|
2000
|
|
|
Aurreikuspenak betez geroz, 2010ean bi mila zuberotar gutiago biziko dira sorlekuan, bortxatuak izanen baitira kanpora joatera lan bila. Horrelakorik gerta ez dadin, 600 lanpostu
|
sortu
behar dira eta lanean hasiak dira jada, Zuberoako egitura ekonomikoetako arduradunak eta hautetsiak.
|
|
|
Zuek hasi baino lehen, gurean ez zen txotxongilo tradiziorik. Hutsune hori beraz, ezerezetik
|
sortu
behar izan zenuten.
|
|
|
Ez da hutsetik
|
sortu
beharreko zerbait ordea. Azken mende bietan behinik behin uzta oparoa izan du mendebaleko euskarak paperetan.
|
|
|
Adibidez, ez dezagun pentsatu euskara denbora pasatzearekin bakarrik berreskuratuko dugula. Baldintzak
|
sortu
behar dira eta orain hori da dagokiguna.
|
|
|
Gipuzkoa mailan aldiz, Kirolgi hasia da gu laguntzen. Giro gehiago
|
sortu
behar da. Orain plazan dauden zaharrak ez ezik, gazteak ere behar dira ikusten eta apustutan.
|
|
|
Bake planak, ordea, ez dira Legebiltzarreko ez legezko proposamenen ondorioz inola ere aurrera aterako, baizik eta batzuen eta besteen arteko hizketaldien ondorioz. Alderdien arteko elkarrizketek giro eta abagune apropos bat
|
sortu
behar dute mahaia eraikitzeko, baina ez Legebiltzarrean eginiko printzipio deklarazio baten bitartez. PSEren proposamenari EAJk baietza eman bazion eta guk ezetza eman bagenion, ez zen PSEk aurkeztutako guztia baztergarria zelako.
|
|
|
Zuberoako erronka sinplea da: joera demografikoak aldatzeko eta gazteak planta daitezen, enplegua
|
sortu
behar da bertan lanpostu hamar urteetan. Zeregin horretan, lurraldearen erakargarritasuna garatuz eta bitartekoak balorizatuz, bere aberastasuna baliatu beharra dauka, hots, ingurumena, kultura, ondarea...
|
|
|
Ene ikusmoldetik artegintzan arazoa izanen dugu aitzinantzean, artea ez baita kontsumitzen den gauza bat, ez bakarrik bederen. Artea herriarekin
|
sortu
behar da, herriak ez badu artea sortzen, arte sortzaileak galtzaile geldituko gara.
|
|
|
alde batetik, esango nuke euskaldun berriak sortzen direla, baina nola halako euskal hiztunak direla,(...) EHE bezalako erakundeetan apenas hitz egiten da, EKBn ez zen hitz egiten eta Kontseiluan ez da hitz egiten hiztunaren gaitasun komunikatiboaz eta euskararen kalitateaz. Txepetxen teoriak, garai batean, euskal hiztun osoak
|
sortu
behar ditugula esaten zuen, hiztun horrek ez duela diglosikoa izan behar, gure gurasoek garai batean ziren bezala (eskolatu gabeak eta funtzio formaletarako euskara gorputzik gabekoak). Orain gertatzen zaiguna da irakaskuntzaren bidez nolabaiteko corpus formalaren jabe direla, baina asko eta asko gero ez direla gauza mundu informalean euskaraz jarduteko.(...)
|
|
|
ABren sortzeak antolaketa berri bat ekarri digu, politikan aritzeko tresna gehiago, jende gehiago, prentsan agertze gehiago, baina ororen buru emaitza berdinak eta tokian tokiko jendearekiko harremanetan aldaketarik ez. Eremu hori dugu lantzekoa bizitza abertzale bat
|
sortu
behar baita herrietan, euskararen desagertzearekin euskal nortasuna urtzen ari baitzaigu eta hau ez da biltzar nagusietan boz batzuen bitartez trenkatzen, eguneroko lanarekin baizik.
|
|
|
500 lagunetik gorako zerbait egiteko moldean ere asmatu behar da gero! Zerbait
|
sortu
behar da, molde handi bat, zirraragarria izango dena, nahiz eta gero igual bertan saio eskasagoa atera. Edertasun estetikoa, sentimentala eta dena garantizatzen ez bada, zail izango da horrelako emankizunek arrakasta edukitzea.
|
|
|
Ez da posible nazio mailakoa egitea bakarrik. Gertatzen dena da oso zaila dela ereiten, eta hor
|
sortu
behar dela xarma bat, belaunaldi bat, tiratuko duen jendea... Gure apustua da eredu hori bultzatzea, koordinatzea eta arnasa ematea, baina oso zaila da parakaidismoz antolatzea.
|
|
|
Txapelketak lehenik, herrialdeetako elkarteak ondoren, bertso eskolak, dokumentazio bilketa (Xenpelar), bertsoaren dibulgazioa (Batpatean liburuak), komunikabideak: ...bista (Hitzetik Hortzera), irrati, prentsa idatzi..., jaialdi antolaketa (Lanku) eta baita erdal munduarekiko harremanak ere landu nahi dira Bertso Zale Elkartearen bidez. Beraz inoiz izan den proiekturik serioenean sarturik gaude eta autonomo izateko bide horretan urrats garrantzitsuak ematen bai instituzioek bete behar luketen esparruak izendatzerakoan eta baita mogimenduak berak bere eraginetik
|
sortu
behar duena zehazterakoan. Azken 15 urtetan urrats sendoak eman direlakoan nago.
|
|
|
Estatuen ekonomiak, bakoitza bere aldetik, espazio monetario ezberdinakbadira, orduan espazio politikoa ezin da nazioarteko harremanen espazioa izan.Merkatu nazionala moneta nazionalaren azaleran zehazten den era berean, nazioarteko moneta bat, moneta nazionalen moneta?
|
sortu
behar da, nazioarteko moneta espazio ekonomiko berezia sor dadin. Bitartean, herri bakoitzak badu bere aukera (ikus beheko bibliografia atalean, Schmitt, Cencini, Tobar eta Galarza).
|
|
|
edo guk autodeterminatzeko eskubidea dugula onar dezake, edo bere Konstituzio famatu horrek eskatzen dituen moldaketak egin ditzake, guri eskubideak aplikatzeko baldintzak ziurtatuz. Baina autodeterminazio eskubidea bermatzeko, eskubidearen onarpena lortzeaz gain, Euskal Herrian hura aplikatu nahi izateko kontzientzia
|
sortu
behar dugu. Euskal gizarte guztiari jakinarazibehar zaio, autodeterminazio eskubidea ez dela abertzaleen eskakizuna bakarrik, denei dagokigun eskubidea baizik.
|
|
|
Udaberritik horko zuzendaria zen Piarres, kolegio zaharrarenenborretik bi kimu berriren pizteaz kargatua bere ideien arabera: lizeo tekniko bat etalaborantzako bat
|
sortu
behar zituen misionesten etxe inguruan, haien ondasunean, Gouyon apezpikuaren manuz. Pierre Narbaitz bikario jeneral euskaltzalea zuenbultzatzailea, hobeki erranik babeslea, bultzatzaile beharrik ez baitu lokomotorrak.
|
|
|
Hots, Absolututzat daukaguna bera da erlatiboa(, nork bere herria maite du?); eta haren gure hautapena daerlatiboa(, ez dago, agiri denez, guzizko aukerapenik?). Horrela gizakiak, Absolutuabehar baldin badu, berak
|
sortu
beharra dauka, Absolutua izango duen zerbait berea (pertsonala, ez derrigor esklusiboa). Baina nola sortu?
|
|
|
Albisteek dimentsio hori ere hartzen dute eta irratigintzan ezinbestekoa da hausnarketa egitea, irudiak gure diskurtsoetatik, berben bidez alegia?
|
sortu
behar ditugula ahantzi gabe.
|
|
|
Albisteak hasiera hasieratik
|
sortu
behar du interesa, gero, arreta finkatu, eta azkenik egitura bat eduki behar du, entzuleari mezuaren ehunekotasun nahikoa birkonpontzen uzten diona.
|
|
|
Koadrodun txapel bat zeukan jantzita, eta" emakume" hitza aipatzen zuenean laztan egiten zion mahai gaineko edalontzi luzeari. " Ez lizuke horrek buruhausterik
|
sortu
behar, motel. Nik neuk, esaterako, jokoan galdu nuen emaztea.
|
|
2001
|
|
|
Eta laugarren puntua parlamentu nazionala da; hori ezin dela egin diote batzuek berehala, eta guk zera diogu, abertzaleei galdetuko balitzaie ea hiru probintzia edo sei probintzietako parlamentua nahi duten, denek sei herrialdetakoa esango lukete. Bada, guk dioguna da norabide horretan jarri behar dugula eta horretarako baldintza sozialak
|
sortu
behar ditugula. Eta hori noizko?
|
|
|
Batetik SGAE euskaldun bat
|
sortu
behar da. Eta bestetik kuota lege baten alde borrokatzen hasi behar dugu.
|
|
|
Iñoren lotsarik ez duan aldizkari bat. Ortarako, beste gauzen artean, taldeak
|
sortu
behar dira. Ez nolanahiko taldeak ordea.
|
|
|
Izan ere, beka bat jasotzeko orduan epe bat jartzen dizute, eta epe hori edukitzeak badu bere abantaila (ni bezala nahiko alferra denarentzat motibazio modukoa ere badelako); baina bestetik data zehatz batean liburua aurkeztu behar horrek zama moduko bat ere sorrarazten dizu. Gainera, idazlanaren proiektua aurkeztu nuenean nik baneukan soka bat mataza bat, nahi baduzu, baina hasi nintzenean hariz hari tiraka, konturatu nintzen korapiloak ez zeudela sokan, nik
|
sortu
behar nituela poliki poliki, zeren gauza bat da buruan korapiloz betetako poltsa edukitzea, baina, kasualitatez edo, zaila izaten da korapilo horiek askatzen joatea, askotan elkarrekin korapilatuta dauden soka desberdinak direlako, buruan dauzkagun ardura, gai, korapilo desberdinak. Korapilo mota bat dira horiek.
|
|
|
Laborantzako mozkinak eralda tzen edo transformatzen dituzten enpresak, konparazione. Baldintza bakarra Iparraldean garatu izatea da, lanpostuak bertan
|
sortu
behar dituzte. Herrikoa horren xedez sortu bai tzen.
|
|
|
Unibertsitateko Euskal Irakasleen Elkartea (EIRE) 1999an sortu zen Euskararen Unibertsoaren mugimenduaren bidetik. Erreferente teorikoa hori izanik, EIRE
|
sortzeko
beharra ikusi zuten orduan zenbait irakaslek komunikazio tresna bat izateko eta bakoitzak bere unibertsitatean euskararen garapenaren alde lan egiteko. Euskararen garapen osoa eta eutsigarria dute helburutzat.
|
|
|
Eta horietatik, batek ez zuela ezer jakin nahi, besteak ez dakit zer... Idazle berriak ere
|
sortu
beharra zegoen. Lehenengoetarikoa Rikardo Arregi izan zen, gero Toledo, Mikel Lasa...
|
|
|
Beraz, diru berria eskaintzen digunak mesfidantza
|
sortu
behar du guregan.
|
|
|
Elurra osatzeko, abiadura handia hartzen duen aire korrontea
|
sortu
behar da; horrek, berarekin batera jaurtitzen den ura ttantta txikitan bakantzea eragiten du.
|
|
|
Espainiako estatuan Elikadura segurtasuneko Agentzia
|
sortu
behar da elikagaien kontrolerako jarduerak koordinatzeko eta Administrazioari euskarri teknikoa eskaintzeko.
|
|
|
Hasteko, elikagaien ondoriozko toxiinfekzio baten ardura nori egotz dakiokeen edo ontziratutako produktu fresko baten etiketak nolako informazioa eman behar digun jakinda, esate baterako, erosteko unean erabakiak hartzeko laguntzaile eta, beste aldetik, elikagaien segurtasunarekin zerikusia duen arazorik
|
sortzean
behar bezala jarduteko argibide izango dugu.
|
|
|
a) Batez ere, muntaduntzat jotzen diren ikas estrategiak etengabe eta oharkabean erabiltzeko. Hau da, ikas estrategia horiek sistematikoki aktibatu, garatu eta sustatuko direla ziurtatuko duten baldintzak
|
sortu
behar ditu.
|
|
|
a) Estrategia sozialak eta konpentsazio estrategiak aztertu ahal izateko, ikas ereduak interakzio hein handiko egoerak
|
sortu
behar ditu, ikasleek hizkuntzamodu espontaneoan erabiltzeko aukera izan dezaten.
|
|
|
3 Zuk zeuk!: bakarkako lana egin behar dute; alde batetik, egoera horretanerabiliko luketen idazkia
|
sortu
behar dute, eta bestaldetik, nobelatxoaren atala garatu eta amaiera eman behar diote, nahi dituzten baliabideakerabiliz.
|
|
|
4 Antzeztu: binaka hirunaka, eskainitako egoeran sortuko litzatekeenelkarrizketa
|
sortu
behar dute, hasieran idatziz, gero ahoz (ikasleenarteko hizkuntz baliabideen trukea sustatzeko), eta atazetan aurrera eginahala, inprobisazio handiagoz.
|
|
|
Testuak erabili egin behar ditugu, ondo erabili gainera, emankorrak izatea nahi badugu. Prozedura egokiak
|
sortu
behar ditugu, gureeskolak nahi bezain arrakastatsuak izan daitezen. Eta prozedura horiek eraikitzeko, honako puntu hauek hartu ditugu kontuan:
|
|
|
Ala, entitate erreala duenak egin dezake bakarrik? Ez ote daegongo hor, gaztelaniazko la policia eta horren parekoa
|
sortu
beharra euskaraz?
|
|
|
Gaur egungo gizartearen merkantilismo eta erosotasunaren adibideak erebadira narrazio hauek, komunikabideek sortzen ari diren pasibotasunaren etaerosotasunaren ezaugarri. Hau da, literaturak ezinegona eta kezka
|
sortu
behar ditu, existentziaren arazoari galderak egin behar dizkio eta erantzunen bila ibili, liburuairakurri ondoren irakurlea, obra zein irakurlea aproposak badira, desitxuratutaedo osatuta, berrituta geratu litzateke, eta bilakaera moral edo espiritualaren esperientzia bizi luke; baina gaur egun idazten den literatura askok etaaskok azaleko erretratuak egiten ditu eta, asko jota, irakurleak aurretik dakienaberresten du:
|
|
|
Hau da, bigarren ikaskuntza motibazioan hasten da, eta motibazioa da bigarren etapan (hizkuntzaren ikaskuntza) ikaskuntza kostua mantentzen duena. Baina hizkuntzaren ezagutzaren handitzea, bertatik
|
sortu
behar duen lan espezifikoa da. Handitzen bada, motibazioaren nahikotasun maila mantentzen da.
|
|
|
Eurorako trantsizioa ere erraztuko du, eta ordainketa aurreratuko sistema bat jartzeko aukera emango die etxez etxeko banaketa edo etxeko konponketak egiten dituzten enpresei. Sistema horrek telefono mugikorra erabiltzen du titularra identifikatzeko, eta transakzioa zenbaki sekretu baten bidez baieztatzeko aukera ematen du, telefonoa aktibatzeko erabiltzen denaz bestelakoa.Akordioak ezartzen du bi sozietate
|
sortu
behar direla estandarra Espainiako eta Espainiatik kanpoko merkatuan ezartzeko. 7.000 milioi pezeta inguruko inbertsioa aurreikusi da.
|
|
|
Bere jardun printzipioak hauek dira: beste agentzia batzuekin lankidetzan aritzea, batzorde zientifikoak
|
sortzeko
beharra eta gardentasun irizpideekin lan egitea. Ahalmen exekutiboa oraindik ez dago zehaztuta eta Estatutuen garapenaren araberakoa izango da.
|
|
|
Gure herrian euskararen orainaz eta geroaz dugun adostasun soziala, kulturala eta politikoa sakondu nahi badugu, zubi lana egin beharra dago, elkarrizketa zabal bat antolatu beharra dago, gure egoera ulertzeko, ezagutzeko eta lantzeko loturak
|
sortu
beharra dago. Ezin dugu luzaro iraun mintzabiderik gabe elkarren artean:
|
|
|
Gogoan dut Pako Aristik Sautre la ETBko literatur saioko aurreneko denboraldiko" Solasa" sailari zuzendu zion komentario adeitsua (Gar a, VI): horrela —zioen— ez da (euskarazko) irakurzaletasunik bultzatzen;" jendeari irakurtzeko gogoak kentzeko edo zer ez duen irakurri behar esateko ez zegoela telebista programa bat
|
sortu
beharrik". Ez nago ados:
|
|
|
Unescon uste dugu iritsi dela hizkuntz erkidegoen arteko harreman gatazkatsuak gainditzeko ordua. Kultur giro berezia
|
sortu
behar dugu(...) Hizkuntz erkidego guztietako kideek aurki dezatela beste hizkuntza batzuk jakiteak dakarren plazera.
|
|
|
Izan ere, nola jokatu behar den kezka handia da. Aurrera egin behar da, batetik; eta bestetik, euskararen biziberritzearen aurka ez da erretxazorik
|
sortu
behar. Jarrera tinkoa eta aldi berean malgua nola uztartu.
|
|
|
Beste" txiringito" berri bat ez da
|
sortu
behar. Egungo OINARRIAK plataformaren inguruan joan daiteke, baina planteamendu zabalago batekin eta kontsentsu handiarekin," txip" batzuk aldatuz komunitate erdalduna gureganatzeko eta estrategia egokiak erabiliz.
|
|
|
Espazioan zerbait ezagutzeko, lerro bat, adibidez, hau marraztu egin behar da, eta, beraz, sintetikoki aniztasun jakin baten batasuna
|
sortu
behar da; eta ekintza horren batasuna aldi berean kontzientziaren batasuna izango da, eta horrela eraikitzen da eta ezagutzen da objektu bat, espazio determinatu bat. Eta honela lehenengoz apertzepzioaren jatorrizko batasunak ezagutzaren benetako objektuak eratzen ditu.
|
|
2002
|
|
|
Bailaretako belazeak erre dira aurten izotzekin. Esnea
|
sortu
behar eta ardiek aurkitzen dute, hala ere, han eta hemen, hortzak zeri luza. Udan ez bezala, egutera gozoan hor ikusiko dituzu, ospeletik ihesi.
|
|
|
Eta krisi honetatik, politikoa baino gehiago den krisi honetatik, ateratzeko, bide bakarra hori da. Kontsignak jarraitzeari utzi eta dinamika berriak
|
sortu
behar dira. Duela hogeita bost urteko aurrerapenaren gako bat horretan dago, nire ustez, orduan autonomo jokatzen zuela bakoitzak bere tokian.
|
|
|
Nire sufrimendua nik sortzen dut. Nire bizi kalitatea nik
|
sortu
behar dut, eta ez dut betiko promesarik egiten. Momentu hau goxatu behar dut, eta ez pentsatu bihar zer egingo dudan.
|
|
|
Zuzenkeria gramatikalaren presioak bestalde, segurtasun faltaren sentsazioa azaldu eta hedatu du eta honek gazte hizkera adierazkorra sortzeko bide posibleak itxi ditu, baita zonalde euskaldunetan ere. Gazte hizkera aberatsa eta freskoa
|
sortzeko
behar den askatasun giroa galarazi du hainbatetan hizkuntzaren gehiegizko kontrolak, baita hizkuntza kontrolik gabe gara zitekeen esparruetan ere, gazte belaunaldien euskararen erabileran eraginez, bada, gazteen artean euskararen erabilera indartzea nahi bada, besteak beste, norabide honetan urratsak egin dira.
|
|
|
HELBURUA ez da izaten umeek eta gazteek antzezlan klasiko edo garaikide batean beraiek antzeztu behar dituzten pertsonaiei dagozkien testua buruz ikastea. Aitzitik, ume eta gazte horiek pertsonaia baten karakterizazioan euren sormen gaitasuna garatzea, sentimenduak adieraztea, beste kideekiko harremana lantzea eta eurek
|
sortu
behar duten istorio bat komunikatzea izaten da xedea.
|
|
|
\ «Euskal kazetagintzak euskal kosmogonia propioa
|
sortu
behar du, irakurleari mundu erreferentzial konkretu bat eman behar zaio.
|
|
|
Aldi berean, ez du larruazala narritatu edo lehortu behar eta, biskositate hobezina agertzeaz gainera, urez erraz ezabatzeko moduko apar ugari
|
sortu
behar du, gizakiaren larruazalaren pH tik (5,5) gertukoa izanik.
|
|
|
Biskositate zuzen eta 5,5etik ahalik eta gertueneko pH faktorea horixe baita gizakiaren larruazalarena duela, urez aise suntsituko den apar ugari
|
sortu
behar du, larruazala lehortu edo narritatu gabe.
|
|
|
3.1 Sail euskaldunak
|
sortu
behar dira
|
|
|
3.2 Irakasgai berezituak
|
sortu
behar dira
|
|
|
Guk geuk konpromisoa hartzeaz gain, erakundeetan ere konfiantzazko giroasumatu behar da. Instituzio publikoek (Jaurlaritzak, Diputazioek eta Udalek) finantza eta lege ahalbideak
|
sortu
behar dituzte Unibertsitate euskalduna sortzekoeta garatzeko.
|
|
|
Beraz, funtzionario izatearen ezaugarri negatiboak gainditzeko ahaleginean, bereziki, menpekotasun ideologikoa, irakasteko askatasun baldintzatua, uneanuneko araudien menpe zinpean estatuaren zerbitzurako egotea...? hasteko, irakasle ez funtzionarioaren irudia definitu eta
|
sortu
behar dela uste dugu, beti erebetebehar eta eskubide berdinekin, baina izendapen hierarkikoaren ordez, lan baldintza duinak bermatuko dituen parteen arteko kontratu iraunkor batean oinarrituz.Zer esanik ez, mota desberdinetako irakasleek izango duten desberdintasun bakarraunibertsitatearekiko lotura egiteko kontratu edo izendapenaren izaera juridikolaboralean egongo da, lanari eta ekimenei dagoki... Dena den, funtzionario izatea guztiz definiturikdagoenez, de facto definiturik dagoen irudi bakarra izanik?, proiektu berrianegin beharrekoa, izaera laboraleko kontratuaren definizioa eta espezifikazioakzehaztea da.
|
|
|
Gure historiaren ondorioz, euskarazko material unibertsitario gutxi dago. Hori dela eta, material hori
|
sortu
beharrean gaude, itzulpenen bidez edo material berria prestatuz. Zoritxarrez, ez dago plangintzaorokor komunik Euskal Herri osorako, ezta marko egokirik ere horretazberba egiteko.
|
|
|
Erakunde unibertsitario nazional eraginkor bat
|
sortu
behar da. Erakundeunibertsitario hori unibertsitate guztietako ordezkariz (unibertsitateetako, hautetsiz?) osatuta legoke, Udalbiltzaren moduan.
|
|
|
Honek hiru ondorio dauzka, gutxienez: ikasleen behar sozialei erantzun behar zaie (ikasleek gelatikkanpo euskaraz komunikatzeko dituzten beharrei), gela barruan irakasleakerabilera testuinguruak
|
sortu
behar ditu (gelaz kanpoko testuinguruaksimulatzeko aukerak ematen dituztenak) eta, azkenik, euskara hizkuntzagutxitua izanik, teknologia berriak direla medio, testuinguru birtualak sortubeharko dira ikasleak eta irakasleak euskara eremu ezberdinetan erabildezaten.
|
|
|
Osatu beharreko bigarren alderdiak, esan bezala, zientzietatik didaktikaradoazen mugimenduekin du zerikusia. Horren gabezia hainbat autorek aipatzenbadute ere, Bronckart eta Plazaolaren (1996) proposamen zehatza dakargu hona.Autoreon ustez, proiektu didaktikoa ez da zientziatik
|
sortu
behar (goitik behera), hizkuntza baten irakaskuntzak formulatzen dituen galdera zehatzetatik baizik, hauda, irakaskuntzan sortzen diren beharretatik (behetik gora). Eta hori ondoko hiruetapatan hedatzen da:
|
|
|
Ez da, beraz, hego haizeak jo eta beste zereginik ez dutelakoan, gizartearen ikerketa ogibide dutenen inozokeria hutsa kategoria berriak
|
sortu
beharraren erronka. Bada ahantzi ezin daitekeen fenomeno bat:
|
|
|
Sistemari bere biziraupenak eskuetatik ihes egin ez diezaion, berak sortu dituen aukerak kontrolatzea ezinbestekoa zaio. Nortasuna, lehen ez bezala, norbanakoen eskuetan dagoen etengabeko eraikuntza izanik, sistema diferentziatuek euren batasuna bermatua manten dezaten kontrolerako bitarteko berriak
|
sortu
beharrean aurkitzen dira.
|
|
|
Gauzak horrela, tradizioarekiko loturak apurtzeak, eta ondorioz munduaz zehaztasun ezak, bere burua irudikatzea beharrezkoa egiten du. Berariazko euskarriak
|
sortu
behar ditu. Horrela uler daiteke uste/ nahi ez bezalako ondorioen jazoera.
|
|
|
1964ko abenduaren 23ko Plan Transitorio de Ondas Medias izeneko plangintzaren arabera, Uhin Ertainean emititzen zuten emisorek beste bat
|
sortu
behar zuten FMn. Horren ondorioz, COPEko emisorek bigarren bat sortu zuten dial berrian eta, hasieran, bietan programazio bera eskaintzen zen arren, beranduago programazio espezializatuagoa egin zen FMn, AMn programa konbentzionala eskaintzen zen bitartean.
|
|
|
Legez, FMko beste emisora bat
|
sortu
behar zutenez, emisora askok AMn emititzen zuten programazioa errepikatu egiten zuten hasieran, bigarren bide horretan, baina berehala konturatu ziren maiztasun berriak askotariko aukerak zabaltzen zituela, eta Estatu Batuetan arrakasta frogatuta zuen taxuera sartu zuten estatu espainiarrean: Top zerrenda edo irrati formula musikala deiturikoa.
|
|
|
Ohitura falta, bai entzuleen aldetik, bai esatarien aldetik. Irrati hizkuntza
|
sortu
beharra zegoen. Adibidez, oso barneratuta ziren klitxeak, eta esaldiak euskarara egokitu beharra zuten; hasierako kazetariek eta esatariek gaztelaniatik itzultzen zuten, batzuetan ez oso era egokian.
|
|
|
Autonomiaren inguruko eztabaidan euskal irrati baten premiaren inguruko debatea indartu zen arren, eskakizun horren aurrekaria aurkitu ahal izan dugu irratigintzaren hastapenetam. Hain zuzen ere, Gaceta del Norte izeneko egunkari bizkaitarrak Hego Euskal Herri osora helduko zen emisora bat
|
sortzeko
beharra azaldu zuen, T.S.H. sailean 1925eko urrian argitaratutako artikulu batean5.
|
|
|
Lortu behar duen lehen lehena da mintzakideak bere jarduna kontuan hartzea da; alegia, arerioak ontzat hartzea bere diskurtsoa; besteek entzutea, beste barik, horixe lortu behar du abiapuntuan limurtzaileak. Jardun horretan, igorleak duda
|
sortu
behar du entzulegoaren sinesmenetan, arerioen artean.
|
|
|
Informazio morfologiko bera eskaintzeko azpilexiko desberdinak
|
sortu
behar izan ditugu hainbat kasutan, mugatasunean batez ere. Honen arrazoia sinplea da:
|
|
|
Gainsorkuntza gertatzen da hizkuntzan existitzen ez diren hitzak sortu edo analizatzen direnean. Adibidez, euskaraz egin eta ten morfemak kateatzean egiten
|
sortu
behar da, baina sistema batean gerta liteke egiten zein* eginten onartzea (analizatzea edota sortzea) eta kasu horretan gainsorkuntza gertatuko litzateke. Deskribapen morfologiko sinpleetan gainsorkuntza eragin ohi da, baina deskribapen zehatzetan hori ekiditea da helburu nagusietako bat, batez ere sorkuntza egiteko erabiliko bada.
|
|
|
r ren sorrera gerta daiteke hiru edo lau zenbakiak deklinatzean. Sinplifikazio bat eginda, pentsa dezagun r
|
sortu
behar dela bokal baten aurrean, lema hauen deklinabidean. Erregela horrela geratuko da:
|
|
|
Dena den, arazo bat dago: lau adjektiboarekin betetzen da erregela, baina ez da
|
sortu
behar. Zein da irtenbidea?
|
|
|
Gure sistemarako 120 bat jarraitze klase sortu ditugu. Beti gertatu ohi den bezala, hauetako gutxi batzuek izen guztien morfotaktikaren berri eman badezakete ere, adberbioak lantzeko, adibidez, mordoxka bat
|
sortu
behar izan dugu, kasuan kasuan aztertu eta bakoitzak har zitzakeen morfemak bereizi behar izan ditugulako.
|
|
|
Gobernuz kanpoko erakundeek (GKE) Nazio Batuek Unicefen antzeko erakunde bat
|
sortzeko
beharra berretsi zuten atzo, Zahartzeari buruzko GKEen Munduko Lehen Foroan egindako lehen lanaldian. Helduentzako unicef baten sorrera atzo defendatu zuen, berriro ere, foroaren antolaketa batzordeko presidenteorde eta Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Konfederazioko (CECU) presidente María Rodríguezek.
|
|
|
Kontzentrazio horiek araztegiaren bidez kontrolatzen dira, eta araztegiaren funtzionamendua ez da gai izaten gehienetan substantzia horiek behar bezala ezabatzeko. Kaltetutako udalerrietako alkateek diote konponbideetako batek hornikuntza zerbitzuaren kalitatea bermatuko duen plan zuzentzailea
|
sortu
behar duela. Etenik gabeko hornidura eta kalitate oneko ura bermatzeko behar diren jarduera guztiak islatu behar lituzke plan horrek.
|
|
|
2 Usaina oso handia bada, komeni da tokitik berehala ateratzea eta inguruan dagoen pertsona orori ohartaraztea, hura ere atera dadin. 3 Usaina ahula bada, ez da surik edo txinpartarik
|
sortu
behar. Horretarako, ez da komeni fosfororik, tresna elektrikorik, argirik edo linternarik piztea gas usaina atzematen den eremuan.
|
|
|
Nazio Batuetako idazkari nagusia, Kofi Annan, ere fidatuta zegoen eta Johannesburg eko Goi bilera gauza garrantzitsu baten hasiera zela ikusi zuen. “Ez dugu horrelako hitzaldi batetik mirariak sortuko dituenik itxaron behar, baina konpromiso politikoa
|
sortu
behar du”, esan zuen. Rioko Lurraren aurreko Goi bilerari dagokionez (1992), Johannesburg ek “pobrezia murriztu egin du ingurumena babestearekin, eta aberatsak eta pobreak inplikatu ditu, orain eta etorkizunean”.
|
|
|
“Bi lesio genetiko mota daude. Alterazio hori gene bakar batean kokatzen den genea, halako moldez non gene horrek
|
sortu
behar zuen entzima edo proteina ezohikoa den edo ez den gertatzen. Horrelako gaixotasunetan bide bat irekitzen ari da azken urteotan etorkizuneko tratamenduetarako, eta horren adibide da, hain zuzen ere, Pomperen gaixotasuna”.
|
|
|
Zer da burdina? Burdina muskuluetako proteinak, hemoglobina (odoleko globulu gorrien proteina), hezurrak eta, gainera, energia
|
sortzeko
behar duen oxigenoa garraiatzen laguntzen dio gorputzari. Horren ondorioz, gorputzaren burdina maila osasuntsuek errendimendu fisiko eta mental ona lortzen laguntzen dute.
|
|
|
Aluminioa bezalako materialek kontserbazio egoera hobea ahalbidetzen dute. Lorategi bat zeharkatzen duten instalazioetan, ez da beste kable batzuekin interferentziarik
|
sortu
behar. Familia bakarreko etxebizitzetan lorategia zeharkatzen duten instalazioetan kontu handiz ibili behar da beste kable batzuekin ez nahasteko.
|
|
|
Unibertsitateek jakintza
|
sortu
behar dute
|
|
|
Unibertsitateek jakintza
|
sortu
behar dute
|
|
2003
|
|
|
Horretarako, irailetik aurrera, ikastetxez ikastetxe, Hego Euskal Herrian irakaskuntza teknikoa euskaraz jarraitzeko diren aukerak azalduko dituzte. Hegoaldean diren egiturak erabili nahi dituzte, ondoren gazteak Iparraldean enpresa berriak
|
sortzeko
behar bezala trebatu daitezen. Hezkuntekeko lehendakari den Beñat Castorenek Ipar Euskal Herrian industria bultzatzeko heziketa teknikoa bultzatu beharra dagoela azpimarratu du.
|
|
|
Baziren talde batzuk sekulako booma bizi eta urte osorako lana izaten zutenak, eta beste batzuk, aldiz, azken lanarekin arrakastarik izan ez, eta miseria gorrian hiltzen ziren. Askok horregatik ikuskizun berriak
|
sortu
behar izaten zituzten haurrentzat korrika eta presaka, ondo edo gaizki zegoen kontuan hartu gabe. Gu ez ginen horretara iritsi, baina nahiko garai larriak pasa genituen.
|
|
|
Aspuruk hartu du lan hori:" Orain 10 bat urte, Euskal Herrian herri aldizkarien fenomenoa hedatzen hasi zen, gure eskualdean ez zegoen ezer. Institutuko lagun batzuen artean ikusi genuen hemen halako zer edo zer
|
sortzea
behar beharrezkoa zela". 1995ean ikusi zuen argia Getxorako bakarrik zen kazetak.
|
|
|
Onak diranean zoriona ospatzeko, 13 Hemen, eta beste pasarte batzuetan ere, eta beste elaberrietan berdin, jotzen du urli eta berendi izen generikoetara. Batzuetan pertsonaia benetakoen anonimotasuna gorde nahi duelako, beste batzuetan, garrantzi handi bakoak izanik, egiantzeko izenik
|
sortzearen
beharrik ikusten ez duelako. txarrak diranean amildutako gogoa jasotzeko. Bainan etzuan inoiz edaten mozkorra arrapatzeko beste.
|
|
|
Baina hori lortzea oso zaila zela ohartu zen, pazienteak erresistentzia ugari aurkezten zuelako eta, beraz, galga horiei aurre egiteko sistema bat
|
sortu
beharra zegoen.
|
|
|
Gazteek beren baliabideak
|
sortu
behar dituzte, beren gaitasunak esperimentatuz eta egindako hutsak erantzun eraginkorrago eta egokiagoak ematen ikasteko aukerak direla sentituz.
|
|
|
Discman delakoen prestazioak dituzte (musikako CD normalak erreproduzitzen dituzte), baina haien gaitasun osoa ustiatzeko erabiltzaileak MP3ko bere CDak
|
sortu
behar ditu eta hartarako grabagailu bat eta software espezifikoa behar du.
|
|
|
Murrizketa hori handiagoa edo txikiagoa izan daiteke, eta, horren arabera, barneratze mota desberdinak ezarri dira, jarraian azalduko den bezala. Edozein kasutan ere, barneratzeak norberaren segurtasunerako giroa
|
sortu
behar du horretan parte hartzen duten guztientzat, dela profesionalentzat, dela araua hautsi duten adingabeentzat.been garapen psikologikoa behar beza Horregatik, nahitaezkoa da egotaldiaren baldintzak zuzenak izatea, adingalakoa izan dadin.
|
|
|
Honi guztioni loturik, hara zer irakurridiogun Fredric Jamesoni (2000: 13): ?(...) Merkatu librea ez da berez hazten; neurri esku hartzailesendoen bidez
|
sortu
behar da merkatu librea: lege jakin batzuk ezarri eta beste moduzko neurriakhartu behar dira hura sortzeko.
|
|
|
Zer nolako marko zehatzean kokatzen ditu dauzkan baliabide diskurtsiboak, bere mezua Zornotzako jendearengana heltzeko. Gizarte mugimendu bat ikertzen denean, erantzun behar zaie honako galdera horiei (McAdam, McCarthy eta Zald, 1999). Gizarte mugimendu batek giza baliabideaktopatzeko erreferentzia markoak planteatu behar ditu, hau da, aldatu nahi duenerrealitatearen diagnostikoa eta egiten duen pronostikoa, interpretatze eskemak,
|
sortu
behar ditu eta gero arazo zehatza eskema horietan enmarkatu (Casquete, 1998).
|
|
|
Txostena bera baino kritikoagoak izan ziren bildutakoek egindako iruzkinak. Gizarte presioa
|
sortu
behar zen unibertsitatea euskalduntzeko eta, lan horretan, ikasleek, irakasleek eta euskara batzordeek emandako sakakadaz gain, UEU bera presio taldea izan behar zen. Eskakizunak eta kritikak ez ziren mugatu behar euskalduntze prozesura, LRUk zekarren unibertsitate eredura ere zabaldu behar ziren.
|
|
|
Horretarako, UEUk araudi propioa landu behar zuen, antzeko lanetan ari ziren erakundeekin (UZEI eta Elhuyar) koordinazio handiagoa behar zen eta erakunde publikoen laguntza eskuratu behar zen. Hori guztia bultzatzeko argitalpen batzordea
|
sortu
behar zen.
|
|
|
Bide horretan, Iruñeko ikastaroez gain, Ipar Euskal Herrian antolatu behar ziren berriro; Nafarroan bertan urtean zehar irakasleen prestaketarako ikastaro bat antolatu nahi zen eta antzeko zerbait egin behar zen EAEn. Ekintza horietaz gain, bildutako batzuek beharrezkotzat hartu zuten Euskal Unibertsitatearen kontra egindako kritikak salatzea; eta, horretarako, agiri bat idazteaz gain, batzorde bat
|
sortu
behar zen unibertsitateetako zuzendaritzekin hitz egiteko.
|
|
|
Azkeneko bi atalek lotura zuzena zuten UEUren antolaketarekin. Zeuden sailak sendotu eta berriak
|
sortu
behar ziren; zientzia espezializazioan oinarritzen zelako, baina beraien arteko komunikazioa itxi gabe, diziplinartekotasuna bilatu behar zen, ahal zen neurrian. Beste atal batzuetan azpimarratu zen moduan, hemen ere, sailen irekitasuna eskatzen zen, eta hori lortze aldera, euskaraz lanean ari zen ahalik eta jende gehien biltzea izan behar zuten jomuga.
|
|
|
Egindako proposamenaren arabera, administrazioa eta irakaskuntza bereizi behar ziren. Sailburuak arduratuko ziren irakaskuntzaz, eta administrazio batzordea
|
sortu
behar zen UEU ren azpiegitura finkatzeko eta eraginkorrago egiteko. Idazkaritzako langileak eta Batzorde Zuzendarikoak izango ziren kideak eta arduraduna buruzagi ordea.
|