|
2000
|
|
|
Bertako hizkuntza, munduko hainbat mintzaira gutxitu bezalaxe, hizkuntza nagusiak zanpatua desagertu zen. Egun, museo hori da Euskal
|
Herriaz
gelditzen den azken aztarna. Baina museo hau ez da nolanahikoa, bertan zenbait ezusteko gertatuko baita.
|
|
|
Argumentua aipatzean ikus zitekeen bezala, intrigazko istorio hau Euskal Herrian kokatzea erabaki du idazleak. Zehazki zein lurraldetan kokatzen den aipatzen ez zaigun arren, idazlanean zehar aipaturiko datuen arabera Euskal
|
Herriaz
mintzo dela garbi geratzen da: aipamen filologikoak, historikoak, sozialak,...
|
|
|
Horrela, ikus dezakegunez, SUD OUEST egunkariak euskal errealitateaz argitaratzen dituen albiste ia guztiak (%93, 3) Ipar Euskal Herriarekin soilik dute zerikusia, eta ez Hegoaldearekin. Era berean, oro har Euskal
|
Herriaz
ari direnean, Hegoaldekoegunkariek ia ahaztuta dauzkate Iparraldeko herrialdeak. Hala ere, alde nabarmenakdaude beren artean.
|
|
|
Orain arte ikusi dugunaren arabera, egunkarien kokapen ideologiko politikoakeragin nabarmena du Euskal
|
Herriaz
eraikitzen den irudian. Oraingoan honako galderahau egin dezakegu:
|
|
|
Euskal
|
Herriaz
beherako mailetara joanik, Hegoaldea ere erreferentzia eremugarrantzitsu modura agertzen da politikaren alorrean. Hots, Hegoaldea, beste ezerbaino lehenago, egitate politikoa da, gai honi buruzko albisteen %36 hartzen baititu, batez beste %14ko presentzia duen bitartean.
|
|
|
Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa: gure asmoa ez da egunkariek Euskal
|
Herriaz
eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une jakin batean dagoen errealitatea hedabideetan nola islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa edo berria bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten edo nola interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez.
|
|
|
Sintesi honetan ez dugu SUD OUEST egunkaria aipatu: izan ere jadanik azaldudugunez, Euskal
|
Herriaz
ari denean, egunkari honek, ia Iparraldeko Euskal Herriaislatzen du soilik. Hura du, gai guztietan, erreferentzia eremu nagusi.
|
|
|
Lehenago esana dugu ETBko albistegiek gehienbat Euskal
|
Herriaz
jardutendutela. Datu horiekin ñabardura gehiago jartzeko moduan gaude.
|
|
|
Gure inguruan irakurgai edo ikusgai diren hedabideei esker, Euskal
|
Herriaz
izandaitezkeen definizio politiko guztiek badute beren isla eta eredu mediatiko propioa.Euskal Herriko egunkariek eta telebistek eraikitzen dituzten identitate mapak osoprofil zatikatuak erakusten dituzte; hain zuzen, konstatazio horrek garamatza euskalpoliformismo mediatikoaz hitz egitera.
|
|
|
ASKOREN ARTEAN Ipar Euskal
|
Herriaz
mahain ingurua. 10 zk. (1979), 64 Ikastolaz ikastola: Errenteria, Orereta II; Irungo Ikastola; Arrasateko Ikastola; Beasaingo Ikastola; Eskoriatza, Almen. 19/ 20 zk. (1981), 87 Elkarrizketa.
|
|
|
31 zk. (1984), 93 Euskara, diskriminazioa eta legea (Orain eta Hemen). 31 zk. (1984), 95 1983ko erdal liburuak Euskal
|
Herriaz
. 31 zk. (1984), 127 Hizkuntza minorizatuen Soziologi Batzarrea. 32 zk. (1984), 169" La Voz de Euskadi" kinka larrian (Orain eta Hemen). 33 zk. (1984), 90 Damua eta bonbak (Orain eta Hemen).
|
|
|
ez dago girorik (Orain eta Hemen). 35 zk. (1985), 101 1984eko erdal liburuak Euskal
|
Herriaz
. 35 zk. (1985), 113 Nikaragua libre, Ertamerikan. 38 zk. (1986), 13 1985eko euskal liburugintza. 38 zk. (1986), 147 Ez ote jauzi kualitatiboa? (Orain eta Hemen).
|
|
|
...tza 1976an. 1 zk. (1977), 124 Euskal liburugintza 1977.ean. 5 zk. (1978), 103 Euskal liburugintza 1978.ean. 9 zk. (1979), 119 Euskal liburugintza 1979.ean. 13 zk. (1980), 123 1980ko euskal liburugintza. 17/ 18 zk. (1981), 185 1981eko euskal liburugintza. 22 zk. (1982), 173 1982ko euskal liburugintza. 26/ 27 zk. (1983), 276 1983ko euskal liburugintza. 30 zk. (1984), 145 1983ko erdal liburuak Euskal
|
Herriaz
. 31 zk. (1984), 127 1984eko euskal liburugintza. 34 zk. (1985), 179 1984eko erdal liburuak Euskal Herriaz. 35 zk. (1985), 113 1985eko euskal liburugintza. 38 zk. (1986), 147 1986ko euskal liburugintza. 42/ 43 zk. (1987), 201 1987ko euskal liburugintza. 46 zk. (1988), 113 1988ko euskal liburugintza. 50 zk. (1989), 121 1989ko euskal liburugintza. 57 zk. (1990), 121 1990eko euskal liburugintza. 63 z... 14/ 15 zk. (1980), 168.
|
|
|
.... 9 zk. (1979), 119 Euskal liburugintza 1979.ean. 13 zk. (1980), 123 1980ko euskal liburugintza. 17/ 18 zk. (1981), 185 1981eko euskal liburugintza. 22 zk. (1982), 173 1982ko euskal liburugintza. 26/ 27 zk. (1983), 276 1983ko euskal liburugintza. 30 zk. (1984), 145 1983ko erdal liburuak Euskal Herriaz. 31 zk. (1984), 127 1984eko euskal liburugintza. 34 zk. (1985), 179 1984eko erdal liburuak Euskal
|
Herriaz
. 35 zk. (1985), 113 1985eko euskal liburugintza. 38 zk. (1986), 147 1986ko euskal liburugintza. 42/ 43 zk. (1987), 201 1987ko euskal liburugintza. 46 zk. (1988), 113 1988ko euskal liburugintza. 50 zk. (1989), 121 1989ko euskal liburugintza. 57 zk. (1990), 121 1990eko euskal liburugintza. 63 zk. (1991), 91 1991ko euskal liburugintza. 73 zk. (1992), 91 Euskal liburugintza 1992. 79 zk. (1993), 143 E... 14/ 15 zk. (1980), 168.
|
|
|
ASKOREN ARTEAN Ipar Euskal
|
Herriaz
mahain ingurua. 10 zk. (1979), 64
|
|
2001
|
|
|
Dena den, diru sarrera berrien bila, denborarekin Ahaide Nagusiek gero eta joera handiagoa izan zuten Euskal
|
Herriaz
kanpoko aristokraziarekin eta Gaztelako gortearekin harremanak estutzeko. Inazio Loiolakoa, adibidez, gero santu izango zena (izan, ez dakigu oso santu izango zen lehenago banderizo zital izandakoa, baina santu egin zuten behintzat) Gaztelako gortera bidali zuten hezitzera eta harremanak egitera, familiaren egoera «kaskarra» hobetzeko modua baitzen.
|
|
|
errealitatearen zati baten zati baten zatia ezagutzen dutelako, ezer ere ez dakitelako! Euskal
|
Herriaz
duten ideia erabat anakronikoa da, eta antipatikoak eurak pertsona anakronikoak dira, Kristo aurreko jendea.
|
|
|
Hego Euskal
|
Herriaz
arduratu gara, hau da, Nafarroa, Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiaz, tamalezerrazena zelako, eta, tamalez, Iparraldean burutzen diren ikerketei buruzko informaziorik heltzen ezzaigulako. Dena den, Iparraldeari buruz zerbait jakin nahi izanez gero, Manex Goyhenetche renliburura (Historia general del Pais Vasco.
|
|
|
Buruenik, Humboldt, euskara eta Euskal Herriaren deiak liluratua, etorri zitzaigun gurera, gure gauzei buruzko zenbait berri atzerrian jaso ondoan. Humboldt eta Humboldten ingurumariko euskaldunez eta orduko Euskal
|
Herriaz
, Justo Garatek aztertu du, Justo Garatek daki eta Justo Garatek erakutsi du. Harenez baliaturik prestatu nuen inoiz" Guillaume de Humboldt et la langue basque" zeritzan artikulua, Lingua e stile, 8 (1973), 107, gero Wilhelm von Humboldt nella cultura contemporanea (cur.
|
|
|
Izan ere, zer nolako federalismoaz mintzatuko zaizkigu nongura autodeterminatzeko eskubidearen aurka eta Euskal Autonomia Erkidegoak —aspaldion Euskal
|
Herriaz
mintzatzea bekatua omen, Francoren garaian Euzkadiz egitea bezala— ezin duela eskumen handiagorik izan hortik aho beroz eta erdi mehatxuka esaten diguten horiek. PSE EEk horrelako buruzagiak errotik aldatu eta beren afiliatuen baitan bestelako mezuak ereiten ez dituen artean, jai dugu.
|
|
|
A. Perez zein den ez dakit, baina badirudi Euskal
|
Herriaz
" aditutzat" daukatela La Razon en, behin baino gehiagotan ikusi baitut bere sinadura gure gaiez. Ondoko lan honetan garbi azaltzen da zein sakon eta zehatz ezagutzen duen euskararen unibertsoa.
|
|
2002
|
|
|
Euskaldunen ezaugarriez hiruzpalau datu eskaini ondoren, 1991tik 2000ra, esportazioak hirukoiztu dituztela aipatzen da eta hori euskal produktutuen kalitate hona medio lortu dela. Aldizkaria, Euskal
|
Herriaz
ari denean, EAEri buruz ari da.
|
|
|
Gizartean itsatsi behar dugu, eta ez gaude itsatsita. Hori Euskal
|
Herriaz
dugun kontzeptuarekin dago lotuta. Gure kontzeptua izango bada pena bat dela hau Hernani bezalakoa izatea, nola lotuko gara beste mugimenduekin, nola joango gara beste herritarrekin batera?
|
|
|
Hau funtsezko galdera da. Nire irudirako, Frantzian Parisen nahiz Alsazian, kasu, Euskal
|
Herriaz
hitz egiten dugunean, hemen bizi diren bizilagunez eta Euskal Herria toki geografikoki ondo zedarritu batez mintzatzen gara. Baina, gauza bat da euskal departamendu bat eta beste bat Euskal Herria departamendua.
|
|
|
X. AIZPURUA. Ni ez nator bat Unescok Euskal
|
Herriaz
dioenarekin. Argi itzalez hitz egin da hemen eta egia da, neurketan argi itzalak dira, baina datuak bere ingurumarian irakurri behar dira.
|
|
|
Asabengandiko eite horren jarrai, barriren barri eta gure
|
Herriaz
hegoalderagoko lurraldeetako bankariak aho bete hazurrez lagata, Bilbo honetako bankariek, diru saltzaileek, egitada azkar eta ausartu burutu dabe urte honen hasieran.
|
|
|
Ondorengo kapituluetan gehienbat Hego Euskal Herria hartzen dugu aztergunetzat, han hemenka Ipar Euskal
|
Herriaz
eginiko aipamenak irakur daitezkeen arren.Laugarren eta bosgarren kapituluetan Euskal Herriko ekonomiaren oinarri gisa hardaitezkeen gaiak aztertzen dira. Laugarrenean, Galder Guenaga arduratzen da ingurumenaren auzi konplexuaz hausnarketa egiten eta Hego Euskal Herriko lurraldearen antolaketaren ikuskera eskaintzen.
|
|
|
Gai honen inguruan lan andana ez dagoela aitortu behar badugu ere, azken boladahonetan indartzen ari den ikerketa eremua da3 Gainera, iruditzen zaigu ezen egindako lanetan bazterketan edo miserian murgiltzen den multzo orok bere aipamenaduela: gaizkileak, txiroak, eroak, umezurtzak, esklaboak, juduak... 4 Balorazio orokorra egiteko adina badira behintzat, ia beti bezala, Euskal
|
Herriaz
oso gutxi topatuarren.
|
|
2003
|
|
|
XIX. mendeko poesia ulertzeko egin duen lana erraldoia da. Victor Hugok Euskal
|
Herriaz
utzi zuen lekukotasuna maisuki egokitu du. Agirre' tar Nikola «Metxa» pertsonaiaren ibilerak, berriz, Koldoren beraren ibilera konformagaitzaren isla dira.
|
|
|
Ikasleek gutxi dakite Euskal
|
Herriaz
|
|
|
Sabino Aranak berak egin zuen bezala 1898ko gerlaren karietara, haren alderdiko hautetsiek zioten Euskal Herrien deia adierazi, estatu mugen gainetik, Wilson Ameriketako presidenteari, I. Mundu Gerla amaitzera zihoalarik. . Aliatuek», haatik, ez entzunarena egin zuten eta 1918ko hitzarmenetan ez zen euskaldunez ez Euskal
|
Herriaz
aipamenik izan.
|
|
|
Antzinako iduripen eta ustekizun beretan dago hemen Etxepare, nahiz Euskalzaleen Biltzarreko buruzagitza laster onartuko duen gizona Bidasoaz haraindira hurbilagotik behatzen hasi den, eta Euskal
|
Herriaz
duen ikuspegia aldaraziko diote orduan Hegoaldeko gizon bakar batzuen urratsek.
|
|
|
Inauteriak.
|
Herriaz
edo isiltzeaz hitzik ere ez. Beharbada gauean zerbait xuxurlatuko dio belarrian, lo zakuan sartzen direnean.
|
|
|
Gullielmus ab Humboldt iunior, natus Jenae, gogoratzen du harrigorrizko zutarri motz biribil batek, latinez idatzia orobat. Aitak, bitartean, Euskal
|
Herriaz
notak eta notak hartzen jarraitzen zuen Hervasekin eta, Prusiako erregearen enbasadari Erroman. John Keatsen hilobian ere alferrik bilatzen duzu, han datzanaren izena.
|
|
|
|
Herriaz
hitz egitea
|
|
2004
|
|
|
Picasso eta Modigliani artisten eraginarekin margotzen hasita lehenik, eta Arteta eta Arrueren bidez euskal artea ezagututa ondoren, Pierrek egindako lanek duten berezitasunik nabarmenena aho eta begi gabeko pertsonaiak lantzen dituela da. Euskal
|
Herriaz
ematen duen irudiak arrakasta nabarmena izan du, Atlantica argitaletxeak artistaren obraz osaturiko liburu bat argitaratu baitu.
|
|
|
Zutaz, Martin, esan izan dute ezen
|
Herriaz
eta haren kausaz zenuen ikuspegiak gainditu egiten zuela zure militantzia politikoa. Halaxe zen, bai, zeren horrela izan behar du beti, nahiz eta, hala ere, izate hori ezin dugun aitzakiatzat hartu bakoitzak eguneroko borroka politikoaz dugun ikuspegiarekin ongien sintonizatzen duen formazio organizatuaren lana babesteko dedikaziorik eta sakrifiziorik ez egiteko.
|
|
|
Krisialdian, aldatu aginean, eta usnatu egiten zen mundu berri baten atarian zegoen Euskal
|
Herriaz
idatzi zuen Mikel Zaratek. Haurgintza minetan zegoela ikusten zuen berak.
|
|
|
Euskal identitatea egituratzen dutenen artean, erpin erpinean, euskararen zeregina kokatu digu. Euskal
|
Herriaz
ari baitzen Monzon, euskaldun egiten gaituen ezaugarriaz eta tasunaz, eta, jakina, ba al daukagu euskal izaera hori erants diezagukeen faktorerik euskara kenduta. Ez dago.
|
|
|
Argiago ikusiko dugu ordea beste tankera honetara aurkeztuta: demagun Euskal
|
Herriaz
ari garela, demagun hemen bizi den gizakiaren sozializazio eredua dugula aztergai. Zer nolako ezaugarriak agertuko litzaizkiguke gizaki horren nortasun taxueran gizarte eta nazio zeinuei dagokienez?
|
|
|
Liburuaren gaztelaniazko bertsioa ren argitaratzearekin batera, aste osoa eman zuen bertan. Han eta hemen elkarrizketak eskainiz eta hitzaldiak emanez, eta Euskal
|
Herriaz
eta euskal kulturaz bere ikuspegia azalduz, benetako enbaxadore begitandu zitzaidan. Kultura baten enbaxadore, eta baita gure historia hurbilenaren azalpen oso baten enbaxadore ere.
|
|
|
haur jaio eta haur hil. Euskal kulturak argitasun gehiegizkoaren ankerrean oinarrituriko kultura zuela egin zion arrapostu, baina Carlosek barre egin zuen, Euskal
|
Herriaz
mintzatu nahi zuela sumatzen zionetan egiten zion moduan.
|
|
|
" Beharbada egia zen, beharbada gauza gehiegi ematen genituen jakintzat" aitatuko zion Bazterrek Marcki iraganaz, gaztaroaz, iraultzaz, Euskal
|
Herriaz
mintzatu zitzaion aldiren batean.
|
|
2005
|
|
|
Ramuntxo Etxeberrik Gazteluma lehiaketa irabazi zuen euskal pilotari batzuek, Markos diktadorearen garaian, Manilan (Filipinak) bizitutako afera zikinaren inguruan idatzitako beltz ukituko nobela kilikagarri honekin. Bide batez, Iparraldeko hiru belaunaldik Euskal
|
Herriaz
zein egungo bizimoduaz duten ikuspegia ezagutzeko parada ere eskaintzen du bertan.
|
|
|
a. Euskal
|
Herriaz
, euskal kulturaz interesa dago munduan. Hizpide gara eta gutaz aritzen uzten diogu edozeini.
|
|
|
Gaxitegik zituen euskal ixtudianteak bildu zenbait udaz Euskal
|
Herriaz
gogoetak egiteko, bai eta herri zenbaitetan ikerketak (Suhuskun, Azkain, Idauz, Izturitz). 257
|
|
|
Euskoiberismoa, Tubalismoaren jarraitzailea izan zen arlo askotan eta aldi berean berritzailea beste horrenbestetan. Honela zenbait fantasia baztertu eta gero, Humboldt-ek teoria euskoiberista taiutu zuen19 Humboldt Euskal
|
Herriaz
maiteminduta zegoen, bere hizkuntza ulergaitza baina oso erakargarria zitzaion, eta ematen du azkenean berau hitz egiteko gai ere bazela20.
|
|
|
Artistak eta alor askotan oso aurreratuak, zientzia kontuetan ere bai. Ez nuen beraiekin Euskal
|
Herriaz
mintzatzen. Espainola nintzen beraientzat.
|
|
|
" ala gure hizkuntza dialekto koskor bat bihurtzen utzi eta kul tura folklore hutsa, ala bestela bere ondorio guztiekin eskubide guztiko nazio europearra izan". Nork dio hori, Txillardegik Euskal
|
Herriaz
edo Kunderak Txekiaz. Berdin dio, ezta?
|
|
2006
|
|
|
" Galdera bat hartu genuen ardatz: zer da Euskal Herrian bizi den pertsona kulturadun batek Euskal
|
Herriaz
eta munduaz ezagutu behar duena eta egiten jakin behar duena, eta zer nolako baloreak eduki behar ditu?".
|
|
|
Jose Felix Diaz de Tuestak Euskal Herria atzerritarren ahoan (Arrasate Argitan) liburua osatu du, 130 autorek (Bocaccio, Dante, Shakespeare, Huxley, Dos Passos, Brecht...) euskaldunez eta Euskal
|
Herriaz
esandako hitzekin.
|
|
|
Hemen ari gara Espainiaz eta Euskal
|
Herriaz
, baina zuk lehen urteak Bartzelonan eman zenituen.
|
|
|
Urria oso garrantzitsua da, besteak beste, hilaren 25ean Europako Legebiltzarrean Euskal
|
Herriaz
hitz egingo delako eta 27an Iñaki de Juana epaituko dutelako, epaiketara joateko moduan badago, jakina.
|
|
|
Hasieran sarrera gai batzuk lantzen dira, ikasleek ez baitute jakiten gauza handirik ez Euskal
|
Herriaz
ez euskal hizkuntza edota kulturaz.
|
|
|
Esan bezala, kontakizun horiek nire bigarren eleberrian agertuko ziren gero.Bertan ETAk mehatxatuta dagoen unibertsitateko irakasle baten istorioa kontatzenda. Mehatxatuta dagoenez, eta Euskal
|
Herriaz
zeharo aspertuta, Italiako unibertsitate batera doa lan egitera. Eleberria bidaiaren kontakizuna da, baina berau barnekoagoa da kanpokoa baino.
|
|
|
Euskal idazleak baino areago, euskarazko idazleak. Motibo batbaino gehiago dugu-eta Euskal
|
Herriaz
esateko Cernuda poeta gaztelaniazkoakEspainiaz esaten zuena, alegia: «Soy un español sin ganas».
|
|
|
Herrien izenak euskaraz ematen dira normalean, nahiz eta ez jarraitu Euskaltzaindiaren azken izendegiari159 Edo Euskal
|
Herriaz
kanpoko batzuk ere euskaratu egin dira legendan, baina mapan ez160 Hala ere, datetan dauden oharrak ez ziren itzuli lehen argitalpenean (Uharte Arakil edo Etxarri Aranatzen, s., dator, siglo?
|
|
|
Jose Maria Arizmendiarrietak Elizaren Doktrina Soziala enpresa eta lan arloan txertatuz Jainkoaren Erreinua eraikitzen saiatu zen. Bere zerbitzuaren emaitza pastoral berezia, Kooperatiben sortzaile gisa ageri da, Euskal Herrian eta Euskal
|
Herriaz
gaindi oihartzuna izan duena. Bere ondare espiritual funtsezkoa sekular talde bati iritsi zitzaion.
|
|
|
BI. Nazio bat garelako nazioarteko txapelketa ofizialetan parte hartzeko aukera izatea dagokigu. Eta noski, Nazioaz, Euskal
|
Herriaz
ari gara. Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Nafarroa Behera, Nafarroa Garaia, Lapurdi eta Zuberoakojokalari orok, gure selekzioarekin txapelketa ofizialetan jokatzeko aukera aldarrikatzen dugu.
|
|
|
Hasieran Interneten" lehenengo galdera egiten nuena zen; zer dago Euskal
|
Herriaz
–. Gehiena ingelesez zegoelako, pentsatu ere ez euskaraz ezer egon zitekeenik.
|
|
|
Unamuno hamaika bider mintzatu da Euskal
|
Herriaz
, euskal arrazaz, edo arima, arraza espainolaz, etab., baina inoiz ez du erakusten, aipatzen dituen Völkerpsychologie ko ezein ere autorez, edo aipatzen ez dituen Zuzenbidearen Eskola Historikokoez, zuzenean baliatzen denik. Zer esan, maite omen zuen Hegel-en Volksgeist eta historiaren filosofiaz?
|
|
|
Ez da gure gaia, baina gogora ditzagun data soil batzuk: 1886" Orígenes de la raza vasca" eta 1887" Espíritu de la raza vasca" konferentziak, Euskal
|
Herriaz
eta haren patuaz aro modernoan. 1888:
|
|
|
• Zer da Euskal Herrian bizi den pertsona kultu batek Euskal
|
Herriaz
eta munduaz ezagutu behar duena, egiten jakin behar duena eta bereganatu lituzkeen balioak eta jarrerak? (Bizitza guztirako kultur ibilbidea).
|
|
2007
|
|
|
Baserritar kulturaz zeukan; dantza, hortaz, komunitate baten kultur ariketa den heinean aztertzen zuen. Euskal
|
Herriaz
den bezainbatean, Barkoxen egin zituen, hain justu, lehenengo inkestak eta filmazioak. Pelikula hasi eta hantxe agertu ziren Barkoxeko, Iruriko, Sohutako... irudiak.
|
|
|
Munduan gertatzen ari ziren gerrak ziren. Garai hartan inork ez zuen Euskal
|
Herriaz
edo Irlandako IRAri buruz hitz egiten. Dena zen Aljeria, Kuba eta Vietnam.
|
|
|
Japoniarrak hona etorri, gurekiko interesa izan… Hara hor globalizazioaren alde on bat, behingoz! Globalizazioa da euskalduna Japoniara joan, japonieraz ikasi haiek euskaraz ikasi duten moduan, eta Euskal
|
Herriaz
japonieraz hitz egitea, han. Hori da globalizazioa.
|
|
|
Erromanizazioaren hasieretan, gaur egungo Euskal Herria osatzen duen lurralde guztian egiten zen euskara, eta Euskal
|
Herriaz
harantzagoko beste lurralde batzuetan ere bai, gorago esan dugun lez.
|
|
|
Biajea amaitzear dago. Halan eta guzti be, ezin dot Euskal
|
Herriaz
pentsau. Biajearen ganera gogoetea egin behar dot, gatxa da.
|
|
|
Piarres Xarrittonen esanetan, La, ttek, klase eskolan zegoela, hainbatetan aipatu zizkien ikasleei bere René Cucazcq landestarrarekiko harremanak, eskutitzen bidez; Cuzacqek Frantziaz idazten zion La, tteri, zirikatzeko, eta La, ttek Cuzacqi Euskal
|
Herriaz
idazten zion erantzutean; Piarres Xarrittonekin izandako elkarrizketa, Bilbo, 2002ko urtarrilaren 25a.
|
|
|
Jean Saint Pierrek, Baionako apezpiku ohiak, Elizaren izenean eman zion baimena La, tteri
|
Herriaz
ardura zedin805 Izan ere, garai hartan Baionako apezpikua izendatzeke zegoen (Léon Albert Terrier izango zen apezpiku berria) eta Apezpikutegiko bikario kapitularra zen Daguerre ez zegoen ados Herria> argitaratzearekin.
|
|
|
hiri kultura, pentsamendulaikoa eta kultur jarduera politizatzea76 Orduko abertzaleek abertzaletasunaberritu nahi izan zuten arraza eta arraza bezalako kontzeptu objektibo baina itxiakbertan behera utziz. Euskal herritar eta euskaldun izatea norberaren izanasmo etaegitasmotzat jo zuten (gogoan izan garai horretan hasi zirela gau eskoletan askoeta asko euskara ikasten edo trebatzen, eta garai hartan Euskal
|
Herriaz
zerbaitjakin nahi zuenak bere baitan hartu behar zuela erabaki hori). Norberaren hautuaeta jarduna hasi ziren erabiltzen euskal herritartasuna definitzeko:
|
|
|
Humboldt eta Euskal
|
Herriaz
literatura asko dago, ez daukagu horretan pausatu beharrik35; Justo Garate-k lan txalogarria egin zuen hura ezagutzera emateko, eta hemen batez ere I. Zabaleta Gorrotxategi-ren lanak dira aipatzekoak, bera baita gaian gaur dagoen adituena (ik. Bibliografia).
|
|
|
Humboldt interesatu litzaiguke ez bakarrik Euskal
|
Herriaz
eta euskaraz idatzi duenagatik, baita hizkuntzaren gainean egin duen gogoetagatik ere. Humboldt-en gogoeta luze zabal hartatik kapitulu bat bakarra aipatuko da hemen:
|
|
|
Denetarik hitz egin dute bertsotan: maitasunaz, parrandaz, eguneroko bizimoduaz, Euskal
|
Herriaz
...
|
|
|
zein da eskubide horren subjektua? Euskal
|
Herriaz
ari garela: Zazpiak Bat, Laurak Bat, Hirurak Bat ala herrialde bakoitza?
|
|
|
Horrez gain, eta ene irudiko larriago, ez dago ahobatekotasunik euskal nazioko mugak zehazterakoan. Lan honetan ez naiz luzaz Ipar Euskal
|
Herriaz
mintzatuko, aber  tzaleetan abertzaleenak ere konturatzen direlako haren hiru herrialdeen eta Hego Euskal Herriaren arteko batasuna oso epe luzerako dela eta prozesu hori Europaren batasunari berari lotua dagoela. Euskal nazioaren drama saminena hauxe da:
|
|
2008
|
|
|
Eta ama lurrean jaioak garenon ohiko pentsamendua: " Dantzan ikasten bai, ari dira; euskaldunen seme alaba edo loba dira, bai, nola deituraren jatorra inori ukatu; Basque Center eko kide dira, eta etorkizun oparo… baina zer dakite, bada, Euskal
|
Herriaz
–Ez dira inoiz han izanak, euskaraz ez dakite hizkuntza zaharra dela besterik, ez dira abertzale, ez euskaltzale, ez euskal herritar… euskal amerikar dira Boiseko e.etxe izen onekoan, National Geographic en agertzeko moduko estanpa alaian".
|
|
|
Goizetik arrats, behartsuenei laguntzen ematen du eguna. Euskal
|
Herriaz
hizketan lotu eta hitz inkontinentziak jotzen omen du. Orduan, puska baterako erretolika du…
|
|
|
Euskal Herria ere aipatzean, Bizkaia, Kantabria, Nafarroa, Basque Country deitua zela zioen. Humboldt Alemaniaz ari zenean Euskal
|
Herriaz
ari zen.
|
|
|
Haiekin egon nintzen, Hazparnen, baserrian. Eta Euskal
|
Herriaz
maitemindu nintzen. Urtea iragan eta AEBetara itzuli nintzen.
|
|
|
Hortan hizkuntza politika kudeatzen duten arduradun publikoek beren ustea aldatu lukete. Iñaki Martinez de Lunak eta Ibon Usarraldek Hego Euskal
|
Herriaz
esaten dutena indarrean dago Ipar Euskal Herrian, era biziagoan: " Gure ingurunean argi dago, oro har eremu batzuetako funtzio batzuetarako izan ezik, erdaren aldeko erakarpen faktoreak askoz indartsuagok dira euskarara erakartzen duten faktoreak baino" (2004, www.erabili.com).
|
|
|
–Benetan uste dut euskararik barik ez dela ez Euskal Herririk ezta nazio eraikuntzarik ere. Euskal
|
Herriaz
eta euskaraz ari garenean da, inoiz bada, izenarekin batera izana?.
|
|
|
Azkue, euskalduna, Euskal
|
Herriaz
erromantikoki maitemindua, euskal nazionalista, euskal ikerketa eta sorkuntza lanetara entregatua, ez zen txokozale itxia izan. Inoiz edo behin zerabilen erretorika etnozentrikoa gora-behera, bere praxian sekula ez zen Euskal Herrian hertsi.
|
|
|
Pasarte horretan, «reconstruir aquí» eta «su patria» anbiguoekin jokatu bazuen ere, ez da dudarik Euskal
|
Herriaz
ari zela, berehala esplizitatu baitzuen:
|
|
|
Azkuek Euskal
|
Herriaz
eta haren lurraldetasunaz zuen ideala ez zen uniformea izan lehen garaietatik azkeneraino. Aitzitik eboluzionatuz joan zen denboran zehar.
|
|
|
Azkueren Euskal Herriarentzako ideal politikoa, bada, ez zen nolanahiko erregionalismoaren baitan sartzen, baizik nabarmen geratzen zen proiektu politiko nazionalista baten eremuan. Euskal
|
Herriaz
ari zela «nacionalidad» hitza aipatzeak ere baieztatu egiten du Azkuerentzat Euskal Herria ez zela eskualde soil bat, baizik bestelako nazionalitateekin (gaztelaua, katalana, agian baita portugesa ere: iberiar konfederazio sarri planteatzen baitzen garaian), haien pare, berdinetik berdinera kokatu behar zen nazionalitate berezia.
|
|
|
helburua lortuta, hanka egin zuen Marotok tarrapataka Ameriketara. Eta hantxe hil zen, Txileko Valparaíson, 1853ko abuztuaren 25an, eta Bergaraz eta Euskal
|
Herriaz
oinazerik gabe osoki ahaztuta»809 Bergarako besarkadaren ondoren, espainiar Gorteei zegokien Esparterok agindutakoa legeztatzea. Gorte horietan liberal aurrerakoiak zirenez nagusi, moderatuek osatutako gobernuak arazo latzak izan zituen legearen testu zehatza adosteko orduan, foru herrialdeetako ordezkariek egindako foruen defentsa sutsuari esker.
|
|
|
Horiek dira arrisku benetako, gure eskubide nazionalak berreskuratzeko. Kataluniaz eta Euskal
|
Herriaz
mintzo dira, bai, baina Espainiako zati bereizezin gisa, eta Espainia dute buruan, eta ez Katalunia edo Euskal Herria, «herrialde hau» dioten bakoitzean. Baina, ez, immigrazioak ez du, inolaz ere, pertsona horien emozio mendekotasunen errurik.
|
|
|
Batzuek ukanen dute zer kontatu oporrak bukatutakoan. Euskal
|
Herriaz
egiten den txiste topikoa bizi izan dute: bonba abisu bategatik, ohetik altxatu behar izan dute.
|
|
|
Masoien bilera irekietan hasi nintzen jabetzen Espainiako gerraren historiaz. Aita beti ongi mintzo zen Euskal
|
Herriaz
, beti haren alde egiten zuen. Handik eta hemendik ezagutzen zuen, gutxi asko, hango historia.
|
|
|
Abeslariak Euskal
|
Herriaz
kanpokoak izan arren, euskararekin arazo barik moldatu direla ziurtatu du Junkerak. «Maila ona erakutsi dute», esan du.
|
|
|
Sarritan aritu zen politikaz. Eta Euskal
|
Herriaz
. Bertako enpresaburuak bitan banatu zituen 2006an:
|
|
|
Oso jende atsegina zarete eta natura ikusgarria duzue. Euskal
|
Herriaz
maitemindu gara”.
|
|
|
Azkarate anderear, bestelako azalpenen bat ere eskatuko nioke; adibidez: urriaren 25eko ekitaldian zergatik erabili zuten Euskal Herria izena, eta zergatik mintzatzen ziren Euskal
|
Herriaz
Ibarretxeren planaren atariko zatian, historian EAJk Euzkadi izendapena erabili izan badu.
|
|
|
1951n eztabaida sortu zen Donibane Lohizunen ateratzen zen Gernika aldizkarian, justu Euskadi eta Euskal
|
Herriaz
. Hala idatzi zuen hartaz, dakizuen bezala, batere jeltzalea ez zen F. Krutwigek:
|
|
|
Eguna joan zait zalantza metodiko horietan murgilduta. Okerrena da konturatu naizela, urrun joanda ere, nekez libratu ahal izango naizela Euskal
|
Herriaz
eta bere dilemez. Eta moduren bat topatu dudala hori saihesteko.
|
|
|
Baina aitor dut, hiruzpalau aldiz hasi naizen arren, ez dudala amaitzeko gogorik edo ausardiarik izan, ondoren bidali niekeelako Berriakoei, eta horrek berriro ere Euskal Herriarekin harremanetan jartzeko behartuko nindukeelako. Eta aurreneko aste hauek Euskal
|
Herriaz
desintoxikatzeko erabili nahi ditut. Lehenengo egunak pixka bat urduri igaro ditut, downtowneko izkinaren baten bueltan euskal etxe edo jatetxeren bat topatuko nuelako beldurrez, Anderson irakaslea ezagutzera heldu ez zen txokoren bat alegia, edo bidaiari euskaldunen bat, goitik behera Ternua materialez hornituta.
|
|
|
Eskolak hasteko garaia hurbildu ahala gero eta urduriago jartzen joan naiz, hori baita, lehen aipatu dudan bezala, Anchoragek duen alde txar bakarra: ikasle horiei gure hizkuntzaz, gure literaturaz eta, azken batean, Euskal
|
Herriaz
hitz egin diedala, nire gogo bakarra hura guztia ahaztea den arren. Egia da astean ordu gutxi izango direla, baina, hala ere, astuna egingo zait horretaz hitz egitea, eta are gehiago gaiak prestatzea, berez lan erraza bada ere, azken batean, oinarrizko ezagupen batzuk baino ez dizkiet eman behar eta.
|
|
|
Lehenengo eskoletan frogatu ahal izan dudan bezala, nire bezeroak ez daude bereziki interesatuta gaiarekin, beste hautazko batzuetako irakasleengandik ihesi datoz, antza, edo jaramon egin diote Anderson irakaslearen gomendioari?, eta ez dakite ezertxo ere Euskal
|
Herriaz
edo euskarari buruz: aurkezpen egunean eraman diedan mapa mutuan, gehien hurbildu denak Kaukaso aldean kokatu du Basque Country, eta Venezuela inguruan ipini duenari arrazoi puskarik baduela esateko zorian egon naiz.
|
|
2009
|
|
|
Hala bururatu zitzaigun. Hitzetan gehienbat Nafarroako historiari buruz ari gara, hau da Euskal
|
Herriaz
, Nafarroa esatean Euskal Herria ulertzen baitugu guk. 500 urteko galeren historia da gurea, azken finean, eta bikaina da, beraz, folka egiteko.
|