2003
|
|
3 Hemezortzi urtekoak baino gazteagoak direnei epaiketa egin bazaie 1973ko Zigor Kodean xedatutakoaren arabera, indargabetutako zigor legeen arabera edota indarreko Zigor Kodearen xedapen indargabetzailearen arabera, eta adingabe horiei bi urteko presoaldi txikia edo bi
|
urtetik gorakoko
erakunde publiko eskudunak txoste espetxealdi zigorra ezarri bazaie, eta lege hau indarrean jartzean hori betetzeko badago, orduan, zigor horien ordez, lege honetan ezarritako neurrietatik bat ezarriko zaie, Fiskaltzak hala eskatuta, eta aurretiaz talde teknikoak edo adingabeak babestu edo eraldatzena eginez. Ondore horretarako, Fiskaltzari igorri zaizkio bete agindua eta atal honetan jasotako adingabeei ezarritako zigorren behin behineko likidazioa.
|
|
4 Aurreko paragrafoak aipatzen dituen kasuetan, ezarritako zigorra edo betetzeko dagoena bi
|
urtetik beherako
presoaldia bada edo beste izaera batekoa, kondenatuari zaintzapeko askatasunaren neurri soila ezar dakioke kondena betetzeko falta den denbora horretan; horretarako, nahitaezkoa da Fiskaltzak hori eskatzea, adingabeen epaileak adingabearen letraduari, haren legezko ordezkariari, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari eta epaiaren menpean dagoenari berari entzutea, eta epaile horre... Bestela, adingabeen epaileak betetzat jo dezake zigorra, eta azkendutzat, epaiaren menpean dagoenaren erantzukizuna.
|
|
Zigor prozedura batzuk aribidean badaude lege hau indarrean jartzean, eta, prozedura horietan, erruztatutako pertsonei egotzi bazaie oraindik hemezortzi
|
urte
ez zituztela delitu egintzak burutu izana, epaile edo auzitegi eskudunak gauzatutako jarduna igorriko dio Fiskaltzari, horrek lege honetan araututako prozedura instruitu dezan.
|
|
Egitateak burutzeko unean gizabanakoak hamasei
|
urte
baditu, neurrien iraupena, askoz jota, bost urtekoa izan daiteke, baldin eta delitua pertsonen aurkako indarkeriaz nahiz larderiaz burutu bada, edo jardutean arrisku larrian jarri bada pertsonen bizitza edo osotasun fisikoa, eta talde teknikoak bere txostenean aholkatzen badu neurria luzatzea. Kasu horietan, ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea bada, horren iraupena berrehun ordu artekoa izan daiteke; eta asteburuko egotaldia bada, ordea, hamasei asteburukoa.
|
|
5*) Salbuespenez, aurreko erregelan ezarritako kasuak oso oso larriak badira, eta epaiak beren beregi hori adierazten badu, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarri du urtebetetik bost
|
urte
arte; horren osagarri gisa, ondoz ondo, zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat ezarriko du, hezkuntza laguntza eta guzti, askoz jota, beste bost urterako. Lege honen 14 eta 51.1 artikuluetan xedatutakoaz baliatu ahal izateko, nahitaezkoa da barneratze neurria benetan betetzen hasi denetik lehenengo urtea igarotzea.
|
|
5*) Salbuespenez, aurreko erregelan ezarritako kasuak oso oso larriak badira, eta epaiak beren beregi hori adierazten badu, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarri du urtebetetik bost urte arte; horren osagarri gisa, ondoz ondo, zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat ezarriko du, hezkuntza laguntza eta guzti, askoz jota, beste bost
|
urterako
. Lege honen 14 eta 51.1 artikuluetan xedatutakoaz baliatu ahal izateko, nahitaezkoa da barneratze neurria benetan betetzen hasi denetik lehenengo urtea igarotzea.
|
|
Bost urtekoa, delitua astuna bada eta Zigor Kodeak hamar
|
urte
baino gehiagoko zigorra ezartzen badio.
|
|
Neurrien epea bi
|
urtetik gorakoa
bada, hiru urtekoa izango da horien preskripzio denbora. Gainerako neurrien preskripzio denbora bi urtekoa izango da, salbu eta zentzarazpenaren, gizartearentzako prestazioen eta asteburuko zereginetarako atzipenaldiaren kasuan, horien preskripzio denbora urtebetekoa baita.
|
|
4 Lege hau zein gizabanakori aplikatzen zaion zehazteko, honen artikuluetan adingabe hitzak bere barruan hartzen ditu oraindik hemezortzi
|
urte
bete ez dituzten gizabanakoak; gazte hitzak, berriz, adin hori baino nagusiagoak direnak.
|
|
Epai irmoaren bidez kondenatua ez izatea, delitu egintzak hemezortzi
|
urte
bete ondoren burutu badira. Ondorio horretarako, ez dira aintzat hartuko aurreko kondenak, zuhurtziagabekeriazko delitu edo faltak direla eta, ezta ezabatuak izan diren zigor aurrekariak ere, edo ezabatu beharrekoak, Zigor Kodearen 136 artikuluan xedatutakoaren arabera.
|
|
* Abenduaren 10eko 9/ 2002 Lege Organikoaren xedapen iragankor bakarraren arabera, urtarrilaren 12ko 5/ 2000 Lege Organikoak, adingabeen erantzukizun penala arautu duenak, ezarritakoa eten egingo da 2007ko urtarrilaren 1a arte, 18 eta 21
|
urte
bitarteko arau hausleei dagokienez.
|
|
Neurrien iraupena ezin da izan bi
|
urtetik gorakoa
. Ondore horietarako, zenbatu egingo da, lege honen 28.5 artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz, hala denean, adingabeak kautela neurriaren ondorioz jadanik bete duen denbora.
|
|
Egitateak burutzeko unean gizabanakoak hamasei urte baditu, neurrien iraupena, askoz jota, bost
|
urtekoa
izan daiteke, baldin eta delitua pertsonen aurkako indarkeriaz nahiz larderiaz burutu bada, edo jardutean arrisku larrian jarri bada pertsonen bizitza edo osotasun fisikoa, eta talde teknikoak bere txostenean aholkatzen badu neurria luzatzea. Kasu horietan, ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea bada, horren iraupena berrehun ordu artekoa izan daiteke; eta asteburuko egotaldia bada, ordea, hamasei asteburukoa.
|
|
5*) Salbuespenez, aurreko erregelan ezarritako kasuak oso oso larriak badira, eta epaiak beren beregi hori adierazten badu, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarri du urtebetetik bost urte arte; horren osagarri gisa, ondoz ondo, zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat ezarriko du, hezkuntza laguntza eta guzti, askoz jota, beste bost urterako. Lege honen 14 eta 51.1 artikuluetan xedatutakoaz baliatu ahal izateko, nahitaezkoa da barneratze neurria benetan betetzen hasi denetik lehenengo
|
urtea
igarotzea. Hori guztia, laugarren xedapen gehigarrian ezarritakoari kalterik egin gabe.
|
|
Bost
|
urtekoa
, delitua astuna bada eta Zigor Kodeak hamar urte baino gehiagoko zigorra ezartzen badio.
|
|
Hiru
|
urtekoa
, beste edozein delitu astun gertatuz gero.
|
|
Neurrien epea bi urtetik gorakoa bada, hiru
|
urtekoa
izango da horien preskripzio denbora. Gainerako neurrien preskripzio denbora bi urtekoa izango da, salbu eta zentzarazpenaren, gizartearentzako prestazioen eta asteburuko zereginetarako atzipenaldiaren kasuan, horien preskripzio denbora urtebetekoa baita.
|
|
Neurrien epea bi urtetik gorakoa bada, hiru urtekoa izango da horien preskripzio denbora. Gainerako neurrien preskripzio denbora bi
|
urtekoa
izango da, salbu eta zentzarazpenaren, gizartearentzako prestazioen eta asteburuko zereginetarako atzipenaldiaren kasuan, horien preskripzio denbora urtebetekoa baita.
|
|
Aurreko lerrokadan ezarritakoa gorabehera, barneratze neurriak ezarri bazaizkio jadanik hogeita hiru
|
urte
bete dituen gizabanakoari, edo, behin neurriok ezarri eta gero, horien betetzea ez bada bukatu gazteak adin hori lortzean, adingabeen epaileak Fiskaltzari entzungo dio, eta, lege honen 14 eta 51 artikuluetan xedatutakoari kalterik egin gabe, neurri horiek espetxean betetzeko aginduko du, Espetxeen Lege Organiko Orokorrean agindutako erregimen arruntarekin bat etorriz.
|
|
1 Adingabeen epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, eta, edozein kasutan, horiei, talde teknikoaren ordezkariari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero, erabaki ziodunean ezar dezake epaian jasotako epaitzaren betearazpena etetea, baldin eta ezarritako neurriak ez badu bi
|
urtetik gorako
iraupenik; etendura denbora zehatz batez luzatuko da eta, askoz jota, bi urtez. Etendura hori epaian bertan erabakiko da, edo, hori irmoa denean, auto ziodunean; edozein kasutan, etendura horren baldintzak zehaztu dira.
|
|
...hiz adingabearen letraduak hala eskatuta, eta, edozein kasutan, horiei, talde teknikoaren ordezkariari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero, erabaki ziodunean ezar dezake epaian jasotako epaitzaren betearazpena etetea, baldin eta ezarritako neurriak ez badu bi urtetik gorako iraupenik; etendura denbora zehatz batez luzatuko da eta, askoz jota, bi
|
urtez
. Etendura hori epaian bertan erabakiko da, edo, hori irmoa denean, auto ziodunean; edozein kasutan, etendura horren baldintzak zehaztu dira.
|
|
n) Barneratutako adingabeak emakume direnean, hiru
|
urtetik beherako
seme alabak eurekin izateko eskubidea dute, araudi bidez ezarritako baldintza eta betekizunekin.
|
|
c) Burututako egitateetatik bat xedapen gehigarri honetan aipatuta badago, eta delituaren erantzukizuna duena hamasei urtekoa baino nagusiagoa bada, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarriko du urtebetetik zortzi arteko epealdian; hala denean, horren osagarria izango da zaintzapekopenetik, gutxienez, erdia igaro denean. askatasunaren beste neurri bat, askoz jota, bost
|
urte
artekoa, lege organiko honen 9 artikuluko 5 erregelaren bigarren lerrokadan ezarritako betekizunak izanik. Kasu horretan, eta lege organiko honen 14, 40 eta 51.1 artikuluek neurria aldatu, eten edo ordezteari buruzko ahalmenak aipatzen dituztela kontuan hartuta, ahalmen horiek erabili ahal izango dira, bakar bakarrik, ezarritako barneratze neurriaren irau
|
|
Delitu horien erantzuleak hamasei urtekoak baino gazteagoak badira, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarriko du urtebetetik lau arteko epealdian; hala denean, horren osagarria izango da zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat, askoz jota, hiru
|
urte
artekoa, lege organiko honen 9 artikuluko 5 erregelaren bigarren lerrokadan ezarritako betekizunak izanik.
|
|
571 artikulutik 580.erakoetan araututako delituak izanez gero, epaileak, lege organiko honen arabera ezar daitezkeen beste neurriei kalterik egin gabe, erabateko desgaikuntzaren neurria ere ezarriko du, erregimen itxiko barneratze neurriaren iraupena zein izan eta hori baino lau
|
urtetik
hamabost arteko iraupen luzeagoarekin; horretarako, proportzioz kontuan hartuko ditu delituaren astuntasuna, egindako delituen kopurua eta adingabearen gaineko inguruabarrak.
|
|
Adingabeak esandako delitu hauek eginez gero, ez du erantzungo bere berezitasunak kontuan hartuz, helduari ematen zaion logikaren arabera baizik, delituaren astuntasunak gaztearen inguruko diagnostikoa etenda utziko balu bezala. Horrezaz gain, 18 eta 21
|
urte
bitartekoei Adingabeen Zigor Zuzenbidea ezartzeko aukeratik kanpo utzi zitzaien 5/ 2000 LO indarrean jarri aurretik (hasiera batean 2003ko urtarrila arte? 9/ 2000 LO, eta gero?
|
|
4 Lege testu honek Espainiako Zigor Kodearekin 1995
|
urtean
hasitako bideari eutsi nahi dio. Kasu hartan gertatu zen bezala, oraingo honetan ere, oreka egokia lortu nahi izan da terminologia eta diskurtsoaren artean, oreka hori lege testu ororen helburua baita, maiz sarri halakorik erdietsi ez arren.
|
|
dira hamabi
|
urtetik
hamasei urterako gizabanakoak. Legeak, aldi berean, Fiskaltzari aitortzen dizkio prozesu barneko ekimena eta prozesuaren bukaera agintzeko eskumen zabalak.
|
|
dira hamabi urtetik hamasei
|
urterako
gizabanakoak. Legeak, aldi berean, Fiskaltzari aitortzen dizkio prozesu barneko ekimena eta prozesuaren bukaera agintzeko eskumen zabalak.
|
|
3 Adingabearen babesari buruzko esparru juridikoa hobetzeko neurriak direla eta, Diputatuen Kongresuak aho batez onetsi zuen, 1994ko maiatzaren 10ean, halako mozio berezia. Horren printzipioek, funtsean behinik behin, asmoa agertzen dute zigor arloko adin nagusitasuna hemezortzi
|
urtean
jartzeko; halaber, lege baten aldarrikatzea eskatzen dute. Hartara, aldarrikatze hotasunera iritsi ez diren gazteen erantzurrek barneratu luke «gazte eta adingabearen zigor legea, eta bertara batuko da zigor arloko adin nagusikizun galdaketa; betiere, erantzukizun horrek zimentarri izan behar du araua hautsi duten adingabeen berreziketa, banako, familia eta gizarte inguruabarrak aintzat hartuta, eta, areago, gogoan izan behar ditu gai honetan autonomia erkidegoek dituzten eskumenak?».
|
|
4 Zigor Kodea azaroaren 23ko 10/ 1995 Lege Organikoaren bidez onetsi zen. Lege testu horren 19 artikuluak hemezortzi
|
urtean
finkatu du zigor arloko adin nagusitasuna. Artikulu horren arabera, orobat, nahitaezkoa da adin hori baino gazteagoko adingabeen erantzukizun penala beren beregi arautzea lege berezi batean.
|
|
Bigarrenez, Zigor Kodeak hemezortzi urteko adin muga ezarri du adingabeen erantzukizun penala zehazteko, eta horrek gutxieneko beste muga bat behar du. Hortik hasi behar da erantzukizuna eskatzeko aukera, eta hori hamalau
|
urtean
finkatu da. Horretarako oinarria da haurrak adin hori baino gazteagoak izan eta egiten dituzten arau hausteak ondoriorik gabekoak izatea, eta, gizarte asaldura sor dezaketen kasuetan ere, egoki dira horiei erantzuna emateko familiarteko eta laguntza zibilen esparruak, estatuko epai antolakuntza zehatzailearen parte hartzerik gabe.
|
|
10 Goian aipatutako printzipioekin bat etorriz, zalantza ñimiñorik gabe, hamalau urtekoa izatea adin muga bihurtu da zigor arloan adingabe direnei erantzukizun zehatzailea eskatzeko. Legea aplikatzeko esparruan, eta gauzatutako egitateen ondorioak mailakatzeko orduan, bi tarte bereizi behar dira, alegia, hamalau
|
urtetik
hamasei urte artekoena, eta hamazazpi eta hemezortzi urtekoena. Talde batek eta besteak ezaugarri desberdinak dituzte, eta, ezaugarri horiek direla bide, tratamendu desberdina ezarri behar da, zientziaren eta zuzenbidearen ikuspuntutik.
|
|
10 Goian aipatutako printzipioekin bat etorriz, zalantza ñimiñorik gabe, hamalau urtekoa izatea adin muga bihurtu da zigor arloan adingabe direnei erantzukizun zehatzailea eskatzeko. Legea aplikatzeko esparruan, eta gauzatutako egitateen ondorioak mailakatzeko orduan, bi tarte bereizi behar dira, alegia, hamalau urtetik hamasei
|
urte
artekoena, eta hamazazpi eta hemezortzi urtekoena. Talde batek eta besteak ezaugarri desberdinak dituzte, eta, ezaugarri horiek direla bide, tratamendu desberdina ezarri behar da, zientziaren eta zuzenbidearen ikuspuntutik.
|
|
Lege hau hemezortzi urtekoak baino nagusiagoak eta hogeita bat
|
urte
baino gazteagoak direnei aplika dakieke, indarreko Zigor Kodearen 69 artikuluak ezarri duen moduan. Epaileak hori erabaki dezake, egilearen inguruabar pertsonalak, haren heldutasun maila, eta egitateen izaera eta larritasuna kontuan hartuta.
|
|
Lege honek adingabeentzat xedatutakoa aplikatuko zaie, halaber, hemezortzi urtekoak baino nagusiagoak eta hogeita bat
|
urte
baino gazteagoak diren gizabanakoei, lege honen 4 artikuluan agindutakoaren arabera.
|
2004
|
|
Gainera, prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso berezi horrek zabaldu eta sendotzen du izaera prozesala duten oinarrizko eskubideen babes judizial arrunta. Eskubide horien balizko urratzeak auzi asko sortzen ditu, duela
|
urte
hamarkada bat baino gehiagotik.
|
|
3 Komunikazioa zein egoitzatan gauzatu nahi eta hori bada jasotzailearen egoitza, udal erroldaren arabera edo zergaondoreetarako edo erregistro ofizialarenla, eta jasotzailea bertan ez badago, or nahiz lanbide elkargoen argitalpenen arabera, edota berori bada demandatuari errentan emandako etxebizitza edo lokaduan ematea egin dakioke toki horretanko den edozein langile edo senideetatik edozeini, edo finkako atezainari, horrelakorik badago. Komunikazioaren hartzaileari ohartaraziko zaio behartuta da bertan dagoen eta hamalau
|
urtetik
goragoela jasotzaileari berari ebazpenaren kopia edo zedula ematera, edo jasotzaileari abisu ematera, baldin eta hartzaileak badaki jasotzaile hori non dagoen.
|
|
Kide anitzeko auzitegietan, auzi bakoitzerako izendatuko da magistratu txostengile bat,
|
urte
judizialaren hasieran sala edo atalerako ezarri txandaren arabera; horretarako, irizpide objektiboak bakarrik hartuko dira kontuan.
|
|
3 Hiletan edo
|
urteetan
zehaztu epeak datatik datara zenbatuko dira.
|
|
Dena den, artikulu honen 1 paragrafoan xedatutakoa aplikatuko zaie adina dela-eta erretiroa hartu duten epaile eta magistratuei, eta uko egitearen ondorioz kargua utzi duten ordezko epaile eta magistratuei, horiek zein epetarako izendatu eta hori igaro bada, edo hirurogeita hamabi
|
urte
bete badituzte.
|
|
Ordaintzeko administrazio hori bereizi da nahitaezko besterentzearen bidezko diru bihurtzetik. Oro har, lege honen III. liburuko IV. kapituluaren xedapenak baliatzen dira
|
urte
luzeetan bildutako esperientziaz. Horrela, askotan arau zehatzik izan ez arren, benetako arazoak nabarmendu, konponbideak aurkitu eta proposamenak azaldu dira, esanahi juridiko egokiarekin.
|
|
1 Ez dira demandak onartuko, baldin eta horiekin edukitza atxiki edo berreskuratu nahi bada eta demanda horiek aurkeztu badira, nahasmendu edo kentze egintza noiz gertatu eta
|
urte
bateko epean.
|
|
...tzukizun Penala arautu duen Legea, eta Erregistro Zibilaren legeria argitaratu eta gero, Prozedura Zibileko Legearen argitalpen elebidun hau oso garrantzitsua izan da Justizia eta Zuzenbidearen alorreko euskararen normalizazio prozesuan euskara lan hizkuntza izan dadin egindako ahaleginetan; hau guztia Justizia Lan eta Gizarte Segurantza Sailak eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak
|
urteetan zehar
izandako lankidetzari esker gauzatu ahal izan da.
|
|
Euskal Gaien Institutuko legelari hizkuntzalariek eta Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiko kideek egindako lan laudagarria aitortu nahi diet, azken
|
urte
hauetan, besteak beste, Prozedura Zibilaren Legeak izan dituen aldaketak txertatu baitituzte. Lan honek, gainera, aurrerantzean jarraipena izango du dagoeneko hasita dauden proiektuen bidez, bai Prozedura Kriminalaren Legeari, bai merkataritza legeriari dagozkionak.
|
|
Ikuspuntu horretatik, begi bistakoa da katedratik eta lanbide juridikoetatik hainbat ahots entzun izan direla aipatu legea, egun Espainian indarrean dagoena, lortu arte. Hori dela eta, lege berria
|
urte
luzeetan igarri eta sustatutako eraldaketaren fruitua da.
|
|
Lege berri horrek indargabetu eta ordeztu egiten du ehun
|
urte
baino gehiagoko testu bat, alegia, Prozedura Zibilaren aurreko Legea, 1881 urteko otsailaren 3ko Errege Dekretuak onetsia. Lege berriak eutsi egiten dio 1978 urteko Konstituzioaren 24 artikuluak finkatutako ildoari; artikulu horren arabera, gizabanako guztiek eskubidea dute, babes judizial eragingarria lortzeko.
|
|
Gai hori, alabaina, nahiko konplexua da Espainiako estatuko lurralde euskaldunen kasuan, bertan foruak ezabatzeko prozesua
|
urteetan
luzatu baitzen.
|
|
XIX. mendeak, aitzitik, kodegintza ekarri, eta kodegintza horrek baterakuntzarako prozesu dinamikoa eragin zuen estatuko legerian. Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoako foruak ezabatu ondoren, Frantziako prozesu zibilari buruzko kodea onetsi zen 1807
|
urtean
, eta horixe izan zen aplikagarri, harik eta 1975 urtean egun indarrean dagoen legea onetsi arte. Kodegintza horren ondorioz, euskararen erabilera guztiz debekatuta geratu zen prozesu zibilean, Iraultzako xedapenek agindu baitzuten egintza publiko guztiak (eta horien artean, jakina, prozesua bera) frantsesez egitea, eta ez beste hizkuntza batean, zigorra egintzaren deuseztasuna izanik.
|
|
XIX. mendeak, aitzitik, kodegintza ekarri, eta kodegintza horrek baterakuntzarako prozesu dinamikoa eragin zuen estatuko legerian. Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoako foruak ezabatu ondoren, Frantziako prozesu zibilari buruzko kodea onetsi zen 1807 urtean, eta horixe izan zen aplikagarri, harik eta 1975
|
urtean
egun indarrean dagoen legea onetsi arte. Kodegintza horren ondorioz, euskararen erabilera guztiz debekatuta geratu zen prozesu zibilean, Iraultzako xedapenek agindu baitzuten egintza publiko guztiak (eta horien artean, jakina, prozesua bera) frantsesez egitea, eta ez beste hizkuntza batean, zigorra egintzaren deuseztasuna izanik.
|
|
1978
|
urtean
Espainiako Konstituzioa argitaratzean, aitortu egin zen, gaztelaniaz aparte, beste hizkuntza batzuk ere ofizialak direla euren autonomia erkidegoetan. Bistan denez, jokatzeko eremu berria eragin du horrek hainbat arlotan, eta, horien artean, prozesu zibilaren esparruan.
|
|
Prozesuan nolabaiteko polisemia badela jakin arren (prozedura/ procedimiento; prozesua/ proceso), prozedura terminoa hobetsi da legearen euskarazko bertsioa emateko. Izan ere, termino hori erabat zabaldu da azken
|
urteetan
, eta, hizkuntzen artean, judiziamendu/ enjuiciamiento termino tradizionalak baino proiekzio handiagoa du, azken hori gaztelaniaz bakarrik erabiltzen baita.
|
|
1 Aurkaratu nahi den epaia argitaratu ondoren bost
|
urte
igaro badira, ezin izango da inola ere berrikuspena eskatu. Epe hori igaro ostean aurkeztu berrikuspen oro ez da onartuko.
|
|
Epaian, eta transakzio judiziala nahiz prozesuan lortutako hitzarmena onetsi duen ebazpen judizialean, bai eta tartekaritza ebazpenean ere, zein akzio betearazle oinarritu eta hori iraungiko da, epaia edo ebazpena irmo bihurtu eta hurrengo bost
|
urteetan
, kasuan kasuko demanda betearazlea jarri ez bada.
|
|
3 Errekurtsoak kasaziorako interesa duela ulertuko da, baldin eta errekurtsoa hartu duen epaia Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia doktrinaren aurkakoa bada; edo epai horrek ebatzi baditu probintziako audientzien kontraesaneko jurisprudentziaren gai eta arazoak; edota bost
|
urte
baino gehiago indarrean egon ez diren arauak aplikatzen baditu, betiere, ez dago Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia doktrinarik, azken kasu horretan, eduki bereko edo antzeko edukia duten aurretiazko arauei buruz.
|
|
3) Auzia eskatutako muntara iristen ez bada, edo kasazio interesik ez badago, jurisprudentzia doktrinari buruzko aurka jartzerik ez dagoelako edo kontraesaneko jurisprudentziarik ez dagoelako, edo ustez zein arau hautsi eta hori bost
|
urte
baino gehiago indarrean egon bada, edo, salaren ustez, Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia doktrina badago arau horri buruz edo eduki bera edo antzeko edukia duen hori baino aurretiazko arau bati buruz.
|
|
Froga horien xedea da ezkontza deuseztasuna, banantzea edo dibortzioa agin alaba adingabeak edo ezgaituak zein neurrik ukitu eta neurri horiei buruzko erabakiak oinarritzeko egitateen inguruabarrak egiaztatzea ere, legeria zibil aplikagarriaren arabera. Seme alaba adingabeak edo ezgaituak egonez gero, horiek entzungo dira, behar besteko adimena badute, eta, beti, hamabi
|
urtetik gorakoak
badira.
|
|
Seme alaba adingabeak edo ezgaituak egonez gero, auzitegiak Fiskaltzarina, eta seme alabak entzungo ditu, bal eskatuko dio hitzarmenak seme alabei buruz ezarritakoaren gaineko txostedin eta behar besteko adimena badute, eta, beti, hamabi
|
urtetik gorakoak
badira. Jardun hori gauzatuko da, aurreko paragrafoan aipatu epean, edo, epe hori ireki ez bada, bost eguneko epean.
|
|
Gobernuak, errege dekretuaren bitartez, lege honetan ezarritako zenbatekoak egunera ditzake, bost
|
urterik
behin, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak txostena egin eta Estatuko Kontseiluak irizpena eman ondoren.
|
|
Lege hau onetsi denetik
|
urte
beteko epean, Estatuko Gobernuak eta eskumenak transferituak dituzten autonomia erkidegoetako gobernu kontseiluek beharrezko neurriak hartuko dituzte, epaitegiek eta auzitegiek premiazko baliabide materialak eta giza baliabideak izan ditzaten, lege honen 147 artikuluan xedatutakoaren arabera ahozko jarduna jasotzeko.
|
|
Ondore horietarako, epaiketaz kanpoko agindeia egin behar da, erregistroaren arabera indarrean dagoen egoitzan, agindeia egin beharreko zordunari, zordun ez den hipotekatzaileari edo hirugarren edukitzaileari, zuzen zuzenean, horiek egoitzan badaude, edo aipatu pertsona horien bizilekuan dagoen eta hamalau
|
urtetik gora
dituen ahaide hurbilenekoari, senideari edo langileari, eta, bizilekuan inor ez badago, atezainari edo aurkitu den auzotar hurbilenekoari.
|
|
Hartzekodunari emandako behin behineko administrazioaren eta edukitzaren iraupena, oro har, ez da bi
|
urtetik gorakoa
izango, hipoteka ondasun higiezinen gainekoa bada, eta, hipoteka ondasun higigarrien edo ontzien gainekoa bada, ez da urtebetetik gorakoa izango. Behin behineko administrazioa eta edukitza amaituta, hartzekodunak kudeaketaren inguruko kontuak emango dizkio auzitegiari, eta, bidezkoa izanez gero, auzitegiak horiek onetsiko ditu.
|
|
Bigarren uzia aukeratzen den kasuan, epaiketaz kanpoko salmentarik ezin bada egin lehenengo enkantea egin den
|
urtean
bertan, beste bat iragartzea eskatu ahal izango da aipatutako beherapena izanik.
|
|
Intzidente horretaz arduratzeko eskuduna da, epai edo ebazpen irmoa eman zuena. Deuseztasuna eskatzeko epea hogei egunetakoa da, epaia nahiz ebazpena jakinarazi denetik; eta, edozein kasutan, defentsarik eza sortu duen akatsa jakin denetik; azken kasu horretan, jardunaren deuseztasuna ezin izango da eskatu epaia nahiz ebazpena noiz jakinarazi eta hortik bost
|
urte
igaro ondoren.
|
|
Zortasun baten inguruko demandaren balioa izango da berori eratzeko ordaindu prezioa, hori egiazta badaiteke eta haren eratze data aurreko bost
|
urteetakoa
bada. Osterantzean, kontuan izango dira auziaren unean eratze prezioa finkatzeko diren legezko erregelak, zortasuna eskuratzeko modua edozein izanda ere; eta, erregelarik izan ezean, lur nagusiaren eta zortasunpeko lurraren balioaren hogeirena, artikulu honen bigarren erregelan ondasun higigarri eta higiezinentzat ezarritakoa kontuan izanik.
|
|
Aldizkako prestazioak galdatzeko eskubidearen inguruko epaiketetan, balioa kalkulatuko da urteko baten zenbatekoa bider hamar eginez, prestaziook aldi baterakoak izan nahiz bizi artekoak izan; prestazioaren epea
|
urtea
baino laburragoa denean, prestazioaren zenbateko osoa izango da kontuan.
|
|
10 Burtsan negoziatutako baloreei buruzko demandaren kasuan, munta zehaztuko da, baloreen batez besteko trukaneurri ponderatuaren batez bestekoaren arabera; trukaneurri hori zehaztuko da, demanda jarri baino egutegikokaneurri ponderatuaren batez bestekoa aurreko urteko legeria aplikagarriaren arabera, edota burtsan negoziatu aldian baloreek izan duten batez besteko truren arabera, aldi hori
|
urtea
baino laburragoa bada.
|
|
Baloreak bigarren mailako beste merkatu batean negoziatu badira, munta zehaztuko da, demanda jarri baino egutartean baloreek batez beste izan duten negoziazio trukaneurriaren arabera, baloreak merkatu horretan negoziatu izan badira
|
urtea
baino epe laburragoan.tegiko aurreko urtean baloreek batez beste izan duten negoziazio trukaneurriaren arabera, baloreok bigarren mailako zein merkatutan negoziatu diren merkatua aintzat hartuta, edota bigarren mailako merkatuan negoziatu bi
|
|
Baloreak bigarren mailako beste merkatu batean negoziatu badira, munta zehaztuko da, demanda jarri baino egutartean baloreek batez beste izan duten negoziazio trukaneurriaren arabera, baloreak merkatu horretan negoziatu izan badira urtea baino epe laburragoan.tegiko aurreko
|
urtean
baloreek batez beste izan duten negoziazio trukaneurriaren arabera, baloreok bigarren mailako zein merkatutan negoziatu diren merkatua aintzat hartuta, edota bigarren mailako merkatuan negoziatu bi
|
|
Herri erakundeari adostasuna eskatuta, hori ez bada espedientearen sustatzailea, edo adingabea hartzen duten pertsonena, eta, adingabeak hamabi
|
urte
dituenetik, horrena ere, entzungo ditu epaileak gurasoak, baldin eta guraso ahalaz gabetuta ez badaude, ezta horren jardunean etenda egon ere; edo, tutorea entzungo du, halakoa dagoenean, eta hamabi urteko adingabea, behar besteko zentzutasuna duena. Autoa bost eguneko epean emango du, adingabearen intereserako bidezkoa dena ebatzita.
|
|
|
Urte
bakoitzaren lehenengo zortzi egunetan, epaileek erregistro hori aztertuko dute, beharrezko txostenak eskatuko dituzte, eta, kasuan kasuan, erabakiko dute:
|
|
Kreditu zibil nahiz merkataritzakoaren izaerak eta prozesu zibiletan ebatzi beharreko egoera pertsonalek zein familia egoerek ez dute ahalbidetzen konponbide eragingarria lortu arte hainbat eta hainbat
|
urte
igarotzea; izan ere, urte luze horietan, aldaketa anitz gerta daitezke auzitegi zibiletara jo duten gizabanako horien bizimoduan.
|
|
Kreditu zibil nahiz merkataritzakoaren izaerak eta prozesu zibiletan ebatzi beharreko egoera pertsonalek zein familia egoerek ez dute ahalbidetzen konponbide eragingarria lortu arte hainbat eta hainbat urte igarotzea; izan ere,
|
urte
luze horietan, aldaketa anitz gerta daitezke auzitegi zibiletara jo duten gizabanako horien bizimoduan.
|
|
Gizarte eraldaketek prozesuaren erabateko berrikuntza aldarrikatu dute, bai eta ahalbidetu ere; berrikuntza horrek zatikako eraldaketa baten edo batzuen edukia gaindituko du.
|
Urte
askotan, esparru juridiko material berrien jurisdikzio babesak eragin du lege sustantiboziak sortzea, nahiz eta hori beti justifikatuta egon ez. Halere, gizarteak eta zuzen modernoetan prozesuko erregela berebideko profesionalek izaera orokorreko aldaketak eta sinplifikazioak erreklamatzen dituzte.
|
|
Zuzeneko jabariaren eta jabari erabilgarriaren ugazabek egikaritu ahal izango dute foropeko finkaren apeoa eta hainbanaketa eskatzeko eskubidea, baldin eta azken burutu den horretatik hamar
|
urte
baino gehiago igaro badira.
|
|
«Aurreneurrizko idatzoharren jatorria edozein izanda ere, horiek egin eta lau urteko epearen buruan iraungitzen dira, salbu eta legearen aginduz epe laburragoa dagoenean. Dena dela, idatzoharron indarraldia beste lau
|
urtetan
luza daiteke, baldin eta interesdunek hala eskatzen badute, edota idatzoharra agindu zuen agintariak hala ezartzen badu. Horretarako, luzapen agindua aurkeztu behar da, idazkuna iraungi baino lehen.
|
|
Alderdi exekutatuari hileko isunak ordaindu behar dituelako premiamendua eginez gero, agindeiak hiru hilabetero errepikatuko dira, lehenengo agindeia egin zenetik urtebete igaro arte.
|
Urtea
igaro ondoren, alderdi exekutatuak tituluan xedatutakoa egiteari ezezkoa ematatik edozein hartzeko. Auzitegiak neuten badio, betearazpenak aurrera egingo du, alderdi betearazleari prestazioaren diruzko baliokidea emateko edo alderdi betearazlea asetzeko egoki diren neurrierriok har ditzake, alderdi betearazleak hala eskatuta eta alderdi exekutatuak esan beharrekoa entzun ondoren.
|
|
Ezkongaiek azken bi
|
urteetan
zein herritan izan duten bizilekua edo egoitza.
|
|
Ediktuak edo aldarriak, hamabost eguneko epean, interesdunen herrietan bakarrik argitaratuko dira, interesdunok azken bi
|
urteetan
herri horien mugapean izan badute bizilekua edo egoitza, eta herriok zuzenbideko 25.000 biztanle baino gutxiago badituzte azken errolda ofizialaren arabera, edo Matrikula Erregistroan 25.000 lagun baino gutxiagoko kontsulatu espainiar baten mugapeari badagozkio.
|
|
Interesdunek azken bi
|
urteetan
bizilekua izan badute aurreko artikuluan adierazitako baldintzak betetzen ez dituzten herrietan, ediktuei edo aldarriei buruzko izapidetzaren ordez entzunaldia egingo zaio, gutxienez, ezkongai baten edo bestearen ahaide, adiskide edo hurbileko bati. Pertsona hori izapidegileak aukeratuko du, eta aukeratutako horrek uste osoz adierazi du egin asmo den ezkontzak ez duela inolako lege debekurik hausten; bestela, faltsutze zigorra ezarri ahal izango zaio.
|
|
Kontuok Erregistroko bulegoan gordailatuko dira, eta horiekin paper sorta bereziak eratuko dira, babes erakundeen arabera antolatuta; paper sortok ehun eta berrogeita hamar
|
urtetan
iraunaraziko dira.
|
|
Jaiotzaren
|
urtea
eta herria zehazteko, nahikoa da bi pertsonak emandako informazioa, pertsona horiek eurenez edo nabaritasunaren ondorioz haien berri badute; hala ere, egiaztatutako denbora eta lekua gehiago zehaztu daitezen, beste froga batzuk aurkezteko ahaleginak egingo dira.
|
|
Idatzoharra bere datatik lau
|
urtera
iraungi eta ofizioz ezereztuko da. Epe bereko luzapenak egin daitezke elkarren segidan, horiek idatzoharra bezala lortuta, eta, idatzoharra bezala, luzapenok Erregistroan agerraraziko dira.
|
|
Arduradunak eskumena duenean izenaren edo abizenen aldaketa dakarten egintzetatik edozein inskribatzeko, hori komunikatuko die Barne Arazoetako Ministerioaren barruan Poliziaren Zuzendaritza Nagusiari, eta Zigortuen eta Auzi iheslarien Erregistro Zentralari, aldaketak hamasei
|
urtetik
goragoko adin nagusikoengan eragina duen neurrian. Komunikazioa egin ahal izango die, hala denean, aldaketaren eragina jasan behar duenak atzerriko zein herritan bizilekua izan eta herri horretako polizia agintariei.
|
|
Auzotasun zibilaren aldaketa ipso iure gertatzen da, hamar
|
urtez
jarraian ohiko bizilekua legeria zibil ezberdineko probintzia edo lurraldean izateagatik, salbu eta epe hori amaitu baino lehen interesdunak horren aurkako adierazpena egiten duenean.
|
|
Atzerritarrak Espainiako naziotasuna eskuratzen badu bertakotzearen edo aukeratzearen ondorioz, gutxienez bi
|
urtez
bizi izan bada zuzenbide berezia edo foru zuzenbidea duen lurralde batean, eta lurralde horretako auzotasun zibila ere aukeratu nahi badu, bigarren aukera hori Erregistro Zibileko arduradunari aurkeztuko dio, Kode Zibilaren 20 artikuluko 2 paragrafoan agindutako adierazpenekin batera. Horrek ez dio kalterik egiten autonomia estatutuetan, hala denean, xedatutakoari.
|
|
Arian arian, alabaina, erakunde batzuen lana gailendu egin da, euskal onomastika berreskuratzeko bidean, horien artean, Euskaltzaindia bera, eta, zer esanik ez, Jose Maria Satrustegi euskaltzain nafar adoretsua.
|
Urteak
urteak etorri, hortik bideratu zen, neke eta amore emate askoren gainetik, berebiziko lege aitortza euskal onomastikarentzat. Ahalegin horien segidakoa da egun Euskaltzaindiaren Onomastika Batzordeak bururatzen diharduen lana eta eskuartekoa.
|
|
Arian arian, alabaina, erakunde batzuen lana gailendu egin da, euskal onomastika berreskuratzeko bidean, horien artean, Euskaltzaindia bera, eta, zer esanik ez, Jose Maria Satrustegi euskaltzain nafar adoretsua. Urteak
|
urteak
etorri, hortik bideratu zen, neke eta amore emate askoren gainetik, berebiziko lege aitortza euskal onomastikarentzat. Ahalegin horien segidakoa da egun Euskaltzaindiaren Onomastika Batzordeak bururatzen diharduen lana eta eskuartekoa.
|
|
Bitarikoa da batzorde horren eginkizuna, bi bitara ibili behar izan baitu Euskaltzaindiak azken
|
urteetan
: batetik, onomastika arautu eta arau-emailea finkatzea du helburu, ondorioz normalizazioa lortu ahal izateko, eta inoizko batean ohiko izaten ziren desbideraketa eta gehiegikeriak uxatzeko; bestetik, Erregistro Zibilaren ataza da euskal onomastika horren harrera egokia egitea, legeak eskaintzen dituen modu desberdinetan bada ere (aurretiaz jarritako gaztelaniazko izenaren baliokide euskaldunaren bitartez edota euskal izen eta abizenen grafia eta fonetika euskarazkoetara egokituz, Euskaltzaindiak zehaztu duen moduan).
|
|
Bide bertsutik, 1993
|
urtean
, Konstituzio Auzitegiaren autoak() eta Auzitegi Gorenaren epaiak() behin eta berriro azpimarratu dute Erregistro Zibilaren hizkuntza gaztelania dela, nahiz eta liburuetatik atera daitezkeen ziurtagiriak gaztelaniaz besteko hizkuntza ofizial batean egiteko aukera onetsi eta aitortu. Antzekoak izan dira ENZNren ebazpenak (eta).
|
|
I. Gaur egun arte indarrean egon den Erregistro Zibilaren Legea behin behineko gisa argitaratu zen. Hala ere, laurogei
|
urte
baino gehiago igaro ondoren, behar besteko merituak ditu lege modernoenen artean duintasunez agertzeko. Beharbada, horiek goititzen ditu bere legegintza teknika onarengatik, bai eta funtsezko printzipioen irmotasun eta orekarengatik ere; printzipio horiek oinarri aldaezinak dira pertsonen egoerari buruzko erregistro sistema orotan.
|
|
Bilaketak bi
|
urte
gainditu behar dituenean.
|
|
Justizia hori, beraz, gizartetik hurbil hurbil dago, eta arlo horretako organoak euskalduntzea ezinbesteko gertatzen da. Horretarako, azken
|
urteetan
, Justizia Sailak zenbait ekimen gauzatu ditu, besteak beste, organo horietako funtzionarioak euskaraz trebatzea, informatikaren prozesu kudeaketarako aplikazio guztiz elebiduna ezartzea eta euskararen erabilera sustatzeko planak garatzea. Horiek guztiek, orain aurkezten den honekin batera, asko hobetzen dute orain urte batzuk justizian zegoen egoera.
|
|
Horretarako, azken urteetan, Justizia Sailak zenbait ekimen gauzatu ditu, besteak beste, organo horietako funtzionarioak euskaraz trebatzea, informatikaren prozesu kudeaketarako aplikazio guztiz elebiduna ezartzea eta euskararen erabilera sustatzeko planak garatzea. Horiek guztiek, orain aurkezten den honekin batera, asko hobetzen dute orain
|
urte
batzuk justizian zegoen egoera. Edozein modutan ere, nahitaezkoa da Justizia Ministerioak erregistro liburuak egokitzea, herri honen hizkuntza errealitatea aintzakotzat hartuta.
|
|
Zerbitzuak hala ezartzen duen guztietan, eta gutxienez
|
urtean
behin, haien ardurapean dauden erregistroak bisitatuko dituzte, idazkunak, artxibatutako agiriak eta azken bisitaren osteko eginbideak zehatz mehatz aztertzeko, eta haien jardunbide egokirako beharrezkoa dena ezartzeko. Aurreko urtean edo urteetan horrelako bisitarik egin ez bada, horren kontu arrazoiak emango dizkiote Auzitegi Nagusiko lehendakariari.
|
|
Zerbitzuak hala ezartzen duen guztietan, eta gutxienez urtean behin, haien ardurapean dauden erregistroak bisitatuko dituzte, idazkunak, artxibatutako agiriak eta azken bisitaren osteko eginbideak zehatz mehatz aztertzeko, eta haien jardunbide egokirako beharrezkoa dena ezartzeko. Aurreko
|
urtean
edo urteetan horrelako bisitarik egin ez bada, horren kontu arrazoiak emango dizkiote Auzitegi Nagusiko lehendakariari.
|
|
Zerbitzuak hala ezartzen duen guztietan, eta gutxienez urtean behin, haien ardurapean dauden erregistroak bisitatuko dituzte, idazkunak, artxibatutako agiriak eta azken bisitaren osteko eginbideak zehatz mehatz aztertzeko, eta haien jardunbide egokirako beharrezkoa dena ezartzeko. Aurreko urtean edo
|
urteetan
horrelako bisitarik egin ez bada, horren kontu arrazoiak emango dizkiote Auzitegi Nagusiko lehendakariari.
|
|
Ikuskapena modu pertsonalean eta
|
urtean
behin egingo da, hark edo Zuzendaritzak komenigarri deritzen aparteko bisitei kalterik egin gabe; kontu arrazoiak emango dizkio Zuzendaritza Nagusiari, urte horretan edo aurreko urteetan ikuskapenik egin ez bada.
|
|
Ikuskapena modu pertsonalean eta urtean behin egingo da, hark edo Zuzendaritzak komenigarri deritzen aparteko bisitei kalterik egin gabe; kontu arrazoiak emango dizkio Zuzendaritza Nagusiari,
|
urte
horretan edo aurreko urteetan ikuskapenik egin ez bada.
|
|
Ikuskapena modu pertsonalean eta urtean behin egingo da, hark edo Zuzendaritzak komenigarri deritzen aparteko bisitei kalterik egin gabe; kontu arrazoiak emango dizkio Zuzendaritza Nagusiari, urte horretan edo aurreko
|
urteetan
ikuskapenik egin ez bada.
|