|
2000
|
|
|
Edozein modutan ere, oso argia da hizkera berezi hau
|
sortzeko
euskal literatura tradizionaleko zenbait testutara jo duela, eta" egungo osagarriekin eguneratzen saiatu", idazleak berak aitortu zuen bezala. (Iban, Amagoia:
|
|
|
a) Argitaratu gabe dagoen materiala() argitaratu. Oroit Euskal Herriko Unibertsitatearen babespean argitaratu zela urte horiei dagokien materiala, 1996an, baina A B letrak bakarrik kaleratu dira. b) Eusko Ikaskuntzan
|
sortu
euskal bibliografiaren atala, mundu guztiak artikulu eta liburuen erreferentzia paperean eta ordenagailuan eskura izateko. c) Jakina, Jon Bilbaoren Eusko Bibliographia osoa ordenagailu bidez irakurle eta ikertzaile guztien eskuetan ezarri behar da.
|
|
2001
|
|
|
Orain askok eta askok karlista dirudigu, bat batean foruzaletasun izugarria sortu baitzaigu, eta ni ez naiz, esango dizuet zergatik, oso foruzalea. Foruek ez dute
|
sortu
Euskal Herriaren partiketa, edo zatiketa, baizik Euskal Herriaren zatiketaren ondorio dira foruak. Gernikako arbola ez zen gurea, biz  kaitarrena zen, eta ez ere bizkaitar guztiena.
|
|
|
1876an agertzen dira dagoeneko moldez Hermilio Oloriz eta Arturo Campion; 1877an, Becerro de Bengoa. Urte honetan hasten du Manterola donostiarrak Cancionero vasco delakoa, eta 1880an
|
sortu
Euskal Erria aldizkaria, 1919an ondorengoak utzirik ahituko zena. Orain beharbada gehiago erabiltzen den Sallaberry mauletarraren bilduma, Chants populaires, 1870ekoa da.
|
|
2002
|
|
|
Euskal musikari gazte askok 1997an
|
sortu
Euskal Herriko Gazte Orkestran jotzea amesten dute. Bertan 16 eta 27 urte bitarteko musikariek soilik parte har dezakete, eta urteroko berriketen ondoren, 95 musikari geratzen dira.
|
|
|
Euskal irakurleak ez zeuden orduan sortzen ari ziren eleberri eta narrazioek eskatzen zuten irakurketa isil eta intentsibora ohituta, eta, eskolatzea batez ere espainieraz zenez, zaila zen euskal irakurleen kopurua areagotzea. Dena dela, XIX. mendearen amaieran
|
sortutako
euskal eskola bakanei Diputazioek 1920tik aurrera abiarazi zituzten auzo eskolen eta 1920ko eta 1930eko hamarkadetan ugalduz joan ziren ikastolen ekarria gehitu zitzaizkien. Euskararen irakaskuntzan egiten ari zen ahaleginaren adibide ditugu I. Lopez de Mendizabalek 1907tik aurrera argitaratutako liburuak, haien artean aipagarrienak Xabiertxo (1925) eta Umearen laguna (1920).
|
|
|
Inguma izenekoa UEUk
|
sortutako
euskal komunitate zientifikointelektualaren datu basea da. Bertan azken 30 urteetan unibertsitate mailakozientzia eta jakintza alor bakoitzean euskaraz ahoz eta idatziz ekoitzi denariburuzko oinarrizko informazioa eskaintzen da; euskaraz zer egin den eta nork eginduen azaltzen duen aipu laburra, alegia.
|
|
|
Ospitale unibertsitario bat
|
sortu
euskal lerro klinikoa bertan kokatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Etxeberri Sarakoak, Egiategik, Iztuetak eta Hiribarrenek zituzten proiektu historiografikoak aztertzean, honako ezaugarriak aurki daitezke. Batetik erdaraz
|
sorturiko
euskal diskurtso historikoekiko menpekotasuna. Etxeberri Sarakoaren lana, adibidez, Hego Euskal Herriko apologisten mito tubalisten eta kantabristen molde berekoa zen.
|
|
|
Horrez gain, fakultateetan
|
sortutako
Euskal Kultur Talde eta Mintegien funtzioa argitu behar zen, Agirrebaltzategiren ustez,
|
|
|
Bestalde, ez zen falta aldizkarian, jeltzaleek iraganean egindako lanaren aldarrikapena (Leizaolak
|
sortutako
euskal unibertsitatea 1936an) eta hori ahaztearen inguruko kexa.
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, Eusko Jaurlaritzak txorrota ixteko deliberoa hartuko du, ez da diru-laguntza gehiago izango. Momentu horretan, eta horretarako propio
|
sortutako
Euskal Media erakundearen laguntzaz, gobernuak filmen ekoizpenean parte hartuko du. " Loraldia bultzatu zuen gobernu berak lurperatu zuen euskal zinema.
|
|
|
Euskadi erresuma sortu eta hortan gelditu? Ala, Euskadi erresuma
|
sortuz
Euskal Herria salbatu eta heriotzatik begiratu. Separatistei berdin zaie pausu hau eman ala ez eman:
|
|
2005
|
|
|
Beraz hori guzia berrantolatu behar da. Egiturak sortu behar dira berriz dantzaren jabe egiteko, eta dantzaren jabe egitea da, bere historia jakitea, teknika jasotzea, inguruko teknika ezberdinak menperatzea, eta magma berri bat
|
sortzea
Euskal Herriko labela luketen dantzari eta estiloak sortzeko. Dantzari mamia eman behar zaio.
|
|
|
International Penen Kongresuan parte hartuko du lehen aldiz iaz
|
sortutako
Euskal Pen Klubak. Laura Mintegi elkarteko lehendakaria eta Lutxo Egia elkarteko diruzaina izango dira hilak 21a bitartean, Bled herrian (Eslovenia).
|
|
|
Izen berriez gain, 90eko hamarkadak bestelako berrikuntzak ekarri dizkigu. Euskal ipuin idazle berriek, lehenengo aldiz, beren mundu literarioak
|
sortzeko
euskal literaturako erreferentziak izan dituzte, aurreko hamarkadetan garatutakoak. Ipuin laburrak edo mikrorrelatoak idazteko joera zabaldu da, eta horrek estrategia narratibo berriak erabiltzea eragin du:
|
|
2006
|
|
|
Aterabidea Euskal Herri osotik etorriko da. Azken urteotan Iparraldeko laborantza munduan landu diren hainbat metodologiek lagundu dezakete zerbait berria
|
sortzen
Euskal Herri osorako. Nazio eraikuntza aipatzean beldur naiz zentzu batean baino ez ote den aipatzen, eta interesgarria litzateke ikustea, herri hau bere osotasunean hartuz, zein diren sortu ditugun baliabideak optimizatzeko ditugun sistemak, laborantzan nahiz beste lan esparruetan.
|
|
|
Euskara nahi zen landu, gaitu. Oraindik ez zen planteatzen kultura propio bat lantzea, pentsamendu propioa
|
sortzea
Euskal Herritik eta euskaraz.
|
|
|
Jakin Taldea (eta taldekoak) oso lotua eta ekintsua egon zen (ziren) 1972tik aurrera
|
sorturiko
Euskal Unibertsitatearen aldeko mugimenduan. Udako Euskal Unibertsitatearen (UEU) lehen ekitaldi akademikoa 1973an izan zen (abuztua, 28 iraila, 8), aurreko urteetan Baionako Musee Basquen egindako kultur asteen jarraipen gisa20 Lehen saioa IKASek antolatu zuen, Manex Goienetxe zuzendari," Euskaltzaindiaren babespean", J. Haritschelharrek dioenez.
|
|
2007
|
|
|
Jose Agerre, Domingo Agirre, Jean Blaise Adema, Pierre Broussain, Juan Bautista Eguskiza, Ramón Intzagarai, Pierre Lhande290 eta Raimundo Olabide; aranazaleen nahiak Olabideren alde nagusitu ziren, beraz. Hala ere, Jean Blaise Ademak uko egin zion euskaltzain izateko eskaintzari, gai ez zelakoan, lanpeturik egoteaz gain291; Martin Landerretche aukeratu zuten ordezko, Broussain eta Lhandek proposaturik292 Beraz, Iparraldeko hiru eta Hegoaldeko bost euskaltzain izendatu zituzten Hegoaldeko Diputazioek
|
sorturiko
euskal Akademiarako, euskalki guztiak ordezkaturik izateaz arduratuz.
|
|
|
Hiztun elebidunak gurean sortzen duen errealitatea ez da euskal errealitatea.Halako Euskal Herria izaki arrotza da euskaldunarentzat. Elebitasuna, izan ere, ezda osagarria, ez da erdarazko mundua
|
sortzeaz gain
euskal mundua ere sortzenduen jardun soziolinguistikoa, azken hau haren logikaren baitako eta izaerakobihurtzen duen gertaera suntsigarria baino. Gainerako euskal hiztunen, hortaz, iaeuskaldun gehien gehienen?
|
|
|
Euskal Komunitate Zientifikoaren datu basea. Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntzaz UEUk
|
sortutako
euskal komunitate zientifiko intelektualaren datu basea da. Bertan, azken 35 urteotan unibertsitate mailako zientzia eta jakintza alor bakoitzean euskaraz ahoz eta idatziz ekoitzi denari buruzko oinarrizko informazioa eskaintzen da.
|
|
|
Eta horrek guztiak eragin berezia dauka gaur egungo euskal gizartearen formazio sozialean. Azken urteotan izandako bilakaeran, hainbat faktoreren bat egitea badoa mobilizazio ahalmen berezia
|
sortuz
euskal gizartean: egoera sozio-politikoaren definizio intersubjektiboa egiteko saio diferente eta askotan paraleloak, sare eta talde informal ugari eraketa sozialaren oinarrian, eta horiexetan, askotan, izaten den orden sozialaren irakurketa kritikoa (Martinez 1998).
|
|
2008
|
|
|
* 2 Abertzaleen boz kopurua ohi baino gorago joanen da? Edo, beste modu batez errana eta kantonamenduetako bozei begira, ABk, Batasunak eta EAk
|
sortu
Euskal Herria Bai koalizioa aitzinamendu bat izan da?
|
|
|
Integrismoa nagusi zen garai bateko Barojaren antiklerikalismo amorratua ez da nahikoa bi munduen arteko, hau da, euskal munduaren eta Barojaren (edo Unamunoren) arteko haustura bere neurrian juzkatzeko. Zer gertatzen da Euskal Herri zaharra (ez Bilbo eta ez Donostia), baserri eta herrixketakoa, euskal giroko jende isil hura hain gertutik ezagutu eta hain gertu izan zituen Baroja hark hainbeste etsai
|
sortzeko
euskal politikarien eta kultura jendearen artean. Egia da izan zuela defendatzailerik, esate baterako Koldo Mitxelena, eta itzultzailea ere aurkitu zuela Jon Etxaiderengan.
|
|
|
Besugo. Gaztelaniazko hitza izengoititzat hartuta
|
sortutako
euskal oikonimoa: Besugorena> (Ziritza).
|
|
|
Hala ere, apaiz irakaslea ez bezala, Eleizalde alderdi gizona zen erabat, eta Sabino Aranaren jarraitzaile sutsua hainbat arlotan. Hola, adibidez, 1910 urtean, abandotarrak 1898an
|
sortutako
euskal pertsona izenak hartu eta Deun, ixendegi?
|
|
|
Beraz, hirietako euskaltzale erdaldunentzat euskarazko ikastetxe pribatuak landa eremuan sortzea nahi zuen (murgiltze sistema indartzeko seguruenik); hortik kanpo ere nonahi
|
sortzea
euskal ikastetxeak; irakasle partikular euskaldunak formatzea (etxirakasleak); eta estatuko eskoletan (erdal eskoletan), euskarazko ikasgai ahalik eta gehien sartzea («gure izkereari lekut, so on bat egitea»). Ez zen inor geratu behar euskarazko irakaskuntzarik gabe.
|
|
|
Eskualduna astekariaren iraileko lehen zenbakian ere presentzia nabaria eduki zuten Donibane Lohizuneko, eskualdun bestek? 37 Izatez, kronikaren muina Albert Goienetxek irakurritako hitzaldi biren testuak dira. Lehenengoak, frantsesez eta luze xamarra, Anton Abadiaren omenez ospatu zen bazkarian esandakoa biltzen du, besteak beste Abadiak
|
sorturiko
euskal jaien berrogeigarren ekitaldia zela gogoraraziz. Bigarren testua, euskaraz eta berau ere nahikoa luze, zuberotarrei egin zien, pherediku ederra?
|
|
|
EHU barrutik ezagutzen duen edonork ondo asko daki EHUtik ez dela inoiz
|
sortuko
Euskal Unibertsitatea, lehenik eta behin, lurraldearen arazoagatik, baina baita izaera juridikoagatik, ibilbide historikoagatik eta borondate politiko ezagatik ere.
|
|
2009
|
|
|
Aritz Aranburu (Zarautz, 1985/08/30) kirol honen historian
|
sortutako
euskal surflaririk onena da, zalantzarik gabe. Nazioarteko lehen norgehiagoka 14 urte zituela irabazi zuen, eta 2004 eta 2005 urteetan, munduko 5.a eta Europako txapeldunordea izan zen juniorretan.
|
|
|
Deigarria da ikustea oroimenaren inguruko kezkak ez duela
|
sortu
Euskal Herrian azken urteanargitalpen esanguratsurik, tokiko omenaldi eta ikus entzunezko batzuk gorabehera. Espainiakoiparraldeko ikuspegi orokorra eman nahi duen lan kolektiboak ere atal bakarra eskaintzen dio EuskalHerriari, apaizei buruzkoa eta ez du datu berririk ematen.
|
|
|
XX. mendearen hasieran, Ibaizabal astekariak jorratu zuen herrietako informazioa euskaraz eta prentsan eredu bilakatu ere; informazio lokala zaintzearenardura, gerora
|
sortutako
euskal aldizkari ia guztietan errepikatuko baitzen.
|
|
|
292), «kultur munduan du menturaz eragin handiena izan Enbata k». Azpimarragarria da adibidez Mikel Laboak nola aitortu izan duen Embataren izenean Ximun Haranek
|
sorturiko
euskal disko bildumari esker ezagutu zuela euskal kantua. Antzerki munduak eginiko ibilbidean ere Enbatak eraginik izan zuela esan daiteke Arbelbideren arabera; Matalas eta Orreaga lanak ez zirela kasualitatez sortu deritzo berak, ezta Euskal Dantzarien Biltzarra bera ere.
|
|
|
Gai honen hastapeneko hausnarketak, zeintzuen arabera emigrazioa arazo demografiko soila baitzen, aspaldiko bidean geratu ziren, perspektiba berriei tokia utziz, eta mintegi honen hitzaldien edukia horren froga garbietako bat da?. Euskaldunen emigrazioaren zergatientzat oraindik erantzun argi eta erabat adosturik aurkitu ez badugu ere, horren ondorio historikoak aztertzeari ekin diogu ikerketa munduan, batez ere Ipar eta Hego Ameriketan Europako immigrazio masiboa hartu eta onartu zuten nazioetan
|
sortutako
euskal kolektibitateen izaera eta nondik norakoak.
|
|
|
Enrique de Bilbaok, Euskal Erria euskal etxe berriaren lehenengo batzarrean egon ondoren, ideia bat atera zuen handik: euskal etxe berria EAJren ideologiatik
|
sortutako
euskal etxe bat izango zela. Hori ikusita, Euskal Erria euskal etxea sortu zutenen ideologia nolakoa zen azaltzea beharrezkoa izango litzateke.
|
|
|
Egunkaria
|
sortu aurretik
euskal gizartean eztabaida zabala eman zen, Uriaren arabera: Euskararen mundua txikia da, baina mundu hartako denok hartu genuen parte.
|
|
|
Halaber, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak Euskadiko webgune eta fitxategi elektronikoak jasotzea eta zabaltzea erabaki du. Kontua da, orain lehen bezala, Euskal Herrian ez dagoela ekoizpen digitala jasoko duen erakunderik; oraindik ez da
|
sortu
Euskal Liburutegi Nazionala, eta hortaz, ez dago euskal ekoizpen digitala jasotzeaz arduratzen den erakunde nagusirik. Aurreko artikuluan argi samar geratu zen digitalizazio politika planifikatua eta koordinatua edukitzeak daukan garrantzia edozein herrirentzat; eta, bereziki, liburutegi nazionala izateak, liburutegi digitalaren ardatza izan dadin, gure inguruko herri gehienetan gertatzen den bezala.
|
|
|
Trantsizio espainiarretik ondorioztatu den egoera paradoxikoa da, gutxienean: izan ere, EAE
|
sortzeak
euskal nortasunaren aitortza dakar berarekin, baina nortasun horren adierazpenetik haren osagai historiko bat errotik ateratzen du. Horrela, esan dezakegu banaketa sekundarioak banaketa primarioak betikotzeko tresna eraginkorrak direla.
|
|
|
Eta, Kirmen Uriberen liburuaz harago, sarien inguruko eztabaida serioa mahai gainean jarri behar dela erakutsi du. Gaur egun, bistan da, sarien politikak arrakalak baino ez ditu
|
sortzen
euskal literaturan. Ikusmira desenfokatua proposatzen du, eta zerumuga iluntzen du, ezkutatu arte.
|
|
2010
|
|
|
Eta hirugarrenik, Euskadiko Ezkerraren ustez, EIKEk. Euskal Eskola Publikoaren kontrako estrategia? zekarrelako, bi sare
|
sortuta
Euskal Eskola Publikoaren aldeko estrategia, desaktibatu, egiten zuelako.
|
|
|
Aitzolen funtsezko ekarpenetako bat izan zen ohartaraztea euskal literaturak eta euskarazko liburuek hedapen sistema behar zutela. Sistema hori
|
sortzeak
euskal lirika berria ezagutarazteko beste esparru batzuk eratzera bideratu zuen. Aitzolek kritika kartsua egin zuen eta askotan izan zen eraginkorra.
|
|
|
Eta begira, ondoren, aurreneko Perona horri. Ez ote lezake ezustekorik
|
sortu
euskal matronimiaz adituak diren filologoen artean. Besteak beste, Peronea bera, izan bailiteke inoiz, emazteki izen horretatik sortua, eta ez derrigor beti Pero+ enea hartatik:
|
|
2011
|
|
|
Eterio Ortega Santillanak idatzi eta filmatutako lana gaur estreinatuko da Zinemaldiko Zabaltegi sailean. Zuzendari espainiarrak Elias Kerejeta ekoizlearen ideia batean oinarrituta egin du filma, eta honen estreinaldiarekin, amaitutzat eman dute bien arteko kolaboraziotik
|
sortutako
euskal gatazkaren inguruko trilogia. Hau baino lehen, Ortegak Asesinato en febrero (2001) eta Perseguidos (2004) zuzendu ditu, ETAren biktimei buruzkoak.Ikuspegi desberdinetatik, filmeko pertsonaia guztiek ideia berari heltzen diete, Ortegaren arabera.
|
|
|
Iker Ortiz de Zarate aktore gasteiztarrak
|
sortutako
Euskal Antzerki eta Dantza Konpainia New Yorkeko Cervantes Institutuan izan da lehen aldiz, Oscar Wilde idazle irlandarrak kartzelan idatzitako eskutitzaz osatutako De profundis lana taularatzeko.
|
|
|
Eta agian lilura horrek harrapatuta, familia Iruñera aldatu zenean zinema mundura gerturatu zen pixkanaka: 1977an
|
sortutako
Euskal Zinemagileen Elkartearekin harremanetan egon zen eta 1979an Txantrea auzoko 40 bat lagunek Txantreako Lankideen Kooperatiba eratu zuten, zinemari lotuta. Salesianoen ikastetxeko irakaslea zen garai hartan eta elektronikako hainbat lan ere egiten zituen; Euskadiko Mugimendu Komunistan (EMK) militatu zuen, eta hilabete eman zuen kartzelan.
|
|
|
Jomuga, helburu eta bitarteko desberdinak zituzten, eta batzuen ekimenak gizarte zabalerako ziren moduan, beste batzuek, berriz, eragin esparru txikiagoa eta zehatzagoa izan zuten. Adibide bat jartzearren, 1979an
|
sortutako
Euskal Herrian Euskaraz (EHE) elkartearen asmoa Euskal Herriaren euskalduntzea zen, hain zuzen ere Euskal Herrian euskaraz bizitzeko (Ezkerra eta Fernandez, 1995). Beraz, euskal gizartearen luze zabalari eragin nahi zion mugimendu honek613 Bestalde baziren maila jasoan ari ziren elkarte eta erakundeak, hala nola Euskaltzaindia, UEU, Elhuyar, UZEI, 70eko hamarkadan edo aurretik sortutakoak, baita 80ko hamarkadan sortutako EIE, EIZIE eta abar.
|
|
|
Lojendioren hitza noiz eta nola gauzatuko zen itxaron gabe, Txillardegi Baionan euskal kultura sustatzeko
|
sortutako
Euskal Idazkaritzan euskararen batasunerako oinarriak lantzen hasi zen. Beraz, Euskal Idazkaritzaren esparrua kulturgintza bazen ere, azkenean bere egiteko nagusia euskararen batasunaren inguruan ardaztu zen, Txillardegiren gidaritzapean.
|
|
|
Laburbilduz, 1969an sortutako Bilboko Unibertsitatea, gerora
|
sortutako
Euskal Herriko Unibertsitatearen ernamuina izan zen. Oso urte gutxiren buruan Bilbokoak hazkunde prozesu itzelak bizi izan zituen, barrutiaren zabalpena, ikasle kopuruaren hazkundea baita aurrekontuaren igoera ere.
|
|
|
Hala, mintegiaren zeregin nagusia euskara ikasteko ikastaroak antolatzea izan zen. 1978an
|
sortutako
Euskal Irakaslegoa institutuak bere gain hartu zuen aipatutako euskara eskolak, eta «ordurararte Euskal Kultur Mintegiaren bitartez bertoko ikasle unibertsitariarentzat antolatzen ziren euskara ikastaroen ardura bereganatzen du» (Aranzadi, 1995: 529).
|
|
|
Oro har, unibertsitatean 70eko hamarkadan
|
sortutako
euskal kultur taldeak oso ezezagunak dira, nahiz eta eragile funtsezkoak izan ziren euskara unibertsitatean sartzeko. Kultur taldeak ezezagunak dira, oraindik ez direlako sistematikoki ikertu eta garaiko dokumentazio askorik ez delako gordetzen, taldeek unibertsitarioen topagune izaera zutelako, eta ez zutelako erakunde bizitza burokratizaturik, ez aldizkaririk, ez jarduera programa trinkorik ere.
|
|
|
(1) lege markoak eta lege mugak, (2) identitate kodeak: identitate kolektiboak eta marka identitatea eta (3) izendatze praktikak eta eratze kodeak (edo nola
|
sortu
euskal marka bat).
|
|
|
Nolanahi ere, 360.000 e inguruko inbertsioa egin du Larramendi Bazkunak.Rikardo Arregi aldizkaritegia Euskal Herri osoan euskara hutsez argitara emandako egunkari eta aldizkarien bilduma da, eta euskarazko kazetaritzaren gordailu eta ikergune izateko xedez sortu zuen Larramendi Bazkunak orain 17 urte. Orain arte bilduma osatzeari ekin zaio eta egoitza berri hau emanez ikergunearen xedeari ateak zabaldu nahi zaizkio, milaka alek osaturiko bildumarentzat egoitza duina emateaz gain.Bestetik, Beterriko Liburua literatur aldizkaritik
|
sortutako
Euskal Literaturazaleen 111 Akademiak –Euskal Herri osoan jada 173 akademiakide dituenak– behin behineko egoitza ere Arantzibia plazan izango du.Zabaltzeko ekitaldian, Larramendi Bazkuneko lehendakari Jon Unanuerekin batera, Andoaingo alkate Ana Carrere eta Eusko Jaurlaritzako Euskara Sustatzeko zuzendari den Begoña Muruaga hizlari aritu ziren.AdierazpenakJon Unanue, LARRAMENDI BAZKUNA... “Aldizkaritegia sortu genuen geneukan bildumaren inguruan prentsa idatziaren ikergunea osatu nahi genuelako, horixe zen xede nagusia.
|
|
|
Aipatu dugu berezitasun bat: 60 hamarkadatik aurrera
|
sortutako
euskal musika herrikoi berritzailearen barruan kanta zaharrek izandako presentzia. Ordura arte, kantu horiekin gertatutakoa guztiz normala da inguruarekin alderatzen denean:
|
|
2012
|
|
|
Bide batez esanda, karga metaforiko handikoa izan zen etxearen irekidurei aho itxura ematea, oihal gorriak mingainak balira bezala erabiliz edo, agian, boteretsuen kontura isuritako hainbeste jenderen odola sinbolizatuz. Anartean, Iñigo Aranbarrik sortutako testuek hainbat kontu aletu zituzten Euskal Herriaren historia eta nortasunaren inguruan, eta, batzuk aipatzearren, indar handikoak izan ziren burdinaren gainean eratutako goi burgesiari buruzkoak, Hego Amerikan
|
sortutako
euskal izeneko diktadore odoltsuen aipamena, etxearen, edozein etxeren, barne funtsaren analisia, lehenagoko eta oraingo immigrazioaren azterketa eta, zelan ez, Gabriel Arestiren eta beste zenbaiten aipu mamitsuak.
|
|
|
Nor horiek gainera objektuekin endredaturik bizi izan diren subjektuak dira; horregatik ere, objektu horiek artefaktuak izan direla esan dezakegu: diskurtso, praktika, sinbolo, gertaera, narrazio eta horiek denak subjektu gorpuztu direlako. kate luze hartan, inoiz izandako euskal zeraren arrastoan, joan dira
|
sortzen
euskal subjektu berriak. Ni euskalduna esan duen orok neurri batean edo bestean diskurtso horietatik (prêt à portereko modaz lepo zeuden armairuetatik) hartu du zer jantzi eta nola eman zentzua euskalduntasunari.
|
|
|
Bi idazle horiek bultzatu zuten Orixe Mireio euskaratzera. Espainiako gerra zibilaren aurreko hamarkadan
|
sortutako
Euskal Pizkundea izeneko mugimendu kulturalaren bultzatzaile garrantzitsuenetakoak izan ziren Aitzol eta Lauaxeta. Aitzolek, ondo aztertua zuen literaturak zer nolako zeregina bete zuen Europa barruko hainbat gutxiengo nazionaletan. Finlandia, Belgika, Provenza, Katalunia?
|
|
|
Azken batean, mendebaldeko buruzagi politiko eta herri ordezkarien artean, euskal nortasun politikoa dei daitekeena lantzen eta osatzen joan zen. Irurac bat izeneko egitasmo eta bandera, hiru Aldundiek batera
|
sorturiko
euskal egitasmoak, aktak sinatzeko zigilua ere, borondate eta ildo komuna erakusten du, bai kanpora begira, hau da, Erresumako buruzagitzara begira zein barrura, barne egituraketa administratibora.
|
|
|
xix. mendearen erdian asmatu eta
|
sortutako
euskal kulturgintzaren zutabeetariko bat izan zen. J.E. Delmas erabat txertaturik zegoen garaiko euskaltzaleen sarean (A.
|
|
2013
|
|
|
Mende batzuetan behintzat, ez da horren zaila izango, delako, sistema de normas literarias, en sarrera zedarritzea. Arau horien hedapena, dibertsifikatzea, askotarikotzea arakatzeak, berriz, ez du joko gehiegirik eragingo idazlan profanoek osatzen duten corpus laburrarengatik; izan ere, dagoeneko adierazi den moduan,
|
sortutako
euskal produkzio literarioa bizirik iraun duena baino zabalagoa izanagatik, eskura geratu den dokumentazioa bakarrik da erreala, eta horren argitan, Lazarragak edo Etxeparek indarrean jarritako arau sistemek ez zuten ez hedapen, ez dibertsifikatze handirik izan. Ezta Oihenartenak ere.
|
|
|
Ikastolen bultzadatik
|
sortutako
Euskal Unibertsitate autoeratu bat hipotesi moduan har daiteke. Demagun posibilitate moduan.
|
|
2014
|
|
|
«Nik uste dut hemen kapital sinboliko berri bat dagoela. Aresti saiatzen da, eta lortzen du, nik uste dut, garai berri baterako kapital sinboliko berri bat
|
sortzen
euskal poesian, eta euskal kulturarentzako». Eta hor harria, eta hor ura, eta hor sua, eta hor Zorrotza, eta hor Anton, eta hor Gilen, eta hor baita ETA ere.
|
|
|
Irakaskuntza munduan behin baino gehiagotan Elizak aterbetu ditu ikastolak, bainan elebidunak
|
sortzearekin
Euskal Haziak aitamen elkarteko lehendakariak erran zigun ez zirela BAB-rako eginak. Aintzinatu gara geroztik bainan Baionako publikoan %10, 7 elebidunean direlarik, %0, 7 baizik ez Elizakoetan (10 haur lerro lerro).
|
|
|
Hauteskundeak egin dira Buenos Airesen, Iparraldeko Euskal Etxe edo Centre Basque Francais delako elkartean. 1895ean
|
sortu
euskal etxe honek ez du lehendakaria aldatuko eta segituko du lan hortan orai arteko Ernesto Cornejo Saraviak, baina lehendakariorde berria hautatu dute Cesar Arrondo euskaltzale ezagutua. Segitzen du, bestenaz, Norma Rios-ek idazkari prestuak.
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, Berasategik nabarmentzen du berton jaiotakoen eta kanpoan
|
sortutako
euskal herritar gazteen artean alde handia dagoela erabilerari dagokionez. Kulturartekotasuna lantzeko gune estrategiko izan behar dute haur eta gazteentzako komunikabideek, adin tarte horietan baita aniztasuna beste ezeinetan baino nabarmenagoa.
|
|
|
Hiru kalifikazio horiek, berantiarra, urria, guztira hartuta ez oso goi mailakoa? aplika dakizkioke zehaztasun nahikoz hastapenetatik, hots, Behe Erdi Arotik, XIX. mendearen erdialdera arte
|
sortutako
Euskal Literaturari, aldi horietan ezaugarriok garbi, gordinki, nabari baitira, oro har. Ezin dira horrenbesteko zehaztasunez aplikatu, ordea, XIX. mendeko bigarren erdian eta XX.eko bi lehenengo herenetan sortutakoari, eta nekez, jada, XX. mendeko hirugarren herenetik gaur artekoari.
|
|
|
Euskarazko albiste plataforma digital bat
|
sortu
euskal Pirinioetan: egoera, kezkak eta aukerak
|
|
|
Horrekin batera, bestelako bermerik ere ikusten diote Euskal Bideari. Izan ere, estatu egiturak
|
sortzeari
Euskal Herrian aspalditik ekin zitzaiola diote, horren eredu liratekeelarik euskal hezkuntzarako sortutako ikastolak ala euskararen biziraupenerako euskalgintzak ehundutako sare zabala. Horietan guztietan giltzarri, gizarte zibila izanik, prozesu eraikitzailean ere berdin ikusten dute EH Bildun.
|
|
|
Asko dira nor horiek, jarioa da euskal subjektuen izatea, neurri batean, euskaldun subjektua izatea joairaren gainean euskaldun irautea lortzen baitute. Kate luze hartan, euskal Zeraren arrastoan, joan dira
|
sortzen
euskal subjektu berriak. Ni euskalduna esan duen orok neurri batean edo bestean diskurtso horietatik hartu du zer jantzi eta nola eman zentzua euskalduntasunari.
|
|
2016
|
|
|
Hauexek ziren Patri Urkizuk ekarri zituen bere hitzak gaztelaniaz: ...vascas no se fié al patriotismo del público el éxito de aquellas, sino que se procure obtenerlo mediante el concurso de cuantos medios ofrece el arte para el mayor esplendor de las representaciones dramáticas.... Antzerkigintzaren garapenean eta geroaren antolatzeko garaian garrantzizko beste paper bat hartu zuen Altzagak, Abelino Barriola eta Lucas Zulaika Donostiako hautetsiei esker, 1915ean
|
sortu
Euskal Iztundearen ardura hartu baitzuen.
|
|
|
Azken urte hauetan proiektu berriak proposatzen ari dira, bai eta arrakastaz garatu ere: ...teizko Oihaneder euskararen etxea (oraingoz Gasteiz antzokiaren hanka falta badu ere); tokian tokiko informazioa, anitza eta euskaraz eskaintzen duten Aiaraldea komunikazio leihoa, Hala Bedi irratiaren euskara hutsezko bigarren frekuentzia, Alea aldizkaria eta alea.eus ataria; mintzalagunak, Arabako Bertsozale Elkarteak martxan jarritako Kuadrilla arteko bertso ekimenak, Lautadako bertso eskolatik
|
sortutako
euskal ekosistema, Gasteizko zenbait auzotan sortzen ari diren euskara elkarte berriak; Baratza edo Gazte Goza Tope modukoak, non euskara eta arte adierazpen bide berriak uztartzen diren; Arabako Errioxan, Durangoko azokarekin batera, lehenengo euskal liburu eta diska azoka antolatu izana; Gasteizko jaietan Zeledon euskaraz jaitsi zela ezin ahaztu, eta abar luze bat.
|
|
|
Pello Irujoren alargun Maria Elena Etcheverry buru, belaunaldi berri bateko kolaboratzaile taldeño bat hasi zaio laguntzen Maria Elenari, tartean Mariana Fernandez Castelli errientsa euskal argentinarra eta Nevada Renoko Euskal Ikasketetako zuzendari den Xabier Irujo irakaslea. Ez da batere gaizki 1942an
|
sortu
euskal argitaletxeari aldaxka berriak hazi eta loretzen segitzea. Zorionak HERRIAren irakurle den Etcheverry eta Ekin eko laguneri!
|
|
|
SAO PAULO, BRASIL. Sao Pauloko Euskal Alkartasuna Brasilgo euskal etxeetarik da, 1959an sorturik herrialdeko zaharrena. Pilar Garcia Alava gaztea, Sao Paulon
|
sortu
euskal brasildarra du egun lehendakari, elkartea berritzen eta aktibitate berriak antolatzen eta biziarazten enseatzen ari den beste emazte puxanta. Abian ezarri duen ekimenetarik da Sao Pauloko euskal brasildar egutegi kalendrera," euskara portugesa lehenengo egutegia", berak irria ezpainetan harro aurkezten duenez.
|
|
|
Erakunde humanitario baten kondu zen harat joan.
|
Sortzez
Euskal Herrikoa da bainan dio ttipi ttipitik ukan duela Afrikarateko tirria. Eta han ezagutu duen familia batekin, arotz kastakoa, harreman sarkorrak lotu zituen, bereziki Ina emaztearekin, hau bere bigarren ama bilakatzeraino.
|
|
|
ETA, Historia iruditan, Oraintxetan eskuratu dugu. Liburu horrekin, XX. mende erditsutan
|
sortutako
euskal erakunde armatu horren ibilbidea nahi izan dute erakutsi, 1951 eta 1978 urte bitartekoa, argazkien bidez, kazetaritzatik eta historiografiaren begiradatik haratago so eginez. Erakundearen biTakaera eta garapena ulertzeko gakoak eskaintzen dituen obra egokia.
|
|
|
Presondegietarat martxak
|
Sortuk
euskal presoak dauden estatu espainiarreko eta Bretainiako Rennes kartzelara martxak antolatu ditu: orotara 4 mila jende hurbildu dira espainiar estatu ala Frantziako 48 presondegitara 70 bat autobusetan.
|
|
2017
|
|
|
Alde batetik, Euskal Herritik kanpo sortu eta bertan aplikaturiko Zuzenbidea izan dugu eta dugu, Madril eta Pariseko botere zentraletatik. Baina, bertan
|
sorturiko
euskal Zuzenbide propioan ere, Zuzenbide forala batik bat, euskararen presentzia hutsaren hurrengoa izan da.
|
|
|
«Telebista albistegiak eta errealitatearen errepresentazioa» (Arana, 1992), «Perpaus adjetibalak albisteetako testuetan» (Larrazabal, 1993), «Telebista albistegiak: diversitas inter pares» (Arana, 1996), «Iraganeko jazoerak zelan hurbildu narrazioan eta albistegietan» (Larrazabal, 1996), Maria Gonzalez Gorosarriren tesiaren laburpena (2012), «Euskarazko albiste plataforma digital bat
|
sortu
euskal Pirinioetan» (Bidegain, Zuberogoitia & Egaña, 2015) eta «Idatzizko albisteen ikus entzunezkotzea» (Deogracias Horrillo, 2015).
|
|
|
Bidegain, E.; Zuberogoitia, A. & Egaña, T. (2015): «Euskarazko albiste plataforma digital bat
|
sortu
euskal Pirinioetan: egoera, kezkak eta aukerak», Uztaro, 94, 21
|
|
|
Frankismo garaia: 1975 aurretik
|
sortutako
euskal hedabideetatik 4 soilik zeuden bizirik 2000 urtean.
|
|
|
Bihartik aurrera egitarau berritzaile eta oparoa ekarriko du Loraldia euskal kulturaren jaialdiak. Deustun
|
sortutako
euskal kulturaren festan 150 artistek hartuko dute parte eta 30 ikuskizun eta bi ekoizpen propio plazaratuko dituzte.
|
|
|
LURRIKARA TXILEN. Txileko Valparaisoko Eusko Etxeak oharra pasa digu, argiturik joanden astelehenean heien inguruan jasan zuten 6,9 graduko lurrikarak ez duela kalterik
|
sortu
euskal etxean edo euskal komunitatean. Lurrikara arratsaldeko seiak eterdietan senditu zuten.
|
|
|
Etxe hortan iragan baita T.I.G.A. proiektua asmatzeko bilkura nagusia, Jean René Etchegaray lehendakariak bezala, Martine Bisauta eta Michel Etchebest lehendakari ordeek argiki erran dute idatzi egitasmo orokorra, Parisen berexia izan edo ez, abiapuntu bat dela hurrengo hilabetetan sakondua izaiteko. Aurten
|
sortu
Euskal Elkargoak bultzatu ekimenak, Lapurdiko hiritarrak erakarriz, Baxenabarreko, Xiberoako gaitasunak eta beharrak kondutan hartzeko asmoa du. Ezin ukatua, azken urte hautan auzapez gehienen jokamoldea herritarren nahiari ideki eta hurbildu dela.
|
|
|
Udako opor tenoreak joanik larrazkenean sartu berria den Argentinan, iragan astean hasi ditu 2017 ikasturteko ekitaldiak Buenos Airesko Centro Vasco Frances edo Iparraldeko Euskal Etxeak. Argentinar hiriburuan 1895ean
|
sortu
euskal elkarte hunen aktibitate guziak emeki emeki joanen dira berriro ere abiatzen eta azkartzen. Iragan asteko asteazkenean, Carlos Gabilondo koordinatzaile duen Euskal Zinema Ibiltariaren txanda jin zen eta urteko lehenengo saioan, film labur bat eta ‘Gure sor lekuaren bila’ dokumentala eman ziren.
|
|
|
Gaitzeko haur andana biltzen da, adin guzietakoak, eta arras serioski euskal dantzen ikasteari entseatzen dira. Hor behar dut aipatu hemen
|
sortu
euskal amerikarrak direla dantza erakasleak eta gaitzeko lan ederra egiten dutela, bigarren belaunaldiko euskal amerikar gazteeri gure dantza eta kultura berezia erakasten baitiote. Segur badituzte mereximenduak, berek Ameriketan bereganatu duten kultura berezia beren ondokoer erakasten baitiote eta hori gaitzeko nahikariarekin.
|
|
|
Antzerki, dantza, musika, literatura eta zinema munduko 150 sortzaile baino gehiagoren obrak ikusten dira. Mikel Martinezek eta Patxo Telleriak
|
sortu
Euskal musikaren benetako istorioa antzezlanaren estreinaldiak abiatuko du jaialdia, eta Mikel Urdangarinen Margolaria diskaren aurkezpenarekin bururatuko da.
|
|
2018
|
|
|
Aro berri bat sortzen ari zela dio Baigorriko gaiteroak. 80ko hamarkada hasieran baitziren
|
sortu
euskal irratiak, kultur etxeak. Orduan ziren hasi kultur asteak antolatzen, Ipar Euskal Herriko gune desberdinetan.
|
|
|
Hiriburu argentinarreko Iparraldeko Euskal Etxeak bete berriak ditu apirilaren 1ean 123 urte. 1895ean
|
sortu
euskal etxeak afaria egin du aste huntan, asteazkenean, bere egoitzan, 123 urte horien karietara eta Mikel Garikoitz etxeko zaindari izendatu zutela 70 urte bete direla ospatzeko.
|
|
|
Kanpoko ordezkariek ez dute hitza hartu, arratsaldean Aieteko agerraldian adierazpenak eginen zituztela eta, gauza bakarra Brian Currin-ek eskertu du Baionako auzapeza inplikatu delakoz Euskal Herriko gatazkaren konponbiderako izan diren urrats desberdinetan. Baionako auzapezak du hitza hartu, oroituz duela 7 urte Donostian iragan zen Aieteko ekitaldian parte hartu zuela, esperantza handiak
|
sortuz
euskal jendartean. Etchegarayren hitzetan" orduan ez zuten denek sinesten egingarri zenik" edo" ez zuten denek desiratzen egiten ahal zenik".
|
|
|
Kalera Kalera dinamikak eta
|
Sortuk
euskal presoen eskubideen aldeko hainbat mobilizazio iragarri dituzte, apirilaren 17tik 21era. Hasteko, apirilaren 17an, Preso Politikoen Nazioarteko Egunean, ekitaldi politiko bat egingo dute, Galdakaon (Bizkaia).
|
|
|
«Diplomazia publikoan lan egiten zuen [Diplocatek], eta xedea zen nazioarteko iritzi publikoaren gogoa irabaztea»; «Katalunia nazioarteko eragile konprometitu gisa nabariaraztea oso oso garrantzitsua da. Eta horrek dakar, automatikoki, eskualde administratibo soil bat baino gehiago gisa sumatua izatea».Europan eta munduan nazio gisa aritzeko, besteak beste langai dute halako egitura diplomatiko bat
|
sortzea
euskal subiranistek. Logikak dio burujabetza prozesu bat zaila dela garatzea aurretik estatu egitasmoak eta baliabide nazionalak diseinatu gabe.
|
|
|
Auñemendiko lorea. Bestalde, 1909an
|
sortutako
Euskal Esnalearako kolaborazioa eskatzen zion Agirrek Azkueri. Eta Azkuek:
|
|
|
Eta hara, hazi guztiak ez ziren alferrik galdu eta ernamuintzen hasi ziren. Horrela, ez dakigu Larrekok izan ote zuen Diputazioak urte hartan bertan (1949)
|
sortutako
Euskal Akademiaren berri, baina hura gerraondoko lehen euskaltegi publikoa izan zen Euskal Herri guztian, artean ere" euskaltegi" hitza asmatu gabe zegoela. Eskolak 1951ko urtarrilean hasi ziren, 33 ikaslerekin, irakaslea Frantzisko Tirapu erantsundarra izan zelarik.
|
|
|
Hori gerta daiteke, zehazki, erabiltzaile batek lau hilabete baino gehiago baldin badaramatza telefono konpainia hori ez dagoen estatu batetik konektaturik. Ez bide da arazo handirik
|
sortuko
Euskal Herrian, Bidasoaren alde batetik bestera erregularki pasatzen diren pertsonentzat. Dena den, kontuan hartu beharreko muga bat da:
|
|
|
25 urte beteko ditu 2020an. Heldutasun aroan sartu den ekimen horrek eta Udalbiltzaren Hurbiltzen egitasmoak sustaturik, zergatik ez
|
sortu
Euskal Herriko herritarren elkar ezagutza helburu duen erakunde edo topagune bat. Seguran antolatzen den astearen gisakoak beste herrietan ere egitea bultzatuko luke erakunde horrek, eta antolaketan lagundu.
|
|
2019
|
|
|
Paleolitoan
|
sorturiko
euskal sinesmena aldatua iritsi zen Neolitora. Ordurako pertsonaia berriak sortuak ziren, eta gizakiak teknika eta lanabes berriak ezagutzen zituen.
|
|
|
Gure egutegi zaharra
|
sortzeko
euskal arbaso zaharrek solstizioak eta ekinozioak hartu zituzten ardatz, ilargiaren eta eguzkiaren balizko mugimenduei erreparatuz. Ilargi eta Eki Amalurren bi alaba handiak ziren, ortzian edo zeruan euskaldunek gurtzen zituzten bi jainkosa handiak.
|
|
|
Guztiz mesedegarria izango zaio prozesu honi Euskaltzaleen mugimendua sendotzea eta hedatzea, dauden elkarteak indartuz eta berriak
|
sortuz
Euskal Herri osoan zehar. Antolaketa eredu ireki eta malguez baliatu dugu, euskararen aldeko indar barreiatuak eta Euskaraldian sortutako energia guztia modu egokian artikulatu eta areagotzeko.
|
|
|
–Berritze eta gaztetzeaz gain, René Lafon-en hautatzeak adierazten du ideologia baten aldaketa: euskaltzain izaiteko behar da euskaldun izan, nahiz ez euskaldun izan eta
|
sorturik
Euskal Herritik kanpo. Garai bateko ikuspegi hertsitik jalgitzen da Euskaltzaindia Krutwig-i esker?.
|
|
|
Alde batetik, ekoizleekin zuzeneko harremana
|
sortzeak
Euskal Herriko lehen sektorea osatzen duten pertsonen baldintzen eta beharren oso kontziente izatera eraman ditu sareko kideak. Elikadura burujabetza sustatu eta tokiko ekoizleei sostengua emateko tresna gisa berretsi ditu.
|