean? Ñabardura dirudi, baina dirudiena baino larriagoa da.
|
|
|
Gerra zibilaren hasieran futbol partida oro bertan behera geratu ziren, baina Euskal Gobernuak hegazkin propio bat behar zuela eta, 1937ko hasieran ANV eta EAJ(
|
berez
Euzko Gudarostia izenez) alderdien arteko lagun arteko norgehiagoka batzuk antolatu ziren. Jendearen aldetik erantzuna ezin hobea izan zen eta 22.000 pertsonek San Mames lehertzear jarri zuten.
|
|
|
Hori izan da zailtasunik handiena,
|
berez
, motzak diren pasadizoak uztartu ordu t' erdiko dramaturgia egiteko, beti ere Manolitoren mundua islatuz, hau da, Carabanchel auzoa, familia, lagunak, eskola eta abar. Liburuak ez ezik, irrati emankizunak eta" El Pais" eko artikuluak ere baliatu nituen.
|
|
|
Bere fase aktiboena XIX. mende erditik gaurdaino luzea da. Baina denbora eta erritmoek ez dute
|
berez
prozesua bideratzen, prozesua ez da lineala. Adibidez, ez dezagun pentsatu euskara denbora pasatzearekin bakarrik berreskuratuko dugula.
|
|
|
EAJk hori badaki, eta aurreko esperientzia ere hor dauka. Gehiago ere badaki EAJk, nazio eraikuntzaren bide honetan konpromiso batzuk hartuz gero, horrek
|
berez
ekarriko lukeela EAJk aipatzen duen ETAren borroka armatuaren berehalako geldiaraztea.
|
|
|
Upela ohiko neurri unitatea da, eta 158,97 litro dira. Upela,
|
berez
, fisikoki existitu zen, eta Pennsylvaniako lurralde historikoetatik petrolioa esportatzeko erabiltzen zen ontzia zen. Mundurako hiru petrolio gordin mota daude.
|
|
|
Afizioa edukita ere, ez da gauza bera, bata jaio egiten da eta bestea trebatu. Nahiz eta hazten lagundu, hosto eta frutuak
|
berez
sortzen direnak behar dira.
|
|
|
Alternatiba hau burutzeko bitartekorik ez duzuenok, ibaian gora egin duzuen zati hori atzerantz errepikatu behar duzue eta lehen aipatu dugun Palado baserrien sarreratik hurbil dagoen bidetik gora abiatu behar duzue. Bide honetatik, gizakiak landatutako eukaliptoak eta pinuak,
|
berez
sortuak diren haritzak, lizarrak, gaztainondoak, astigarrak... nahastuak azaltzen dituen baso zoragarrian barrena, poliki poliki altuera hartzen joango zarete.
|
|
|
Argiago egon daiteke etika falta honen salaketa, kondenak bertzerik egiten ez dutenen hitzetan. Baina galdera, berriro ere,
|
berez
datorkit: zertarako kondena etikoa etikatik kanpo bizi direnei?
|
|
|
Etika, politika, zuzenbidea... naturatik, behar naturaletik askatzeko ihesbide gizatiarrak, gizartezkoak ditugu gehitxotan tranpetan erortzea eraman bagaituzte ere. Antinatura da etika/ politika
|
berez
, askatasuna lortzeko denez. Arazo bat da betiko goikoek beren askatasuna bakarrik lortzeko dutela etika.
|
|
|
Beste alde negatibo bat ere gehitu behar zaio: " Marijuana Medical Handbook" izenburuko liburuan agertzen denez, Marinol errezeta bakoitzak EEBBetan 300 dolar baino gehiago balio du (50.000 pezeta eta 2.000 libera inguru), prezio izugarria cannabisa ekoiztea
|
berez
oso merkea dela kontuan hartuz gero.
|
|
|
UZTAILAREN 19an eskaini zen San Telmoko Klaustroan Musika Hamabostaldiaren" Donostian sortua" zikloaren lehen kontzertua. Hamabostaldiaren egitarauari
|
berez
irailaren 3an emango zaio amaiera. Hala ere, konpositore donostiarren lanez osaturiko ziklo hau irailaren 12ra arte luzatuko da.
|
|
|
Gertakarien ibilbidea aldatuz historia egitea aukeratzen dutenek abantaila dute aldaketaren emaitzen zain egotea erabaki dutenen aldean" esan zuen Jose Maria Arizmendiarretak egun MCC (Mondragon Korporazio Kooperatiboa) dena eskualdean sortu zuelarik. Nahiz eta MCCren baitan ez dagoen, goiburu hori bere egin du Goienak,
|
berez
, kooperatiba izanik.
|
|
|
Horretarako ordea, Musika eta Plastikarenak murriztuz. EAEko hezkuntza sailak dioenez euskal ikasleei ez die ordutegi zabalkunde horrek eragiten,
|
berez
, gutxieneko ordu horiek gainditzen dituztelako. Arazo ordea, edukietan datza.
|
|
|
Baina ahalegina non jarri behar da? Ahalegina egitea
|
berez
azaleko diren gauzatan (eszenografian...) polita izan liteke, baina barruko mugen esplorazioa da benetako esperimentazioa: hartu dezagun bertsolari bat edo bi eta inbestigatu bat bateko bertsolaritzaren mugak non dauden.
|
|
|
bertso eskolak, saioak, komunikabideak, ikerlanak... Azken hogei urteotan inspirazioz,
|
berez
, edo haizearen arabera aritzeari utzi, eta bertsolaritzako alor denak konszienteki lantzen hasi dira. Egun bertsolaritza mugimendu autoantolatu eta eraginkorra da.
|
|
|
Konturatzen da zenbait festa egitarau edo ekitaldi politiko, erlijioso eta abarretan osagarri izan ordez betegarri dela. Baina bertsolaria
|
berez
eta definizioz edozein egoeratara moldatzen dakien giza-emakumea denez, ez da asaldatzen. Sufritu bai, sufritzen du.
|
|
|
Ez oso aspaldi ere, orain 40 bat urte inguru. Bertsolariak
|
berez
sortzen ziren garaiak ziren. Etxetik, ingurutik jasotzen zen bertsolaritza, plazan teknika ikasi eta bertan bertsolari egin.
|
|
|
Komunikabideetan presentzia gehiegi izatearen arrazoia askotan entzun dut baina inoz ez sinistu. Egia izan daitekeena da komunikabideek behar bezala ez lantzea baina leku emateak onurak ekarri behar dizkio
|
berez
. Formula egokiak bilatu egin behar dira eta horretarako formula desberdinak landu zer lortu nahi den jakinez.
|
|
|
Artean ezin da behin eta berriro gauza bera errepikatu. Artea
|
berez
bilaketa prozesu bat baldin bada, galderak egitea bada, ezagutzen denarekin eta arrakasta duenarekin ezin da galdera askorik egin, eta orduan beste zerbaiten bila jo behar duzu. Noski, askoz ere atseginagoa da bestea, baina horrek ez ninduen asetzen.
|
|
|
ETA erakundearen jardun anker basatiak Espainiar Inperioaren defendatzaileen estrategiei eta haren lorien nostalgiko eta malenkoniatsuei ezin egokiera aproposagoa eman die aurrean aipatu sentipen eta erreakzio horiek areagotu eta manipulatzeko, eta une honetan itotzen gaituen egoera politikoa ezartzeko. Ezin kendu dugun zama jasangaitza dugu non izugarrizko presio mediatiko baten bidez, jardunbide etiko guzietatik kanpo,
|
berez
ezberdina dena bereiztu nahi izan gabe, nahas mahas handienean, euskara eta euskaldun oro deabrutu, susmopean jarri eta kondenatu egiten baitu.
|
|
|
Gai arturikoak Narrazioak liburuaren hurrengo ipuin kolekzioetan ere agertzen dira, eta liburu honetan tematika ezagunaren eta protagonista literario legendario horien inguruko gertaerak testuinguru gisa erabiltzen ditu une eta egoera partikularrak aurkezteko. Poesiaz hitz egiterakoan aipatu dugun metaliteraturaren erabileraren adibiderik egokiena bilakatzen dira, ez baitu egileak gai arturikoen bertsioak eginez giro heroikoak berreraikitzeko asmorik,
|
berez
aurkako zentzuan erabilita daude. Jose Luis Mendozak (Pamiela," En el principio fue el mito", 9.or.) narrazio arturiko hauen erabileraz idatzi zuen moduan:
|
|
|
Lehenengoaren ustez, jadanik Ez gara gure baitakoak liburuan teorikoki garaturikoaren alderdi praktikoa da prosa zati txikiez osaturiko liburu hau. Hitz joko paradoxikoa hautatu du egileak izenburutzat,
|
berez
XVII. mendeko euskal idazle baten liburutik harturiko atsotitza dena. Lopez Gasenik dioenez, istorio guztietan zehar noizbehinka errepikaturik agertzen da esaera hau" batasun ia erlijiosoa ematen diolarik liburu osoari".
|
|
|
Presondegiko giroa dakar, abertzale iraultzaile batzuen inguruan. Libertaterik eza,
|
berez
oinazezkoa bada ere, han funtzionarioek presoei egiten dien gudu psikologikoa ez da hobea." (156 or.)
|
|
|
Azkenik, Sarrionandiaren liburu honen alderdi berezi bat aztertzen du Jon Kortazarrek Irudien gordelekuetan barrena artikuluan (Luma eta lurra, 77 or.). Izuen Gordelekuetan Barrena ren lehen edizioko irudien azterketa egiten du, testuen ondoan argitaratzeko egileak hautaturiko argazki, grabatu eta abarren azterketa,
|
berez
" paratestua" izango litzatekeena. Zehaztasunez aztertzen ditu banan banan irudi horietako bakoitza, azaleko laberintoak, marinel zaharraren grabatuak, Arthur erregearenak, eta amaiera alderako irudi onirikoak, arku eta bobeda hutsek... olerkien testuari eransten dioten profil berriez ohartu eta interpretatzen saiatuz.
|
|
|
Herri baten abertzaletasuna ez da
|
berez
pizten bere burujabetzaren alde, inperialista erako beste aberri batek horretara bultzatuz behartzen ez badu.
|
|
|
Foruek historiaz administraritza aldetik Euskal Herriari ematen zioten burujabetza juridikoki nolabait bete beharrekoa zela. Denboraz,
|
berez
gizarte giroa aldakorra denez gero, ez zeritzola zuzena atzera begira jartzeari, baina bai nolabaiteko ordaina eskaintzeari. Hortik jo zuen ebazpidetzat guztion artean osa genezakeen autonomia zabal bat proposatzera.
|
|
|
Jakin bedi, abertzaletasunak
|
berez
ez duela eramaten herri bat bere burujabetzaren alde borrokatzera, inperialista erako beste aberri batek horretara behartzen ez badu.
|
|
|
Hortik ohartu nintzen mugaz handiko literaturaren aberastasunaz. Eta gidaritza horri esker, hizkuntzak
|
berez
ematen digun loturagatik, Euskal Herrian zehar egiten nituen ibilerek erakutsi zidaten Iparraldean ere ez nintzela arrotz, anaia baizik. Esker onez eskaini nion ongi merezia zuen artikulua,. Yon Etxaide, idazle bikain eta adiskide minaren oroitzapenez?
|
|
|
FraiLuisGranadakoarenarauakongibarneratuaketahartuakditu; halaere, horiguztiahesiestutzathartubeharrean, lagungarritzathartzendu... Gainerakoan bereetorriugaria, beresenadugidari.Egiada, baliabideerretorikoklasikoakugari aurkitzenditugunaharentestuetan.Bainahoriekezdiraburuzikasietakolpeka edobehartutasartutakoak, barne
|
iturriari
berez berezdarizkionakbaizik.Hona aipagarritzatjoditugunbatzuk:
|
|
|
batdatozhorretan. Jakinadenez, grafian, fonetikan, morfologian, lexikoan... elkar janztenduteJ.A.MogeleketaFraiBartolomek.Horregatik, FraiBartolomereneuskaraaztertzean, J.A.Mogelekinerkatzeaetaesatendirenensendogarrinoizbehinka hau aipatzea,
|
berez
berezkoa izan daiteke. Izanere, askoren iritziz, Peru Abarcarenegileadaekialdekobizkaierazaharrareneskolasortuzuena.
|
|
|
Bestalde, ezadizlagunarenz etaadizkiarenj, hauda, z+ jlotzendirenean, bizkaieramintzatuan
|
berez
berezkoadazgalduetaaldaketafonikoatxegitea: ez jat> etxat; ezjaku> etxaku. Gureidazleakinprimaturikoliburuetanezduhorrelakorikegiten; behinitzurizaiosoilik: Echazuariemonagazcaltericetorri, asmo orreeccegazerremedijau, ostiandaucazunian (Icas II, 114).
|
|
|
apio// apiau: zutoina// gaineko zamarieusteko zutoinaezarri;(
|
berez
,, apeo? /, apeau, izangozen; ikusbokalenharmonia216 217.or.);. Cimentu oquerradaucanechia, apiautabainoezinegonda.Taapiuaibultzacadagobeti? (Icas
|
|
|
berearijaz:
|
berez
;. Ezberearijaz, ezpadaerriconaasteguztiactasalsaguz tiac ceubecumeenaurrian sarrierraparubagariccontautataeuracesatenditu beenianceubecauazabaliceureientzunda, dotriniaesatenbalegozbaitsenvijotz arruagaz. Esku, (251).
|
|
|
osagai kultural komunen eta jatorrizein izaera komunaren oroimen historikoaren existentzian oinarritutako talde nortasuna.Hau da, nortasun etnikoa gizarteko praktiken multzo propio batzuen presentzian (hizkuntza, ohiturak, bizimodua eta abar) oinarritzen da. Alabaina, gizarteko praktikahorien presentzia enpirikoa ez da nahikoa,
|
berez
ezberdintasunaren, eta, beraz, taldearen existentziaren, autopertzepzioa gara dadin eta ondorio sozialak izan ditzan.Nortasun guztien eraikuntzan bezalaxe (taldekoak izan zein banakoak izan), ezinbestekoa da nortasunaren subjektuak bere izatearen pertzepzioa edukitzea.
|
|
|
autopertzepzioa gara dadin eta ondorio sozialak izan ditzan.Nortasun guztien eraikuntzan bezalaxe (taldekoak izan zein banakoak izan), ezinbestekoa da nortasunaren subjektuak bere izatearen pertzepzioa edukitzea. . Ni neu naiz, esaten dudanean, honela neure buruari nortasuna aitortuz, neure osotasunaren(, batnaiz?) eta denboran zeharreko neure jarraikortasunaren(, atzokoa naiz, eta bihar erehalakoa izango naiz?) pertzepzioan oinarritzen naiz1 Pertzepzio hori gabe, neureosotasun fisikoak zein denboran zehar bat bera iraun izanak ez dute,
|
berez
eta eramekanikoan, nire nortasuna sortzen. Berdin gertatzen da talde nortasunekin:
|
|
|
Taula berean ikus daitekeenez, hiru kanal multzo antola daitezke audientziarenarabera: lehenean, nagusitasuna dutenak daude, hots, TVE1, Tele, ETB2 eta, neurriapalagoan, Antena; gero, kopuru aldetik bigarren mailakoak direnak (TVE2 etaETB1) eta, azkenik, ordu gehienetan kodifikatuta dagoen Canal Plus eta,
|
berez
emisio esparrua mugatua dutelako, jende gutxiagorengan heltzen direnak: Canal 4, TeleVitoria, Tele Bilbao edota Tele 7 bezalakoak.
|
|
|
Ideiak elkarren eragile dira, batek besteazehazten du. Ezin dira ez ideiak ezta errepresentazioak ere,
|
berez
, zerbait isolatu etalotugabetzat hartu; aitzitik, osotasun sistematiko baten partaidetzat hartu behar dira, parte bat bestean bermatzen baita1 2.
|
|
|
Estatuaren aldarrikapena, ordea, ezkerretik zein eskuinetik kritikatzen da.Ezkerreko kritikak dio, Estatua?
|
berez
eta nahitaez, bortxa dela.
|
|
|
Fuhrerprinzip delakora, alegia. Baina hau guztia euskaldun arazoa dela-eta gertatzen denez, salbuespen egoera argi batean oinarritutik hain zuzen, demokrazian funtsezkoa dugun berdintasunaren hastapena urratzeaz gain, nabarmen dago berriro ere eskubideei dagokienez kolonizazio egoerak dakarren ondoriozko asimetria(
|
berez
bi motatakoherritarrak daude Espainian, hau da, euskaldunak eta besteak...); eta, gainera, espainiar erregimen politikoaren ezaugarriak behar bezala antzemateko argigarria suertatzen zaigu. Horregatik, Espainian euskaldunontzat demokraziarik ez dagoela esandezakegu.
|
|
|
nazionalitatea (Neveu, 1997: 83). Nazionalitatea eskuratu eta galdu egindaiteke; ez da
|
berez
emana, nahiz eta, oro har, estatuaren ikuspegitik zalantzan jarez daitekeen komunitate, natural, zehatz baten adierazpen juridikoa izan, nazio komunitatearena alegia (Leizaola, 1997).
|
|
|
Sartre-rekin batera (1945) Les Temps Modernes kultur aldizkariaren sortzaileaizan zen Merleu Ponty k. Bataille k edota Camusek bezala? askatasuna,
|
berez
, gizabanakoari bakarrik dagokiola uste zuen; J. P. Sartre-k uste zuen, berriz, etorkizuna kolektiboki eraikitzeak bakarrik egiten gaituela aske.
|
|
|
Baina, ikuspegi honek hiru arazo nagusi ditu: 1) Hizkuntza identitate finko, eta?
|
berez
hor dagoen, egoeraren adierazpenzuzen gisa hartu izan da.
|
|
|
–Gestalt Terapiaren oinarrizko filosofia naturaren ezberdintasuna eta integrazioa da. Ezberdintasunak
|
berez
kontrakoetara jotzen du. Dualitateak diren heinean, kontrako hauek erraz borrokatzeko eta elkar ezeztatzeko joera izango dute.Kontrako bereizgarriak integratuz gero, pertsona berriz osatzen dugu.
|
|
|
Portaera haubizitzaren lehen urtean zehar sortzen da haur gehienetan, bigarren urtean nahikotipikoa den era batean ikus dezakegu, bizitzaren hirugarren urtean oso markatutajarraitzen du, eta gero, poliki poliki, jaisten hasten da. Nerabezaroan eta heldutasunean aldaketa batzuk gertatzen dira atxikimendu portaeran, zuzentzen zaionobjektua ere barne dagoela; baina portaera,
|
berez
, bizirik mantentzen da subjektuaren bizi guztian zehar.
|
|
|
1710eanargitaratutako eta egile ezezagunekoa den Onania edo autopoluziorako izugarrizkopekatua izenekoa, alegia. Lan honetan sexu jokabide oro
|
berez
kaltegarritzatjotzen da; eta, hemendik abiatuz, masturbazioa egintza gaitzesgarria eta kaltegarriadela eta, ondorio larriak eta zehazgaitzak sortzen dituela esanez, erikorra delakoideia zabaltzen du (Moreno, 1990). Liburu honetan islatutako ideiek oharkabekipasatu ahal izan zuten arren, Tissot en, izen eta nazioarteko proiekzio handikoautorearen, lanak ideia horiek asko hedatu zituen.
|
|
|
Berlingo Eskolaren baitan, sexologia giza izate sexualaren zientziatzat jotzenda. Sexologiak gizakiak
|
berez
sexuatuak direla ulertzen da. Hori dela-eta, sexua ezda zorizko gertaera, biologikoki sinpleenetik hasi eta psikosozialki konplexueneradoan prozesua baizik (Amezua, 1991, 1997).
|
|
|
Bestalde, hain zuzen ere, eszenak garatzeak eta eszena horietan gertatutakoinprobisazioek subjektuari berari buruzko gauzak ezagutzea ahalbidetzen diote, bestela zaila gertatuko litzaiokeelarik. Gainera, gure iritziz, ezaugarri honek talde psikoterapia ere ahalbidetzen du, eta
|
berez
ez da psikodramaren berariazkoezaugarria. Taldekako psikodrama analitikoan, aldiz, bere eragina biderkatzenduen kualitatea da.
|
|
|
Taldea osotasuna da, oro bat eta osotasun horretan edonor taldekide izateagatik baldintzatuta dago, eta pertsonen arteko harremana
|
berez
aztertu beharrekofenomenoa da. Ondorioz, taldea da interpretazio ororen eta ulermenaren fenomenofuntsezkoa eta abiapuntua.
|
|
|
Egia da, hori bai, Txillardegiren ustez, irtenbide politikoak
|
berez
–independentziak berak, ez duela hizkuntzaren arazoa konpontzen.
|
|
|
Haizea,
|
berez
, fenomeno atmosferikoa izanik, beste fenomeno batzuekin harremanetan dago. Harreman horien berri haize izen batzuetan ere agertzen da, nahiz ezden izenak ipintzeko bide erabiliena.
|
|
|
Erregimen Zaharreko pasadizo ezagunetara gabe (esaterako, Kalahorrako Sinodalak ditut gogoan), 1885eko Sinodo Arauek tradizio zaharrari eutsi zioten, eta bidehorretatik zetorren. Eusko Pizkundeko planteamolde berriak ere tarteko zirela. Gotzaindegiaren beraren eta, ondorioz, apaiz diozesitarren hizkuntz politika eliztarzahar eta berritua. Hor,
|
berez
, ez zegoen artean geroagoko politika, separatistarik?, gatazka berezirik gabeko eliz tradizio heldua baizik.
|
|
|
Lehenengo eta behin honako hauhartu behar dugu kontuan: galdera bera testuinguru liskartsuaren lekukoa da; galderaidentitate arazoa bizi duen gizartean sortzen da; galdera hori ez zaio egiten estatunazio normalizatuetako herritar bati eta,
|
berez
, galderak berak gure izateari buruz gurebaitan zalantzak sortzea du helburu. Puntu honetan Joxe Azurmendi euskal idazle etafilosofoaren pasarte bat interesgarria eta aplikagarria da:
|
|
|
Hauek batzuk besterik ez dira, baina nahikoak. Hortaz, fonema,
|
berez
ekoiztu etauler daitekeena da, beste soinu baten aldaera ez dena, entzulearen ustez esaleakekoiztu nahi zuen soinu ideala.
|
|
|
M? magnitude nominala da; baina, bera nominala delako, oraindikondasun ekonomikoko klaseari ez dagokio, ez
|
berez
, ezta errepresentazioaz ere.
|
|
|
batbesterik ezin dutela sortu; hau da, epealdi bakoitzeko produktuen forma numerikoa, etaez inolako aktibo monetarioa. Hala ere, alokairuak aktibo positiboak baldin badira, horrelakoak beren edukian dira, epealdi bakoitzeko produktuan alegia;
|
berez
, bereedukitik abstrakzioa eginez, alokairuen forma monetarioa edo banku forma ez dainolako aktiboa.
|
|
|
Heriotza erabat onartzeak abiarazten du gizakia jakinduriarenbidetik. Egiak, bestalde, giza adimenaren ahal itzela du oinarri,
|
berez
bereizezina dena, gauza errealaren existentzia eta esentzia, bereizi egiten baititu, gauzaren esentzia, ondoren, adiera bilakatua, morfema bati lotu eta hitza eta mintzoa sortzeko. Egiak ere, hortaz, heriotza du oinarri,, zakur?
|
|
|
Izan ere, errusinola hilezkorra balitz, alegia, iraupenari dagokionez
|
berez
mugatua ez balitz, genuke bere esentzia atera, edo errusinol errealean gauzatutadagoen esentzia hitz bizigabera igaroarazi, hitz adieradunera, kontzeptu abstraktura, errusinolean existitzen ez den kontzeptura. Errusinolak gauzatu egiten baitu esentzia; ordea, adiera gizakiarenean dago bakarrik, gizakiak egiten baitu berba:
|
|
|
Baina gizakiak denboran luzatutakomintzo multzoak baino ez dezake errealitate osoa ezagutarazi, horixe baita, Kojeve reniritziz, filosofiaren xedea. Areago, osagai horiek,
|
berez
, ezin dira bereizi berek osatzenduten osotasun horretatik. Osagaiok lotura partzial, material eta denborazkoez daudeuztartuta beren artean eta osotasunarekin, eta korapilook, esan bezala, askaezinak diraberen baitan.
|
|
|
nahiz, errusinol hau, diogunean, munduan beste ezer ez balego bezala mintzo gara. Ordea, egiatanerrusinolak nahiz kaiolak, benetakoak izanik, une zehatz batean toki zehatz zehatzakbetetzen dituzte egiazko munduan, eta ez daitezke
|
berez
inguruan dutenetik bereiz.Ordea, gizakiak, gogoa erabiliz, nahi bezala konbina litzake kaiola eta errusinola. Adibidez, kaiola hautsi eta bere sorlekuko oihanetan libre koka lezake errusinola, une horretantxe, benetan, sorlekua eta poeta mila kilometroko tarteak aldera ditzakeen arren.
|
|
|
Kojeve k arazoariaurre egin zion bederen. Gizakia libretzat baduzu, egoera historiko berriak sortzekogaitzat, proiektu politikoak gauzatzeko eskubidearen merezient
|
berez
, ezin duzuazaltzeke utzi askatasuna nola dabilen gizakiaren baitan. Kojeve k soluzio eder batasmatu zuen, Txillardegik gizakiaz duen ikuskerari egokiago dagokiona estrukturalisten isiltasuna baino.
|
|
|
Baiezka esatearren, izen adieradunen sortzea ere badago. Izenok, gainera,
|
berez
ez dute zerikusirik bertan gauzatzen den adierarekin. Halatan, adieramorfeman gauzatzen den ekintza dugu hemen, gizatiarra ezinbestean.
|
|
|
Ordea, errusinol kontzeptuak baizik ez dirau (kontzeptuak, alegia, errusinol errealaren denborazko suntsitzeak): izan ere, suntsitzeak denborak adina baitirau, denbora
|
berez
ez baita suntsitze hori baizik; Aristoteles ekdioenez, berriz, errusinol erreala da dirauena, eternalki gainera: betiereko itzulera delakausa espezie gisa bederen baitirau.
|
|
|
Honen kariaz, giza jarduerak sorturiko mundu historikoa, hasi eta fini egitenda ezinbestean. Halatan,
|
berez
aritze deuseztatzaile den izakia, nahitaez ageri da hilkorgisa, bai bere buruaren aitzinean, bai besteen aurrean. Kojeve k, hau aintzat hartuz, gizakiari, izaki ezeztatzaileari,, heriotza?
|
|
|
Hots eta doinuen alorretik jalgitzen da musika. Gaur egungo gizartean negozio handia bilakatu den elementu hau irratian dago present eta neurri batez berari esker ere bada gaur egun
|
berez
dena.
|
|
|
Alde horretatik, kultur identitateak funtseko zutabea osatzen du, komunitate nazional bakarraren nozioa sortzeko bidea eskaintzen baitu, nazioaren definizioari sendotasuna ematen dion neurrian. Kultur identitatea ez da
|
berez
identitate nazionalaren isla, ezta ere, maila absolutuan bederen, helburu politikoak dituen asmakizun arbitrario hutsa; historia bere izaera dinamikoan ulerturik, korapilatsuak diren egoera sozial eta politikoei zentzua emateko beharrarengatik sortzen dela esan genezake.
|
|
|
Estatuaz hitz egiterakoan, garbi antzeman daiteke Fichte-k ikusmolde iraultzailearekin duen lotura. Estatuak, nazioak sortu duen Estatuak?,
|
berez
nazioaren parte ez diren horiek onartuko ditu, baldin eta Estatuarekin hitzarmenaren bidez konprometitzen badira: herritar berriak legeak bete ditu eta Estatuak nazioaren herritarrek, berez nazioarenak direnak?
|
|
|
Estatuak, nazioak sortu duen Estatuak?, berez nazioaren parte ez diren horiek onartuko ditu, baldin eta Estatuarekin hitzarmenaren bidez konprometitzen badira: herritar berriak legeak bete ditu eta Estatuak nazioaren herritarrek?
|
berez
nazioarenak direnak, dituzten eskubideak ziurtatuko dizkio, nazioaren hizkuntza eta kultura bereak egiten baditu, esate baterako?.
|
|
|
Napoleon-ek berak oso argi zuen, goian genioen bezala, populazioari irakatsi egin behar zitzaiola, Estatuaren eta Nazioaren arteko lotura gauzatu zedin, lotura hori ez baita jendeak
|
berez
, besterik gabe, barnera dezakeen zerbait. Estatuaren zerbitzurako, eta Estatu Nazioa sortzeko hain zuzen, guztiz premiazkoa iruditzen zitzaion hezkuntza aparatu sendoa egituratzea.
|
|
|
arazoa ez da, beraz, testuinguru, objektiboari? erantzuteko gaitasunean
|
berez
neurtzen den zerbait. Nahitaez Estatuari eta Estatuaren borondateari lotuta doakien gai bati heldu behar diogu53 Hots, Estatuak nahitaez lotu behar du nazioaren ideologia hizkuntza nazionalaren ideologiarekin.
|
|
|
izenekoa sortzeko erabakia hartu zela (hemen bigarren irakaskuntzako ikasketa guztiek ere beren lekua izango zuten), baita katedrak lortzeko oposizio sistema ezartzekoarena ere. Edozein eratan, nahiz eta 1823ko erreakzio absolutistak araudi hori benetan indarrean jartzea eta garatzea eragotzi, egituratutako hezkuntza sistema izateak
|
berez
izan zuen izugarrizko garrantzia, eta gero Moyano legeak bere egingo zituen oinarri nagusiak jarri zituela esan daiteke138.
|
|
|
izeneko araudiak eskaintzen digute aipatutako prozesu hori ikusteko bidea143 Lehenengoari dagokionez, aipatu dugun. Informe Quintana, ren eragina nabarmena izan zela eta txosten horren ezaugarririk garrantzitsuenak jaso zituela ikus daiteke (egitura zentralizatua, irakaskuntzaren uniformizazioa, etab.); bestalde,. Reglamento, n ere azpimarratu behar da jaso zuen zentralizazio gogoa. Baina neurri horien eragina
|
berez
eskasa izanik, bestetik, liberalen eraginkortasuna batere txikia izan ez zela konturatzeko, hezkuntza administrazioak izandako bilakaerari so egin genioke.
|
|
|
Edozein modutan, ezin da ukatu modernotze prozesuaren testuinguruan hizkuntzak?
|
berez
–duen nahitaezko balioa.
|
|
|
legeak arlo honi azken atala eskaini bazion ere185, administrazio egituren gaia gure azterketaren abiapuntua izango da, eraiki nahi zen eraikuntzaren funtsezko oinarria izan zela uste baitugu. Izan ere, arestian esandakoa errepikatuz, arlo baten edo besteren arautze hutsak ez luke
|
berez
eraginik izango (nahia adieraziko luke, besterik gabe) eta politikak (hezkuntza politikak, gure kasuan) kontuan izan behar du zeintzuk izan daitezkeen sortu eta kontrolatu beharreko tresnak, hauen artean eraiki beharreko administrazio sarea Estatuaren makineria esango genuke guztiz garrantzitsua izanik.
|
|
|
Del gobierno y administración de la instrucción pública?, in Ley de Instrucción...: Op.; 288 Ikuskaritzari dagokion tituluari geroago helduko diogu, nahiz atal honen barruan egon,
|
berez
aparteko garrantzia duelako eta azterketa berezia merezi duelako.
|
|
|
(7 art), 6/ 9 urte bitartean206 Oinarrizko irakaskuntzaren derrigortasunak, zalantzarik gabe, aipamen berezia merezi du; oinarrizko irakaskuntza nahitaezkoa izateak garbi asko azaltzen du Estatuak azken herritarrarengana iristeko zuen nahia. Baina guraso edota tutore espainiar guztiak beren seme alabak eskolatzera behartuta egote hutsak ez zuen izango,
|
berez
, nahitaezko eraginik; egia da legeak, bere zortzigarren artikuluan, mehatxua luzatzen ziela agindu hau betetzen ez zutenei, eskolarik zegoen kasuetan behintzat: –serán amonestados y compelidos por la Autoridad y castigados en su caso con la multa de 2 hasta 20 reales?.
|
|
|
Eta nik baietz esan diot. Ez dakit ze hitz erabili dudan baiezkoa emateko, berbok
|
berez
egin baitidate ihes eztarritik, eta beraz ez dut aukerarik izan nire erantzuna gramatikalki zuzena zen frogatzeko.
|
|
|
Eta pixkanaka Eider ahazten joatea. Ahaztea, baina ahazteko indarrik egin barik, baizik eta
|
berez
eta apurka helduko litzatekeen oroitzapen faltaz. Baina ez, Irlandan zegoen, eta jada beranduegi zen atzera bueltatzeko.
|
|
|
Ikara eman zion horrek. Ez zen,
|
berez
, ikaratzeko ezer; baina hantxe zeuden, beldurgarri, noizbait zerbait izandakoaren aztarna, betiko bizirik.
|
|
|
‘Ez. Bakarrik jakin nahi dut hain beltza izan ote zen gure etxeko ardi beltza’ ‘Protestant guztiak dituk,
|
berez
eta izaitez, ardi beltzak’, haserre iduri egin zidaan. ‘Ordea, berorrek erran dit ezen izeba Joana emazteki ona zela, nahiz eta... ’ Eta ene hitzak aditu bezain sarri, aitonak muturra okertu zian, eta bere keinu hartan ohartu ninduan ezen bigarren aldiz harrapatu nuela.
|
|
|
Badakizu, bertzalde, jaun André, ezen gero eta prezisione handiagoko teleskopioak egiten direla egun: ordea, gure osabarena ere ez zen hain eskasa eta hain ez osoa eta, beraz, objektuen iduri bihurrituak eta desitxuratuak eskaintzen zizkigun arren, zeren eta lenteak marra
|
berez
xuxenak kurbarazten baitzituen eta kurbak kurbaraztenago, aise begizta genezakeen eta hauteman, halarik ere, objektiboa.
|
|
|
Eta, halako batean, geure izenaren hotsak itsutzen gaitu, eta zernahi egiteko prest izaiten gara, baita geure izenaren izenean bertzeena estaltzeko eta zanpatzeko ere. Ordea, izenetarik eta hotsetarik haratago biziko bagina, izenik ez duen Hura edirenen genuke, izenik ez duelako
|
berez
dena eta izen guztiak bere baitan biltzen dituena, eta edirenen genuke, halaber, agian, geure zinezko izana... Horregatik, hartaraz gero, noiz eta neure buruari galdetzen baitiot zer naizen, katoliko edo protestant, ihardespen bera emaiten diot:
|
|
|
6 Narratzailea tigreaz ari da, piztia tigrea delakoan, baina piztia gepardo bat da,
|
berez
eta izaitez.
|
|
|
Izan ere, haur hura betiko zegoen kondenatua, zeren pena eternala baitzen bekatu mortalaren ordaina eta ez pena tenporala...! " Imajina ezazue ezen mutila infernurat doan mementuan inurri bat ateratzen dela Urbiaindik Iruñarat —erran zigun, elizako itzalen artean bere iduri
|
berez
handia are handiagoa egiten zela, ipuineko jigant baten eredurat—; edo, hobeki, imajina ezazue ezen inurriak badakiela igerian, eta Urbiaindik mundu berrirantz abiatzen dela, Indietarat, orain oinez, orain igeri... Eta joan eta etorri egiten dela, etorri eta joan, behin, bi aldiz, mila aldiz...
|
|
|
uste nuen bezala, amak hartan parte hartu bazuen, zergatik ez zen osaba jauregirat etorri kontuen eskatzerat? Edo, gauzak, bertzerik gabe,
|
berez
joan ote ziren, eta Maddalenek azkeneko mementuan ezezkoa eman ote zion osaba Joanikoti, harreman haietarik etor lekizkiokeen kalteak onurak baino gehiago izan zitezkeela irizten ziolako, edo Jainkoak daki zeren beldur zelako, eta ahalke ote zen osaba, haren ondoren. Eta, nola ura, irakiten duenean, lehertzen den mila burbuiletan, zeinak egin orduko desegiten diren bertze mila burbuila sortzeko, hala lehertzen eta berritzen zitzaizkidan neuri galderak burmuinetan.
|
|
|
—Bai, beharrezkoak izan litezkek, baina ez funtsezko, zeren eta, arestian erran diadan bezala, Jainkoak bere unibertsoarekin sortu zuen tenplua haien gainetik baitago, eta zeren hura baita funtsezko. Izan ere, gizonak egiten duen oro gizonak kutsatua duk, Jainkoaren izenean bada ere, gizona
|
berez
eta izaitez kutsaturik dagoenez gero; ordea, Jainkoak xuxenean egina kutsaezina duk, Hura kutsaezina delako. Baina, hik nahi baduk, etsenplu batekin ilustratuko diat erran nahi diadana.
|