|
2004
|
|
|
Balantzategiko ugazaba andre Genovevak ez
|
zuen
bere barruan halako ugaritasunik, baizik eta bihotz bakarra, behiok batzuetan eramaten dugun zintzarri sendo horietako bat bezalakoa: bihotz bakarra eta hura oso sakonean gordea.
|
|
|
Baina bizimoduak ez
|
zuen
bere martxarekin jarraitu; eta gure adiskidetasuna ez zen hautsi. Eta hori nola gertatu zen segituan kontatuko dut, eta kontatu zahar naizenari esker, zeren urak, urak edota denborak, gu zaharrokin zereginik ez baitauka.
|
|
|
—Hortzaundirik ez dago hor, behintzat —gaineratu
|
zuen
berak pentsakor. Artean ahaztu gabea zeukan festa egunekoa eta, bi anaia haiek han segitzera, adarrak erakutsiko zizkien.
|
|
|
—Hori trufa duzu, Mo —egin
|
zuen
berak barre burua azenario lerrotik altxa gabe— Badiakizut izkribatzaile entseatua zirela baina hanbateraino! Ez, ez, zuk beste pena eta xangrinak dituzu bihotzean, Mo.
|
|
|
Ederki! —egin
|
zuen
berak oihu azenario bati ostiko emanez— Bixtan duzu zer egin behar duzun. Ez izkriba haboro!
|
|
|
Eta, jakina, hola ezin da lan egin. Beraz, hor duzu, Babelgo istorioak
|
badu
bere arrazoia.
|
|
|
—Alde batera, zer pena behi izatea! —jarraitu
|
zuen
berak, burua niregana mugituz— Basurde, zapelatz edo mendiko beste edozein jende izango bagina, borroka egin genuke jateko. Baina nahi bezala ibiliko ginateke.
|
|
2010
|
|
|
Argi dagoenez, Voltaire toleranteak ere
|
bazituen
bere ezinikusiak.
|
|
|
Biziki estimatzen zituen J. Lockek afera erlijiosoetan erakusten zituen zuhurtzia, egia bakar eta baztertzailetik berehala urrundu beharra, eta haren arrazionalitate ausarta, arimaren existentzia ere zalantzan jartzerainokoa, hain zuzen ere. Lockek ia mende bat lehenago idatzia
|
zuen
bere A Letter concerning Toleration (1689), eta han tolerantzia erlijiosoaren lehen defentsa sistematikoa egiten zen. Gogoan izan behar da herrialde germaniarretako sukar erlijioso politikoa Ingalaterrara ailegatu zen garaian idatzi zela liburu hau.
|
|
|
Planteamendu rawlsiarrak
|
baditu
bere koskak, ordea. Teoria ideala izanik, badirudi arazorik gabe funtzionatuko lukeela.
|
|
|
Eta hein batean diogu zeren eliza katolikoaren orduko ortodoxiagatik ez baitzuen, beharbada, guztiz esplizitatu luze eta sakon, gogoan zerabilena. Ezin dut jakin noraino hertsatuta aurkituko zen Armand David, baina inpresioa
|
dut
bere burua isiltasuna gordetzera behartu zuela, bere baitan aterpetzen zuen darwindarra isildu arazi zuela.
|
|
|
Orain ez daukagu astirik dokumentu interesgarri hori aztertzeko, baina laburtzearren esango nuke" apaiza" nabarmentzen dela, fededuna agertzen dela alde guztietatik orrialde horitu horietan: Jainkoa ezagutzeak, gure asera eta azken helburua dela jakiteak, ba
|
du
bere ondorioa: bat, maitetasuna dela gure elkartearen eskarria; bigarrena, geroko zorionaren itxaropena.
|
|
|
Zer esanik ez, eboluzioa azaldu zien besteak beste, Darwin eta Haeckel en ideiak plazaratuz, alabaina, ez dago argi Aretxabaleta bera zelan formatu zen darwindar gisa, Aretxabaletaren lehen argitarapenak geroagokoak baitira. Hala ere, Aretxabaletak Ernst Haeckel en ildoan ubikatu
|
zuen
bere eboluzionismoa.
|
|
|
Beste artikulu batzuetan, ganaduak bazkatzeko erabilgarriak izan zitezkeen bertako eta atzerriko landareez dihardu, belardi artifizialak eratzeko asmoarekin. Nolanahi, Aretxabaletak ikuspegi deskriptibo eta taxonomiko batetik jorratu zuen Uruguaiko landaredia, hau da, zientzia puru gisara, eta alor horretan kokatu behar
|
ditugu
bere ekarpen nagusiak: Las gramineas uruguayas, Flora uruguaya eta Cactdceas del Uruguay.
|
|
|
Berak eta beste guztiok zerrenda bat osatzen genuen laukiaren marretako baten paraleloan. " Zure aitak asko daki —arrapostu zion Martinek zakartasunez— Baina hobe
|
zuen
bere garaian txertoa eman balio. Frantzian ume eta gazte guztiei ematen diete.
|
|
|
Ez nuen arratsaldeko seietan bakarrik ikusi nahi, tximeleta bat bezala pasatzen lokatzaren eta burdinaren artean; ez nuen berarekin emandako paseoak hiru mila pausotan erabakitzerik nahi: hogeita hamar mila pauso eman nahi
|
nituen
bere alboan, hirurehun mila, laurehun mila. Baina nahia hutsean geratzen zen.
|
|
|
Azken batean, errazagoa zen baiezkoa. " Asko pozten nauk, David —esan
|
zuen
berak. Tonua aldatu zuen berriro— Badakik, ezta?
|
|
|
Hesseren liburuan irakurri dudan esaldi bat besterik ez da."" Zer aurpegi jarri dut, ba?"" Pazientzia galtzeko zorian dagoen irakasle batena."" Ez dut uste, Teresa!" Modu aski zakarrean atera zitzaidan esaldia. " Hasi zara nirekin haserretzen, David —esan
|
zuen
berak tonua aldatuz— Haserretu egiten zara beti."" Hori ez da egia, Teresa."" Egia da. Bisita egin zenidan egunean ere haserretu egin zinen.
|
|
|
Izen bakoitzaren grafia buruz ikasita neukan. Irudikatu ahal
|
nituen
bere xehetasunak hala nola botanikari batek landare hosto arrunt batenak. " Antonio Gabirondo, Frente del Jarama", jartzen zuen.
|
|
|
" Barka beza, baina daukan itxurak barregura ematen dit. Konturatuko da berori ere ispiluan begiratutakoan."" Pentsatzen nuen horregatik izango zela." Ustekabe handia espero
|
zuen
berak ere. Bizarragatik eta, batez ere, galdua behar zuen pisuagatik.
|
|
|
Baina ez zuen beste galderarik egin, eta galerian barrena aldendu zen txistuka. Aldarte onean zegoen; udaberriko eguraldi epelak eragina
|
zuen
berarengan ere.
|
|
|
Berak obeditu egin zuen. " Berorren ustez, zer merezi
|
du
bere anaia hiltzen duenak, don Pedro?" galdetu zion Degrela kapitainak zuzenean, inolako agurrik gabe. Erantzutera zihoan, baina don Jaimek aurrea hartu zion:
|
|
|
—egin zion burla Sebastianek— Gure etxera afaltzera joaten direnean ere korrienteena eskatzen ditek gutxiago gastatzeko!"" Kaka zaharra, orduan!", zapuztu zen Pantxo tximeleta airera botaz. Baina intsektuak galdua
|
zuen
bere hegoetako lakrea hatzek estututako aldean, eta uretara erori zen berehala.
|
|
|
Ni ohartarazi besterik ez zenuten."" Profesionalak ez dik bere postua uzten! Jotzen jarraitu behar
|
huen
bera atera arte."" Ni ez naiz profesionala eta ez naiz behin ere izango!" Ezin nuen bere tonu hura sufritu.
|
|
|
Neskak asko saiatu dira aurten. Jostundegira etortzen diren guzti guztiek egin nahi
|
dute
berea."
|
|
|
Ondo nabilela esan diot, aurreko hilabeteetan baino hobeto. " Atzo eta herenegun, esate baterako, ia egun osoan aritu nintzen ordenagailuan, eta ez nuen aparteko nekerik sentitu."" Oso albiste ona da —esan
|
du
berak. Zain gelditu naiz— Zer irudituko litzaizuke ebakuntza 23an egingo bagenu?"" Zer egun da?" Jakina, ez zitzaidan ardura, baina buru barruko kilkerra hots batean hasi zait ebakuntza hitza entzun orduko, eta ez dit galdera hoberik egiten utzi.
|
|
|
" Gurekin, David. Niri ere ez dit erantzun onik eman azkeneko hamar egunetan."" Eta zergatik dago haserre?"" Santa Barbarara joan nahi
|
zuelako
bere eskolako lagunak bezala. Eta haien familiak joan direlako eta gu ez.
|
|
|
Trikuk serioegi hartu izango zukeen, joera zeukalako gai esoterikoetarako; Carlosek, berriz, sinpatia gutxiegirekin. Baina Josebak
|
bazuen
bere mundua. Eta gainera nire laguna zen aspaldidanik.
|
|
|
" Trikuri oso ondo zihoakiok han ekonomikoki. Badakik zer izen
|
duen
bere jatetxeak. La nave especial.
|
|
|
Angel nahiago
|
dut
bere izenaz deitu, eta ez" aita" haserretu egin zen nirekin: " Hi baserrian, beti bezala.
|
|
|
" Idazteko, dirua eduki behar da —esan
|
zuen
berak Faraoni eta beste zaldiei begira. Gogoratu Hemingway.
|
|
|
Inoiz baino gogotsuago, edo itxura hori eginez. Uste
|
genuen
bere ahizparen gaixotasunaz jabetu gabe zegoela, ez zela konturatu aurreko gauean etxean izandako zalapartaz, eta ezjakin jarrai zezan nahi genuen, ohizko bizimodua egiten. " Ez al du gugatik galdetu?", esan zidan Mary Annek ospitaletik deitu zidanean.
|
|
|
Isilik geratu zen, lo bezala. Ezin
|
nituen
bere pentsamenduak entzun.
|
|
|
Besteok baino zaharxeagoa zen Lubis, eta, eskolako orduak bete ondoren, Iruainen egiten zuen lan, nire amaren eta osaba Juanen jaiotetxean, bertako zaldiak zaintzen. Hotelean niri laguntzeagatik zegoen, han jostatu eta gero Iruainera joan behar
|
genuelako
berak zaldi gainean ibiltzen erakuts ziezadan.
|
|
|
" Hori gezurra duk, Martin, ez zuan horrela gertatu!", moztu zion Josebak. Oso ikasle zintzoa zen Joseba, asko maite
|
zuen
bere maistra.
|
|
|
" Oso pozik nago, bai", onartu zuen, neskek etxe barrura egin eta bakarrik gelditu ginenean. " Kolegiotik bota nautelako?"" Beharbada onerako izango da hori ere —egin
|
zuen
berak aurrera— Datorren ikasturtean ez duzu goizean goizik atera errepidera. Beldurrak egoten nintzen beti, istripu bat izango ote zenuen.
|
|
|
Baina itxura zen. Teresak esaten zuen bezala, izugarri maite
|
zuen
bere semea.
|
|
|
Egia zelako, noski, baina baita Mary Annengan pentsatuz ere: bera inpresionatu nahi nuelako;" merit" handienak egin nahi
|
nituelako
bere argazkia, bere ardura, bere maitasuna, lortzeko. Liburu bat idazteko asmoa ezin zitzaion huskeria iruditu hura bezalako pertsona bati.
|
|
|
Ondo irabazia daukagu ospea. Bakar bakarrik ibiltzen gara eremu latzetan."" Campusak ere leku bakartiak izan daitezke, ez pentsa —esan
|
zuen
berak kapazuan miraka hasiz— Badaezpada, berriro elkar ikusten ez badugu ere, tori argazkiak", gaineratu zuen, eta polaroidarekin ateratako sorta jarri zidan eskuan. " Ez zara benetako paparazzi a, beraz", esan nion.
|
|
|
Bitarte hartan garbiki gogoratu nuen ETE elkartekoek ez
|
zutela
bere euskara plan berritzailea maite, baita Irantzuk nolabait nire esku utzi zuela albiste txarra zabaltzea ere. Horregatik erabaki nuen ezer ez erantzutea, isilik egonda betetzen ari nintzelako berak goizean eskatutako diskrezio ariketa.
|
|
|
Gaur berriz ikusiko dut, seguruenik. Nire estrategiaren arabera" kooperatibismotik abiatuta" defendatu behar
|
duelako
bere euskara plana. Horretan lagundu behar diot, baina ez dakit nola.
|
|
|
Bukatzeko ezin dut ukatu Koldoren aurkako amorruak ere behartu ninduela zerbait egitera, supergizonaren negoziazio gogoak zapuztu nahi
|
nituelako
bere gainetik agertuz.
|
|
|
Ezagun denez —norbaitek ezagutuko ez balu, hona aholkua— gauza edo pertsona bakar batekin pentsatuz gero azkarrago korritzen gara, gauza askorekin batera pentsatuz baino. Horregatik, azkarregi korritzearen beldur denak halako irudi zapping azkar bat egin behar
|
du
bere buruan, era guztietako irudiak azkar nahastuz. Berdin da bertan nahasten bazaizkio irudi sexualak ere, kontua da irudi laburrak izatea.
|
|
|
Hasieratik Irantzuk ez
|
zuen
bertara joan nahi, supergizona ez delako gustuko pertsona bere lagun giroan. Zoritxarrez ni saiatu nintzen konbentzitzen, esanez oso afari berezia izango zela, abenturatxo bat.
|
|
|
Biharamuneko bileraren prozedura ez geneukan jada aldatzerik, hala eta guzti konfiantza izan zezala eskatu nion Irantzuri, augurio ontzat jotzen nuelako bilera egun batez aurreratu izana, gainera oso seguru nengoen Ugartek adeitsu agertu behar
|
zuela
berarekiko.
|
|
|
Ez da ergela eta ondo daki autobusean behin joateagatik ezin
|
duela
bere burua nabarmendu autobusa egunero hartzen duten langile gutxi horien aurrean.
|
|
|
Aurtengoa lehen aldia dugu Itsasok Eguberria herrian eman ez duena, oporren txanda aldatu dugulako eta baita oparien kontua alderantziz antolatu ere. Toki bakoitzaren euskalduntasunari erreparatuta Olentzero herrira joaten zen eta Erregeak hirira etortzen, baina kontua da aurten emazte ohiaren ama alargundu dela eta gainera gaixorik dago, horregatik nahi
|
zituen
berarekin alaba eta biloba Gabon bietan; biziko dituen azkenak direlakoan.
|
|
|
Biztanleen dialektoak euskararen antz handia dauka, hala nola probintziako parte handi batekoak. Nafarroako beste eskualdeetan Bizkaikoarekin nahasiagoa
|
dute
bere dialektoa".
|
|
|
Ingalaterran sortu zen Napoleonen iloba Louis Lucien Bonapartek, kimika, mineralogia eta hizkuntzalaritza ikasketak egin zituen, baina azken hauek
|
zuten
bere arreta bereganatu eta Euskararen ikerketetara zuzendu. 1856 urtean egin zuen lehen bidaia Euskal Herrira eta Urruñako Lore Jokoetan egon zen, herritarrei Euskaraz mintzatu zitzaielarik.
|
|
|
Hain zuzen, begirada birpentsatzen eta birzentratzen laguntzen gaitu eskuetan dugun obra honek, begien gozoaz bestalde, buru muinen alhan ezartzeko doia ekarpen
|
baititu
bere baitan. Irakurketa posibleak ditu, ez baitezpada linealak, baina aspertzeaz haratago bere osotasunean libratzen duen gozotasunean du interesa.
|
|
|
Euskal prentsak XIX. mendean
|
ditu
bere sustraiak. Hastapen haietan nabarmenena Kaliforniako saioaz gain (ikus 34) Eskualdu na (1887tik 1944ra) astekaria da.
|
|
|
" Euskalduna, irakurtzen eta idazten jakin gabe, ama hizkuntza baizik ezagutzen ez duelarik, ez dago ezjakintasun osoan.
|
Baditu
bere gustu literario eta artistikoak, eta inprimatutako bertsoak arrotz bazaizkio ere, poeta eta olerkaria batera da; bertsoak inprobisatu egiten ditu, buruz dakizki kantu amaigabeak; ipuinez eta kondairaz horniturik dauka burua."
|
|
|
"[.] Ceren iauna hayec iqhussiric eta corregituric plazer duçun beçala irudi baçautzu imprimi eraci diçaçun eta çure escutic oroc dugum ioya ederra Imprimituric heuscara orano içan eztena eta çure hatse honetic dadin aitzinerat augmenta, continua eta publica mundu gucietara eta bascoec, bercec beçala,
|
duten
bere lengoagian scribuz cerbait doctrina, eta plazer harceco, solaz eguiteco, cantatzeco eta denbora igaraiteco materia, eta ginen direnec guero duten causa oboro haren abançatzeco[...]"
|
|
|
Gerra ondoren, 1945etik 1954 bitartean (François Mitterrand frantses barne ministroak itxiarazi arte, alegia), Jaurlaritzako Euzkadi Irratiak Iparraldetik eman zituen ordu erdiko irratsaioak egunero; gehiena erdaraz bazen ere, euskaldunek
|
bazuten
bere tartetxoa.
|
|
|
1 Estatuko espainol hizkuntza ofiziala gaztelania da. Espainol guztiek
|
dute
bera ezagutzeko beharra eta erabiltzeko eskubidea."
|
|
|
Hau eskaintza hitza baliatuz itzultzen dugu, deus ez delarik hor eskainia, baina saldua. Salbidea behar lukete erran, merkatua ere ez litzateke gaizki, Jules Ferryren garaian burdinarendako bezala, frantses kulturako ale kutre horrek maila apaleko kultur zaleak behar
|
baititu
bere kontsumitzeko.
|
|
|
Bedaxagarrek mintzaldi batean adibidetzat hartu zuen bi gerlen arteko Lexardoat txululariak ofiziale baten eguneko jornala eskatzen zuela. Pako Aristirekin bat etorriko zen, Berrian idatzi baitzuen igeltsero baten estatusa nahi
|
lukeela
berarentzat. Profesional kontzeptuarekin Z-ko buruak erran nahi bazuen Etxahunek bizia pasatu zuela txulula aireak buruan," profesionaltasun" edo" ofiziale" definizio horretan arrazoi ematen diot.
|
|
|
" Ez ote naiz jokatzen ari neskato tuntun bat bezala? —galdetu
|
zuen
bere artean— Nire bihotza zabaltzen diot ezezagun bati; arima biki bat topatu banu bezala, hartaz ezertxo ere ez dakidala!".
|
|
|
Aretoaren albo batean baina guztien joan etorriak begiz zelatatzen zituela, Leonardo dogoa zegoen, Dukea edo Dux handia, Veneziako Errepublikako agintari gorena eta hiriko gizonik aberatsena. Ondoan
|
zituen
bere kontseilari hurbilenak; solaskidea, berriz, Dalmaziako printzea.
|
|
|
Non aurkituko zuen bere azken urteak emateko leku bat? Horretarako hobe
|
zuen
bere burua itsasora botatzea eta bertan amaitzea; hori bekatu larria izango zen ordea, zer esango zukeen Erasmo Rotterdamekoak jakinez gero?
|
|
|
—Guztion askatasunak
|
ditu
bere mugak. Oroitu Adan eta Evaren historia, Edengo baratzean.
|
|
|
Kartzelazainak ohiturik zeuden presoen eskari eta kexuekin, eta ez zieten jaramonik egiten ez balakuei ez mehatxuei. Alabaina, pertsona orok
|
ditu
bere mugak, eta zaindari haiei ez zitzaien egundo egokitu halako gatibu gogaikarri eta nekagaitza. " Nire andere Chiararekin eraman nazazue" esan eta esan jardungo zuen egun batean;" Bizargorriri esaiozue hemen nagoela, eta hark aterako nau" errepikatuko zien hurrengoan.
|
|
|
Neska gatibua ondo zainduta utzi eta gero, bere zereginetara itzuli zen Bizargorri, ez baitziren gutxi. Karlos enperadorearen kontrakoa zuen borroka gogorrena; aldi berean, otomandarrei laguntzen zien, beren inperioa mendebalderantz zabaltzeko kanpainan; batera nahiz bestera, Mediterraneo osoa kontrolatu behar
|
zuen
bere barkuekin, armada etsaiaren ontziak urperatuz eta merkatarienak aldian behin lapurtuz, Chiararen ontziarekin egin berri zuen moduan.
|
|
|
Berak ez bazekien ere, egundoko mesfidantza zegoen Dalmazia eta Veneziaren artean. Dogoak kosta ahala kosta nahi
|
zuen
bere alaba askatzea, baina iruditzen zitzaion, ezkondu zenez gero, senarraren familiak ere arduratu beharra zeukala, gutxienez erreskatearen erdia jarriz. Printzeak, berriz, onartzen zuen gastuak erdibana egite hori, eta zinez estimatzen zuen bere erraina, baina beldur zen, gertakari haren ondotik, semearen ezkontza ez ote zen pikutara joango, eta, hortaz, bahiketa hartan jarritako dirua ez ote zen alferrik galduko; horregatik eskatzen zituen froga haiek guztiak.
|
|
|
Emakumearen patua ote zen hura? Baina zergatik onartu behar
|
zuen
berak patu krudel hura. Jainkoaren aurrean zin egin zuelako?
|
|
|
—esan zuen Kristoforok— Kanpai guztiek jo dezatela, baita turutek ere. Herriak jakin dezala Dalmaziak
|
baduela
bere ondorengoa. Datorrela Simeon...
|
|
|
Halaxe segitu zuten, ziria hemendik eta zirtoa handik, inork amore eman gabe. " Neska gogorra da gero, baina halakoxeak gustatzen zaizkit niri —pentsatzen
|
zuen
bere artean Bizargorrik— Lastima ezkonduta egotea, eta bere senarrari itzuli behar izatea".
|
|
|
Zer gerta ere, ispilua lehenbailehen eskuratu eta atxiki behar zuela erabaki zuen Fatimak. Aldamenean
|
zuen
bere haur txikia, zorionez lo lasaian, eta urruti gabe bere neskame leiala; dena dela, esku artean zuen egiteko hartan ez zuen behar inoren laguntzarik; hortaz, isilean jaiki, goitik beherako atorra luze bat jantzi, ohe ondoan utzi ohi zuen kriseilua irazeki, eta, haren argipean, kanpora egin zuen. Zoragarria zen lorategiaren ikusmira ilargipean, baina Fatima ez zegoen kontenplazio horietarako.
|
|
|
Konstituzionalistak nazio bat proklamatzen du bere konstituzioan. Nazionalistak konstituzio bat nahi
|
du
bere nazioarentzat. Konstituzionalista, konstituzioko nazio parametroen aldagarritasuna ametitzen ez badu behintzat, nazionalista da.
|
|
|
" Existentzia esentzia baino lehenagokoa bada, ezin izango dira gauzak esplikatu giza natura eman eta finko bati erreferentzia eginez; bestela esanda, ez dago determinismorik, gizakia librea da, gizakia askatasuna da, gizakia kondenaturik dago librea izatera. Kondenatua, ez
|
duelako
berak bere burua sortu, eta gainera librea, zeren mundura sortu denetik berak egiten duenaren arduraduna delako". 1319
|
|
|
Gortesia diplomatikoa baino ez zen beharbada, entzulearen belarria eztitzeko. Gerla Zibilagatik Mexikon exiliatu zen Fabian Vidal granadar kazetariak esaten zuenez, 742 Abdelkrimek euskaldun jatorrikotzat
|
zuen
bere burua.
|
|
|
Ezin zela soluzio unilateral eta partzialik ametitu Marokon eta Tunisian uste
|
zuen
berak, Aljeriakoa soluzionatzen ez bazen. Magreb osoko askatasuna baizik ezin zela onartu, kanporatu beharra zeudela armada kolonialak.
|
|
|
Frantziak bere aldetik, presa zuen amaraun koloniala zabaltzeko, Aljeria eta Tunisia menperaturik zituen eta Maroko begipean. Britainia Handia Egipto aldean zabalduz gero, Frantziak Maroko hartu nahi
|
zuen
bere bidea egiteko. Espainiak ere Marokon egon nahi zuen, antzinatik zapaldu omen zituelako lurralde horiek.
|
|
|
Melillako eta Tetuango taborretan graduz goititu ondoren, 1917an Oviedon zen meatzarien errebolta erreprimitzen. Sasoi hartako militarren artean nagusi zen ustea
|
zuen
berak ere, armagizonena zela Espainia konpontzeko ardura: Maroko pazifikatu, ugazaben eta langileen arteko borroka soziopolitikoak ito, Katalunia eta Euskal Herriko independentismoa ebaki eta bestelako banaketa ideologikoak ere ekidin.
|
|
|
Lengoan karta au artu
|
zuten
bere gurasoak: "' Katepean arapatutako[...] keriarekin oyean etzanda, karta au esaten det, aurki nere eskuz egin nezakean itxaropenarekin".
|
|
|
" ideia modernoen eta zibilizazioaren erregelen arabera eraiki den Arrifeko gobernuak independentetzat
|
du
bere burua bai politikoki eta bai ekonomikoki eregure askatasuna mendetan mantendu dugun bezala mantentzeko eta beste herriak bizi diren bezala bizitzeko eskubidearekin". 534
|
|
|
" Herriakfier izan behar
|
du
bere herritarraz. Iraçabal kolonelaiphatuaren illoba, izan da cite ñ l’ordre du jour, Lyautey Maroc eko yeneral buruzagiaz.
|
|
|
Fernandez Silvestreren estrategia politikoki zuzentzat hartzen zen, penintsulan, azken batean espainiar soldadu gutxi hiltzen zelako. Baina espainolen galerak minimizatzeko estrategia horrek
|
bazituen
bere makurrak: soldadu espainolek ez zuten gerla esperientziarik erdiesten.
|
|
|
Fernandez Silvestrek eraso bortitzak jotzen zituen gerlari arrifiak erresistentziara biltzen ziren artean. Berenguerrek Jebalan lortutako garaipenen enbidia izango zuen akaso, lurra okupatu beharra
|
zuen
berak ere. Sebastian Balfourrek kontatzen duenez, 476 Espainiar Ejertzitoak 25.720 armagizon zituen Arrif sortaldean egun haietan:
|
|
|
Ez da jokabide noblea Melillara hainbeste tropa bortxarako eramatea, laborantzari eta industriari besoak osturik, kanoi tiropean ezartzeko bertako jendea. Espainiak plaza bat behar
|
badu
bere hegoaldea babesteko, zergatik ez du leku hori errespetuaren trukean erosi?
|
|
|
Ez da esentziarik, baizik existentzia, gizajendeak bere bizitzari zentzua emateko. Norberak determinatu behar
|
du
bere burua.
|
|
|
Esklabotza eta fanatismo zaharrak gainditu direla eta Arrazoiaren Sasoian bizi garela uste da. Estatua, dirua, futbola eta halako instituzio nagusi batzuk etnografiak artxibatu dituen beste batzuk baino arrazionalagoak ote diren frogatzeke dago, baina berdin da, gaur eguneko jendeak aurreratutzat
|
du
bere burua.942
|
|
|
Lurra duintasunaren eta identitatearen sinboloa da, laborantzarako gauza ez denean ere, lurra ez da saltzen. Europara emigratzen duenak ere ez
|
du
bere lurra saltzen.944 Hizkuntza ere inportantea da, identitatearen ezagugarria da zentzu askotan, kabilaz kabila modu desberdinean egiten denez gero. Arrifen amazigera da hizkuntza arrunta, kanpotarrekin hitz egiteko arabiera arrunta erabiliko duten arren.
|
|
|
Johann Wolfgang Goethek, ostera, esaten zuen beste hizkuntzarik ezagutzen ez
|
duenak
bereari buruz ere ezer gutxi jakingo duela.
|
|
|
1084. Bernardvm Dechepare, Lingvae Vasconvm Primitiae, Françoys Morpain, Bordeavx, 1545" inprimiturik heuscara orano içan eztena eta çure hatse honetik dadin aitzinerat augmenta continua eta publica mundu gucietara eta bascoec bercec beçala
|
duten
bere lengoagian scribuz cerbait doctrina eta plazer harceco solaz eguiteco cantatzeco eta denbora igaraiteco materia eta jinen direnec guero duten causa oboro haren abanzatzeco."
|
|
|
Mikhail Bakunin ere aberria sakratutzat hartzeko prest zegoen edozein nazionalitate mehatxatua eta bortxatua zenean. Aberria printzipio sakratua bihurtzen zen orduan, eta hagatik
|
zuen
bere burua aberri zapaldu guzien abertzaletzat.
|
|
|
Gerla Zibilaren ondoko Espainia nazional katolikoak ere ez zuen musulmanak katoliko konbertitzeko politikarik antolatu ahal izan. Islamismoa erlijio bereziki fededuna da eta, lege islamikoaren arabera, musulmanak ezin
|
du
bere sinesmena abandonatu. Heriotza zigorra ere luke hori eginez gero
|
|
|
Karitatearen alorrean, frantziskanoek benefizentzia lana egin zuten, Tanger aldean batik bat, pobreentzako jatetxeak zabalduz eta aterperik ez zutenentzako etxe merkez osatutako auzoa eraikiz. Jose Lerchundiri" Pobreen Aita" deitzen zioten eta horixe izan nahi
|
zuen
berak, erlijio desberdinen arteko banaketaz aparte: pobre guzien laguntzailea, kristauena, musulmanena eta juduena.
|
|
|
‘Jesu Kristo da Jaungoiko egiazko bakarra, eta beragan bakarrik arkitzen da salbazioa". Mairuen Buruzaiak eraman erazi
|
zituen
bere aurrera, eta jarri zien aipabi au: ‘Kristo ukatu edo ill".
|
|
|
—Sobera betez lehertzen dira zakuak! —egin
|
zuen
bere balantzea haietako batek ohean mantapean ezkutaturik.
|
|
|
Ez etorri! —errepikatzen
|
zuen
bere kolkorako, badaezpadan— Gelditzeko ba! Ez etorri batere!
|
|
|
—Lapur mundu madarikatua! —esaten
|
zuen
bere amorru guztiarekin.
|
|
|
—Lastima emakumearena! —esan
|
zuen
bere kolkorako Patxik.
|
|
|
—Erraza egingo zait zurekin lo egitea! —esan
|
zuen
bere kolkorako Patxik.
|
|
|
Khadidja, Nasreddinekin esposatu zen emakumea, alarguntsa zen eta lehengo ohe alditik alaba bat zuen. Orain, bada, senar berriarekin bizi eta, ezkondu egin nahi
|
du
bere alaba hura.
|
|
|
—Gauzarik begi bistakoena —esan
|
du
bere sofan ederki jarrita Nasreddinek—, zera da, hango klima eta hemengoa berdin berdinak direla.
|
|
|
—Gauzak aldrebes dituk hemen! —egin
|
du
bere artean, ihesi bizian doala— Harriak esteka eta txakurrak botatzen dituzte!
|
|
|
Hussaimdarren artean Abu Bey ren familiari zor zitzaion begiruneagatik beste familietako buruek ez zuten erran egiatan uste zutena, mar mar isila besterik ez zuten egin. Eta Mahometek ea nork nahi
|
zuen
beraren partidakoa izan, ea egia hura lau haizeetara zabaltzera nork lagunduko zuen galde egin zuenean, bada, haietatik bat ere ez zitzaion alde ageri, arte luze batean ez zen hotsik entzun.
|
|
|
Egun hartan berean, merkatari ohi baten konpainian abiatu zen bere erresumaren hegoalderantz, Tarifa-n eta Zahara n
|
zituen
bere jauregietara.
|
|
|
Luze gabe, Hakimek bere seme Hissam i utzi zion mahometzaleak bidatzeko erantzunkizuna eta haien gainean manatzeko zuzena. Engoitik, zendu zen egunera arte, Sidonia n, Tarifa-n edo Algeciras-en
|
zituen
bere jauregietara joanik, kalifa ohia ardotan zopatuta egoten zen, behialako astolapurraren konpainian kantuz eta irriz".
|