|
2001
|
|
|
\ Proiektu eoliko guztiak berehala etetea eta eraikitako zentralek
|
sorturiko
kalteak aztertzea. Era honetako azpiegiturek naturan sortzen duten kaltea ezagutzeko aukera litzateke hartara.
|
|
2002
|
|
|
Hori dela eta, ingurumenaren zainketari buruzko politika eta neurriak landuagoak eta zorrotzagoak dira, oro har, herrialde aberatsetan. Erran nahi baita, hazkunde ekonomikoak sarritaningurumenari kalteak eragiten dizkion arren, berau errespetuz tratatzeko sentikortasun soziala ere areagotzen duela, eta gainera
|
sortutako
kalteei aurre egitekoteknologia eta finantza baliabideak ahalbidetzen dituela.
|
|
|
Arrapaladan iritsi ziren Ondorengotza/ Konbentzioa/ Independentzia gerrak. Horiek
|
sortutako
kaltea itzela izan zen. Demografiaren aldetik, gazteak mobilizatu eta hiltzeaz gain, eta biztanleak alde egitera behartzeaz gain, gerra gure lurretan txertatzen zen.
|
|
|
Modernizazio itxaropentsuak zein ezkorrak antzekoa dute modernitate bakarra. Adibidez, progresoaren eredu linealaren bultzatzaileek eta ekologista nihilistek,, teknikak
|
sortutako
kalteak teknika perfektuago batek zuzenduko ditu, eta, dena da arriskua, ezer ez da arriskua?
|
|
|
Medikuek, psikologoek, errehabilitatzaileek, senideek eta garuneko lesioek kaltetutakoek epidemia isil batekin parekatu zuten atzo garuneko kaltea, eta laguntza baliabide gehiago eskatu zituzten patologia hori tratatzeko. Datu hori agerian geratu zen Oviedoko Príncipe Felipe auditorioan izan zen Gerora
|
sortutako
Kalte Zerebralari buruzko I. Jardunaldian. “Bizitza saldua bizitzea merezi du”.
|
|
|
Adituek diotenez, aurrea hartzea da armarik onena; izan ere, infartua gertatu ondoren, maniobra tartea txikiagoa da, eta garrantzitsua da operazioa azkar egitea. Alde horretatik, oso garrantzitsua da “anestesia kontzientearen” teknika berria, gaixoari kontzientzia subliminal nahikoa uzten diona ebakuntzaren unean bertan
|
sortutako
kalteak ebaluatzeko aukera ematen dieten agindu errazak betetzeko. Teknika hori dagoeneko Frantziako hegoaldean eta Italiako iparraldean erabiltzen da, eta «emaitza onak» ditu, E Klinikako Kirurgia baskularrean espezialista den Raúl Muchada doktoreak azaldu duenez.
|
|
|
Aldaketa nagusien artean, honako hauek azpimarratu behar dira: aparkalekuak egiaztagiri edo gordekin bat eman behar du, ibilgailua aparkalekuan zein egun eta ordutan sartu zen zehazteko, eta bere betebeharrak ez betetzearen ondorioz
|
sortutako
kalte galeren erantzule izateko. Era berean, enpresak egoera berean itzuli behar ditu ibilgailua eta haren osagai finko eta banaezinak, eta atera daitezkeen objektuez (irrati kaseteak, telefono mugikorrak…) arduratu behar du, berariaz eta prezio osagarri bat aplikatu ondoren ibilgailua zaintzea onartu denean.
|
|
2003
|
|
|
Estatu Batuetan hasiak dira kalte ordainak ematen, uste dut erdibana ordaintzen dutela gobernuaren eta txertoaren fabrikatzailearen artean. Frantzian ere juizioak egon dira Hepatitis B ren aurkako txertoak
|
sortutako
kalteengatik eta kalte ordainak ordaintzea lortu dute. Orain pare bat urte Britainiako parlamentuan eztabaida bat egon zen 15 hilabeterekin eta 4 urterekin umeek hartzen duten txerto hirukoitz birikoaren inguruan (elgorria, hazizurria eta errubeola).
|
|
|
Kontuak kontu, nazioartean indarrean dauden babes neurriak apurka murrizteko konpromisoa hartu da, Txandaren hitzarmen orokorraren baitan Nekazaritzariburuzko Hitzarmena sinatuz. Hitzarmenak, ordea, ordura arte Iparraldeko herrialdeek jarraituriko babes politikak nazioarteko merkatuetan
|
sortutako
kalteak zuzentzera bideratu beharrean (formalki esan bazen ere), EB eta AEBko interesenarabera egiten da, nekazaritza politika zalantzan jarri gabe, salbuespen garrantzitsuak ezarriz. Izan ere, arantzelak gutxitzeko onartutako erreferentziazko urteakegokiro aukeratuz (babes neurriak gorenean ziren 1986 urteak alegia) Iparraldekobabes maila gutxitu beharrean hedatu dela ondorioztatu da azken urte hauetan, etaHegoaldean emandako liberalizazioa sakonagoa izan da.
|
|
|
Horretan 2002anurak 140 cm-ko maila altuagoa lortu zuen 1890ean baino, 75 cm-koa 1845eanbaino; baina 55 cm-koa bakarrik 1784ko uholdean baino, azken kasu honetan ur emariaren erregistrorik ez zegoela oraindik. Beraz, uholde handiak izan diraaurretik ere, orduan
|
sortutako
kalteak eta oraingoan sortuak arras desberdinakbadira ere.
|
|
|
Harrezkero, albistegietan ez zen ingurumenari buruzko bestelakogairik landu albistegietan. Egia da,
|
sortutako
kalteak ikaragarriak izan zirela, bainaune berean sor zitezkeen ingurumenari buruzko gai guztien itzala ere izan zen.
|
|
|
Ingurumen ikuspuntu batetik, jakin genuke noizko sartuko direnenergiaren kontabilitatean produkzioan, banaketan eta erabileran
|
sortutako
kalteak, externalidadeak deritzanak. 80ko hamarkadatik hona eta estatu talde txiki etaminoritario baten presioaz (Espainar Estatua izan da Alderdi Popularraren gobernupean ekotasaren aurkako kide bakarra Europar Batasunaren barnean) oraindik ezdira lortu EBean adostutako zerga energetiko orokorrak, nahiz eta energiarenprodukzioan sortutako kalteen internalizazioa helmuga orokorra izan aspaldidanik.Gure ustez, eregulazio fiskal berri batekin eta prezioak igotzen badira eskariarengutxipenarekin kontsumoak ere gutxituko dira eta eraginak ere bai.
|
|
|
Ingurumen ikuspuntu batetik, jakin genuke noizko sartuko direnenergiaren kontabilitatean produkzioan, banaketan eta erabileran sortutako kalteak, externalidadeak deritzanak. 80ko hamarkadatik hona eta estatu talde txiki etaminoritario baten presioaz (Espainar Estatua izan da Alderdi Popularraren gobernupean ekotasaren aurkako kide bakarra Europar Batasunaren barnean) oraindik ezdira lortu EBean adostutako zerga energetiko orokorrak, nahiz eta energiarenprodukzioan
|
sortutako
kalteen internalizazioa helmuga orokorra izan aspaldidanik.Gure ustez, eregulazio fiskal berri batekin eta prezioak igotzen badira eskariarengutxipenarekin kontsumoak ere gutxituko dira eta eraginak ere bai.
|
|
|
Federazio horren arabera, “sektorearen kalitate parametroak arautzen dituen araudia lehenbailehen onartu behar da, eta inola ere ez da gehiago atzeratu behar Espainiako kontsumitzaileek jasaten duten babesgabetasun egoera, gaiari buruzko Europako zuzentarau baten zain”. Era berean, adierazi du arauak “Vodafoneren bezeroek otsailaren 20an jasan zituzten estaldura arazoen edo zerbitzu etenen ondorioz
|
sortutako
kalteen ordaina ematera behartu behar dituela konpainiak”.
|
|
|
Arrazoi genetiko, immunologiko eta mekanikoek ere laguntzen dute, denborak aurrera egin ahala, kartilagoa pixkanaka suntsitzen. Organismoak, orduan, erasoari erantzuten dio zelula berriak sortuz, eta zelula horiek
|
sortutako
kaltea konpontzeaz arduratzen dira. Ekoizpen hori, ordea, modu desegokian egiten da, kontrolik gabe eta kalitate txarreko zuntzekin.
|
|
|
Astekarian" Iparraldean borroka armatuak" hondar hogeita bost urteetan
|
sortu
kalte politiko, kultural eta intelektualak salatzen zituen artikulua irakurri zuen. Alabaina, ez zen beste eztabaidarik luzatu Euskal Herrian, salbu borroka armatuaren alde edo aurka, Hegoaldekoaren ala Iparraldekoaren sostengatzea azpi galdera gisa planteatuz.
|
|
2004
|
|
|
Prestigen fuela, harrapaketak jaistearen arrazoi nagusia, alegia". Hori dela-eta, arrantzaleek zientzialariei eskatu zieten lehenbailehen eman zezatela Galiziako kostaren aurrean hondoa jotako itsasoko ekosisteman
|
sortutako
kalteen berri.
|
|
|
Eraikuntza elementuen edo instalazioen bizio edo akatsengatik eraikinean
|
sortutako
kalte materialak, Legeak eskatutako
|
|
|
1 Kapitulu honetan ezarri eginkizunak gauzatzean, maltzurkeria edo zabarkeria medio, bidegabeko atzerapenak edo luzapenak sortu dituen idazkari judizial, ofizial, laguntzaile edo agentea diziplina bidez zuzenduko ditu horren gaineko agintariak, eta, gainera, hark
|
sortu
kalte galerengatik erantzukizuna izango du.
|
|
|
2 Komunikazio egintzak gauzatzeatua izan daiteke, lege nahiz estatutueta bere gain zein prokuradorek hartu eta hori dolo nahiz berandutzan erortzen bada, edo legezko formalitateren bat errespetatzen ez badu, hirugarrenari kaltea eginez, orduan
|
sortutako
kalte galeren erantzule izango da, eta zigorko arauetan xedatutakoaren arabera.
|
|
|
Ez dira onartuko, epaile eta magistratuen aurkako erantzukizun demandak, horiek doloz, erruz edo ez jakite desenkusaezinaz
|
sortutako
kalte galerengatik, epaile edo magistratuok euren eginkizunetan aritzean eragin badituzte horiek, laidoa zein prozesutan sortu eta horrekin amaitzeko ebazpena irmoa izan arte. Halaber, ez dira demanda horiek onartuko, prozesuan garaiz kalte galeren sorburu den egite edo ez egitearen aurka erreklamazioa egin edo errekurtsoa jarri ez bada.
|
|
|
1) Prozesua bukatu dela eta bertan erreklamazioa edo errekurtsoa jarri dela egiaztatzeko ziurtagiri eta lekukotzak, epaile eta magistratuen aurka erantzukizun zibilari buruzko demanda aurkezten denean, horiek euren eginkizunak betetzean doloz, erruz edo ez jakite desenkusaezinez
|
sortutako
kalte galeren ondorioz.
|
|
|
...in behinean betearazten denean, 528 artikuluaren 2 paragrafoko bigarren arrazoia alegatu bada, behin behineko betearazpenaren aurka jartzeko, orduan behin behineko betearazpena nork eskatu eta horrek behar besteko kauzioa eman dezake, betearazpenaren aurka alegatu dena aurkaratzeaz gain; kauzio horrekin bermatuko da, epaia ezeztatuz gero, aurreko egoera berrezarriko dela, edo, hori ezinezkoa bada,
|
sortutako
kalte galeren ordaina emango dela.
|
|
|
2 Zerbait egiteko kondena ezarri duen ebazpena ezeztatzen bada, eta egite hori jada bete bada, eska daiteke egindakoa desegitea eta
|
sortutako
kalte galeren ondoriozko ordaina ematea.
|
|
|
11 Zerbait egiteko prestazioari buruzko demandetan, horren munta izango da egin nahi den horren kostua edo hori ez egiteak
|
sortutako
kalte galeren zenbatekoa; azken kasu horretan, ezin dira kopuru biok metatu, salbu eta, prestazioa betetzea eragiteaz gain, kalte ordaina eskatu denean. Kalte galeren zenbatekoa edo kalkulua kontuan hartu da, prestazioa norberak bete beharrekoa bada edo prestazioa zerbait ez egitekoa bada, nahiz eta prestazioa betetzea eskatu, uzi nagusi legez.
|
|
|
Botatzean agerrarazten bada alderdi exekutatuak edo okupatzaileek kalteak eragin dituztela ondasun higiezinean jasoz gero, balizko erantzulearen behar beste ondasun atxikitzea eta gordailutzea erabaki daiteke,
|
sortutako
kalte galerei aurre egiteko; kasuan kasuan, kalte galerok likidatuko dira, alderdi betearazleak hala eskatuta, 712 artikuluan eta ondorengoetan ezarritakoaren arabera.
|
|
|
2 Hala ere, kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektiboak eta zehaztugabeak babesteko bukarazte akzioari on irizten dion epaiak aginduko du seiehun euro eta hirurogei mila euro arteko isuna, epaian ebazpen judiziala betearazteko zein epe adierazi eta horretan atzeratu egun bakoitzeko,
|
sortutako
kaltearen izaera, eta garrantziaren eta kondenatuaren ahalbide ekonomikoaren arabera. Isun hori Altxor Publikoan sartu da.
|
|
|
Eusko Legebiltzarrak onartuko duen Lurzoruaren Legearen aurreproiektuak Eraikinen Ikuskapen Teknikoa (ITE) ere aipatzen du, Madrilen, Valentzian eta Bartzelonan derrigorrezkoa baita. ITE ikuskapen bisual bat da, arkitekto edo teknikari batek egin behar duena higiezinaren egoerari buruz, estalkian, fatxadan, zimenduetan eta egituran, bai eta ur hornidurako eta hustuketako sareetan
|
sortutako
kalteak identifikatzeko. EITn beste elementu batzuei buruzko oharrak sartu ahal izango dira (igogailuak, eskailerak, gasa…) arkitektoak arrisku egoera ikusten duenean.
|
|
|
Nazioarteko estalduraren eredu berri honen bidez, hondamendi ekologikoengatik kaltetutakoei kalte ordainak osorik eta berehala ordainduko zaizkiela bermatu nahi da, hala nola “Prestige” ri. Hitzarmena sinatu dutenek funts osagarri bat izanen dute, hidrokarburoak itsasora isurtzeagatik
|
sortutako
kalteei aurre egiteko. Onartutako 640 milioi euroak Fidac ek zituen 240 euroei gehitzen zaizkie.
|
|
2005
|
|
|
Gizakiek sumatzeko beste indarra izan duen lurrikara bat gertatzean, herritarrek zein informazio banatzaileek mugimendua eragin duen lurrikarari buruzko informazioa eskatzen dute. Normalean, eta batez ere ulerterrazagoak direlako, lurrikararen kokapena eta horrek izan duen indarra dira gehien zabaltzen diren datuak,
|
sorturiko
kalteekin batera noski. Hala ere, geologoaren ikuspegitik oso interesgarria litzateke lurrikara sortu duen mekanismoa zein izan den ezagutzea.
|
|
|
Herri edo hiri hurbilenetik 2.000 km-ra kokatutako 8 magnitudeko lurrikara batek ez du segur aski hildakorik edo kalte ekonomiko handirik sortuko, baina aldiz, hiri handi batetik gertu sortutako 6 magnitudeko beste batek kalte izugarriak sor ditzake. Lurrikaren magnitudea ezaugarri fisiko moduan neurtu beharrean, horren ondorioz
|
sortutako
kalteak neurtzen dituen eskala ere erabiltzen da sarritan, aldatutako Mercalli ren intentsitate eskala. Hala ere, sismologoek lurrikararen jatorrian oinarritutako eskala erabiltzen dute, momentu magnitudearen eskala, eta ez horren ondorio den lurraren mugimenduaren zenbatekoan edo eragindako kalteetan oinarrituta dagoena.
|
|
|
Hala, bada, Kode Zibilak, ez modu zehatzean, baizik eta azalpen hutsez, honako hau arautzen du: ...edo mehelinetatik hurbil putzuak, kloakak, akueduktuak, labeak, sutegiak, tximiniak, ikuiluak, gai korrosiboen biltegiak, lurrunetan mugitzen diren artefaktuak, edo beren kabuz edo beren produktuengatik arriskutsuak edo kaltegarriak diren fabrikak eraikitzea, eta jarduera bakoitzerako agindutako distantziak gorde gabe Legearen arabera, distantzia horiek hausten dituen jabeak erantzukizun zibila du
|
sortutako
kalteengatik, eta, horrez gain, araudia ez betetzeagatik administrazio zehapen posiblea aurreikus dezake. hirigintzakoa eta dagozkion ordenantzak.
|
|
|
errentamendu kontratuan, jabeak eta maizterrak ados jarri ondoren, arbitraje hitzarmena gehitzen da klausula gisa. Dokumentuan, biek adierazten dute izan daitezkeen eztabaidak arbitrajera eraman nahi dituztela (ordainketei buruzkoak, baimendu gabeko azpierrentamenduaren lagapenari buruzkoak, legez kanpoko obrak egiteari buruzkoak, eraikina gaizki erabiltzeagatik
|
sortutako
kalteei buruzkoak, etab.), eta ahaztu egiten dituzte. Horrelako zerbait gertatzen bada, Arbitraje Gortean idatziz salatu eta epaiketa hasi arte itxaron dute.
|
|
2006
|
|
|
Auzipetu absenteak agertzeko duen epe-muga; agertu ezean, ohartaraziko zaio auzi iheslaritzat joko dela eta legearen arabera
|
sortutako
kaltea jasan duela.
|
|
|
Bestalde, 20 artikuluan aurreikusten denez, errepikapena ezinezkoa izanez gero, prezioa jaistea eta
|
sorturiko
kalte galerak ordaintzea eska dezake iragarleak. Kasu askotan, errepikatzea ezinezkoa denez (data zehatzean egitekoak diren ekintzak kasu), 24 artikuluak darabilen, laguntza?
|
|
|
«Ezinbesteko kasuetan salbu, hedabideak hedapenerako hitzartutakoa betetzen ez duenean, iragarleak eska lezake beranduago betetzea hitzarturiko baldintza beretan, edo hedabideari ordainduriko dirua itzultzea. Kasu bietan, hedabideak ordaindu ditu
|
sortutako
kalte galerak».
|
|
|
c. 20 artikuluak
|
sortutako
kalte galerak ordaintzeko agintzen dio hedabideari.
|
|
|
Gainera, familiako oporrak galtzea ekarri dute. Europar Batasuneko Zuzentarauaren helburu nagusia kontsumitzaileei babesa ematea da, eta bidaia turistikoen esparruan, oporraldia galtzeagatik
|
sortutako
kaltea konpontzea bereziki garrantzitsua da kontratatzen dituztenentzat. Arau horrek modu inplizituan aitortzen du korporatiboak ez diren kalteak konpontzeko eskubidea dagoela, eta, beraz, kalte morala.
|
|
|
Antolatzaileak erantzun dio lehenbizi. Kontsumitzaileari zuzenean jatetxe zerbitzua eskaintzen diona izango da, egonaldiaren barruan edo kanpoan, antolatzailearen aurrean kontsumitzaileari kalte galerengatik ordaindutako diru kopurua errepikatzeagatik
|
sorturiko
kalte galeren erantzulea. Kontsumitzailearen babesa Abokatu nagusiak, bere ondorioen aurkezpenean, jabetzen da kontsumitzailea babesteko politikak bilakaera interesgarri eta adierazgarria izan duela hamarkada batzuetatik hona, ez bakarrik estatu kideetan, baita Erkidegoan ere.
|
|
|
Mihigaiztoek diotenez –beti izaten dira mihigaiztoak bizitza eredugarriak dituztenen inguruan, eta are gehiago pertsona harroputz eta zipotzak badira–, Listonek zirujau lanetan zerabilen azkartasunak inguruan
|
sortutako
kalteak okerragoak ziren zaurituak harrapatutako gangrena bera baino. Hori gehiegikeria bat izan daiteke...
|
|
2007
|
|
|
Gobernu eta ordezkaritza organoetako kideek edo titularrek, eta elkartearen izenean eta elkartea ordezkatzen jarduten duten enparauek erantzukizuna izango dute, elkarteari, elkartekideei eta hirugarrenei begira, dolozko, erruzko zein zabarkeriazko egintzen ondorioz
|
sortutako
kalteengatik eta hartutako zorrengatik.
|
|
|
3 Zehapenak mailakatzeko, zehapenak ezarri behar dituen organo eskudunak proportzionaltasun irizpideen arabera jardungo du. Horretarako, organo eskudunak baloratuko ditu, erruduntasun maila eta, hala denean,
|
sortutako
kaltea edo arau haustetik etorritako arriskua eta arrisku horren garrantzia.
|
|
|
(§3 2.3) (e) Aurreko paragrafoko adostasuna edozein unetan ezeztatu ahal izango da; baina, hala denean,
|
sortutako
kalte galerak ordaindu dira, eta, kalte galera horien artean, justifikatutako igurikimenak izango dira.
|
|
|
Aurreko paragrafoko adostasuna edozein unetan ezeztatu ahal izango da; baina, hala denean,
|
sortutako
kalte galerak ordaindu dira, eta, kalte galera horien artean, justifikatutako igurikimenak izango dira.
|
|
|
Arauketa honi berrikuntza bat erantsi zaio: errentariak kalte ordaina jasotzeko eskubidea du, errentamendupean jarraitu nahi izan arren, lokala bertan behera utzi behar badu ezarritako epea igarotzeagatik, baldin eta errentatzaileak edo errentari berri batek onura ateratzen badu aurreko errentariak lortutako bezeriaren ondorioz, edo, bestela, errentaria behartuta badago bere jarduera lekualdatzera, lekualdaketa gastuen eta horretatik
|
sortutako
kalteen ondorioz.
|
|
|
Hala denean, bizilekua aldatzeak
|
sortutako
kalte ordaina jasotzeko.
|
|
|
Oinarrizko printzipioak hauek ziren: epaileen independentzia, mugiezintasuna (legeetan ezarritakoaren arabera soilik eman ahal zitzaien erretiroa, euren eginkizunak eten, banandu edo lekualdatu), horien erantzukizuna (zibila eta kriminala) euren egintzengatik (euren akatsengatik edo eurek egindako delituengatik
|
sortutako
kalteen ordaina jasotzeko eskubidea barne hartuta), foru batasuna (egon zeuden jurisdikzio guztiek sistema bakarra osatzen zuten, eta jurisdikzio militarra delitu militarretara, arma zerbitzuetara eta Indar Armatuen Institutuetako diziplinara mugatzen zen, eta ohore auzitegiak ezabatzen ziren), doako justizia bitarteko ekonomikorik ez zutenentzat eta Justizia Administrazioan herritarren parte har...
|
|
|
Londresko Neurologia Institutuan, saguekin egindako ikerketa batean, frogatu dute prioi eraldatuek nerbio sisteman
|
sortutako
kalteak senda daitezkeela. Horretarako, ezinbestekoa da gaitza garaiz
|
|
|
Londresko Neurologia Institutuan, saguekin egindako ikerketa batean, frogatu dute prioi eraldatuek nerbio sisteman
|
sortutako
kalteak senda daitezkeela. Horretarako, ezinbestekoa da gaitza garaiz detektatzea.
|
|
|
Hori baino lehen, baina, badaude saguak infektatuta daudela ohartarazten duten hainbat jokabide; adibidez, infektatu eta zortzi astera, saguek objektu ezagunak ezagutzeko gaitasuna galtzen dute. Ikertzaileek frogatu dutenez, garai horretan prioi eraldatuen ekoizpena galarazten bada, nerbio sisteman
|
sortutako
kalteak sendatu egiten dira, eta saguak bere onera etortzen dira.
|
|
|
Galiziara joandako boluntarioekin egon ostean, zenbait talde ekologistak euren kezka azaldu zuten beharrezkoak ziren segurtasun neurririk hartu gabe fuela biltzeak izan zitzakeen arriskuei buruz; eta administrazioei boluntarioen esku kalitatezko materiala jartzea eskatzeko eta Prestige ren isurketak
|
sortutako
kalte sozial, ekologiko eta ekonomikoen konponketa aldarrikatzeko kontzentrazioa iragarri zuten abenduaren 20rako Bilbon.
|
|
|
Estatuko administrazioaren partetik, EAEri dagokionez, 2.900 euroko zerga hobariak eman zizkien 2003ko maiatzean 36 euskal enpresei Prestige ren isurketak eragindako kalteak arintzeko, eta jada ekainean isurketagatik kalteak izandakoek kalte ordainak jasotzeko dekretua onartu zela informatu zuen. Bien bitartean, Europako Legebiltzarrak, petrolio ontziaren hondoratzetik urtebetera, Europako Batasuneko Elkartasun Fondotik 8,6 milioi eurotako diru-laguntza onartu zuen espainiar Estatuarentzako Prestige ren hondoratzeak
|
sortutako
kalteak finantza zitzan.
|
|
2008
|
|
|
3 Administrazio organoak beste bazkideei jakinarazi behar die sozietate partaidetzak eskualdatu edo enbargatu direla, edota euren gain eskubide errealak eratu direla, inguruabar horien berri izan bezain laster; betebehar hori bete ezean, organo horrek erantzukizuna izango du
|
sortutako
kalteen gain.
|
|
|
Konpainiak bazkideei ordaindu behar dizkie euren ardurapean jarritako negozioen ondorioz berehala eta zuzenean sorrarazi zaizkien gastuak eta eragin zaizkien kalteak; ez ditu ordainduko, ordea, bazkideei euren erruz, ezinbestearen ondorioz edota negozioekin zerikusirik ez duen arrazoiren bat dela bide
|
sortutako
kalteak, bazkideok negozio horiek gauzatu bitartean.
|
|
|
Oro har, Gustavek
|
sortutako
kalte materialak Katrinarenak baino askoz txikiagoak izan dira, baina halere ez dira makalak, 10.000 milioi dolarrekoak izan baitira.
|
|
|
Ibilgailua aurkitu eta konpontzeko moduko hondamendiren bat jasan badu, enpresak bere gain hartuko du, kontratuan ezarritakoaren arabera. Gerta liteke, halaber, ibilgailua suntsitu izana edo
|
sortutako
kalteak lapurreta saiakera batean gertatu izana, autoa lapurtu gabe. Hori gertatuz gero, enpresak bere gain hartuko ditu eragindako kalteak eta lapurtutako elementuak.
|
|
|
Fakturak aurkeztu dira horretarako. Halaber, hilaren 1eko eta 8ko uholdeen ondorioz etxebizitzetan, trastelekuetan edo saltokietan
|
sortutako
kalteak konpontzeko lan baimena eskatu duten pertsona fisikoentzat eta juridikoentzat dirulaguntza emango dute. Gehienez eraikitze, instalazio eta lanetako zergaren dirua gehi hirigintz baimenagatiko tasaren dirua emango du Udalak.
|
|
|
Open Getxo Padel lehiaketaren I. edizioa Faduran jokatuko da uztailaren 4tik 13ra arte, Getxo Kirolak udal zerbitzuak jakinarazi duenez. Ekainean uriolek
|
sorturiko
kalteak konponduta eta Aixerrota Padel Klub elkarteak antolatuta, gizonezko eta emakumezko jokalariak lehiatuko dira 1, 2 eta 3 mailetan. Bizkaian kirol instalazio publikoetan jokatuko den lehen txapelketa ofiziala izango da, orain artean proba guztiak elkarte pribatuetan baino ez baitira egin.
|
|
2009
|
|
|
Alergiek
|
sortutako
kalteak.
|
|
|
Saltoki batean
|
sortutako
kalte galerak
|
|
|
Asegurudunak asegurupeko ontziaren nabigazioari buruzko berriak jaso eta hurrengo lehenengo posta zein telegrafoa erabili du, halakoa izanez gero, berri horiek edota aseguratuko gauzek izandako kalte galerak aseguratzaileari azaltzeko; ez bada halako azalpenik ematen,
|
sortutako
kalte galeren gaineko erantzukizuna izango du asegurudunak.
|
|
|
Zama ontziratzen denetik berori deskargatu arte
|
sortutako
kalteak, gauzaren berezko akatsen, itsas istripuaren edo ezinbesteko kasuaren ondorioz sortutakoak, baita horiek saihestu eta konpontzeko gastuak ere.
|
|
|
Kontratua burutu eta saltzaileak eroslearen esku jarri baditu efektuak hitzartutako tokian eta epean, erosleak ordaindu ditu merkatu gaietan gertatze bidez
|
sortutako
kalte eta narriadurak, salbu eta saltzaileak doloz edo arduragabekeriaz jardun duenean.
|
|
|
Konpainiak bazkideei ordaindu behar dizkie euren ardurapean jarritako negozioen ondorioz berehala eta zuzenean sorrarazi zaizkien gastuak eta eragin zaizkien kalteak; ez ditu ordainduko, ordea, bazkideei euren erruz, ezinbestearen ondorioz edota negozioekin zerikusirik ez duen arrazoiren bat dela bide
|
sortutako
kalteak, bazkideok negozio horiek gauzatu bitartean.
|
|
|
Lazcozek azaldutakoaren arabera, Gasteizek asteazkenean pairatutako txingorraren ondorioz katastrofe gune izendapena lortu edo ez, Estatutik bi laguntza lerro datoz hirira. Alde batetik, uholdeen ondorioz
|
sortutako
kalteen gainekoa eta bestetik, zenbait baldintza ekonomiko bete eta autoan edota etxean kalteak izan dituztenena. Alkatearen esanetan, egoera benetan kaxkarra duten hiritarrek jasoko dituzte laguntzok; diru sarrera oso txikikoek, langabetuek, edo pentsio baxuko erretiratuek.
|
|
|
Era berean, geldialdiak
|
sortutako
kalteengatik barkamena eskatu die bere bezeroei, izan ere, lanuzteak enpresak nahi ez zuen egoera bat sortu du.
|
|
|
Orduan itxi zuten lantokia. Teilatua konpontzeko adina diru ere ez zutelako, edo euri urek barruan
|
sortutako
kalteak handiegiak izan zirelako, ez nekien hori garbi. Baina alde egin behar izan zuten handik, biziko baziren.
|
|
|
Berritasun gisa, poliza berean aseguratutako bulegoak egin ditzakeen bi negozio jarduera adierazteko aukera nabarmentzen da. Era berean, lehendik dauden estaldurak zabaldu dira (adibidez, kristalak hausteagatik eta lapurtzeagatik
|
sortutako
kalteak), eta beste batzuk gehitu dira (ezbeharren bat gertatuz gero laguntza ematea, edo komunak, ekipo informatikoak eta ondasun hoztuak haustea). Lagun Arok erabaki du polizak bulego profesionaletara ere zabaltzea, negozioen segmentu osoa hartzeko formula gisa.
|
|
|
Portuko Zuzendaritzak berak eskatutako txosten batek berretsi ditu kalteak, eta esan du Zuzendaritza bera dela erantzule. Hori ikusirik, Eusko Jaurlaritzaren aseguruak
|
sortutako
kalteak konponduko dizkiela agindu die bizilagunei, baina haiek ez daude ados. Uste dute, azaletik?
|
|
|
Ezinbestekoa da tabako paketearen erdia baino gehiago erretzearen arriskuez ohartarazten duten mezuekin betetzea. Tabakoak
|
sortutako
kalteak adierazten dituzten irudiak ere jartzen dituzte paketeetan. Jatetxeetan debekatuta dago erretzea.
|
|
|
Elurra orratzaren eta
|
sortutako
kaltearen gainean
|
|
2010
|
|
|
Absoluzioak, baina, konponduko al du
|
sortutako
kaltea?
|
|
|
Ezin esan era honetako jokuek
|
sortutako
kalteak nola sendatzen diren, kaltearen larritasunaren araberakoa izango baita tratamendua ere.
|
|
|
Iberiak adierazi duenez, tarifa guztien egoera malgotuko du eta bidai txarteletan ordutegia eta helmuga aldatzeko aukera emango du denboralearen ondorioz bidaiariei
|
sortutako
kalteak direla eta.
|
|
|
EAren ustez, sententzia berandu heldu da, ez du
|
sortutako
kaltea ordaintzen eta Egunkaria ixteko borondate politikoa erakusten du. Hori dela eta, erantzukizun politikoak eskatu ditu.
|
|
|
Pedro Aizarnaren hitzetan, beraiek ez zuten arriskua aditu, baina euriteek
|
sortutako
kalteak ikusi ostean, izugarrizkoak zirela konturatu ziren. Aizarna Bilbora heldu zen bart gauean Indiako uholdeen ostean.
|
|
|
Galarazpenhau, batez ere, ezaguerak eta teknologia berriak zabaltzeko eta barreiatzeko ezintasunaren emaitza da. Mekanismo hauen bitartez
|
sorturiko
kalteak esplotazio zuzenaren ondorioz eraturikoak baino handiagoak izan dira.
|
|
|
Bestaldetik, nahiz eta barne ikuspegitik efiziente izan, ez dugu ahaztu behar monopolio/ oligopolio asko efizienteak direla, hain zuzen, eskuratu duten merkatu ahalmenaren ondoriozko gehiegikeriengatik. Benetako efizientzia neurtzea (gizartearen ikuspegitiko efizientzia) ezin da bakarrik oinarritu enpresaren barne kontularitza txostenetan, enpresaren gastu eta sarrera kontuak lortu ahal izateko merkatuan eta gizartean
|
sortutako
kalteak eta esternalitateak kontuan hartu gabe.
|
|
|
eta betiere legeak aurretik ezarritako bermeekin bat galdatu ahal izango da. ...k,. Responsabilidad disciplinaria de Jueces y Magistrados?, Poder Judicial, 1989/ 5 zk. Gainera, epaile eta magistratuek erantzukizun zibila izango dute (BJLOren 411 art., eta PZLren 269.2 art.) funtzio jurisdikzionalaren egikaritzan dolo edo kulpaz aritzen direnean (BJLOren 411 art.). Kasu horietan, kaltetutako alderdiek edo haien oinordekoek epai organo baten aurrean demanda zibil baten bitartez
|
sortutako
kalte galeren ordainketa eskatuko dute. Demanda hori ezin izango da aurkeztu kaltea eman den prozesuari bukaera ematen dion ebazpena irmoa izan arte.
|
|
|
Azken horrekin bat, erantzukizun hori hiru eratakoa izan daiteke (BJLOren 16 art.): diziplinarioa, zibila eta penala43 Hirurak estatuak, jurisdikzioak
|
sortutako
kalteengatik, epaile akatsengatik edo justizia administrazioaren ezohiko funtzionamenduaren ondorioengatik, izan dezakeen ondare erantzukizunetik (EKren 121 art.) at ulertu behar dira.
|
|
|
Lehenengo kasuan, txarto egindakoa desegiten ahale ez egiteko betebeharraren ez betetzea, edo ez betetzea daraman egitea? egintza bakarraren bitartez burutu den edo denboran jarraituak diren egitateen bitartez buginduko da betearaziaren kontura, eta ezinezkoa bada, betearazleari betearaziaren kontura sortu zaizkion kalte galerak ordainduko zaizkio (PZLren 710.2 art.). Bigarrenean, organo jurisdikzionalak exekutatuari txarto egin duena desegiteko, posible bada?,
|
sortutako
kalte galerak ordaintzeko eta, hala dagokionean, urraketa errepika ez dezala eskatuko dio, eta bestela, agintari publikoari desobedientzia burutuko duela ohartaraziko dio. Horrela jokatuko da exekutatuak kondena betetzen ez duen bakoitzean, txarto egin duena desegitera behartuz, egin gabe pasatzen den hilabete bakoitzeko diruzko premiamenduak jarriz (PZLren 710.1 art.) 417 Beraz, eta berriro, betebehar zehatza dirua emateko betebehar orokor edo arrunt bihurtzen da.
|
|
|
Magistratuak auto bidez ebatziko du hurrengo 3 egunetan. Berrartzearen ez betetzea edo haren irregularitatea frogatutzat ematen baditu, magistratuak lan harremana azkendua deklaratuko du eta langileari bidegabeko kaleratzeari dagokion kalte ordaina aintzatetsiko dio (LPLren 110.1 art.). Gainera, ematen diren ingurumarien eta berrartzea ez egiteak edo era irregularrean egiteak
|
sortutako
kalteen arabera, magistratuak, nahi izanez gero, lan egindako urte bakoitzeko soldatako 15 eguneko kalte ordain bat aintzatetsi diezaioke langileari, eta haren munta gehienez 12 hilabeteko soldata izango da. Enpresaburua kondenatuko da bidegabekotasuna lehen aldiz deklaratu zuen sententzia jakinarazi zenetik azken ebazpen honetara bitartean langileak jaso ez dituen soldatak ordaintzera (LPLren 279 art.). Behin egiteko betebehar zehatza edo espezifikoa (berrartzea) diruzko betebehar orokor bihurtuta, horregatik jurisprudentzia berrartze indemnizatuaz mintzo da425?, betearazpena betearazpen arrunt gisa garatuko da, eta haren betearazpen titulua aipatutako azken autoa izango da.
|
|
|
Adiskidetze baldintzatua: epaileak bakarrik baimenduko du adiskidetzea, arau hausteak
|
sorturiko
kalte guztiak ordaindu badira [LPLren 148.2 b) art.]. Era berean, arau hauste aktaren ondoren langileen eta ugazabaren artean egindako itunek bakarrik izango dute eraginkortasuna, akta egin zuen lan ikuskariaren aurrean edo lan agintaritzaren aurrean egiten badira [LPLren 148.2 c) art.].
|
|
|
Zehazki, aurkaratzearen oinarria hitzarmen kolektiboaren ilegalitatea bada, legitimazio aktiboa langileen ordezkaritza legezko edo sindikaleko organoei eta sindikatu eta enpresaburu interesdunei aintzatesten zaie [LPLren 163.1 a)]. Aurkaratzearen oinarria, aldiz, hitzarmenak hirugarrenei
|
sortutako
kaltea bada, larriki beren interesa urratua ikusi duten hirugarrenak daude aktiboki legitimatuta [LPLren 163.1 b) art.]. Legitimazio pasiboa, berriz, hitzarmena negoziatzeko batzordea osatu zuten ordezkaritza guztiek izango dute (LPLren 163.2 art.).
|
|
|
Jurisdikzioa gizartearentzat garestia da eta ondorioz zergadun guztiontzat ere, zergen bidez ordaintzen den diru zati handi bat justiziari dagokion aurrekontu partida asetzera bideratzen baita. Justizia Administrazioaren zerbitzu publikoak kostu zuzen oso handiak ditu (langileak, materialak, eraikuntzak, zerbitzuak?), eta haiei akats judizialen edo Justizia Administrazioaren funtzionamendu anormalaren ondorioz (EKren 121 art.)
|
sortutako
kalteak ordaintzera zuzendutako kalte ordainen zenbatekoa gehitu behar zaie542 Horregatik da hain garrantzitsua lan prozesuaren eraginkortasuna baloratzea, haren kostuen eta mozkinen arteko oreka edo desoreka egiaztatzea. Eta lan hori gizarte osoaren ikuspuntutik egin behar da, hau da, gizarte parametroekin bat eta ez norbanakoen edo gatazkan diharduten alderdien ikuspuntutik.
|
|
|
Baina alderdien askatasuna ez da bakarrik bitartekaritzaren abiapuntua, helmuga eta metodologia ere bada. Izan ere, alderdiek askatasun osoz hitz egingo eta elkar ulertuko dute, liskarrak
|
sortutako
kalte eta gaitz guztiak konpontzeko bidean. Eta askatasun horren itzalean, bitartekaritza prozeduran bata bestearen tokian jarriko da, bitartekariaren laguntzaz sosegu gune bat sortuz25 Bitartekariak bereziki begiratuko du alderdien berdintasuna, defentsa eta kontraesankortasuna.
|
|
|
Horregatik, delitua ez da Estatuarena; gizartean bizi diren herritar guztien kaltea edo gaitza da delitua. Testuinguru horretan, behin urraketa emanda, justizia berritzailearen apustua, aukera printzipioaren islan, hark
|
sortutako
kalte eta oker guztiak konpontzea da. Eragindako gaitzak erreparatu behar zaizkio biktimari (fisikoak eta psikikoak), bere seguritatea arriskuan ikusi duen gizarteari eta delitugileari berari, azken hau benetan berrezitzeko eta birgizarteratzeko.
|
|
|
(1) Zigor erantzukizuna arintzen duen kari orokorra da, errudunak biktimari
|
sortutako
kaltea konpondu izana, edo haren ondoreak gutxitu izana, prozedurako edozein mementotan eta ahozko epaiketa ospatu aurretik (Zigor Kodearen (ZK) 21.5 art.).
|
|
|
(2) Hainbat delitutan biktimari
|
sortutako
kaltearen konponketa aringarri zehatz moduan aurreikusten da30.
|
|
|
33 ZKren 80 artikuluarekin bat, bi urte baino gehiagokoa ez den zigor askatasun gabetzailea suspenditu daiteke ebazpen motibatu bidez, subjektuaren zigor arriskugarritasuna eta bere kontra beste zigor prozedura batzuk ote dauden kontuan hartuz. Era berean, urte batekoa baino gehiagokoa ez den kartzela zigorra (salbuespenez, bi urtera artekoa) epaileak isun batekin edo komunitatearen mesederako lanarekin ordezka dezake, egintzaren izaerak, errudunaren ingurumari bereziek, haren jokaerak, eta bereziki,
|
sortutako
kaltea konpontzeko egindako ahaleginak, hala gomendatzen badute (ZKren 88 art.).
|
|
|
Aurreko pasartean aurkeztutako 1993ko urtarrilaren 4ko 93 legeak, Code de Procédure Pénale delakoaren 41 artikuluari azken paragrafo bat gehitu zion: «Fiskaltzak, akzio publikoari buruz erabaki aurretik eta alderdien adostasunarekin, bitartekaritzara jotzea erabaki dezake, baldin eta uste badu neurri honek biktimari
|
sortutako
kaltearen konponketa segurtatzen duela, urraketak sortutako nahasmenduari bukaera eman diezaiokeela eta urraketaren egilearen birgizarteratzera laguntzen duela».
|
|
|
Zigor bitartekaritzaren helburuak, bai kriminologikoak, bai zigor politikari dagozkionak, 1993ko urtarrilaren 4ko 93 legeak zehaztu zituen. Harekin bat fiskalak bitartekaritzara joko du «baldin eta uste badu neurri honek biktimari
|
sortutako
kaltearen konponketa segurtatzen duela, urraketak sortutako nahasmenduari bukaera eman diezaiokeela eta urraketaren egilearen birgizarteratzera laguntzen duela». Beranduago, 1999ko ekainaren 23ko 99 legearen bitartez egindako erreformaren bitartez (Renforçant l, efficacité de la procédure pénale), aipatutako 3 helburuak, zigor bitartekaritzarenak ez ezezik, gainerako neurri alternatiboenak ere badirela aldarrikatuko du legegileak43 Gainera, jatorrizko bertsioan hiru helburuen juntagailua «eta» bazen, bitartekaritzak denak lortu behar zituelarik, bertsio berrian «eta» hori «edo» batekin ordezkatzen da, hiru helburuetariko edozein, bera bakarrik, bitartekaritza zuritzeko nahikoa izanik.
|
|
|
a) Biktimari
|
sortutako
kaltearen konponketa:
|
|
|
Nola konpondu biktimari
|
sortutako
kaltea. Ez bakarrik ekonomikoki, bide jurisdikzionalak egiten ohi duen bezala45 Bitartekaritzak konponketaren kontzeptu zabal bat maneiatzen du, konponketa era globalean ulertuz.
|
|
2011
|
|
|
Gurasoak banandu egin zaizkie, eta elkarrengandik urrun bizi behar dute. Amarekin eta aitona amonekin bizi da anaia zaharra; egoeraz jabetzen da, eta
|
sortutako
kalteak konpontzen saiatuko da. Aitarekin bizi da anaia gaztea; errazago onartu du egoera berria, eta ahal duen gehiena gozatzen ahaleginduko da.
|
|
|
Elkartearen iritziz, presa «oso arriskutsua» da, euri asko egiten duenean ur maila igotzen baitu eta, beraz, hondamendiak gertatzeko arriskua handitzen baitu. Baztango Udalak 150.000 euroan zenbatu ditu azaroko uholdeek
|
sortutako
kalteak, baina presak eraginik izan ez zuela iritzita, herriko alkate Garbiñe Elizegik argitu du hura botatzea ez dela udalaren lehentasuna.3. ArrosaBeñat Arrabit Arrosako auzapezak azaldu duenez, uholdeek enpresa ugariri egin zieten kalte Arrosan. Gipuzkoa eta Nafarroa ez bezala, ordea, Nafarroa Behereko sei herri. Arrosa, tartean?
|
|
|
Notarioak edo pertsona horrek hamar egunetan zehar ez badu hori egiten, bere zabarkeriaren ondorioz
|
sorturiko
kalte galeren erantzukizuna izango du.
|
|
|
Izan ere, gai horri buruzko ikerketen arabera, ihes egiteko arrisku handiena duten animaliak intsektuak eta arrainak dira. Eta ihes egindako Atlantikoko izokinen adibide ugari daude, baita haiek
|
sortutako
kalteenak ere. Esaterako, haztegiko izokinak basatiekin gurutzatzen direnean, hurrengo belaunaldia ahula izan ohi da, eta bizirauteko arazoak izaten ditu.
|
|
|
Aholkatzen die estatuei esklabotza eta esklabotzaren antzeko diren praktiken modu garaikideekin amaitzeko beharrezko xedapen egokiak har ditzatela, eta estatuen artean elkarrizketa esanguratsua has dezatela eta neurriak aplika ditzatela arazoak zuzendu eta
|
sortutako
kalteak ordaintzeko;
|
|
|
kasuan, demandatuari
|
sorturiko
kalteak haren kontukoak izango dira (PZLren 442.1 art.) 95.
|