|
2000
|
|
|
Euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, epaitegiak barne, Nafarroako erresuman izan zen, bertako historiak hala erakusten duenez. Uste hori
|
nuen
nire irakurketen arabera, eta horren lekukotasuna agertzen digu Jimeno Juríok ere bere Navarra. Historia del euskera liburuaren 54 orrialdean, bertan erabiltzen ziren hizkuntzak orokortasunean begiratuz.
|
|
|
Ezer baino lehen, disketeko lehenengo artxiboa ireki zuen, bidaiaren hasieratik buruan iltzatuta geratu zitzaion Eiderren esaldi bat egiaztatzeko: " Connemara bat nahi
|
dut
nire bihotzean". Noski!
|
|
|
Rediosss... Hobe
|
duzu
ni ez" etortzea", bestela... Zergatik ezkutatu zenidaten zuen artekoa?
|
|
|
Eta gainera, akordatu naiz ez nagoela etxean, eta oraindik ez zaidala ezer txarrik gertatu, baina dena da posible, ezta? Eta tipo honek auskalo ze intentzio
|
duen
nirekin... Bestalde, badakit zakar jokatu dudala berarekin (eta" kakatara bidali" esan dudanean, literalki bota diot hori nire ingeles eskeletikoan), baina mutil hauekin berba egiteko euren hizkera erabili behar da.
|
|
|
Azalpenik eman gabe eraman zenuen, ez duzu eskubiderik, zer egin dizut nik, e? Ze eskubide
|
duzu
nik maite dudana lapurtzeko. Mesedez, Eider aurkitu nahi dut.
|
|
|
Honek ez du batere zentzurik, baina munduan ez nago ni bakarrik. Esan nahi
|
dut
nire askatasuna ez dela independientea, beste jende askoren askatasunarekin lotuta dago. Olinpiadetako aroak bezala, nolabait esateko.
|
|
|
Larrez beterikoa, itsasoz eta amildegi itzelez josia, zerbeza beltzaren lurrindun tabernaz asea. Igual desilusio handia hartuko dut, baina momentu honetan herrialde horretaz maitemindurik nago, eta Connemara bat nahi
|
dut
nire bihotzean.
|
|
|
Izan ere, nengoen tokian nengoela, ez al nuen hagitzez ere hobe neure mihiaren gobernatzea eta isilik egoitea ezen ez ausartki eta ahalkegabeki hitz egitea? Zer behar eta zer mengoa
|
nuen
nik, joko haren jokatzeko eta joko hartan sartzeko. Ordea, hitz egin nuen, eta ausartki hitz egin nuen gainerat.
|
|
|
Baina, ulertu ez ezik, bertze galdegite bat
|
nuen
nik buruan orduko:
|
|
|
Eta mundu mugagabe hartan, osaba Joanikot eta Felisa
|
nituen
nik —jaun Marcel etorri aitzin— aterbe eta gerizpe, eta batek kontatzen zidana bertzeari jakinarazten nion. Eta, noiz eta Felisari esplikatu bainion ezen teleskopiotik ilargiaren mendiak eta haranak ikusi nituela eta nekez izan zitekeela hura Jainkoaren begia, zeren, nola Jainkoa baitzen perfektua eta akasgabea, hala, ezin eduki zituen, neholatan ere, makar izugarri haiek, orduan, ene inude eta haurtzain izan zenak muturra okertu, eta halaxe erran zidan:
|
|
|
Studioetarako ona zen Mattin, ni bezain ona bai, nahiz eta ez
|
zuen
nik nuen memoria, baina hark ez zuen studioetarako nik nuen ardura, zeren buruan ehiza bertzerik ez baitzuen... eta ezpata... eta austriarren arrano inperiala, etxeko armarriaren gainean zegoena... eta zeren uste baitzuen ezen Zenonen dortoka deus guti izan zitekeela arrano inperialaren atzaparretan. Baina haren jokamoldea, bertzalde, ez zen guztiz arrotza gure etxean, aitak anitzez ere gehiago miresten zituenez gero Mattinek egozten zituen oilagorrak, basurdeak eta oreinak, nik studioetan ehizatzen ahal nituen ahate filosofikoak baino, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, konparazione.
|
|
|
—Zertarako nahi
|
ditut
nik hire ahate filosofikoak, hitzaren hitzez deus ere erraiten ez dutenak, kua kua eta kua kua ez bada...? —eta egun osoan ibiliko zitzaidan kua kua eta kua kua, neure onetik ateratzen ninduen arte.
|
|
|
Zuk bezala, ogia eta urdaiazpikoa
|
nituen
nik janari, baina zure hitz haiek nituen batez ere janari.
|
|
|
—Irakasle
|
nauzu
ni, eta irakasle izaiteko borondatea dut, ez skribatzaile izaitekoa. Zeren skribatzeak izugarri nekatzen bainau, eta irakurtzea laketagoa dut.
|
|
|
—Hori baino gauza inportantagoak
|
ditut
nik buruan, Elizaren etorkizuna jokoan dagoenean... —eta, hatza goiti altxatzen zuela, erran zuen—:
|
|
|
Irriz sumatzen zaitut, jaun André, eta irriz ari natzaizu ni ere mementu honetan, baina irri guti
|
nuen
nik orduan. Izan ere, kontzientziako kontuetan ezin kontzientziatsuagoa nintzen, hertsia, neure eginik ezdeusenen ere etsaminatzerat eta hautemaiterat emana, eta herstura hark bulkatzen ninduen bekatu ez zena ere bekatutzat hartzerat, eta hala ibiltzen nintzen eskrupuluen ur nahasietan erdi itorik.
|
|
|
Ez, ez naiz Jesu Kristoren iduria lohitzen ari, nahiz eta dogma katolikotik gero eta urrunago sentitzen naizen eta gero eta sozzinitarragoa eta nestoriarragoa naizen, nolabait erraiteagatik, zeren maite
|
baitut
nik ere Jesu Kristo, eta sinesten dut ezen gizon hura, Jainkoak ukiturik, Jainko egiten zela, ez beti, baina bai batzuetan, hala nola iltzez josi ondoren hitz haiek erran zituenean: " Aita, barka iezaiezu, ez baitakite zer ari diren"...
|
|
|
Ordea, zuek anitz dakizue arauez, deus ere ez maitasunaz! Zeren jakizue ezen zintki maite
|
dudala
nik Maddalen, zintki eta fintki! Eta ni urroztarren dorretxeko jauna naiz, eta Maddalenekin ezkonduko naiz!
|
|
|
Pedro Huizik gauza haiek erran zizkidan eta bertze anitz gauza erran zizkidan; haatik, burua bertze leku batean
|
nuen
nik orduko, zeren eta bi izen haiek bainituen burmuinetan dantzan... Maddalen eta osaba, osaba eta Maddalen...
|
|
|
—ihardetsi zion osabak, hitzetik hortzerat— Ordea, behin baino gehiagotan aditu izan dut, baita jauregi honetan ere, ezen Luthero txakur bat zela. Eta, baldin Luthero txakur bat bazen, nola uste
|
baitut
nik ere, zer hobeki txakur honi izen horren jartzea baino?
|
|
|
Izan ere, irakurria
|
nuen
nik nola hartzen zituzten gizon zuriek indiarrak eta beltzak, baita nola hauetarik anitz lehertu eta bizigabetu izan zituzten, tratu ezin gaixtoago eta ezin biolentago baten ondotik; irakurria nuen, eta ikusia nuen, halaber, egun batzuk lehenago, nola tratatzen zituzten Trinidadeko uhartean utzi genituen itsas lapurrek jende miserable haiek, esklabo eta meneko izaiteko baizik nahi ez zituztenak.....
|
|
|
—Eta itzuli zen aita Bartolome Iruñarat, eta handik egun gutirat izan nuen ideia hura, zerutik etorria iduritu zitzaidana, Pagabasoko leizerat prozesionean joan ginenean, izurriteari buru egiteko, don Laureano buru genuela; zeren present
|
bainituen
nik orduko hitz haiek, san Inaziok Xabierko Frantziskori xuxenduak eta Pedro Huizik kaperako freskoan skribatuak: " Zertarako nahi duzu mundu guztia, baldin zeure arima galtzerat uzten baduzu?"; eta present nituen, halaber, aita Bartolomeren hitzak, neuri xuxenduak bere azken bisitaldian:
|
|
|
—Zer bertze froga behar
|
dut
nik orain, jakiteko ezen Jainkoa Antonioz baliatu dela, nola Antoniok berak profetizatu baitzidan behin baino gehiagotan, nihaur ere hemen gera nadin. Zeren Antoniok neskatxa haren salbatzeko eskaini baitzuen bere bizia, nik neurea haren zerbitzuan jar dezadan.
|
|
|
Baina ez: don Fidelek ez zuen bere botereaz eta bere ahalaz mintzatu nahi egun hartan; aldiz, bazirudien ezen bertzeetan baino urrunagorat joan nahi zuela, eta, horrela, hark eman berri zidàn eskubideak ordain
|
balu bezala
nik hari aditzeko obligazinoa, be hakoa apur bat ilundurik, erran zidan:
|
|
|
—Dena den, ez
|
duzu
enekin nehongo obligazinorik...
|
|
|
—Denborarik ez
|
dut
nik, ordea, denbora galtzen ibiltzeko... eta urrea eta zilarra kobera daitezke, baina ez denbora galdua.
|
|
|
Begirune falta idurituko zaizu, beharbada, jaun André, gure aita izan zenaz horrela mintzatzea, baina egia erraiterat etorri natzaizu, neure egia; ordea, gezur erranen nizuke, baldin egia apaintzen ibiliko banintzaizu. Erran dezakezu ezen aitak bizitzan baztertu egin ninduela, eta bazterrerat nahi
|
nukeela
nik orain hura, eta horregatik mintzatzen naizela horrela hartaz, irain hutsez eta mendeku nahiez. Ez dut uste.
|
|
|
Ahantzia
|
nuen
nik, ordea, ezen Alain Coup d’Œil en Frantzia berezi hartan Alain Coup d’Œil bera genuela Jainko eta errege, eta berari zegokiola, ondorez, azken baldintasunen ezartzea. Eta orduan erran zidan:
|
|
|
Ikusten duzu, jaun André, gertaki batek zenbat korapilo dituen, eta hala nabilkizu handik eta hemendik horien laxatzen... Bai, badakit ezen ez dudala nehoiz ikasiko ezen bi punturen arteko biderik laburrena marra zuzena dela, baina zer egin behar
|
dut
nik, baldin puntu batetik abiatu orduko ohartzen banaiz ezen puntu horrek bertze hamaika puntu biltzen dituela bere baitan, eta puntu batetik bertzerako bidea, halatan, hamaika puntutatik bertze hamaika puntutarako bide korapilatsu bihurtzen zaidala, ezinbertzean. Eta, hala, egia bada ezen jakintasuna ezjakintasunaren korapiloak laxatzea dela, egia da, halaber, ezen, korapilo bat laxatzerako, bertze zazpi asmatu behar izaiten ditugula... eta hala betetzen dugu filosofoak erran zuena, zeren, gehiago dakigularik, gutiago baitakigu, zinez.
|
|
|
—Zure aitak erran didanez, filosofo izaiteko bidean zaitugu eta mintzalari trebea, baina mutil ausarta zaitugu, bertzalde... zeren eta ikusi nahi
|
bainuke
nik Platon sugegorri baten aitzinean, bere errepublikatik ihesi...
|
|
|
—Aita, lehenbailehen akabatu behar
|
dut
nik hartza!
|
|
|
Hark hala erraiten zuen, eta uste dut ezen, oroitzen dudan neurrian, arrazoin zuela. Baina, Pedro Huizi hala moduzko pintorea bazen ere, mundu hura bertatik ezagutzen ez
|
zuen
ni bezalako gazte batendako ezin ikusgarriagoa izaiten zen haren pintzelaren mugimenduei jarraikitzea, noiz eta, marrazkiaren ondotik, pintatzen hasten baitzen, pinturak paletan nahasten eta bir nahasten zituela, kolore egokiaren bila beti ere, hemen argiago, han ilunago. Eta, pinturen bidez koadro haiek eta mundu haiek sortzen zituela, jainko tipi bat iduritzen zitzaidan Pedro, zeren halakoak baitziren enetzat, funtsean, bere artelan haiek, Jainko Handiaren kreazioaren metafora.
|
|
|
—Ez ahantz, ama, ezen bihar berean izan nintekeela jauregiko jauna, ezkonduko banintz, jauregiko herederoa nihaur naizenez... Bai, badakit ezen zuk ere zeure usufrutuzko eskubideak dituzula eta eskubide horien arabera jauregian bizi ahal izanen zinatekeela, baina jakizu ezen ez
|
zenukeela
enekin onik izanen...
|
|
|
Baina han urte erdia baizik ez nian egin, zeren itsasoak urrunetik berdintsu egiten baitzidan dei. Eta, berriro itsasoratzen nintzela, ohartu ninduan ezen ez
|
nuela
nik itsasoa hautatu, baina itsasoak berak hautatu ninduela ni. Eta, handik aitzina, badakik, zein izan den ene bizimoldea:
|
|
|
Neskari Catherine zeritzan, baina bertze neska guztiek Mignon deitzen zioten, eta galdetu nionean nola nahi
|
zuen
nik deitzea, haren behakoari malizi puntu bat zeriola, ihardetsi zidan: " Oraingoz, Catherine; geroxeago, benturaz, Mignon...", adierazten zidalarik, gisa hartan, ezen izen batetik bertzerako jauziak prezio bat zuela.
|
|
|
Handik atera ginenean, ordea, gizon bat atera zitzaigun biderat, eta, so ere egiten ez zidala, Mignon besarkatu eta zaflako amoltsu bat eman zion ipur-masailean. Eta, bat batean, ene anaiarekin gertatu zitzaidan bezala Elbira zela kausa, jeloskor sentitu eta besoa tinkatu nion, frantsesez erraiten niola, haserre, ezen utz zezala Mignon bakean; gizonak ez
|
zuen
nik hitzez adierazia ulertu —zeren eta holandarra baitzen, berehala jakinen nuen bezala—, baina bai keinuz adierazia, eta, hala, hark ni paparretik atxiki, eta ulertzen ez nizkion hitzak erran zizkidan. Eta, noiz eta baitzirudien ezen muturka hastera gindoazela, Mignon tartean sartu eta ene alde atera zen, erraiten ziola gizonari ozentki nik ez dakit zer, holandesez segur, zeren eta Mignonek holandesez eta frantsesez baitzekien eta nik ez nion ulertu.
|
|
|
Aetate fruere; mobili cursu fugit, eta nik, gazte nintzelarik gozatu nahi nuen bizitzaz, zintki eta arintki, denbora ere arin baitzihoakidan ihesi. Eta, nola baitira gaztearen ezaugarriak kemena eta ezinegona, eta nola gazte denak, ondorez, leku eman behar izaiten baitie bai kemenari eta bai ezinegonari, bizitzari berari ere leku eman ahal izaiteko, hala ibili nahi izaiten
|
nuen
nik harat eta honat, itsasotik itsasorat eta portu batetik bertzerat, geldigaitz eta ekurugaitz.
|
|
|
Zeren eta Mignon galdu bainuen, nik gau hartan hiru tituluz edertua: printzesa, erregina eta enperatriz; ordea, hagitzez ere inportantagotzat
|
nituen
nik istant hartan neure galtzoin zahar haiek, zulo eta guzti, munduko printzesa, erregina eta enperatriz guztiak baterat baino. Eta, zer egin ez nekiela, barren leihoa estaltzen zuen errezela bildu, sudurra atera... eta leihoaren bertzaldeko korridorerat egin nuen; eta, korridorean aitzina egiterat nindoanean, bururatu zitzaidan ezen leihoko errezel hura erabil nezakeela neure lotsarien estalkitzat... eta tiratu nuen errezeletik bortizki... baina hiru gizon iritsi zitzaizkidan orduan, supituki eta deblauki, korridorearen bertze puntatik, hirurak ere ni bezalaxe biluzik, eskuak beren defentsen babesean edo, gibeletik bi guardia zituztela, nor bere kriseiluarekin eta bere ezpatarekin, esku batean bata, bertzean bertzea.
|
|
|
Ene alegrantzia, saski baten gainean neure galtzak ikusi nituenean...! Eta ene premiazko premia, haien janzteko!, zeren neure gorputz arimen naufragio hartan haiek
|
bainituen
nik ohol eta salbabide, Amsterdameko karriketako jende jendailen balizko trufetarik eta haien irrietarik ihes egin ahal izaiteko.
|
|
|
Baita hau erantsi ere: " Ez
|
duzu
niri horrelako galderarik egiteko inolako eskubiderik. Hilabete guti batzuen buruan ez gara gehiago senar emazteak izanen!".
|
|
|
Niri, berriz, begi klixkarik ere ez zidan opatu handik kanporatzean. Togasekin, neskaren aipua barrenetik atera zitzaidan, motza eta zehatza izan behar
|
zuen
nire agurraren atari.
|
|
|
Borrokan isuri nintzen teklatura iraulitako ene eri gogortuekin; eznahia ageri zitzaien, une horietako bihotz ikararen kronikagile bihurtzeko. Nire begiek bildutako irudi arrailagarriei molde idatzi kutsugabea ematera lehiatuta ere, emaitzak parekotasun urruna
|
zuen
nik ikusiarekin:
|
|
|
—Ez
|
duk
nigatik erranen.
|
|
|
Atorra urdin eta gona marroi zatar horiengatik ere, ederra zegoen, inoiz baino ederrago eta gazteago. Haren begitarte ilunak adierazi zidan, ordea, ziritzat hartua
|
zuela
nire errana.
|
|
|
—Benetan, Eduardo, jende zibilizatuak ginela uste nuen... Ez
|
duzu
niri horrelako galderarik egiteko inolako eskubiderik. Hilabete guti batzuen buruan ez gara gehiago senar emazteak izanen!
|
|
|
Aspaldi
|
zuen
nire lagunak errieta ematen ez zidala, eta lehenagoko denboretan bezain desatsegin zitzaidan. Urteen bortxaz pairua urritzen zaigu denei eta ni ez naiz salbuespena.
|
|
|
Gezur miko bat ere
|
bazuen
nire ukapenak. Galdera andana prest neukan, esku artean korapilaturik neraman aferarekin ikusteko zuzenik ez zutenak:
|
|
|
—Ohe eta diru aferetan balitekek, baina istorio hau ez
|
duk
nire espezialitatekoa. Berriemaileren bat usmaka jarri eta ordenagailuari lan pixka bat eginarazita, aurkituko nikek noski, bi hiru egun izanez gero.
|
|
|
Gizakiaren oroimen selektiboaz arduratzen direnek
|
balukete
nirekin bazka, nirekin bazka luketenez. Hamahiru urtez haratakotik, langar lainoa baizik ez dut gogoan.
|
|
|
Gisako ateraldi batek, ordea, ongi etorri eskasa hartuko zuen orain. Nire andrearen erretolikek kutsatua ez bazen bere kabuz erabakita, neskak ez
|
zuen
nirekin prestu agertzeko asmorik.
|
|
|
—Eta zer du hire bulegariak? Ez
|
ditu
nire kronikak maite edo fraideenetik aterata gonak goititzen genizkionetarikoa da?
|
|
|
Aspaldiko partez, ordu erdi abantzu
|
zuen
nirekin bisaia ilundu gabe, eta ez nuen dena kakaztu nahi zapata takoidun triste eta aise ere prosaikoagoen kontura. Egoeraren latzagatik ere, eroso sentitzen nintzen whiskyak gure artera ekarritako giro bare, kasik adiskidetsuan.
|
|
|
Gure hiriaren izena berehala aurkitu nuen, letra beltzez nabarmendua; gainerakoan, testua goragokoa baino zailagoa zitzaidan. Sobera goretsia
|
nuen
nire hizkuntz gaitasuna.
|
|
|
Lehengo ortzeguneko goizalde aldrebesa arte, zenbait hilabetez nintzen Ttipirekin egon gabea, eta orduan ere, ene berririk eman gabe akitu zen topaldia. Kristinak tarte horretan eginak
|
zituen
nirekikoak. Laguna jakinean egonen ote zen, ezbairik batere ez nuen, lehendik ez bazen, ortzegunean berean ikasia, Ximurra aho handiak ekarri baitzuen solasera.
|
|
|
Garbi zegoen ez
|
zuela
ni laguntzeko asmorik. Kazetaritzan hainbat urte eginda, ezezagunen baten gainera zatozenean informazio eske, haren mintzotik jakin dezakezu, hastapenetik, eskua luzatuko dizun ala ez, oker egiteko mentura handirik gabe.
|
|
|
—Aurreikusia zagok —hagitz profesionala, haren keinua—, baina hori ez
|
duk
nire afera. Ni, astoak bezala:
|
|
|
—Ez
|
duk
nik erabaki beharrekoa. Ni hemen azken tximinoa nauk...
|
|
|
Bila etorri zitzaizkidalarik, ziegako paretak, atea eta lastaira —barne horretako altzari bakarra— eskuz, zangoz eta buruz kolpatzeari emateko prest nengoen. Polizia uniformedunen itxurazko gizabideak —zinez ohargarria, harat eraman nindutenen zakarkeriaren aldean— ez
|
zuen
nire kolera apaldu, ezta eskuburdinarik paratzen ez zidatela ikusteak ere. Nire galdera guztietarik bakar bati erantzun zioten:
|
|
|
Modelo zahar zaharrekoak ziren, nire unibertsitate denboretako oroigarri. Banekien pasta gogor eta lodiak urriagotzen
|
zuela
nire bisaia berez ttipia, eta besoak lasoegi sumatzen nituen belarri gainetan. Hala ere, ikusten nuen, eta hori ez zen txori kaka.
|
|
|
Ni, berriz, pinpirrintzen hasia baizik ez nintzen, pixkortzen, alegia. Haren adimena itsutzen zuten hodei gorri beltzen aldean, laino zuri mehe batek ñabartzen baizik ez
|
zuen
nirea. Hain nagusitasun agerikoaz baliatuta, dudarik ez da niri zegokidala gure olde berotiak hoztera saiatzea.
|
|
|
oi ene zeinmalerusa ni ka aritzen naizelarik, horrelaxe maite dut ginebra, txarra eta hutsa, zintzurretik beheiti hondoratzean metal gorituaren mina uzten duena aho-sabaian. Kristinak gorroto
|
zuen
nire zaletasun hori.
|
|
|
Hunkituxe
|
ninduen
nire eta aita zenaren oroitzapena sasoiarekin batean joan ez izanak.
|
|
|
Erran berria naiz: ez naiz dendari, botikes, saltzaile, zerbitzari eta kasta bertsuko jendearekin kontu kontari ibiltzen direnetarik, baina maite
|
dut
nire ateraldiek oihartzun izatea. Kabinako maizterra saritzera deliberatu nintzen, jakin minaren itxuran.
|
|
2001
|
|
|
Goiz osoa pasa
|
zuen
niri begira eta horrek urduri jartzen ninduen. Bakarrik lan egiten ohitua nengoen eta pertsona ezezagun bat aurrez aurre izatea deserosoa egiten zitzaidan.
|
|
|
–Sara, hau
|
duzu
nire senarra. Sarak soinekoa aukeratzen lagundu dit.
|
|
|
–Gorroto
|
dut
nire gorputza. Lotsa ematen dit erakusteak.
|
|
|
Baina hogei urte eskas besterik ez
|
nituen
nik orduan, bizitzeko antsia ikaragarria eta maiteminduta nengoen. Tabernan lanean hasi berria nintzen uda hartan.
|
|
|
Mendiko botak eta motxila zaharra hartu eta berarekin Midi d’Ossaura joatera animatu nintzen bada, nahiz eta hasieran zalantzan egon, nahiko sasoi txarrean aurkitzen bainintzen eta horrelako mendi garaiak igotzera ez bainengoen ohitua. Iñigo –Aitzolen koadrilako lagun bat– eta Aitzol bera ez ezik, beste bi neska ere bazihoazela jakin nuen ordea, Ainhoa eta Larraitz, eta haiek ahal
|
bazuten
nik ere nuela egoskortu nintzen. Gogoak, gainera, pentsatu nuen nirekiko, malda denak ordeka bihurtzen omen ditu.
|
|
|
Han dena ixten ari zirela eta etxerako bidea hartzeko garaia iritsi zitzaigun azkenean. Hasiera batean beldur pixka bat banuen, Armendariz gidatzeko ondo egongo ote zen zalantzan baina, dena esateko, berak ez
|
zuen
nik edan nuenaren erdia edan, eta gainera autoarekin oso serioa zen. Ez genuen arazorik eduki.
|
|
|
–Hartu
|
zenituen
nire gutunak?
|
|
|
Berdin dio trena nora doan. Tren ezezagunak behar
|
ditut
nik. Horrexegatik hartu dut diru mordoa eta horrexegatik ematen du handituta daukadala ezkerreko izterra.
|
|
|
Mendikoak eta. Zortzimilako mendiak maite
|
ditut
nik: Shisha Pangma asko.
|
|
|
Nik mendiko aldizkariak baino ez. Zortzimilakoak maite
|
ditut
nik eta harako espedizioak eta hango zerua.
|
|
|
Animalia polit eta jatorra katagorria!
|
Baditut
nik bizpahiru Deustun, geure baratzetxoan, oso adiskide, egunero etortzen zaizkidanak. Intxaurrak ematen dizkiet.
|
|
|
Goiok abantaila
|
zuen
nire aldean, externoa zen. Etxera joan zen eta, ama heldu orduko, zira jantzi eta Kaioarrirantz joan zen.
|
|
|
Orduan, Usted esan zidan, eta libreta txiki batean apuntatua
|
zuen
nire ihesaldien zerrenda irakurri zuen, nik eskailera mailak binaka igo eta pasillo ezkoztatuan draz drazz nindoala izkinan Padre Solana agertu zeneko gaua gogoratzen nuen artean, leihoko ilargi betea eta guzti. Urriaren 5ean hamarrak bost gutxiagotan, urriaren 13an hamarretan, urriaren 23an hamaikak hamar gutxiagotan, azaroaren 3an hamaikak eta hogei minututan...
|
|
|
Zelako jakituria meteorologikoa duen neska honek, pentsatu behar
|
du
nire lagun izoztuak.
|
|
|
‘Bera duela bi urte hil zen. Baina zeozer behar
|
baduzu
ni bere alaba Arantxa naiz... ’
|
|
|
‘Ez
|
ditut
nik deitu! ’ erantzun nion minduta.
|
|
2002
|
|
|
zu
|
zintudan
nirekin,
|
|
|
–Oso urduri egoten
|
dun
nirekin. Deserosoa izaten dun.
|
|
|
–Hori uste
|
dut
nik ere –berretsi zion Mirarik– Arriskuan jarri nahi gintuen, hiltzera gindoazela pentsa genezan. Eta benetan sinetsita egon gara, une batzuez.
|
|
|
Enfin. Kontua
|
duk
nik gertatutakoa kontatu diodala. Barre egin dik, behintzat.
|
|
|
–Ulertzen didan. Zer
|
dun
nirekin?
|
|
|
Egia aitortu behar, ordea: orain ere katuok ez
|
dute
nirekin fidantza handirik, nik jana eman eta beti ongi egin arren.
|
|
|
Zakurra antsika: ‘Gotzon, hortik ezin
|
nauk
ni igo, motel! ’.
|
|
|
Eta, hala ere, banekien erretzea kaltegarria zela osasunarentzat. Baina ondorioen gainetik jarria
|
nuen
nik ordurako neure atsegina. Ez inork behartuta, baina nik libreki aukeratuta.
|
|
|
Batzuetan bururatzen zitzaidan nik neuk behartu nezakeela egoera, bera ez konturatzeko moduan. Esan nahi
|
dut
nik neuk mugi nitzakeela hariak, eta nik neuk bilatu aukera eta aitzakia, berak oharkabean aurki nintzan. Egunak inoiz baino luzeagoak egiten baitzitzaizkidan.
|
|
|
–Etxetik ihes egiten duena ez
|
dut
nik etxekotzat. Eta zure etxean badago, zure etxeko kontua da, zuk zeuk zaindu beharrekoa.
|
|
2003
|
|
|
Lilura puntu batekin geratu nintzaion begira. Jarrera horretan gogoratu ohi
|
nituen
nire etxetik pasatzen ziren emakume apurrak ere, ispiluaren aurrean pitin bat makurturik, hanka puntetan jarriak, ipurmasailak tente eta biluzik gehienetan. Leihotik begira ere horrela egon daitezke luzaz, begirada urrunean galduta, amesti.
|
|
|
Nik lehertzeko zorian zegoen odol mataza bat ematen zuela esan nuen, zeruko ebakuntza gelaren batetik eroritako gibel odoldua, errai zati bat, San Pedroren heste sobrea edo San Pankraziorena, Ataungo mondejua.... Garbi zegoen ez
|
nuela
nire egunik, ez nuela bat ere asmatzen. Monikak, ilargia agertu eta gorriturik ezkutatu den astro lotsatia deitu zion lehenik, eta bakardadea ezin eramanik Baigorriko ardoarekin penak itotzen saiatu den gizagaixoa, ondoren.
|
|
|
Dotorea, lerdena, zaildua omen zegoen, baina inolaz ere ez gizon gordina. Ez zekitela esaten
|
zuten
nire adiskideek zer ikusi zion Monikak ilea urdindutako gizaseme horri baina, hala ere, neskak zoriontsu omen zirudien.
|
|
|
–Hamabost urte egin ditut anonimotasunaren gordelekuan, izenik gabeen linboan, idaztea beste nekerik gabe eta ez da gutxi, zuk badakizu hori, baina zakur amorratuak bezala ari zaizkit hurbiltzen, aurki gainera oldartuko zaizkit; irakasle eta ikertzaile andana bat komisario bat buru dutela, ez
|
dute
nire arrastoak aurkitzea beste obsesiorik, bost axola zaie zer egin dudan, nire lanari etekina atera nahi diote, gure bizkar gizendu nahi dute, azken batean –esan eta norabiderik gabe bezala, galduta geratu omen zen, Monikak bere adierazpenetan dioenez.
|
|
|
–Gehiegizkoa iruditzen zait zu bikoizteko edo beste bat izan nahi
|
duzulako
nik desagertu beharra –atera omen zitzaion. Gizonak, ordea, ez omen zion arretarik jarri esan zuenari.
|
|
|
Monikak eskertu egin omen zion broma, seguru asko esku bat pausatuko zion besoan, halaxe egin ohi
|
zuen
nirekin, eta bere eskaintzari buruz pentsatuko zuela adierazi omen zion.
|
|
|
–Ardoaren lamada beroekin batean desioaren ausikiak suma nitzakeen begirada horretan, baina baita beldurra ere. ...iregana hurbiltzen ausartuko, eta lagunik gabe ere ez beharbada, ez zinela inoiz, gizonengan horrenbeste gorrotatzen nituen hantustezko plantak eginez, esku bata galtzen poltsikoan eta bestean edalontzia, nire inguruan itzuli pare bat egin eta" zure aurpegia ezaguna egiten zait" edo gisako esapideren bat erabiliz nire ondoko aulkian eseriko, baina banekien baita ere barru barruan nahiago
|
nuela
nik hori, nire arratsalde librea etxean bakarrik igarotzea baino. Bazkalondoko kafea luzatu nuen, beraz.
|
|
|
Azkar etortzeko modurik egiten ez baduk, hik atera dituk kontuak –segitu zuen, baina nik ez nion sinetsi. Ez
|
nuen
nire inguruan senarra tiroz hil zezakeen emakumerik ezagutzen, tiroz hiltzea merezi zuten senarrak ezagutzen banituen ere.
|
|
|
–Hego haize egun hauek zoragarriak dituk, niretzat bai behintzat. Bazekiat batzuk ez direla eroso sentitzen, buruko mina ere ematen dielako, baina ez
|
duk
nire kasua... Begira kolore horiei...!
|
|
|
Horregatik, entzuten dudanean ezin zaiola inori aurpegiratu torturapean gaizki jokatu duenik, inor ez dela erantzule halako egoeran egin edo esan duenagatik, niri behintzat erresumin moduko bat sortzen zait, errurik ez baldin badago ez baita posible meriturik egotea ere eta, hortaz, nola hartu behar
|
dut
nik neuri gertatua. Ez ote neukan umiliazioa eta oinazea zertan pairatu?
|
|
|
Nahiago
|
nukeen
nik ere beste erantzun bat eduki banu une hartan amari emateko, bortizkeriaren zamatik libre utziko gintuen erantzun bat.
|