|
2000
|
|
|
autopertzepzioa gara dadin eta ondorio sozialak izan ditzan.Nortasun guztien eraikuntzan bezalaxe (taldekoak izan zein banakoak izan), ezinbestekoa da nortasunaren subjektuak bere izatearen pertzepzioa edukitzea. . Ni neu naiz, esaten dudanean, honela neure buruari nortasuna aitortuz, neure osotasunaren(, batnaiz?) eta denboran zeharreko neure jarraikortasunaren(, atzokoa naiz, eta bihar erehalakoa izango naiz?) pertzepzioan oinarritzen naiz1 Pertzepzio hori gabe, neureosotasun fisikoak zein denboran zehar bat bera iraun izanak ez dute, berez eta eramekanikoan, nire nortasuna
|
sortzen
. Berdin gertatzen da talde nortasunekin:
|
|
|
Lehenengo unea,, izaera etnikoa? izendatzen duena, epe luzeak baldintzatua da, eta historian zehar taldebatek gizaldiz gizaldi transmititzen diren gizarteko praktiken multzoa
|
sortzen
dueneanosatzen da. Gizarteko praktiken multzo honek bestelako taldeengandik bereizten du, eta oinarri horren gainean hautematen du taldeak bere burua talde gisa.
|
|
|
osatzen du. Une hau epe labur eta ertainak baldintzatzen du, eta taldea bestetalde batzuekiko gatazkan jartzen denean
|
sortzen
da. Besteen aurrez aurre, berenortasun propioa eraikitzen hasten da orduan.
|
|
|
Nazio nortasunen kasuan, gure iritziz, ezberdina da taldeari kohesioa ematendioten ezaugarri historiko eta kultural enpirikoen eta taldearen autopertzepzioarenartean
|
sortzen
den harremana. Alde batetik, nazio estatuen ezarpenetik eratortzen dirennazio nortasunen kasua dugu:
|
|
|
Lehiakortasunaren aberastasun berria dakar, Radio Franceren aurrean, irrati soziatiboenagerpenak, nahiz eta zuzenduak zaizkien publikoa eta edukiak bat ez datozen; 1992an, ETB1ek. Iparraldearen orena? telebistako albistegia
|
sortu
zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere.
|
|
|
Sud Ouest egunkaria, 1944ko abuztuaren 29an
|
sortu
zen beste egunkari ugarirekinbatera, askatzearen jai euforiaz. Bezperan, La petite Girondek, 1872ko apirilaren 7ansortua, bere azken alea zabaldu zuen.
|
|
|
Ohar gaitezen Sud Ouestek ez duela departamentuko argitalpenik
|
sortu
, honelaPirinio Atlantikoetako departamenduko dikotomia kulturala (euskalduna, biarnesa) kontuan hartuz. Ez du bere banaketa lurraldearen banaketa politiko administratiboarenarabera egin; horrela egin ordez, gaur egun abertzaleek ez eze Euskal departamenduaren alde dauden lagun guztiek ere azaleratu duten errealitate historiko kulturalabereganatu du.
|
|
|
Sud Ouestek aspaldi lortu dubere ezarpena Ipar Euskal Herrian, onartua izaten eta bertako pentsamolde eta berezitasun kulturalei egokitzen jakin duelako, honela, bere ezarpena lortzearekin batera, estatu frantseseko gaurkotasuna ekarriz. Emaitza hau are interesgarriagoa da, komuntasun sentimenduak, bereziki eskualdeko errealitate kultural biziei dagokienean?, askotan, hedapen eremu zabaleko egunkari diseinatzaileei arazoak
|
sortzen
dizkiela, aintzat harturik16 Jakina, zeren zeintzuk dira egunero Sud Ouest irakurtzen duten euskaldun, bordeles eta biarnesek dituzten arlo komunak. Beren buruaren irudi bat, nahizeta zehaztugabea eta txikia izan?
|
|
|
Irakurlegoa zaharkituz doa hamabost urtehauetan gutxienez18 Alabaina, egunkariaren erredakzioak ez du ez artikuluenaurkezpena, ez eta bere edukia aldatu. Sud Ouesten zuzendaritzak bere jarduerakdibertsifikatzeko hautua egin du, elkarte berriak
|
sortuz
nahiz jadanik existitzen direnhedabideen elkarteetako parteak erosi edota berrerosiz. Kudeaketa honek metatze prozesu ugari ekarri ditu.
|
|
|
Tradizionalena metatze bertikaleko prozesua izan da, hauda, maila guztien bateraketa, hots, ekoizpenetik banaketarako mailen berrelkarpenatalde berean. Honela, bere publizitatearen kontrolguneez hitz egin gabe, Sud Ouest SAtaldeak bere banaketa elkartea
|
sortu
du S2Drekin batera. Metatze horizontalekoprozesua gero eta arruntagoa da.
|
|
|
hau da, multimedia taldeeneraketa, tokian tokiko zein nazioarteko partaidetza dutenak.? 19 Zeta, Correo, Midi Libreedo Sud Ouest, besteak beste, multimedia talde garrantzitsu bilakatu dira. Azkenhonek ikus entzunezko ekoizpen elkarte bat
|
sortu
du (Atlantel Image) eta TF1, M6, LCIentzat lan egiten du, eskualdeko korrespondentziak ziurtatuz edota La Cinquieme, Arte, Voyages... bezalakoentzat magazinak eginez. Bere hedapen eremuan daudenestatu mailako irrati sareetan ere aurki dezakegu (Europe 2 eta Skyrock, AtlantelRadioren bitartez).
|
|
|
...z gaindiko eta nazioartekohedabideen erdi monopolio berrien balizko sorrera da, berrerosketen bizkortzearekin, kapital komunen hartzearekin, merkataritza akordioekin eta azkenik, sektore pribatuosoa menderatzen duten hedabide talde indartsuen sorrerarekin (irrati komertzialak, PHL, PQR, aldizkari prentsa, tokian tokiko eta estatuko telebista pribatuak, ekoizpen elkarteak, ikus entzunezko materiala
|
sortzeko
elkarteak) zenbait motatako metatze prozesuak direla bide.
|
|
|
90eko hamarkadaren lehen erdiko gertakizun mediatiko garrantzitsuenetariko bat, dudarik gabe, La Semaine du Pays Basqueren
|
sortzea
izan zen, 1993ko irailean, familia kapitalekin eta gehienak bertokoak diren zenbait elkarteren partaidetzarekinRoland Machenaud ek sortu zuena. Astekari honen argitalpen elkarteak, Les Editionsde la Semainek, La Semaine des Landes eta La Semaine des Pyrenees ere sortu zituen.Astekari honek hamabost pertsona darabiltza eta tokian tokiko korrespondentzia sarenahiko sendo batez, jada etekinak ateratzen ari da.
|
|
|
90eko hamarkadaren lehen erdiko gertakizun mediatiko garrantzitsuenetariko bat, dudarik gabe, La Semaine du Pays Basqueren sortzea izan zen, 1993ko irailean, familia kapitalekin eta gehienak bertokoak diren zenbait elkarteren partaidetzarekinRoland Machenaud ek
|
sortu
zuena. Astekari honen argitalpen elkarteak, Les Editionsde la Semainek, La Semaine des Landes eta La Semaine des Pyrenees ere sortu zituen.Astekari honek hamabost pertsona darabiltza eta tokian tokiko korrespondentzia sarenahiko sendo batez, jada etekinak ateratzen ari da.
|
|
|
90eko hamarkadaren lehen erdiko gertakizun mediatiko garrantzitsuenetariko bat, dudarik gabe, La Semaine du Pays Basqueren sortzea izan zen, 1993ko irailean, familia kapitalekin eta gehienak bertokoak diren zenbait elkarteren partaidetzarekinRoland Machenaud ek sortu zuena. Astekari honen argitalpen elkarteak, Les Editionsde la Semainek, La Semaine des Landes eta La Semaine des Pyrenees ere
|
sortu
zituen.Astekari honek hamabost pertsona darabiltza eta tokian tokiko korrespondentzia sarenahiko sendo batez, jada etekinak ateratzen ari da. Azken hamarkada osoan ikusi ahalizan dugu estatuko lurralde osoan asteko prentsaren garapen fenomeno hau enpresaertainen itxurapean (10 eta 49 langile bitartekoak).
|
|
|
Radio France Pays Basque Pau Bearn departamentuko bi buruko estaziotikdikotomia bat
|
sortzera
heldu da (erabat desberdinak diren bi estazio), tokian tokikoerrealitate kulturala ematen duena, Euskal Herria eta Biarno elkartzen dituen hitzordubakarra gelditzen baita: 18:00etako departamenduko albistegia.
|
|
|
1990ean, Tours-en, egunero zazpi minutuko albistegia zuen bertako lehen estazioasortu zenetik27, France 5k, 1992tik aurrera bizkorki emendatu zuen bere deszentralizazio politika, estatuaren mugetan tokiko estazio ugari
|
sortuz
, bereziki Tourangelleinguruko telebista eredua erabilita. Mugetako tokiko albistegi batzuek badute, halaber, mugaz gaindiko eta euro eskualdeko bokazioa:
|
|
|
Baina ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari, edo zehatzago esanda,. Iparraldearen Orenaren? albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an
|
sortu
eta lau pertsonak bakarrik antolatzendutena29 Diogun France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena, emanaldikotaldeek harreman onak mantentzen dituztela eta batzuetan irudiak zein informazioatrukatzen dituztela elkarrekin.
|
|
|
ELKARTASUNAK ETA BATASUNAKINDARRA
|
SORTZEN
DUTE
|
|
|
80ko hamarkadan
|
sorturiko
tokiko irrati lokal asko, lehengo, irrati libreen, legeriarekin sortuak (1981eko azaroaren 9ko ikus entzunezkoari buruzko legea), desagertuegin dira gaur egun. Ipar Euskal Herrian irrati independente komertzialek (RadioBayonne) edo irrati soziatibo eta udaletakoek (Anglet FM30) zenbait arazo dituzte, halanola, finantza arazoak edota nahikoa entzuleriarik eza, edota beren herrietan irratipropioak izateko interesik ez zuten alkateen pentsamoldearen bilakaera...
|
|
|
edo Radio BonneNouvelle irrati erlijiosoa. Ildo honetan, 1992an beste irrati konfesional (katoliko) berribat
|
sortu
zen: Lapurdi Irratia.
|
|
|
Lapurdi Irratia. Elizaren irrati hau Euskal Herrian Elkarteak
|
sortu
zuen.Bere izaera erlijiosoa dela eta, bi federaziori lotuta dago: FARL izenekora (Federationdes Radios Locales d. Aquitaine/ Akitaniako tokian tokiko irratien federazioa), zeinetanAkitaniako eskualdeko irrati soziatibo gehienek parte hartzen duten, eta FFRC izenekora (Federation Francaise des Radios Chretiennes/ Irrati kristauen frantses federazioa). Irrati honek, nahiz eta Ipar Euskal Herri guztiarentzat egina izan, euskal zein erdal hiztunentzat, justu justuan lortzen du Lapurdi herrialde osoa estaltzea.
|
|
|
Gure Irratia, Irulegiko Irratia eta Xiberoko Botza. 1981eko irailean Entzun Ikus elkartea
|
sortu
zenBaionako euskal erakustokian. Honen partaideak hedabideak euskarari zabaltzearenalde eta %100 euskarazkoa den irrati baten alde borrokatzen ziren.
|
|
|
Honen partaideak hedabideak euskarari zabaltzearenalde eta %100 euskarazkoa den irrati baten alde borrokatzen ziren. Hau 1981ekoabenduaren 24an gauzatu zen Milafrangan, non Gure Irratia
|
sortu
zen, gaur egunBaionan kokatua den irrati euskalduna. 1982an, Behe Nafarroan, Irrati elkarteak%80an euskarazkoa den Irulegiko Irratia sortu zuen, Irulegiko mahastien eskualdean.1989ko azarotik aurrera, estazio hau Donibane Garazin ezarri da.
|
|
|
Hau 1981ekoabenduaren 24an gauzatu zen Milafrangan, non Gure Irratia sortu zen, gaur egunBaionan kokatua den irrati euskalduna. 1982an, Behe Nafarroan, Irrati elkarteak%80an euskarazkoa den Irulegiko Irratia
|
sortu
zuen, Irulegiko mahastien eskualdean.1989ko azarotik aurrera, estazio hau Donibane Garazin ezarri da. Xiberoko Botzak, Maulen kokaturiko irrati zuberotarrak, 1982ko abuztuaren 5ean hasi zituen bereemankizunak.
|
|
|
(24 Art.) 36 Ildo honetan, Euskal Herriko Hautetsien Kontseiluakaurkeztu eta udalen arteko Departamenduko Lankidetza Batzordeak 1996ko ekainaren3an azterturiko kandidaturaren ondorioz,. Euskal Herria? ...muan atzera egiteko arriskuaren beldurra izan zitekeen, hots, isolamendu esklerotikoaren arriskuarena.Irulegiko Irratia da honelako joera gutxien islatzen duena, hiru irratien arteko harremanak beti dinamizatu baititu, eta bereziki Pirinioetako hegoaldeko irratiei (XorroxinIrratia, Euskal Herri Irratia...) zabaldu izan baitzaie, eta Frantzia osoko eskualdeetakohizkuntzen irratien arteko harremanak
|
sortzen
asko lagundu baitu. Hala eta guztiz ere, irrati bakoitzak bere herrialdearen nortasuna eta, batez ere, nortasun linguistikoagordetzera jotzen du.Estazio bakoitzaren identitateak atzera egiteko arriskua, nolabait konpondua izanda, azken urteotan Iparraldeko (Ipar Euskal Herria) hiru irratien artean martxan jarri denprogramazio komun garrantzitsuarekin, EAEko edota Nafarroako irratiekiko informazioeta emankizunen trukaketa sare ugarirekin, eta 1997ko ekainaren 10ean zailtasunezsortu zen. Euskal irratiak elkartearekin.
|
|
|
–Euskal Irratiak elkartea,, euskal adierazpideko hiru irrati soziatiboen artekogarapen eta itun planaren aurreproiektuaren isla zehatza da, 1996ean. EuskalHerriaren antolamendu eta garapen eskemaren barruan aurkeztu zen proiektuautonomoa37 Hiru irratien artean beste hurbilpen saiakera batzuk izan ziren 90ekohamarkadaren hasieran38, batez ere Irulegiko Irratia eta Euskal Kultura Institutuareneskutik. Saiakera hauek egunero 9: 30etan hiru irratietan aurkeztu eta hauetariko irratibatek edo bik ekoitzitako emankizun kultural komunen sorkuntza ekarri zuten39, etabaita Euskal Kultura Elkarteak
|
sorturiko
prestigiozko literatura emankizun bat ere, 1995ean bertan behera utzi behar izan zutena, arras kritikatua izan zelako40.1997/ 98 sasoiko Mediametrieren galdeketaren arabera, Irulegiko Irratia, Europe1en atzetik ozta ozta, Ipar Euskal Herriko irrati entzunenen arteko bederatzigarrenpostua lortu zuen, entzuleria tasaren %5, 7rekin. Gure Irratia %2, 5eko entzuleria kopurura igo da, 1994an erorketa indargetu ondoren.
|
|
|
1996ko irailaz geroztik, Donostiakozuzendaritzak Ipar Euskal Herriari buruzko informazioa jaso zezakeen irakurleria zabaltzea erabaki zuen.Ordutik aurrera, bere kolaboratzaile honek egunkariaren atal orokorretan idatzi zuen, eta Baionako bestekazetari batek hartu zuen bere gain. Irun frontiere? argitalpenaren kronika.21Tokiko irratietako zuzendariak (ordukoak), Jean Pierre FARKASek dio batzuetan RadioFranceren deszentralizazioa porrot bat dela, batez ere benetako bultzada girondinoaren eta ohiturajakobino sendoaren arteko kontraesanetik
|
sortzen
diren etengabeko tentsioengatik. MATHIEU Isabelle, Analyse d, une politique publique inachevee:
|
|
|
Harpidetza iraunkorrak dira edota entzuleriaren nolabaiteko ordainketak, entzuleek beren banku kontuetatik hilero automatikoki zorduntzea onartzen baitute, irratiekiko duten atxikimendu sendoa erakutsiz? 43.Diru laguntza erregular horiez gain, euskal irratiek sentsibilizazio eta harpidetza kanpainak egiten dituzte beren kazetaritza eremuko biztanleriaren artean. IrulegikoIrratiarentzat, urteroko finantza mailako sostengu kanpainan lorturiko fondoak dira, irratiaren funtzionamendurako behar den laguntza nagusia(...)?, 1983ko irailaren16an frantses gobernuak
|
sortutako
Irrati Adierazpenerako Sostengu Fondoaren44ondotik, irrati soziatiboak bizirauteko gutxieneko finantza oinarria dena.Euskadi Irratiaren eta Gure Irratiaren arteko harreman lotuek erakusten dituzteezarri diren kooperazio sareak zein finantza sostenguak. 1985ean, Euskadi Irratiak, irrati autonomo publikoak?
|
|
|
Bi korrespondentzia hauez eta ElDiario Vasco eta ETBIeko. Iparraldearen Orena? albistegiaz gain, 1992tik, bere jaiotzeurtetik, Egunkariak erredakzio bulegoa
|
sortu
zuen Baionan. Eta bere argitalpenarendebekura arte, Eginek bazuen Baionan delegazio bat, logikoa irudi duena, egunkarihau Herri Batasuna partidu independentziazaletik garatu zela jakinda.
|
|
|
Hori bai, Hego Euskal Herriko datu globalak guk kalkulatuditugu, CIESen 1999ko lehen olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez dago OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez,
|
sortu
berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako. Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere.
|
|
|
Ikus entzuleak erakartzea eta kanal horretara, lotuta? mantentzea izan dirakate pribatuen dinamikaren eraginez
|
sortu
baina gero orokortu egin diren programazio estrategiak4 Programen edukia ikuskizun bihurtu, generoen arteko mugak desagerrarazi, publizitatea programen barruan txertatu eta, oro har, emisio maiztasuna etaprogramen iraupena areagotu eta aurkezleak saioen elementu zentral eta nagusi izaterapasatzea, horiek guztiak izan dira kanal pribatuen etorrerarekin gizendutako joerak.
|
|
|
Albistegien azterketarako saio guztiak ez ditugu kontuan hartu, eta egunerokoalbistegi orokorretan eta bertan hedatzen diren saioak beren artean orekatzen dira, herrialde baten edo beste baten agerpenaren aldeko joerarik
|
sortu gabe
. Horrela, badakigu ezen bizkaitarra Bizkaiko albisteak jasotzen ari den bitartean, arabarra Arabakoakjasotzen ari dela.
|
|
|
Prisa taldeak bestelako egitura multimediatiko osatuagoa du. 1977an
|
sortu
zen ElPais egunkaria argitaratzeko, eta denborarekin lotura estuak eratu dira bera eta Santillana argitaletxearen artean, zeina, azken batean, bere hedapen estrategiaren oinarriaizan den. Gaur egun kultur industria gehienetan dihardu, esan bezala, nagusitasun posizioetan guztietan ere, nahiz eta horretarako kanpoko hainbat enpresaren laguntzaere behar izan duen.
|
|
|
edizio elektronikoak eta, bereziki, Inicia ataria eta Internet zerbitzuaren hornitzailea. Liburugintzan Santillanaargitaletxearekin hezkuntza arloan dihardu, baita orotariko argitalpenean ere (Aguilar, Alfaguara, Altea, Taurus,...); atal honetan katea bat ere
|
sortzen
saiatu da (Crisol). Azkenik, zerbitzu eta logistikarako GDM erosketa zentralean, eta hainbat inprenta (Eurohueco, Mateu press,..) eta banatzailetan (Bidasoa, Norpresa,...) ere hartzendu parte.
|
|
|
Hain zuzen ere, telekomunikazioen arloaren hedapenarekin
|
sortu
dira, kableareneskutik, ikus entzunezkoan behintzat, aurreko taldeei itzala egin diezaieketen enpresa talde berri bakarrak, Cableuropa ONO eta Retevision Auna hain zuzen ere, berezikiazken hau. Retevision telekomunikazioen liberalizazioaren ondorioa da, Espainiar Estatuan telebista seinalea garraiatzen zuen enpresaren pribatizazioarena preseski, geroratelefono mota ezberdinak kudeatzeko lizentziak ere lortu dituena.
|
|
|
5556). Horien ondoan ekimen sozialetik abiatutako Euskal Komunikabideen Hedapenerako Elkartea (EKHE), Gara egunkaria argitaratzen duena, edota kulturgintzako besteenpresekin batera87, Egunkaria
|
Sortzen
, euskarazko Euskaldunon Egunkaria kaleratzen duena, daude. Hauen ondoan, prentsa lokala garatu da modu indartsuan, gizarte ekimenetik abiatuta eta euskarari lotuta gehienbat88.
|
|
|
Egitura honetan, Ipar Euskal Herrian ere ekimen sozialak eta neurri handi bateaneuskararen inguruan antolatutakoak bakarrik garatu dira. Batzuk aldizkako prentsakozenbait tituluren argitalpenean, hala nola Herria, Enbata, la Semaine du Pais Basque... edo besteak irrati lokaletan, nagusiki, Gure Irratia, Irulegi Irratia eta Xiberoko Boza, zeinek Euskalerria katea
|
sortu
duten; edo Lapurdi irratia elebidunean emititzen duena.
|
|
|
Esan bezala, Frantziako irrati/ telebista sistemaren desarautzea 1982an abiatu zen, komunikazio askatasunari buruzko legean oinarrituta. Prozesua bideratzeko, eta horren neutraltasun politikoabermatzeko edo, EEBBetako Komunikazioetarako Batzorde Federala (FCC) izenekoaren antzekoerakunde arauemaile bat
|
sortu
zen, Ikus entzunezko Komunikazioaren Aginte Gorena (HACA) hainzuzen, nahiz eta FCC baino askoz eskuduntza gutxiagorekin. Halako erakunde arauemaileak ohikoak izandira, bereziki administrazio liberal eta tradizio anglosaxoniarreko lurraldeetan, interes orokorreko gisadefinitzen diren jarduera arloak antolatzeko, interes orokor hori hornitzea esku pribatuen esku uztenzenean.
|
|
|
Arloaren gaineko lege funtsezkoenak irrati telebista autonomikoak sortzekolegeak dira, dudarik gabe53 Horietako bakoitzean, betebehar berezituak ezartzenzaizkio korporazio publiko
|
sortu
berriari, eta horien artean hizkuntz normalizaziorakoprozesuetan laguntzea nabarmentzen da hizkuntza berezitua duten Erkidegoetan; honekin batera, hiritarren parte hartzea sustatu eta nazioaren edo, dagokionean, erregioarenkultur identitatea suspertzea ere aipatzen dira kasu gehienetan, irrati telebista autonomikoaren misio gisa. Euskadiko Autonomia Erkidegoa ez da horretan salbuespena 54.
|
|
|
Plangintza horiek bultzatzea oso garrantzitsuaizan zen zeren horren bidez lehen itxura eman baitzitzaion gaur egun Estatuan ezagutzen dugun irratiaren egiturari, Estatu mailako sare pribatu gutxi batzuk menderatutakoari alegia. Halaber, arazoak
|
sortu
ziren Autonomia Erkidegoen eta Gobernu zentralaren artean, lizentzien kontzesioak egiteko eskuduntzaren gainean, zeinak Estatutuaren transferentziaren arabera Autonomia Erkidegoetara igaroko diren aurrerantzean.Alabaina, edozein kasutan, Gobernu Zentralari dagokio, betiere, irratiek baliatukodituzten frekuentziak planifikatu eta zehaztea. Hurrengo Plangintza, hain justu, 1989aneman zen63, eta horrekin irratigintzaren egituraren marrazkia osatu zen.
|
|
|
Telebistarena bezala, Irratiaren digitalizazioa 66/ 1997 Legean oinarritzen da. Berariaz
|
sortutako
Araudi eta Plangintza Teknikoak 1999an onartu ziren66; bertan sistema analogikoena bezalako gestio moduzuzen eta zeharkakoaren arteko bereizketa egin da, eta Estatuaren eta AutonomiaErkidegoen arteko eskuduntzen banaketa ere zehaztu da. Estatuak Estatu mailakofrekuentzien gainekoa (zeinetatik batzuek lurraldekako deskonexioak egiteko aukeraemango duten eta beste batzuek, berriz, ez), eta Autonomi... Plangintzan frekuentzia blokeen zehaztapena egin da, bai eta zerbitzuaren ezarpenerako egutegi bat finkatu ere, non, adibidez, 2001ean zerbitzuaren %50eko hedadura aurreikusi den.
|
|
|
Alabaina, askoz egokituagoa da Estatuaren aniztasun politiko kultural territorialari dagokionean.Zentzu honetan, nahiz eta Autonomia Erkidegoen arloaren gaineko eskuduntzak mugatuak diren eta zenbait gaitan goitik behera Estatuaren araudi eta jarrerek baldintzatuta dauden, zentralista beti; oztopatzaile askotan komunikabide autonomikoekiko; zatikatzaile gehienetan?, aukera errealak dituzte hauek beren inguruetan egiturapropioak eta ezberdinak garatzeko. Hala erakusten du EITBren esperientziak berak, nahiz eta horretarako Estatuak ezarritako lege mugetatik harago joan behar izan duenzenbaitetan, edo horren zirrikituak baliatu, EITB bera
|
sortu
edo bigarren kanala zabaldu zenean bezala. Lurraldetasunaren arlotik ere ETB1en seinalea Iparraldera normaltasunez hedatzea lortu da; ordea, Nafarroako hedapena ez da osoa, ezta ofizialaere.73
|
|
|
garrantzitsua den; ikuspegi sozio-politikoa, zeinak ikus entzunezko komuni kazioarenesparru komuna iritzi publiko europarra
|
sortzen
joateko abiapuntu gisa agertzen zuen, bertako instituzio eta prozedura politikoak demokratizatzen lagunduko zuena etaekimen publiko europarrari ere lehen Estatuena bakarrik zen ikus entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko industriala ere, zeinetik lehiakortasunean irabaztea, garapen teknologikoa sust...
|
|
|
...gisa agertzen zuen, bertako instituzio eta prozedura politikoak demokratizatzen lagunduko zuena etaekimen publiko europarrari ere lehen Estatuena bakarrik zen ikus entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko industriala ere, zeinetik lehiakortasunean irabaztea, garapen teknologikoa sustatzea eta enplegua
|
sortzea
diren lehentasun larrienak, horretarako Europar mailako ikus entzunezko enpresa taldeak eratu beharra ikusten delarik.
|
|
|
EITB
|
sortzeko
5/ 1982 Legeak, maiatzaren 20koak, puntu horiexek nabarmentzen ditu hitzaurrean (J.L. Ibañez, 1993: 87).
|
|
|
Egiturari dagokiolarik, merezi duaipatzea, Irrati Telebista Autonomikoek errepikatu egiten dutela ia goitik behera RTVE ren gobernuarekiko menpekotasuna, horregatik kritika ugari sorraraziz. Hain zuzen ere, Euskadiko Autonomia Erkidegoanbi aldiz eraldatu da EITB
|
sortzeko
Legea, menpekotasun zuzen hori leuntzeko, neurri batean behintzat.Ezin esan, ordea, emaitza erabat asebetegarria izan denik. Zuzendari orokorra Parlamentuak izendatzen duorain, eta ez Gobernuak zuzenean? 4/ 1996 Legea, urriaren 11koa?, nahiz eta hautagaia proposatzeaGobernuari dagokion, oraindik.
|
|
|
Prentsan, merkatuaren zatiketa territoriala handia izan da, bai Frantziar Estatuan zein, bereziki, Espainiarrean. Horrela, bada, industria honetan hainbat enpresatxiki eta ertainek Euskal Herriko eremu geografikoaren gainean
|
sortu
eta iraunbizitzeko aukera izan du, bereziki Hegoaldean, non, bestalde, probintzien arteko zatiketa erenabarmendu behar baita. Frantziar Estatuan, berriz, beren menpe eremu geografikonahiko zabalak hartzen dituzten egunkari erregionalak nabarmentzen dira, nahiz etahorren baitako ezberdintasunen araberako edizio berezituekin izan.
|
|
|
Beste maila batean inguru lokal eta eskualdekoetan
|
sortu
eta garatutako enpresaketa taldeak daude, irratien eta komunikabide lokalen arloetan dihardutenak. Mailahonetan, halaber, komunikazio espezializatua garatzen duten enpresa txikiak ere kokadaitezke; batzuetan, horien merkatua ez da bakarrik Euskal Herri barnekoa, Estatuaribegirakoa baizik.
|
|
|
izan zenak, erregio mailako batzorde berezituak eta telebista autonomoak eratzeaaurreikusi zuen. Comites regionaux de la communication audiovisuelle eta Societesregionales de television direlakoak?, irrati telebistaren eraldaketa erregio mailatik erebideratzeko. Alabaina, batzorde eta sozietate horiek ez ziren inoiz
|
sortu
. Alderantziz, xedapena baztertuta, ikus entzunezko lege berriak? 86 legea, 1986ko irailaren30ekoa2?, komunikazio askatasunaren gainekoa, arreta handiagoa jarri zuen irrati etatelebisten pribatizazioan deszentralizazioan baino (E.
|
|
|
Sistemaren egiturari dagokiolarik, legeak atal edo sektore publiko oso batenzehaztapena egin du, sistema horren funtsezko ardatz gisa7 Azken eraldaketarenondoren, sektore hau France Television telebista korporazioak, gaur egun bere baitanFrance2, France3 eta La Cinquieme sozietateak hartzen dituena?, Reseau Outre mer, irrati telebistakoek, Radio France eta Radio France Internationale irratiek eta InstitutNationale de l. Audiovisuel (INA) eta ARTE France aparteko sozietate publikoekosatuko dute8 France Television eta Radio France korporazioak dira sistema publikohonen funtsa9 eta legeak Estatu mailako lurrazaleko zenbait kate hornitu eta gestionatzeko betebeharra ezarri die, betiere zerbitzu publikoaren betekizunen pean10.Legearen azken eraldaketarekin, betekizun horien artean, halaber, programa eskaintzaosatu edo aberastuko luketen zerbitzu eta programa berriak eta horiek ekoitzi etaemateko teknika berriak garatzeko agindua ere ezarri zaie. Alegia, teknologia digitalaerabiliz lurrazalez, kablez zein satelitez emitituko diren kanalak eta zerbitzu elektroniko berriak garatzeko betekizuna ere badu sistema publikoak, ez hortaz, bakarrik, lurrazaleko zerbitzu analogikoak?, eta horretarako filial berriak
|
sortzeko
baimenaeman zaio France Televisioni11 Horretarako, sistema publikoak betiere lehentasunaizango duela zehaztu da, hala behar izanez gero, frekuentzien edo baliabide irrati elektrikoaren esleipenean, modu analogiko zein digitalean. Are gehiago, programaziohorien banaketa zerbitzuaren horniketarako, seinalearen banaketarako, alegia, berariazsortutako elkarte publiko bat osatuko dela xedatu da12.
|
|
|
Azterketen arabera, launa kanaleko 6 multipleleudeke erabilgarri epe laburrera telebistaren lurrazaleko difusio digitala egiteko, baina ez da finkatu nolakoa izango den horien erabilera, ez eta kanal guztiak hasieratik emango diren ere. Hori bai, irrati telebista analogikoetan bezala, Estatu mailako eta inguru lokaleko zerbitzuak
|
sortzea
aurreikusi da20 Edozeinmodutan, CSAk zehaztuko ditu zerbitzu kategoriak eta horien hedapen geografikoa, bai eta bakoitzean eskainiko diren frekuentziak ere. Halaber, gaur egunlurrazaleko emisio baimena duten zerbitzuek aukera izango dutela xedatu da, sistema digital berrian kanal bana izateko sistema analogikotik ematen dutenprogramazio berbera eskaintzeko (simulcast).
|
|
|
Irratietan: egile edota artista frantziarrek egindako edota frantsesez edoFrantzian erabiltzen den beste hizkuntza erregional batean
|
sortu
edotainterpretatutako musika lanak, musikaren emisio denboraren %40raheldu behar dira gutxienez; horietatik erdia, gainera, egile edo interprete (talentu) berriena eta, halaber, produkzio berria izan behar dira, eta entzute handiko orduetan eman behar dira, musika modernoa osagai dutenprogramei dagokionean behintzat. Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako:
|
|
|
Zentzu honetan, Euskadiko Autonomia Estatutuak. Nafarroakoak eta besteAutonomia Erkidegoetakoak ez bezala, laurogeiko hamarkadaren hasieran? eskubideaezagutzen zien bertako instituzioei, berezko irratia, telebista eta prentsa antolatzeko.Eta xedapen horri atxikita
|
sortu
zuen, hain zuzen ere, Eusko Jaurlaritzak 1982an Euskal Irrati Telebista, oraindik Estatuak Autonomia Erkidegoek beren irrati/ telebista zerbitzu propioak ezartzeko aukera araupetu gabe gabe zeukanean. Eta, halaber, horrieutsita eratu zuen Eusko Jaurlaritzak, irrati telebista igortzeko telekomunikazio sistemapropioa ere28.
|
|
|
Horrekin batera, programazioari buruzko zenbait mugapen ere egiten dira lege honetan, nahiz etafuntsezkoak Estatutuaren legean finkatzen direnak izan. Horrez gain, programeneskubideak erosteko orduan, nazioarteko kirol erretransmisoak, bereziki?, RTVEeta telebista autonomikoen artean
|
sor
litezkeen tirabiretan, RTVEri eta Estatu osokoikusgarritasunaren printzipioari lehentasuna ematen dioten xedapenak ere jasotzendira35 Erkidegotik kanporako ikusgarritasunaz, lege honek ez du ezer zehazten, baina1999ko Aurrekontuak laguntzen zituen legean arautu zen arlo hau. Horrela, Erkidegoezberdinek beren arteko hitzarmenak egin ditzakete, zeinen bidez baten programakbestean ere ikusterik izango den.
|
|
|
Artezarau honek satelite bidezko telebistan eragin zuzena etaberehalakoa izango zuen, eta hori zela eta gertatu zen, hain zuzen ere, aipatutakoborroka. Lehenik eta behin, 1/ 1997 Errege Dekretuaren bidez, artezarauaren egokitzapen ia zuzena egin zuen gobernu espainiarrak, Erregistro berezi bat
|
sortuz
eratukoziren OSACak zerrendan jasotzeko, eta horrekin bidea irekiz, hortaz, satelite bidezkotelebista digital berriari, zeinerako PRISA Sogecable taldea bakarrik zegoen prestatuta (Canal Plusen esperientziarekin abonatuen gestioan eta Canal Sateliterenarekinemisio modu horren gestioan). PPren gobernuak, orduan, 17/ 1997 Legearen bitartez, baldintzapeko sarbide sistema zehatz baten aldeko apostua egin zuen. Multicryptdelakoaren aldekoa, alegia?
|
|
|
Espazio bati botere aukera aurkezten zaionean, lurraldea
|
sortzen
da21 Zazpiakbat erreibindikazioari, gaur egun, horixe falta zaio: botere aukera, botere komunarenaukera.
|
|
|
2 Egunkarien sekzioetan, albisteak
|
sortu
diren herrian edo eragina dutenlekuan kokatu lirateke grafikoki. Horretarako, ondo legoke sekzioarengoialdean Zazpiak bateko mapa txiki bat erakustea, orrialdean agertuko direnalbisteak zein herritakoak edo zein lurraldetakoak diren azpimarratuz.
|
|
|
Hala ere, neguan, EAEko CADEM erakundeak berrogailuari buruz
|
sortzen
duen informazioaeskaintzen da bakar bakarrik; ez dago, hartara, Nafarroarentzat edo Iparraldearentzat aholkurik. Beraz, zenbait kasutan eskaintzen den informazio praktikoak irudiaren erabakiortasuna baldintzatzen etalausotzen du.
|
|
|
Lurraldetasuna kontzeptu politiko estrategiko argia da. Lurraldea
|
sortu
egiten da, borondate politikoaren, kulturalaren eta ekonomikoaren adierazle argia izan dadin.Lurraldea, beraz, ez da lurra besterik gabe; lur eremua izateaz gain, giza borondateaere bada lurraldea. Giza borondateak sortzen eta finkatzen, besteen artean, medioekaparteko zeregina izan ohi dute.
|
|
|
Lurraldea sortu egiten da, borondate politikoaren, kulturalaren eta ekonomikoaren adierazle argia izan dadin.Lurraldea, beraz, ez da lurra besterik gabe; lur eremua izateaz gain, giza borondateaere bada lurraldea. Giza borondateak
|
sortzen
eta finkatzen, besteen artean, medioekaparteko zeregina izan ohi dute. Zer rol jokatzen dute gure inguruko medioek lurraldetasunen sorkuntzan eta finkatze lanetan?
|
|
|
Beren jardunean, hedabideek lurralde imajinarioak
|
sortzen
dituzte, lurraldeakirudikatzen dituzte. Adibide asko daude hori horrela dela pentsatzeko:
|
|
|
Herri bati, nazio bati, lur eremu bati kartografia bat edo beste bat aitortzean, nolalurralde horretan bertan eta horren ingurukoetan hala urrunekoetan, iruditeriakolektibo bat edo bestea
|
sortzen
laguntzen dute hedabideek, zeren ikusitako mapak// mapek kolektibitateek unibertso publikoan duten/ duketen leku eta toki aitortua ezartzen baitute, eta mapa horiek sozializatzen baitute giza talde bakoitzaren lur eremuarenjabegoen nondik norakoak.
|
|
|
Analisi praktikora etorririk, errealitatearen eraikuntza horrek zentzu bereziahartzen du, nazioen definizio politikoekin lotzen denean. Estatua eta, beraz, botereaduten nazio askotatik hedabide nazioazgaindikoek izan dezaketen eragin kulturalariburuz kezka
|
sortu
baldin bada7, Estaturik gabeko nazioen egoera are kezkagarriagoada. Beren gutxitasun egoeratik, ezin diote aurre egin beste nazio indartsuagoenerrepresentazio eta eraikuntza mediatikoei.
|
|
|
UEUren baitanFilosofia Sailak, besteak beste, espazio hori bete dezakeela iruditzen zaigu. Aurten, adibidez, filosofoak, ekonomialariak, kazetariak, informatikariak, antropologoak etapolitikariak gonbidatu ditugu geure ikastarora, modu horretan ikuspuntuak biderkatu eta diskurtso integratzaileak
|
sortzeko
aukera errazten baita.
|
|
|
Nolakoa behar du izan norbanakoaren eta egitura politiko jakin baten artekoloturak? Nortasun agiri ofizialek betetzen duten funtzio soziala hartuko du hizpideLeizaola k, beti ere, atze oihal gisa identitate formalek gizarte mailan
|
sor
ditzaketen gatazkak izango dituelarik. Izan ere, beharrezkoa da kontzeptualki argiketabat egotea:
|
|
|
sarritan sinonimo moduan erabili ohi diren hainbat kontzeptu (hiritartasuna, herritartasuna, naziotasuna eta nazionalitatea besteak beste) ez dira beti elkarren baliokide. Eta bereizketa erreal horiek, Leizaola-k azalduko duen moduan, gatazka iturri gerta daitezke, DNI edo Carte d, identite ren ordez ENA
|
sortzeko
erabakia kasu.
|
|
|
Pentsaera existentzialistaren ardatza honetanomen datza: hala gizabanakoek nola gizataldeek erdiets dezaketen gizatasunarenmuina etorkizuna
|
sortzeko
ahalmenean aurkitzen dela adieraztean, askatasuneanalegia. Ondorioa, honako esaldi biribil honetan laburtzen da:
|
|
|
Debatepolitikoaren kultura landu eta sustatu beharra dago. Honetarako
|
sortu
genuenEzbaika elkartea duela bi urte. Eskubide kolektiboen inguruan funtsezkoa zaigunlan teorikoan behar bezala murgildu ahal izateko, hain zuzen.
|
|
|
Lehena, instituzionalizatze mailan duguna. Hain zuzen, bigarren mundu gerraren ondoren eta Estatu Batuen hegemoniaren menpean, mundukoharreman ekonomikoak arautu nahi zituzten erakundeak
|
sortu
ziren (GATT, FMI, MB, G), eta, asmo berberekin, baita harreman juridiko politikoakarautzekoak ere (NBE, NATO).
|
|
|
Azken 15 urteotan ondasun eta zerbitzuen ekoizleek
|
sortutako
aberastasunarenzati handi bat, espekuladoreek eskuratu dute, eta, ondorioz, gaur egungo 450 fortuna handienek humanitatearen erdiaren urteroko errenta gainditzen dute. Ekonomiaerrealarekin inolako loturarik ez dutenez, 1995 urtean, kapital trukeen bolumenabilioi eta erdi dolarrekoa izan zen; alegia, planetako banku zentral guztien truke erreserba osoa baino gehiagokoa.
|
|
|
Ondorioz, logikasozial eta politiko osoa merkatu mundialak ezarritako logika ekonomikoaren menpejarri da. Errentagarri jotzen ez diren zerbitzu nahiz enpresa publiko eta sozio-kulturalak kentzekoak dira, Lehen Munduan esparru publiko urria desmantelatuz etaHirugarren Munduan esparru publiko minimoa bera ere
|
sortzea
eragotziz.
|
|
|
Kultura mailan, garapen eredu horren aurrerakadak kultura ezberdinen amaiera adierazten du (amerikar kulturaren onarpena oinarritzat hartuz) eta halaber, gizaki kontsumidore/ produktorea
|
sortuz
, zeina zori indibidualaren bila dagoen, non, hobeto bizi, ahal izango den, solidaritate, komunitate edo izate sozialik gabe, inperialismo indartsuenaren menpean, honek daramatzan kategoriak, hizkuntza eta kultura onartuz.
|
|
|
pikutara bidali zuen egitasmo hori. Aldi berean, Hirugarren Munduko herrietan mota guztietako diktadore eta militarrak
|
sortu
ziren mendebaldekoeredu demokratikoaren gerizpean. Baina, kapitalismoak demokrazia burgesa edoordezkatzailea behar du bere garapen egokirako, eta laugarren globalizazioan honenaldeko saio berria bideratzen ari da.
|
|
|
Horrelako informazio konpainiahandiek mundu marjinalaren orritxoak baino erraztasun handiagoa daukate publikoarengana iristeko. Duela gutxi
|
sortutako
–informazio holding, handi horiekInternet eko, atariak?
|
|
|
Garatutako estatuak beren eskema nazionalak inposatzen saiatzen dira; adibidez, beren hizkuntza ofizialaren erabilpena bultzatuz. Ikerlan anitzek erakusten duteingelesa dela Internet en gehien erabiltzen den hizkuntza15 Eta honek oso lekugutxi uzten du beste hizkuntzentzat, eta askoz gutxiago hizkuntza minorizatuentzat.Herri txiki batzuek ahalegin handiak egin dituzte beren hizkuntzaz webguneak
|
sortzeko
. Baina askotan ez dute lortzen erabilpena nabarmenki handiagotzea.
|
|
|
Nazioen arteko harremanen ikuspuntutik aztertzen bada, Internet i metropoli kolonia eredua oso ondo dagokiola erraz ikus daiteke. Internet ek menpekotasun bikoitza
|
sortzen
du: teknologikoa eta ideologikoa.
|
|
|
Herrienburujabetasunari ez dio lekurik uzten, eta ezin da etorkizun demokratikoagoa iragarri. Aditu kritikoak ezinbestekoak dira analisi mota berriak
|
sortzeko
, teknofanatikoen diskurtsoa gezurtatzeko eta irtenbide teoriko praktikoak asmatzeko.
|
|
|
Lehengo iraultza teknologikoek gizarte egiturak eta boterearen banaketa aldatudituzte. Teknozientziaren hedapenak eredu kapitalistarekin zerikusi handia izan dueta konputagailuen hedapena ere marko horretan gertatu da4 Beraz, ezin gara harritu, informatika eta telematika
|
sortzen
duten gizartearen antolaketa modua kapitalista baldin bada. Beste ondorio garrantzitsuen artean, herri garatuen eta ez garatuenzerrendan, eta herrien burujabetasunean, eragin handia izango du azken iraultzahonek.
|
|
|
Konputagailuen iraultzak, lehenengo iraultza teknologikoa izan ez arren, ez du espero litekeen erreakzioa
|
sortu
gizartean. Alde batetik, informatizazioa propagandaitzelarekin datorrelako; beste aldetik, lehengo esperientziak nahiko ezberdinak zirelako eta orain gertatzen denarekin alderatzea aski zaila delako.
|
|
|
Duela hiru urte, 1997an hain zuzen ere, Euskal Nortasun Agiria, (ENA) izeneko elkartea
|
sortu
zen, izen bereko agiria bultzatu eta beronen ofizialtasuna lortzeko helburuarekin. Elkarte honek euskal nortasuna era ofizialean bermatuko dutenagiriak sortu eta bultzatzea du helburu:
|
|
|
Beraz, azken aldian nortasun formalaren eta honen bermearen inguruko eztabaida
|
sortu
da. ENA ekimena sortzearekin batera, eta ordura arte dokumentazio eskatzerakoan erreferentzia eta testuingurua beti unerik gozoenak ez bide zirelako, hasiera batean agiriaren beharraren inguruko eztabaida sortu zen.
|
|
|
Ekimen honekorain arte jaso duen erantzun zabalak, ordea, argi utzi du gizarte mailan izan duenonarpena. Haatik, ENAren inguruan
|
sortutako
eztabaidak desobedientzia zibilarenildora garamatza. Batetik, orain arteko DNI eta Carte d, identiteren ordez dokumentu ofizial gisa erabiltzeko aukera ematen duelako.
|
|
|
ENA taldea
|
sortu
zen garai bertsuan eratu zen Autodeterminazioaren Biltzarrak (ABK) taldea. 1997tik aurrera desobedientzia zibilaren inguruan hainbat ekimen bultzatu ditu Euskal Errepublika sortzeko asmoz, autodeterminazioaren bidetik, besteak beste, estatuen dokumentu ofizialei uko eginez.
|
|
|
ENA taldea sortu zen garai bertsuan eratu zen Autodeterminazioaren Biltzarrak (ABK) taldea. 1997tik aurrera desobedientzia zibilaren inguruan hainbat ekimen bultzatu ditu Euskal Errepublika
|
sortzeko
asmoz, autodeterminazioaren bidetik, besteak beste, estatuen dokumentu ofizialei uko eginez. ENAtaldeak DNIak gobernu zibiletara itzultzea proposatzearekin bat, ABK taldeak beste urrats bat emandu, eta hartara, espainiar eta frantses nazionalitateei uko egiteko deialdia luzatu du, Nazio Batuen Erakundeak 1948an onartutako Giza Eskubideen Aitorpen Unibertsalaren 15 artikulua13 oinarri harturik.
|
|
|
Eskubide zibil eta politikoen aldarrikapeneanoinarriturik, eta nazioarteko dokumentu esanguratsuak lekuko harturik (NBErenaipatutako 15 artikulua kasu). Euskal Herritartasunaren Nazio Agiria?
|
sortzeko
, ekimen honek sinadura bilketa erraldoia bultzatu du aurtengo uda partean, nortasun agiri horren kudeaketa eta jaulkipena Euskal Herri osoaren mailako erakundenazionala den Udalbiltzari dagokiola esanez, eta, euskal herritar gisa agertu nahidugunon errolda osatzea, ere aldarrikatuz.
|
|
|
Hain zuzen ere, norbanakoaren eta egitura politiko jakin baten artekoloturaren inguruan jardutea izango da lan honen xedea. Horretarako nortasunareneraikitze prozesuak baino, nortasunaren adierazle diren elementu zenbait hartukoditut kontuan, batik bat, agiri ofizialak eta haien inguruan
|
sortutako
eztabaidak etaproposamenak. Gai honetarako, Euskal Herria ikerketa eremu ezin hobea dugu; batetik, gaur egun ezagutzen dugun egoera politiko eta administratiboa dela medio, biestatu egituratan banatua izateagatik, estatu bakoitzaren antzekotasun eta ñabardurak azaleratzen direlako; eta bestetik, azken mende luze honetan zehar gauzatzen ariden euskal naziogintzak adibide interesgarriak gorpuztu dituelako.
|
|
|
Antzeko ibilbidea ezagutu dute berriki arte estatu kontzeptuak eta honen inguruan dauden bestehainbat kontzeptuk, zeren erabat aintzakotzat hartu edota ikerketatik at izan baitira, askotan aintzakotzat hartu izanagatik, hain zuzen ere?, antropologiaren eremuanbatik bat disziplinaren bilakaera izanik egoera honen errudun. Alabaina, sozialki etapolitikoki
|
sortu
eta garatutako kontzeptuen aurrean gaude (Leca 1991), eta, hortaz, beste edozein kontzeptu eta antolaketa modu bezala, ikergai bilaka daitezke. Aregehiago, kontzeptu hauen kasuan, sortu zireneko kontestua kontuan harturik, Europako mendebaldea eta garaia medio, guztiz dokumenta daitezke horien sorrera eta bilakaera.
|
|
|
Alabaina, sozialki etapolitikoki sortu eta garatutako kontzeptuen aurrean gaude (Leca 1991), eta, hortaz, beste edozein kontzeptu eta antolaketa modu bezala, ikergai bilaka daitezke. Aregehiago, kontzeptu hauen kasuan,
|
sortu
zireneko kontestua kontuan harturik, Europako mendebaldea eta garaia medio, guztiz dokumenta daitezke horien sorrera eta bilakaera. Honek beste edozerk baino gehiago salatzen ditu interes faltahorren atzean egon daitezkeen arrazoiak.
|
|
|
Historikoki, erromatar garaian pertsonen eta estatu egituraren artean finkatuzen loturaren ondotik, Erdi Aroan feudalismoak ezarritako fideltasun pertsonalarenideia
|
sortu
zen, basailutza harremana alegia. Norbanakoaren eta estatu egiturarenarteko loturari konpromiso eta fideltasun lotura gehitu zitzaion.
|
|
|
Euskal Herrian, orain arte estatuek jaulkitako Espainiako Documento Nacional deIdentidad (DNI) eta Frantziako Carte d, identite eta estatu hauei dagozkien pasaporte eta gainerako dokumentuez gain, hau da, agiri, ofizialez? gain, nortasuna bermatzeko agiriak
|
sortzeko
zenbait ekimen izan dira. Jatorri desberdina izan arren, guztiek dute helburu bera:
|
|
|
Jatorri desberdina izan arren, guztiek dute helburu bera: euskal nortasunaren10 berri ematea, eta batez ere, balekotasun eta berme ofizala ematea; azken finean, euskal nortasuna formalki aitortzea.Hego Euskal Herriko agiririk zaharrenak, Espainiar Errepublikaren garaian 1936kogerra hasia zela orduko Eusko Jaurlaritzak
|
sortutako
pasaportea eta Euzko Izat Agiriaditugu. Garai hartan Jaurlaritzak bere gain hartu zituen, oso epe laburrerako baina, estatuari zegozkion eta orduko Errepublikaren eskumenpean zeuden beste hainbat
|
|
|
Duela hiru urte, 1997an hain zuzen ere, Euskal Nortasun Agiria, (ENA) izeneko elkartea sortu zen, izen bereko agiria bultzatu eta beronen ofizialtasuna lortzeko helburuarekin. Elkarte honek euskal nortasuna era ofizialean bermatuko dutenagiriak
|
sortu
eta bultzatzea du helburu: nortasun agiria, familia liburua eta pasaportea.
|
|
|
Beraz, azken aldian nortasun formalaren eta honen bermearen inguruko eztabaida sortu da. ENA ekimena
|
sortzearekin batera
, eta ordura arte dokumentazio eskatzerakoan erreferentzia eta testuingurua beti unerik gozoenak ez bide zirelako, hasiera batean agiriaren beharraren inguruko eztabaida sortu zen. Ekimen honekorain arte jaso duen erantzun zabalak, ordea, argi utzi du gizarte mailan izan duenonarpena.
|
|
|
Beraz, azken aldian nortasun formalaren eta honen bermearen inguruko eztabaida sortu da. ENA ekimena sortzearekin batera, eta ordura arte dokumentazio eskatzerakoan erreferentzia eta testuingurua beti unerik gozoenak ez bide zirelako, hasiera batean agiriaren beharraren inguruko eztabaida
|
sortu
zen. Ekimen honekorain arte jaso duen erantzun zabalak, ordea, argi utzi du gizarte mailan izan duenonarpena.
|
|
|
Batetik, orain arteko DNI eta Carte d, identiteren ordez dokumentu ofizial gisa erabiltzeko aukera ematen duelako. Bestetik, dokumentu ofizialaren inguruko eztabaida
|
sortzeko
bidea ematen duelako.
|
|
|
Nazionalitate anitza deritzoguorduan. Nazionalitate anitzak arazoak
|
sortu
ditu nazionalitatearen ezarpenarenhasieratik, atxikipen sentimenduak lotura juridikoak baino garrantzi handiagoaduelakoan, herritarrei fideltasuna eta atxikimendua eskatzen baitizkio estatuak.Atxikimendua anitza izanez gero, besteren baten bermetan estatuaren interesen aurkako jokabideak eta ekintzak gerta daitezkeela-eta, nazioarteko zuzenbidea nazionalitate anitza arautzen eta, ahal den neurria...
|
|
|
Nazioarteko jarduera ekonomikoentzako araudi egitura bat
|
sortu
izan dute estatu nazioek, eta banakako eragile nagusienetarikoak izaten jarraitu dute. Egitura politikohoriek, ekonomia globalari eusteko eta haren sekuritate sarea ziurtatzeko sortu dituzte estatu nazioek.
|
|
|
Nazioarteko jarduera ekonomikoentzako araudi egitura bat sortu izan dute estatu nazioek, eta banakako eragile nagusienetarikoak izaten jarraitu dute. Egitura politikohoriek, ekonomia globalari eusteko eta haren sekuritate sarea ziurtatzeko
|
sortu
dituzte estatu nazioek. Bai ordezkari ofizialek bai aferetako exekutiboek egitura horiekbeharrezkoak direla aitortu dute, haiek gabe merkatuek sortuko lituzketen emaitzakinork ez bailituzke gustukoak izanen.
|
|
|
Egitura politikohoriek, ekonomia globalari eusteko eta haren sekuritate sarea ziurtatzeko sortu dituzte estatu nazioek. Bai ordezkari ofizialek bai aferetako exekutiboek egitura horiekbeharrezkoak direla aitortu dute, haiek gabe merkatuek
|
sortuko
lituzketen emaitzakinork ez bailituzke gustukoak izanen.
|