|
2005
|
|
|
Hala ere, ikerketak martxan dauden arren, gai horiei buruzko ezagutza oraindik ere hasierako fasean dago. Kutsatzaile kantzerigenoak, hala nola bentzenoa, partikula finak eta ultra finak eta gizakiak
|
sortutako
konposatu organiko lurrunkor batzuk, oso kezkagarriak dira. Kutsadura fotokimikoa, batez ere ozonoak sortua, arazo konplexua da, eta ikerketa gehigarri asko eskatzen ditu.
|
|
2007
|
|
|
Edozein paper degradatzen denean, arrazoi kimikoengatik paper hori osatzen duen zelulosan oxidazio erreakzio bat gertatu delako izaten da. Papera kontserbatzeko, oxidazio erreakzio horretan
|
sortutako
konposatuez baliatzen dira ikertzaileak. Haiekin erreakzionatuko duten konposatuak gehitzen dituzte, eta, horri eskerrak, egitura polimeriko berri bat sortzen da.
|
|
|
Erresuma Batuan, osasun agintariek mikotoxinak (onddoek
|
sortutako
konposatu toxikoak) janarietan murrizteko Europako azken gomendioei erantzuten diete. Zerealen maila murriztea da Elikagaien Segurtasunerako Agentzia Britainiarrak (FSA, ingelesezko sigletan) argitaratu berri duen Jardunbide Egokien bi gidaren helburuetako bat.
|
|
2009
|
|
|
Ikertzaileek berri eman dutenez, sortutako arto transgenikoak etengabe sortzen du (E), kariofilenoa, genea denbora guztian aktibatuta dagoelako. Hurrengo pauso batean lortu nahi dute arriskuan dagoenean bakarrik
|
sortzea
konposatua eta erakartzea nematodoak. Hala ere, adierazi dute lortutakoa konponbidea hobea dela artasoroak intsektizidaz lainoztatzea baino.
|
|
|
Itsas biotoxinak alga talde jakin batek
|
sortutako
konposatu toxikoak dira. Alga horiek bi kuskuko moluskuetan pilatzen dira, eta janari intoxikazio handiak eragiten dituzte, itsaski kutsatuak kontsumitu ondoren.
|
|
2010
|
|
|
Konposatu toxikoen sorrera (batzuk edo besteak, gehiago edo gutxiago) oxidazio egoeraren araberakoa da eta kasu bakoitza xehetasunez aztertu behar da. Gainera, erreakzio hauetan
|
sortutako
konposatu batzuek (karbonilo C= O taldea dutenek) proteinekin Maillard erreakzioan erreakzionatu dezakete.
|
|
|
Elikagaiaren zati bakoitzak jasotzen duen erradiazio infragorriak segundo batzuk baino ez ditu irauten eta, ondorioz, beroketa nahiko suabea da eta barrukoa ondo egosita eta zukutsua geratzen da. Gainera, biraketa jarraituaren eraginez zukuak haragiaren alde guztietatik irristatzen dira, eta horrela Maillard erreakzioan
|
sortutako
konposatuek pieza osoa estaltzen dute.
|
|
|
Gaur egungo gizartean metodo hauek, eta batez ere frijitzea, gero eta gehiago erabiltzen dira, errazak eta azkarrak direlako eta lortutako ezaugarri organoleptikoak oso erakargarriak direlako. Alta, ezaugarri nutritiboei dagokienez, elikagaiak olioa xurgatzen duenez, ekarpen kalorikoa asko handitzen da eta beroaren eraginez olioaren degradazioan
|
sortutako
konposatu kaltegarriak jateko arriskua dago.
|
|
|
Frijitze prozesuan zehar elikagaiak olioa xurgatzen du. Hori dela-eta, bere ezaugarri organoleptikoak oso erakargarriak izaten dira, baina ezaugarri nutritiboei dagokienez, ekarpen kalorikoa asko handitzen da eta olioaren kalitate maila kaskarra baldin bada,
|
sortutako
konposatu toxikoak elikagaiarekin batera jaten dira; esaterako, Maillard erreakzioan sortutako akrilamida edo amina heteroziklikoak, edo lipidoen oxidazioan sortutako aldehido kantzerigenoak. Adibide moduan, 10.V. taulan ikusten da nola aldatzen den sardina gordinen gantz azidoen konposizioa hainbat oliotan frijitu ondoren:
|
|
|
Bigarrenik, aukeratutako mikroorganismoek mantenugai hartzigarrien kantitatea murrizten dute. Eta hirugarrenik,
|
sortutako
konposatu organiko asko (azidoak, alkoholak) mikroorganismoen hazkuntzaren inhibitzaile zuzenak dira, adibidez, hartzidura laktikoan askatutako azido laktikoak elikagaiaren pHa murrizten du eta horrek mikroorganismo askoren hazkundea inhibitzen du.
|
|
|
7.II. taula. Gantz azido asegabeen autoxidazioan
|
sortutako
konposatu karboniliko
|
|
|
Honen harira, aipatzekoa da olioaren konposizioaren arabera konposatu toxiko batzuk edo besteak sortzen direla. Azken urteotan zientzialariak egosketa metodoetan
|
sortutako
konposatu toxikoen garrantziaz jabetu dira eta horren gainean gero eta gehiago ikertzen da. Adibide moduan, aipatzekoa da «Heatox» Ikerketa Proiektu Europarra («Heat generated food toxicants:
|
|
|
Adibide moduan, aipatzekoa da «Heatox» Ikerketa Proiektu Europarra («Heat generated food toxicants: identification, characterisation and risk minimisation» edo Beroaren eraginez jakian
|
sortutako
konposatu toxikoak: identifikazioa, karakterizazioa eta arriskua gutxitzea), zeinetan urteetan 14 herrialdetako ikerlariek parte hartu duten egosketa prozesuetan sortzen diren konposatu toxikoak identifikatzeko; haien artean akrilamida konposatua bereziki ikertu da.
|
|
2011
|
|
|
Presio negatiboan egiten da esterilizazio prozesua, eta, hura amaitutakoan,
|
sortutako
konposatu erradiaktiboak konbinatu eta oxigenoa eta ura sortzen dira, langileentzat eta ingurugiroarentzat toxikoak ez diren molekulak, alegia.
|
|
2012
|
|
|
– Bakterio onuragarriek
|
sortutako
konposatuen efektu mugatzailea: hartziduran ekoitzitako azido organikoak, etanola?
|
|
|
Hala ere, tratamendu horien ondorioz erreakzio ezberdinak gertatzen dira elikagaian bertan eta konposatu kimiko zehatzak agertzen dira maiz. Elikagaiaren eta tratamenduaren arabera,
|
sortutako
konposatu batzuk onuragarriagoak eta desiragarriagok dira beste batzuk baino. Azpiatal honetan toxikoak izan daitezkeen konposatuak, hau da, segurtasunarekin zerikusia dutenak, jorratuko dira bakarrik.
|
|
|
Amina heteroziklikoak nahiko proteikoak diren elikagaietan
|
sortutako
konposatuak dira, tenperatura altuak minutu batzuetan aplikatzen direnean. Elikagaietan agertzen diren amina heteroziklikoak bi motatan sailkatzen dira.
|
|
|
1.1.2.3.1.2 Olioen gehiegizko erabileran
|
sortutako
konposatuak
|
|
|
Puntu hori garrantzitsua da, batez ere haurrengan, denbora asko ematen baitute uretan, eta, askotan, urpean egoten dira objektuak bilatzeko. Uraren desinfektatzaileak materia organikoarekin Ura, beroa, izerdia, makiltxoak edo tapoi desegokiak erabiltzeak otitis asko eragiten ditu udan Bestalde, azken urteotan, uraren desinfektatzaileen eta bertan dagoen materia organikoaren arteko erreakzioak
|
sortutako
konposatu toxikoen eragin kaltegarriari buruz eztabaidatu da. Konposatu horiek izerdiaren, adatsaren, larruazaleko zelulen eta gernuaren ondorio dira.
|
|
2017
|
|
|
Saretze erreakzioan
|
sorturiko
konposatu aromatikoen eta gehituriko THCren propietateantioxidatzaileak aztertzeko asmoz, G eta GL filmak bost egunez metanol (MeOH) soluzioanmurgildu dira eta ondoren ingurune likidoa UV vis bidez aztertu da. 5 irudian ikusten den moduan, GL filmak murgilduta egon diren inguruneak absorbantzia balio handiagoak aurkezten ditu 280 nm kouhin luzeran G filmak murgilduta egon diren ingurune likidoak baino.
|
|
|
Ikusidaitekeen moduan, GL filmek G filmek galdutako masaren bikoitza galdu dute. Ezberdintasun hausaretze erreakzioan
|
sorturiko
konposatu disolbagarriekin edota erreakzionatu ez duen laktosarenaskatzearekin erlazionatu daiteke, aurreko lanean ikusi dugun bezala (Etxabide et al., 2015b).
|
|
|
Lan honetan litio metalikoaren geruzaren bilakaera aztertzen da oxigeno, karbonodioxido eta nitrogeno gasen eragina duenean. Horretarako gainazalean
|
sorturako
konposatu berriak etaegitura elektronikoan emandako aldaketak zehazten dira.
|
|
2020
|
|
|
Hamar abestirekin osatu dute bigarren lana, Hitz gatibuak. Espresuki diskoa
|
sortzeko
konposatu dituzte abestiak: " Iritsi zitzaigun garai bat non aurreko diskoko abestiak zaharregiak iruditzen zitzaizkigun.
|
|
|
Toxikotasunaren ebaluazio zehatza egitea garestia eta luzea da. Gainera, hain handia da industria kimikoak
|
sortutako
konposatuen dibertsitatea, ezen guztiz gainditzen baitu toxikotasuna neurtzeko dugun gaitasuna. Baina gai izango al ginateke, orain arteko ezagutza guztia bilduta, produktu sintetiko berrien toxikotasuna eta arriskua aurreikusteko eredu matematiko onak sortzeko?
|
|
2022
|
|
|
Itsas biotoxinak alga mota batek
|
sortutako
konposatu toxikoak dira. Konposatu horiek hainbat motatakoak izan daitezke, baina guztiak itsas ekosistemari eta pertsonen osasunari eragiten diete.
|
|
|
• gorri koloreko pigmentuak sortzen dira, bigarren fasean
|
sorturiko
konposatu askoren polimerizazioa gertatuz;
|