|
2004
|
|
|
Leteren zalantza guztion buruan dago. Euskaldun izatea hala moduzko elebitasun narras batekin nahasten badugu, geure buruagan galdua dugun segurtasun gaitasuna
|
berez
mintzo zaigu. Etxekalte bihurtzen da, horrelakoetan, maizterraren nortasuna, etxearen jabeak jan dion adimena dela medio.
|
|
|
Estatuaren beharrizana jarriko baitigu honek oroz gainetik, ez euskalta sunaren garapenerako behar genukeen botere izaera berezia. Hitzak
|
berez
mintzo direnez, betoz lehenbailehen, antitesiaren esanahia irakurleak berak epai dezan. Tomas Urzainki mintzo:
|
|
|
Bi komunitateen arteko etena zehazteko unean ez dezagun, otoi, etenaren ezaugarririk behinena azpimarratu gabe utzi, Ordorikaren esanak
|
berez
mintzo badira ere. Hain zuzen, etenaren erantzule bakar eta nagusiak erdaldunak dira, ez euskaldunak:
|
|
|
Errealitate soziolinguistiko gailendua
|
berez
mintzo zaigunez, normaltasunaren eta zilegitasunaren arauak ezin du onetsi ghettoaren mugetan dabilen hizkuntza borrokarik. Martin Orbe dugu muga arriskutsu horien berri emango diguna:
|
|
2006
|
|
|
Zernahi erran zien. Unibertsitateko agintari eta irakasleek haren ihardespen bortitza zein gaizki hartu duten,
|
berez
mintzo da gaur egin dioten agur hormazkoa. Bere azken laguna, Amboise errektorea, atzo galdu zuen.
|
|
2008
|
|
|
Gorago aipatu dugun ikerketa inkesta horretan. Euskal Herri osoan barrena egina? ageri zaizkigun zantzu adierazgarri batzuk
|
berez
mintzo dira. Euskalduntasunaren eta abertzaletasun erdaldunaren arteko etena, eten nabarmena bezain etsigarria, egiaztatua geratu dela dirudi herritarren iritzi jarreretan.
|
|
|
Logika zorrotzeko arrazoibidea erabili digu itxuraz Julen Zabalo mezulariak. Arrazoiaren indarra hor
|
berez
mintzo dela dirudi. Hala eta guztiz ere, nik esango nuke, logika horren indarra itxuraren axalean areago datzala benetako muinean baino.
|
|
2009
|
|
|
goi ikasketak kanpoan egindako gazte helduen) hizkuntzagaitasunaren bilakaera adierazten da, baina informazioa leku oso batekoa ere izan liteke: bi data hartuta, leku horretako hizkuntza portaerak konparatuz language shift edo language maintenance egoeran gauden azter liteke 2A gelaxkan, hiztunen hizkuntza gaitasunean (ahoz edo idatziz,
|
beren
mintzo sorta osatzen duten hizkuntza zein aldaeretan) aldaketa edo jarraipena den nagusi azter liteke 2B gelaxkan, eta abar.
|
|
|
|
Berez
mintzo dira Txillardegiren ele zorrotzak. Ez dago iruzkin beharrik, ez dago zertan argitu beharrik.
|
|
|
horregatik piztu zitzaion, erreakzio gisa, beste txinparta bat begietan, piztu bezain laster itzali zena, itxura egite hartan berezko zerbaitek, ezintasunak eragindako amorruak, ziurrenik? ihes egin balio bezala; Adak, jakina, ezin jarri zion ahotsa amorruari, baina amorrua
|
berez
mintzo zen, eta halako zerbait esaten ari zen une hartan, beharbada, Adaren bihotzetik: –Ez dut neure burua hilko, ez horixe, baina pistola bat emango balidate, zuek uxatuko zintuzketet oraintxe bertan:
|
|
|
Hots, zerrenda luzea, eta luzeago izan daitekeena. Dantzen irudiak ere
|
berez
mintzo dira.
|
|
|
Argazkiak
|
berez
mintzo dira. Jendeen akidura, beldurra, tristezia, ez da hitzik gehitzerik.
|
|
|
koruetako bakarlari gisa jasotako esperientziak ere izango zuen hartan zeresanik–; jarrera hark, baina, beste osagai bat ere behar zuen –errebeldia puntu bat, adibidez–, egiten ari zena gogoz kontra egiten ari baitzen, azken batean: horregatik piztu zitzaion, erreakzio gisa, beste txinparta bat begietan, piztu bezain laster itzali zena, itxura egite hartan berezko zerbaitek –ezintasunak eragindako amorruak, ziurrenik– ihes egin balio bezala; Adak, jakina, ezin jarri zion ahotsa amorruari, baina amorrua
|
berez
mintzo zen, eta halako zerbait esaten ari zen une hartan, beharbada, Adaren bihotzetik: " Ez dut neure burua hilko, ez horixe, baina pistola bat emango balidate, zuek uxatuko zintuzketet oraintxe bertan:
|
|
|
Zertan geratuko zen haien nortasuna beren erlijioari eutsi ezean? Zertan geratuko zen haien aberria,
|
beren
mintzoa galduz gero. Zertan geratuko zen haien arteko elkartasuna, arrotzen artean sakabanatuta eta ezabatuta?
|
|
|
–Juduen jainkoa, beraz,
|
beren
mintzoaren ahalmenaren sinboloa izango litzateke?
|
|
2010
|
|
|
Jenofa (Bi bikoteak
|
beren alde
mintzo dira): ... baina ez arteak usu.
|
|
|
They do things differently there," beste modu batean egiten dituzte han gauzak". Lubisek, Ubanbek eta Obabako beste nekazariek" gezeta" edo" domentxa" esaten zuten bezala sagar bat hartuz, edo" mitxirrika"," inguma" tximeleta bati begira, Bikandi eta Isabelek" arazo nazionala"," herri kultura"," alienazioa" eta halako beste hainbat hitz tartekatzen zituzten
|
beren
mintzoan. ESTEn egiten genituen asanbladetan ikasle batzuk bezalatsu, noski, baina ez berdin.
|
|
2011
|
|
|
Ez dugu esango, dena ala ezer ez? izan behar duenik, nahitaez, baina orain arteko eskarmentuak
|
berez
mintzo dira ikuspegi globalaren alde.
|
|
|
Biziki adierazgarria da Klaus Zimmermann-en galdera hori.
|
Berez
mintzo da, berez mintzo denez, erantzuna: batasun politikoak batasun kulturala dakarrenez, estatuak ezin du zinez eta benetan bere aniztasun izaera demokratikoki egituratu.
|
|
|
Biziki adierazgarria da Klaus Zimmermann-en galdera hori. Berez mintzo da,
|
berez
mintzo denez, erantzuna: batasun politikoak batasun kulturala dakarrenez, estatuak ezin du zinez eta benetan bere aniztasun izaera demokratikoki egituratu.
|
|
|
Belgika da, besteak beste, diogunaren erakusgarri. Flandeserak frantsesaren mendeko hizkuntza osagarria izan nahi ez badu, ondorioa
|
berez
mintzo da: flandeserak bere esku behar ditu nazio hizkuntza hegemonikoaren erabilera esparruak.
|
|
|
Esatetik egitera dagoen amildegiaren handia
|
berez
mintzo ohi da horrelakoetan, inkestatuen artean islatzen den nahimen zintzoa gorabehera. Hizkuntz aniztasunaren galera eta krisia, inondik ere, gutxitan eta gutxiegi pentsatutako auzigaia da. Inkestetako asmo zintzoa, gehienbat, horixe baita, batez ere:
|
|
|
Daniel, adimen urriko mutikoa da eta anaiak denbora guztian zaintzen du aitak esan zuen moduan. Animalia batzuk
|
beren
mintzoak deiturik Obabara joaten dira, Obaba haien herria da eta zehazki anaien etxera joan ziren. Animalia bakoitzak bere ikuspuntutik kontatzen du Daniel eta Pablo bizitzen ari diren istorioa, baina beti haien mintzoak gidatuta.
|
|
2012
|
|
|
Biltegiak ere prest, ontzietako zamak lehorreratzen direnerako?
|
Berez
mintzo zaigun amets irudi bat, ekonomia jarduera arrunt baten muga erraz gainditzen duena.
|
|
|
Herexa zaharra agertzen da ere egitetan, horik
|
beretarik
mintzo beitira. Jokülariak beraren sendimentüak ez dütü ihoiz agertzen; begitartea hotz, aldatü gabe, begiratzen dü.
|
|
|
Bestalde indar berriak sortü dira eta handitzen ari. Horiek ere
|
beren
mintzoa entzünarazi nahi düe. Pastoralak, jei herrikoia izatez, herriaren deiak aranatzen dütü, haren nortarzüna azkartzen.
|
|
|
Onar dezagun estalinismoaren basakeriak aitaso sortzaileak lotsa zitzaketela, baina azpimarra ere denen arteko jarraipena. XX. mendean, alderdi leninisten eta estatu sozialisten historia
|
berez
mintzo da. Borroken osagarritasuna?:
|
|
2015
|
|
|
Jakin nahi dugu pagolarrek Zuberoara jotzean ea
|
beren
mintzoa hangorat lerrarazten ote duten eta lekukoak ezetz diosku, herrian bezala mintzo zirela han ere:
|
|
|
Gainerat, hautagai zerrendak departamenduka muntatzen dira bainan ez da lixta bat departamendu batean agertzen ahal sail beraren kondukorik ez balinbada bozketa plantatzen lurralde bereko beste departamendu guzietan... Hots, ainitzek arrunt bihurria kausitzen dugun joko horrekin abertzale alderdiek konparazione nola entzun arazten ahal dute
|
beren
mintzoa. Nun ez duten nolazpait ardiesten alderdi" handi" bati lotzea alkiño baten menturan?
|
|
2016
|
|
|
Nik ez dut sentitu ikerlanerako elkarrizketatu ditudan herritarrek
|
beren
mintzoa gaitzesten dutenik. Iruditzen zait Frantziako kulturaren, Frantziako estatu indarraren eragin hori, laborarien sukalderaino indarrean sartu dela eta azkenean bi plano geratu direla:
|
|
2017
|
|
|
Dagoeneko ez zitzaidan hain urruna haien hizkera. Bestalde,
|
berez
mintzo zen haren doinua. Utzi nion lurretik bildu beharrekoa biltzen.
|
|
|
Bakarrik utzi gintuela oroitarazi gabe ere,
|
berez
mintzo zen Krisen sumindura. Ixak ez zuen erruduntasun handirik agertu, baina lagundu zidan eskiatzeko botak kentzen eta zorioneko txapinak janzten.
|
|
|
Argazkiaren goialdeko zeru urdin engainagarria ezeztatzen dute mendizalearen lumazkoak eta garaierarako eskularruek. Haren soka eta pioleta, bestalde,
|
berez
mintzo dira bazterraren latzaz. Arrokazko eta elurrezko pasabide estu batek eusten dio gizonari; ezker eta eskuin, erroitza.
|
|
|
Identitate borrokaren testuinguru politiko eta nazional zabalean txertatu behar dugu euskararen eta euskaldunon arazoa. Zimmermann-en iradokizuna
|
berez
mintzo zaigu: –pertsona xalo eta inozo batek bakarrik pentsa dezake identitate nazionala modu naturalean hozitzen dela? 149 Nazio euskaldunaren arazoa, bideratzekotan, ez da modu, naturalean?
|
|
|
|
Beretako
mintzo balitz bezala, amak erran zuen:
|
|
|
Beste trabetariko bat ezagutza eta erabilera kulturalaren artean dagoena da (1). Bazterketaren ondorioz, alde batetik,
|
beren
mintzoak ez duela gaurko bizitzarako balio uste duten hiztunak ditugu (14) eta, bestetik, alor berrietan, beren ahalegin pertsonalari esker, hizkuntza aberastu, zabaldu eta egokitzen dutenak.
|
|
|
Garbi dagoena da hiz kuntz nazio guztiek
|
beren
mintzoa eta izaera babesten dituen egitura politikoa behar dutela izan, ez gehiago ez eta gutxiago ere, benetako demokrazia hori baizik ez da eta.
|
|
|
Azkenik,
|
beren
mintzo propioa ezin izanik, herri desberdinetako hiztunek elkar ulertzeko erabiltzen dutenak nazioarteko funtzioa betetzen du: alemaniar batek eta japoniar batek komunikatzeko Ingelesa erabiltzen dutenean, adibidez.
|
|
|
Urtetik urtera arrakastatsuago dugun egun hori, aurten ere nola ez? Joan den urteko argazkia
|
berez
mintzo zaiku. Guzientzat izanen da toki bai kanpoan bai barnean, ez beldurrez egon hurbiltzeko.
|
|
2019
|
|
|
Baratzea eta mahatsondo anitzen jabe dira eta kotoi preziatua ekoizten dute.
|
Beren
mintzoa daukate. Kristauak ere badira eta badituzte elizak.
|
|
|
Orokorrean, batek imajinatzen du behialako agintari zibilak, militarrak edo eta elizakoak, guzti guztiak, urrutitik entzunarazteko moduko aho organo burrunbatsuez hornituta zeudela, hain da hala non, kontakizun historikoetan, buruzagiren batek bere armadako jendea edo beste hainbat jende multzo adoretu behar duenean, inor ez baita harritzen ehunka eta are milaka entzule xuxurlarik eta askotan asaldatuk entzuteagatik, eta hori gaur egun badakigularik elektronika paratzeak eta doitzeak zenbat lan ematen duen, soinua azken lerroetako entzuleriari makalaldi akustikorik gabe iristea nahi izanez gero, distortsiorik eta zaborrik gabe, zentzumenetan eragin eta esanahiak aldatuko liratekeelako. Beraz, ohituren eta konbentzioaren aurka eginez, eta zinez penaturik ikuskizun hauen tradizio guztiz txalotuak eta eszenografia historikoak gezurtatu beharraz, aitor dezagun, egiaren amoreagatik, alde bateko zein besteko mezulariak urrats gutxiko luze laburrera gelditu zirela, eta hurbiletik mintzatu zirela, horixe baitzen
|
beren
mintzoa entzunarazteko modu bakarra, ingurukoak, bai gazteluko mairuak eta bai portugaldarren taldea ere, mintzaldi diplomatikoa nola bukatuko zain gelditzen ziren bitartean, edo eta, gehienez ere, eztabaidak iraun bitartean, albiste emaileek mintzaldiaz esango zutenaren zain: esaldi zati batzuk, beroaldi erretoriko batzuk, bat bateko arrengurak, zenbait esperantza duda mudazko.
|
|
|
Desagertzear dauden hizkuntzen azken hiztunen kezka nagusietako bat
|
beren
mintzoaren ahalik eta arrasto gehien dokumentatu daitezen izan ohi da, etorkizuneko belaunaldiek beren existentziaren berri izan dezaten eta, ahal den neurrian, hizkuntzaren memoriak eta nolabaiteko ezagutzak iraun dezaten.
|
|
|
Hizkuntza hauen artean, Ethnologueren arabera, badira 10 hiztun baino gutxiago dituzten 114 Kasu askotan, azken hiztun hauek oso kontzienteak dira
|
beren
mintzoa eta beren kultura beraiekin batera desagertuko direla (Mariano Mendigatxa eta Fidela Bernat gogoan!). Hizkuntza horiek dokumentatzeko hainbat egitasmo dago munduan zehar.
|
|
|
N ork egin du nor? Gizon emakumeek
|
beren
mintzoa hizkuntza ala hizkuntzak gure arbasoak gizon emakume. Ez dago jakiterik!
|
|
|
Aurrerago ikusiko dugun bezala, eman, nor eta ume hitzak, edo nahi baduzu, aditzoin, galdetzaile eta izen batzuk datiboa asmatu baino lehen asmatuak izan ziren. Dudarik ez, aginte esaldi baten erdian harrapatuta, datiboa aditzaren eskutik heldu zela
|
beren
mintzoetara. Erran nahi baita, adibidean ikusten den bezala, NORI izen sintagma aditz jokatugabearen eskutik iristear zegoela; hala ere, indarrean zegoela baieztatzeko, gure azterketan, soilik laguntzailean komunztaturik erabiltzen denean, ziurtzat eman dugu.
|
|
2021
|
|
|
Santutasunaren bidean abiatzear egonik, horrelako giza-kutsadura lurtarrik ezin izan zezakeen alaba txintxoaren erantzuna
|
berez
mintzo da: amaren jokamolde patriotiko irmoaz miretsirik geratzen da eta, aldi berean, alaba leial bezala, aitortu ere egiten du amaren portaerarekiko harridura, haren borroka antikolonialista Euskal Herriari dion maitasunaren pareko edo sinonimotzat hartzeaz gainera, atxikimendu haren ondoriotzat ere jasotzen baitu:
|
|
|
Buruzagien historia
|
berez
mintzo da: Galindo GALen eta torturan leporaino inplikatua zen burua, eta Luis Roldan ustelkerian nahasia, kultura politiko eskasekoa eta manera bortitzen zalea berme politikoa.
|
|
|
Berria jakinarazteko modua
|
berez
mintzo zen: Erakunde armatuak berak azaldu zuen, ekintza armatu garrantzitsu baten ildoan.
|
|
2022
|
|
|
El trato de Argel liburuan lanean idatzi zituen eta
|
berez
mintzo dira, oharren beharrik gabe.
|
|
|
Liburuaren amaieran dio Enric Gomà idazleak Kataluniaren gaztelaniartze progresiboak eraldakuntza nabarmenak ekarri zizkiola katalan hizkuntza, kultura eta katalanen autoestimuari.
|
Beraien
mintzoa patois bat ez, baizik eta hizkuntza bat zelako kontzientzia atxikitzeak, eta erakunde propioak, erresuma bat, gorte bat, estatu bat behiala izana gogoratzeak salbatu zituela. Naufragioak gorabehera, katalanak jarraitzen zuen hizkuntza bat izaten, katalanen hizkuntza alegia.
|
|
|
Galtzontzillo eta elastiko hutsetan dago eremu urdineko zaindaria. Haren aurpegiera
|
berez
mintzo da: inoren bisita espero bazuen, ez zen Edurena.
|
|
|
Gaztearen aurpegia
|
berez
mintzo da gizonaren adeitasun gehiegizkoak piztu dion nahasmenduaz. Eduk paketea erakutsi dio.
|
|
2023
|
|
|
" Bainan gure herritar xaharren ipuin, othoitz bitxi, ohidura eta erranek lagunduko gaituzte oroz gainetik lehenagoko sinesten konprenitzen. [...] Alabainan lekukotasun ixilak deus gutitako ginituzke, ondoko gertakari batzuek edo bazterretikako kasu batzuek ez balezote itzul
|
beren
mintzoa."
|
|
|
Xamarren liburuen ezaugarri nagusienetarikoa, gaiak interesgarri bezainbat jakingarri izateaz gain —hizkuntza, kultura eta ondareari buruzkoak, gehien bat—, ongi oinarrituriko ikerketa eta bibliografian maila ulerterraz bezain zehatzean garatuak izatea da; orobat edukiei dagozkien irudiekin eder eta propioki hornituak. Emaitzak
|
berez
mintzo dira, Orhipean, Orekan, Euskara Jendea, Etxeak..., baita 2019ko Literatur Euskadi Saria jaso zuen Etxera bidean ere, denak ezagunak adina preziatuak eta ezagutuak.
|