|
2009
|
|
|
Eta
|
nola
ahantziko, 2005eko maiatzaren 13an, Pello Esnal adiskideak eta biok Antoniorekin Xabierren egin genuen egun pasa hartan egin genion eskabide zehatza, bere artxibo handia Gipuzkoako Foru Aldundirako utzi, eta Auspoa sail osoa digitalizatzeko baimena eman ziezagun. Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta.
|
|
|
Hala ere, hortxe daude 1996an Durangoko Euskal Liburu eta Disko azokan eman zioten Argizaiola, eta 1997.07.11n Labayru Ikastegiak emandako Gatzontzia saria, herri literaturaren alde egin duen lanagatik. Eta
|
nola
ez Deustuko Unibertsitateak 1999.11.17an eman zion Honoris Causa Doktore titulua eta 2002.10.06an bere jaioterri Tolosak eskaini zion Herriko seme kuttun izendapena. Etorriko ahal dira halakoren batean Gipuzkoaren izeneko saria, Koldo Mitxelena Kulturunea eta Euskaltzainburua aspalditik egosten ari diren omena, eta abar.
|
|
|
Bitartean, ezin dut etsi berriro Antonio Zavalaren telefono deirik hartu gabe, badakidan arren abenduaren 30ean hitz egin nuela azkenengo aldiz. Sinismen handiko gizona zen, eta sinismen horretan eutsi dionak jakingo ahal du
|
nola
saritu haren leialtasuna.
|
|
|
Corpus bat osatzea lortu du Antonio Zavalak bere lanaren bitartez. Halako corpusak, bistan da, erabilgarriak ez ezik, onuragarriak ere badira gaurko hiztunentzat, hainbat arlotan baitira horiek erabakigarri, hala ahozko azterketan,
|
nola
idatzizko barrunbeetan.
|
|
|
Idatzia ere badu
|
nola
izan zen. Nola puska batean oso zalantzan egon zen:
|
|
|
Idatzia ere badu nola izan zen.
|
Nola
puska batean oso zalantzan egon zen: erdal herri poesia ala euskal herri poesia biltzen hasi.
|
|
|
erdal herri poesia ala euskal herri poesia biltzen hasi. Eta
|
nola
gertaera batek bultzatu zuen euskararen aldera. Honela gogoratzen zuen Antoniok berak 1999ko azaroaren 18an, Deustuko Unibertsitateak Honoris Causa doktore izendatu zuen biharamunean:
|
|
|
Atzera begira, berriz, ia ia eskura ditu joandako urteak: Tolosan bizi izandako hamazazpiak, larunbatetan merkatu egunez Zerkausian ikusi eta entzundako bertso saltzaile haiek tarteko; udan Adunan pasatako oporrak; gero, Loiolako lau urteak, herriko jendearekin eta baserritarrekin
|
nola
harremanak izango bila; Orduña, Oña eta Xabierko urteak, begiak zabalik etxeko liburutegietako euskal liburuetara eta belarriak erne kanpoko jendearen kontakizun eta kantetara:
|
|
|
Euskaltzaindiak 1975ean hautatu zuen euskaltzain urgazle eta bi urteren buruan, 1977ko otsailaren 26an, euskaltzain oso izendatu zuen, Antonio Arrueren ordez. Euskaltzaindiaren barne kargu batzuk bete ditu, hala
|
nola
, Euskaltzaindiko buruordea, 1995etik 2004ra bitartean; diruzain, Jagon sailburu eta idazkaria() eta Onomastika batzordeburua(); 2004ko abenduaren 17tik, Iker Sailburua zen; bestalde, Euskaltzaindiaren Arabako ordezkaria zen 2001etik. Artikulu ugari eta liburu batzuen egilea, gogokoen zituen gaien artean leku eta pertsona izenei buruzko ikerketak eta euskararen historia eta euskal testuak daude.
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi bereziaren berpizten saiatuko naiz. (...) Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten
|
nola
biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Ondotik, sinesteen eragina ikusiko dugu. Geroago, euskarazko literaturan
|
nola
ikusi den jendea; geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien. Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten nola biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Ondotik, sinesteen eragina ikusiko dugu. Geroago, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea; geroago
|
nola
biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien. Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten nola biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Geroago, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea; geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien. Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten
|
nola
biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Gero liburu asko etorri ziren: ikerketa lan zein genero literario ugari landu ditu Peillenek, hala
|
nola
nobela, poesia, haurrentzako ipuinak, poliziakoak, itzulpenak. Ikerketa etnografikoa ere jorratu izan du:
|
|
|
Euskal Herritik kanpo gehitu zuen behin baino gehiagotan, Euskaltzaindiaren ordezkaritza eramaten zuenean, harrotasunez adierazten zuen gure Akademiarekiko nortasuna. Gogoan daukat, bat aipatzekotan, duela hiru urte, Lyonen Instituto Cervantesen egoitzan, Gabriel Aresti izena hango Bibliotekari jarri ziotenean, Frantziako hirugarren hiriko alkate, Unibertsitateko errektore, Espainiako kontsul eta gainontzeko ordezkarien aurrean, bere hitzaldiaren ondoren,
|
nola
aurkeztu ninduen Akademiaren ordezkari, adieraziz Euskararen Erret Akademiaren nortasun eta garrantzia.
|
|
|
Beste hizkuntza guztietan bezala, euskaraz ere errusierazko edo ukrainerazko hitzak
|
nola
idatzi jakin behar da, eta horretarako proposamena aurkeztu dio Akademiaren Exonomastika batzordeak Euskaltzaindiari, eta Akademiak onartu.
|
|
|
Galdera horiei erantzuteko, errusierazko edo ukrainerazko hitzak euskaraz
|
nola
idatzi jakin behar da. Izan ere, ezin dugu pentsatu:
|
|
|
Baina zeinu bereziak daude hor! Eta, gainera,
|
nola
irakurri behar da hori. Hori ez da gure inguruko hizkuntzetan ikusten den idazkera.
|
|
|
Euskaldun zaharrek, biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu dela aitortzen du Peillenek. Bai, dio, hiztegi horren osagai asko animista giro batean sortuak dira, horregatik lurbiraz eta kosmosaz antzinako artzain eta menditar ikuspegia ematen digute hala
|
nola
ura, lurra, sua, haizea eta zurra, baita eguzkia eta ilargia ere.
|
|
|
Ez luzatzeko, hiztegi orokorrean beso, buru, erro, oin sailekoak, Matematiketan agertzen dira. Herri psikologian, bestalde, Piarres Larzabalek aspaldian bildu zerrenda erabili du, eta jendeen karakterrak eta ekanduak gehituz,
|
nola
erabiltzen diren landare eta animalien izenak baita zeintzuk erabiltzen diren ere ikertu eta azaldu du euskaltzainak.
|
|
|
Estigmatizados por la guerra liburuan aro historiko desberdinak jorratu ditu Aulestiak, hala
|
nola
II. Gerra Karlista, Primo de Riveraren diktadura eta Gerra Zibila eta Francoren diktadura. Orotara, 43 pertsonen idazleak, gehienak zertzelada biografikoak sartu ditu liburuan.
|
|
|
...),
|
nola
garaiko idazleen lanek emandako lekukotza, Iratzeder olerkariarena kasu. Gerraostean zehar mamituz joan den lekukotzaren ezaugarriak ere aztertuko dira.Bigarrenik, diskurtso historiko eta literarioaren arteko harremanak aztertzeko, historiagileek egindako gerraren interpretazio eta azalpena literaturan islatu denarekin alderatuko da.
|
|
|
(1979) edota bestelako tratamendu fikzionatu baten ekaiak bilakatzen direnean, hala
|
nola
Bernardo Atxagaren Obabako lehen amerikanoa(
|
|
|
Pello Esnal lanaren koordinatzaleak azpimarratzen zuenez, liburu honek euskararen egokitasuna du langai, galdera bat gidari:
|
nola
ekoiztu euskara egokia. Eta erantzuten ere saiatu gara:
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu da egilea. Horretarako, lehenik hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu ditu eta ondoren, besteak beste, euskarazko literaturan
|
nola
ikusi den jendea ikusi du, baita geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien ere.
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu da egilea. Horretarako, lehenik hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu ditu eta ondoren, besteak beste, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea ikusi du, baita geroago
|
nola
biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien ere.
|
|
|
Handik hartuak dira hemengo albisteak eta oharrak. Eta, hortaz gain, Danteren hizkuntzaren musikaltasun berezi horrekin gozatu nahi duenak, Azkue Bibliotekan du aukera berria, hala
|
nola
alitzira zabaldutako pasarte honetan:
|
|
|
|
Nola
bertso saioa hala haurren txokoa, arratsaldeko bostak aldean amaitu ziren, hegoaldeko jendeak egun argiz etxera abiatzeko modua izan zezan, urrun samar egiten baita Urepele, batez ere Bizkaia aldetik eta joaten denarentzat. Hala ere, erromeriak gogotik jarraitu zuen ezker paretan, Gasteizko trikitilari gazteak lagun, astelehenez jai egingo zela ta hegoaldean behintzat.
|
|
|
Eta aurtengo egitaraua onez onean burutu ostean, gure eskerrik zintzoena eman nahi diegu laguntasun berdingabea eman diguten Euskaltzaindiari, Urepeleko Herriko Etxeari, Ondarroako arrantzale jubilatu taldeari hura marmitakoa eta arrainaren ederra!, Mutriku eta Donazaharreko herri kirol taldeei, Goierriko gazte taldeari, zenbait komunikabideri inola ere ez denei, Koldo Mitxelena Kulturuneari eta antolaketan urte oro lagun izaten ditugun guztiei. Eta,
|
nola
ez, Xalbador egunean gurekin urte oroz biltzeko ohitura dutenei, eskerrik asko eta hurrengo urtera arte.
|
|
|
Banekien
|
nola
1968, Deustuko San Felizisimo pasiotarren ikastetxean euskarazko eskolak, alfabetatze eta euskalduntzekoak ematen hasia zen taldetxo bat, oker ez banago, Xabier Mendiguren, Jose Ramon Tapia eta Juanjo Zearretak osatua. Juanjorengana jo nuen eta Juanjo hartu nuen aipatu lan biotarako.
|
|
|
16:25: 50 Etorri berriak
|
nola
hurbildu: Markina Xemeingo esperientziaHizlaria:
|
|
|
Iratxe Lasa: Etorri berriak
|
nola
hurbildu: Markina Xemeingo esperientzia 55,68 Kb
|
|
2010
|
|
|
Ezagunak dira testu horrek argitaratua izateko sufritu zituen abentura batzuk: 1937ko apirilaren 26an Gernikan zegoen Olabide, hots, bonbardaketa hasi zenean bere buruaz ardura gutxi harturik, sugarretan zen etxetik
|
nola
edo hala lortu zuen eskuizkribua salbatzea eta Joseba Elosegi gudari kapitainari esker, Kanalako parrokoaren etxeraino eramatea. Istorio beltz honen hurrengo kapituluak Okzitaniako Tolosaraino eramango gaitu, non bizi zen jesuita jaun hau, jesuita izan arren, erbesteraturik; 1942ko irailaren 9an, Arantzazuko Ama Birjinaren egunean hain zuzen ere, zoritxarreko istripu bat izan zuen eta egun gutxira hil zen, eskuizkribua erabat bukatuta eta azken oharrak egiten ari zela.
|
|
|
Artikulu guztiak ingelesez daude, lehena salbu, nederlanderaz, zeinetan Jan Paul Hinrich ek Uhlenbeck-en gaztaroaz diharduen. Egia esan, aldizkariaren izenburuari erreparatuta (Netherlandic Studies) inpresioa hartzen da derrigorrezko kuota bat betetzen ari dela, hala
|
nola
egiten duten euskararekin gure inguruko beste aldizkari asko.
|
|
|
Ondorioa ezin ageriagoa da 1866an jaio zen gazte batentzat: erromantizismoaren oldarra positibismoaren metodoarekin ezkondu nahi izango duen hizkuntzalari baten aurrean gaude, hala
|
nola
, gure inguruan, estriktoki haren garaikideak diren Azkue, Unamuno, Sabino Arana edo, apur bat urruntxoago, baina oso antzera, Menéndez Pidal. Jatorrizko elementu horien konbinazioak, noski, emaitza desberdinak eman ohi ditu, kasuan kasu.
|
|
|
Arrisku hauek ez gaituzte trabatu behar dozier honetan aitzinatzen eta, partaidetzan lurralde elkargoekin, beharrezko neurri guztiak hartzen, gure herriko eskualde hizkuntzen onarpenerako eta aitzinamendurako. Ondorioz, Gobernua gogetan dago, elkar aditze izpiritu batean,
|
nola
inplikatuak diren ministeritzekin, hala lurralde elkargoekin, hizkuntzen erakunde publikoekin eta eragile guztiekin, zein den jokamolde egokiena eginbehar hau aitzinarazteko.
|
|
|
Ezin da konparatu gurea bezelako nazio bateratua eta beste estatu deszentralizatu edo federalekin, hala
|
nola
Espainia, Erresuma Batua, edo Alemania. Metropolio lurraldean badira gutienez 10 eskualde hizkuntza, edo 20 oc eta oïl hizkuntzen dialektoak onartzen badira.
|
|
|
Zoritxarreko sekretua, Mikela Atxoarena; bigarren saria: Atzeak erakusten du aurrea
|
nola
dantzatu, Maialen Akizu; hirugarren saria: Koaderno txikia, June Ugalde.
|
|
|
Hasierako garaian eleberrigileak eta antzerkigileak bakarrik saritzen baziren ere, 1979tik aurrera olerkigileen eta saiogileen izenak ere hasi ziren azaltzen eta zabaltzen. Saritutakoen artean badira euskal literaturaren historian itzal luzea duten idazleak, hala
|
nola
Txillardegi, Txomin Peillen, Joxe Manuel Odriozola, Patxi Ezkiaga edota Xabier Mendiguren Elizegi. Lan saritu guzti hauen zerrenda eta deskribapena eskaintzen da.
|
|
|
Prentsak eta ikus entzunezko komunikabideek horretaz dakartena ikusita, zoragarri gelditu ei da. Beraz, bihoazkie neure zorionak ere antolatzaile eta bultzatzaile guztiei, eta lehen lehenik,
|
nola
ez, Bilboko Udalari.
|
|
|
marka jartzen die, izen hori deklinatzean
|
nola
jokatu behar den jakin ahal izateko, esaterako
|
|
|
Erakunde biek elkarren esku jarriko dituzte ikerketarako interesgarriak izan daitezkeen lan argitaragabeak, hala
|
nola
tesiak edo bestelako ikerlanak.
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko gai direnen artean, zergatik darabilte batzuk eta zergatik ez beste batzuk?
|
Nola
ikusten duzue euskararen presentzia sare sozialetan?
|
|
2011
|
|
|
Liburu eta artikulu asko eta asko idatzi zituen hainbat aldizkaritan, hala
|
nola
: Jakin, LGEV, Txistulari, Aranzazu, BRSBAP, Euskera, Egan, BIAEV, CEEN, Dantzariak, Donostiako Hoja del Lunes, Aldaba, Anaitasuna, Argia, Iker, Ibidem.
|
|
|
Gasteizko Udalaren ekimenez, Kultura denon eskura izeneko kultur ikastaroak egiten ari dira egunotan Arabako hiriburuan. Kurtso hauek herritar guztiei kulturaren arlo desberdinak hurbiltzea dute helburu, eta hainbat gai jorratzen dute, hala
|
nola
argazkigintza, artea, musika edota literatura. Aurten, Gasteizko toponimiari buruzko ikastaroa ere egiten ari da, Elena Martínez de Madina Euskaltzaindiaren Onomastika batzordekidearen ardurapean.
|
|
|
Etimologiaz, zuzentasunaz, euskaraz ala gaztelaniaz eman behar den... honetaz guztiaz noizbait hitz egin dugu. Baina
|
nola
egiten da toponimia ikerketa. Nola erabakitzen da izen hau edo beste hau egokia den?
|
|
|
Baina nola egiten da toponimia ikerketa?
|
Nola
erabakitzen da izen hau edo beste hau egokia den. Badago euskal toponimorik Gasteizen ala itzuli egin dute?
|
|
|
Toponimia historikoa: ¿
|
Nola
ikertu behar da?
|
|
|
Euskararen batasuna lortzeko bidea eta emandako pausoak ere hurbiletik jakin nahi izan zituzten, haiek ere esperientzia horretaz baliatzeko, guztiek,
|
nola
edo hala, beren hizkuntzetan antzeko arazoak dituzte eta. Argitzeko, euskaldunok ere lehenago, beren antzera, galdezka eta informazio bila ibili ginela esan genien, Finlandia, Israel eta Georgiako kasuak eta aztertzeko.
|
|
|
Bigarren epekoak dira urteetan zehar, batez ere joan den mendeko hirurogeita hamarreko hamarkadan, egin zituen idatziak. Iñigoren esanetan, gai anitz ukitzen dituzten idatziak dira, hala
|
nola
, sorterriko deskribapenak, ohiturak, gertaerak, pasadizoak, familiako kontuak, fede eta erlijioaren ingurukoak, lan aferak, zailtasunak, nekeak, mixeriak, bizipenak, bizipozak, esperientzia pertsonalak, etab.
|
|
|
lehena eta oraina lemapean egin zen biltzar horretan Pirinioetako mendikate zabalaren bi aldeetako hizkuntzak eta kulturak ikertu ziren. Hartara, euskara, aragoiera, katalan eta okzitanieraren hainbat alor ikertu ziren, hala
|
nola
euren historia, dialektologia, literatura, soziolinguistika, teknologia berriak eta toponimia, aditu eta jakitun askoren ekarriak bilduz. Bestalde, Euskaltzaindiaren laurogeita hamargarren urteurreneko ekitaldien hasierakoa izan zen.
|
|
|
Bestalde, hizkuntza aldagaien azterketa, ezagutzari buruzko datuekin hasi du. Ondoren, euskal hiztun arabarrak lehen hizkuntzaren arabera
|
nola
sailkatzen diren azaldu du. Lehen hizkuntzak lotura zuzena du erraztasunarekin, eta honek erabilerarekin.
|
|
|
VI. Neurketaz hitz egin du gaur: Zenbat da, hortaz, hartu den galdetzailea, eta ez noiz edo
|
nola
. Izan ere, datu kuantitatiboak jasotzera jo baita ikerketan.
|
|
|
500 pertsona biltzen ditu, norberaren euskararekiko beharrak eta nahiak asebetetzeko, eta harreman euskaldunak areagotzeko xedez. Euskararen normalizazioan giltzarri diren kolektiboei arreta berezia eskaintzen die, hala
|
nola
, gurasoei edo gazteei.
|
|
|
Horri helduta, etorkizuneko erronkei buruz galdetu zaie: euskararen erabileran eragiteko giltza, tokiko administrazio mailako lanaren garrantzia, sentsibilitate guztiek bat egiteko eta diskriminazio positiboa bideratzeko eredua, komunikabideek eta teknologia berriek normalizazioan duten papera, eta krisiak
|
nola
eragin diezaieken euskararen aldeko politika publikoei.
|
|
2012
|
|
|
Txosten horretan oinarrituz, ikuspegi eraberrituaz ulertzen ditu bai euskararen arazo eta korapiloak eta bai, hitz gutxitan esanda, tradizioek ondutako hitz ordenak:
|
nola
SOA (subjektua, osagarriak, aditza) hala SAO (subjektua, aditza, osagarriak).
|
|
|
Joseba Intxaustik azaldu duenez,, alde ezberdinetatik begiratu diogu Historia horri, hala
|
nola
, euskal hiztunen komunitateari eta berorren geografiari, euskarari buruz ezagutu diren ideia eta jarrerei, hizkuntzen arteko harremanei, euskararen erabilera baldintzatu duten eragile sozio-ekonomikoei, aipatuta nahiz aipatu gabe legez emandako euskararekiko arauei, ukipen hizkuntzen arteko oreka nahiz desorekei eutsi edo beroriek aldatu nahi izan dituzten agintarien erabakiei, Eliza kristauen hi...
|
|
|
Eskoletan ere ohiko ikasgaiak dira kolonizazioa eta deskolonizazioa, eta literaturan, komunikabideetan, entziklopedietan ere agertzen dira. Leku izen kolonial asko hizkuntzatik hizkuntzara aldatzen dira, hizkuntza bakoitzak bere moldea baitu horrelako izenak adierazteko, hala
|
nola
Hego mendebaldeko Afrika Alemana, Piperbeltz Kosta, Volta Garaia. Era horretako izendapenak eratzeko erabilitako joskera irizpideari buruzko argibideak ere ematen ditu arauak.
|
|
|
Kronika labur hau amaitzeko, esker bereziak merezi dituztenak badirela esan behar dugu: Hala
|
nola
, Joakin Berasategiren familia, Urepeleko Herriko etxea, Bizkaiko Foru Aldundia, Euskaltzaindia, Euskadi irratia, Joxe Mari Egañak animatzen duen Mutrikuko talde langilea (herri kirolak, plazan jendearentzat pintxoak eta urtero otorduak prestatu eta banatzen saiatzen direnak), kantariak, trikitilariak, joaldunak, dantzariak eta abar.
|
|
|
Beste hainbat lan argitaratu zituen eta, bestalde, hil ondoren bere lan batzuk berrargitaratu dira, hala
|
nola
Arranegi (Iñaki Sarriugarteren edizioa, 1993) edo testu laburren bi bildumak, prosan Berbalauaren kulunkan (Andres Urrutiaren edizioa, 2 tomo,) eta poesian Neurtitzak (Igone Etxebarriaren edizioa, 2007); baita ere itzulpen argitaragabe bat, Georges Simenonen Aspaldiko Maigret (Andres Urrutiaren edizioa, 2009). Haren nobelagintzaren azterketarik osoena Roberto Mielgok egin du:
|
|
|
Hori da, adibidez, Ternua leku izenaren kasua (es Terranova, fr Terre Neuve, en Newfoundland), hala erabili baitzuen Piarres Etxeberrik 1677an Itsasoco nabigacionecoa liburuan. Edo Kalifornia leku izena, hala idatzi baita euskaraz hala Iparraldean
|
nola
Hegoaldean (Jean Etxepare, Nemesio Etxaniz, Luis Villasante, R. M. Azkue, Pierre Lartzabal, Orixe?).
|
|
|
Guztira 132 neska ziren, batzuk DBHko lehen mailatakoak eta besteak Batxilergokoak, hiru taldetan banaturik. Hor Euskal Akademiaren historia laburra azaldu zien, hau da, Euskaltzaindia
|
nola
dagoen osaturik, euskaltzainen zereginak zeintzuk diren, erakundearen barne banaketa, orain arte egindakoak (euskararen batasuna, ortografia eta sintaxi arauak ematea, aditz eta hiztegi batua, Euskararen Atlasa, pertsona izendegia...) bai eta orain egiten diharduenak ere (lexiko, pertsona eta leku izenen bilketa, toponimia eta astronimia (geografiako izenak, planeten, izarren eta galaxien izenak....
|
|
|
Ondoren, ikasleen txanda etorri zen, eta euskaltzainari beren galderak egin zizkioten, oso interesgarriak: Akademiak arauak
|
nola
eta zertarako ematen dituen, euskararen bizitzaz, deitura batzuen esanguraz etab. Amaitzeko, euskaltzainak neska ikasleek eginiko galdera interesgarriei erantzuten jardun zuen, argibideak eta emanez..
|
|
2013
|
|
|
Alde horretatik, errepikapena eta bigarren aukera halabeharra bezain garrantzitsuak izan daitezke. Horiek guztiak
|
nola
lotzen dituen aztertu nahi izan da lan honen bitartez.
|
|
|
17 urte eta erdiko tarte horretan (dena den, 1997tik 2004ra ez zen eman kanpoko leku izenei buruzko araurik), 27 arautan mundu osoko milaka leku izen bildu dira, hasi Euskal Herriaren ondo ondoan daudenekin (hala
|
nola
Bearnoko Oloroe Donamaria, Aragoiko Salbaterra Ezka edo Errioxako Nafarruri), eta Euskal Herritik ezin urrunago daudenetaraino (hala nola Zeelanda Berriko Hego uhartea, Antartikako Gilen II.aren Lurraldea edo Siberiako Kamtxatka penintsula).
|
|
|
17 urte eta erdiko tarte horretan (dena den, 1997tik 2004ra ez zen eman kanpoko leku izenei buruzko araurik), 27 arautan mundu osoko milaka leku izen bildu dira, hasi Euskal Herriaren ondo ondoan daudenekin (hala nola Bearnoko Oloroe Donamaria, Aragoiko Salbaterra Ezka edo Errioxako Nafarruri), eta Euskal Herritik ezin urrunago daudenetaraino (hala
|
nola
Zeelanda Berriko Hego uhartea, Antartikako Gilen II.aren Lurraldea edo Siberiako Kamtxatka penintsula).
|
|
|
Nuakchot grafia ez da logikoa, baldin eta grafia egokitu behar bada. Frantsesezko grafia egokituz gero, hala
|
nola
gaztelaniaz, alemanez edo txekieraz egin den moduan, Nuakxot grafia legokioke. Gainera, Hego Euskal Herrian, ch hori utzirik, gaztelaniazko ch moduan (euskarazko tx) ahoskatzeari zabaltzen zaio bidea.
|
|
|
da. Euskaraz idazterakoan sortu izan den hainbat zalantzari erantzuna ematera dator, hala
|
nola
beste hizkuntza batzuetan jatorria duten nazioarteko hitzen formak (iceberg, webgune, etab.), nazioartekoak izan ez arren erabilera zabala dutenenak (txupete), hainbat herrialdetako biztanleak adierazten dituzten hitzenak (hegosudandar, jubatar, etab.), arazo konplexuagoak izan ditzaketen forma berrienak (immunoeskasia, etab.) eta beste zenbait arazo zituztenak finkatzen ditu. Horretaz gain, lehendik arauturik zeuden forma batzuk ohar argigarriz eta xehetasunez osatu dira.
|
|
|
|
Nola
ez dut ba gogoratuko 2012ko apirilaren 2an idatzi nuen hura? –Ez dakit zergatik, baina lorik egin ezinda nengoela, halako batean, sms-a nire mobilean.
|
|
|
Gogoan dut ere
|
nola
idatzi nuen egun madarikatu hartan:
|
|
|
Gero, datu guztiak xeheki aztertu ditu. Hizkuntzazko datuez gainera, ibarren inguruko beste jakingarri batzuk ere baliatu ditu bere ikerketan, hala
|
nola
datu demografikoak, ekonomikoak, historikoak eta geografikoak. Garrantzi berezia eman die harreman sozioekonomikoei, lau ibarretako herritarrek azken mendean zer harreman izan dituzten ikertu baitu, eragile horiek hizkuntza datuekin uztartzeko asmoz.
|
|
|
Euskal Kultur Erakundea 1990 urtean sortua izan da, euskararen eta euskal kulturaren alde ari diren elkarteek bultzaturik eta erakunde publikoek lagundurik, hala
|
nola
Estatua, Akitaniako Kontseilua, Pirinio Atlantikoetako Kontseilua, eta euskal kulturaren aldeko Herrien Sindikatua, gaur egun iparraldeko 146 herrik osatzen dutena. Bere helburu nagusia euskal kulturaren garapena eta hedadura sostengatzea da.
|
|
|
Lan hau 1984 eta 1989 artean egin zen batez ere. Corpus eta datu base horietan oinarriturik, Orotariko Euskal Hiztegiak euskara idatzian erabili diren hitz guztien berri fidagarria ematen saiatzen da, non, noiz eta
|
nola
erabili diren adieraziz?.
|
|
|
Arlo horietako bakoitzean, izendegiaz gainera (astro izenen zerrenda eleaniztunak; guztira 355 astro izen), izen horien atzean dauden irizpideak ere zehaztu dira, zerrendetan ageri ez diren bestelako astro izenekin
|
nola
joka litekeen erakustearren.
|
|
|
Beste batzuk, aldiz, ilunagoak dira eta adituek baino ez dituzte ulertzen (Agirre edo Igarondo). Azkenik, bada izen kopuru bat, izen zahar zaharrez osatua, erabat ilunak direnak, hala
|
nola
Laskoain. Horretaz gain, herrialde guztietan bezala, badira modaren eraginez sortu ziren izenak, Aljer, Tanjer, Toledo,...
|
|
|
Xabier Eritzek, aldiz, euskarara
|
nola
ekarrarazi jendea, nola saldu euskara gure inguruan... gaiaren inguruan arituko da.
|
|
|
Xabier Eritzek, aldiz, euskarara nola ekarrarazi jendea,
|
nola
saldu euskara gure inguruan... gaiaren inguruan arituko da.
|
|
|
Lemoan jaio zen eta urte luzetan Lekeition bizi() bertan irakaslea izan zela Latinitate Katedran, Uribarren Abaroa fundazioan. Euskaltzalea eta abadea, ekimen zabalekoa izan zen garai hartako euskal kulturan, erlijio argitalpenetan eta euskara gaietan, hitzez zein idazlumaz, parte hartuz hainbat komunikabidetan, hala
|
nola
Euzkadi, Jaungoiko Zale eta Ekin.
|
|
|
Comment traduire Proust? jardunaldien xedea, Prousten obra beste mintzairetara
|
nola
itzuli den aztertzea izan da. Bertan, Europako hizkuntza familia guztiak egon dira ordezkaturik, baita Asiako zenbait ere.
|
|
|
II. Jardunaldiak antolatu zituen. Batzordea Antologia bat osatzen ari da, eta bigarren jardunaldi horien helburua Antologian periodizazioa
|
nola
zehaztu argitzea zen, besteak beste; horretarako, hainbat adituren ekarpenak jasotzea egoki ikusi zen.
|
|
|
zer irizpide erabili euskal literaturaren aldiak zedarritzeko?
|
Nola
uztartu historia orokorraren aldiak eta literaturaren ibilbidearen aldiak. Euskal literaturaren historia batek nola heldu behar dio egoera diglosikoaren kontaketari?
|
|
|
Nola uztartu historia orokorraren aldiak eta literaturaren ibilbidearen aldiak? Euskal literaturaren historia batek
|
nola
heldu behar dio egoera diglosikoaren kontaketari?
|
|
2014
|
|
|
da. Euskaraz idazterakoan sortu izan den hainbat zalantzari erantzuna ematera dator, hala
|
nola
:
|
|
|
Bi kasuetan Gramatika batzordeak zehaztuko ditu edukiak eta Osoko bilkuran aurkeztuko. Osoko bilkurak erabakiko du gero, lan hori Euskaltzaindiaren izenean argitaratu nahi badu,
|
nola
kudeatu materialen eztabaida.
|
|
|
Hauei buruz Euskaltzaindiak esan nahi du ohartzen dela ez direla denak idazle guztiek egoera guztietan eta berehala onartzekoak, eta again bide zuhurrena pausokakoa dela, testu jaso eta formalenetatik hasiz, eta bigarren urrats baterako utziz ahozko erabilerei lotuenak. Hemen ere, senak eta egoerak erakutsiko dio idazle edo esatari bakoitzari
|
nola
joka arauok betetzeko erantzukizunean.?
|
|
|
Proposamen horiek banan banan aztertu zituen Batzorde Ahaldunduak eta erabaki proposamenak Osoko Bilkurari aurkeztu zizkion. Proposamen gehiago ere aurkeztu zizkion Batzorde Ahaldunduak Osoko Bilkurari, hala
|
nola
ordura arte Hiztegi Batuan agertzen ziren sinonimia markak, aditz batzuen erregimenak, etab. aldatzeko.
|
|
|
2012ko udazkenean lan bidaia bat egin behar izan zuen Cuzcora, eta hori da lan honen abiapuntua, edota aitzakia:
|
Nola
bakarrik ibiltzen nintzen maiz kara hango karriken artean, Cuzcora egin nuen bidaiaren artekek hainbertze oroitzapen ekarri zizkidaten gogora, nire bizitza lanbrotuan zehar zinez edo ustez gertatuak, eta horiek guziak mantso mantso paper mutur batean paratzen hasi nintzen?.Esan zuenez, liburuan badira datu autobiografikoak, baina ez da autobiografia bat, inondik ere; liburuan egiazko historioak n... Puzzle bat da liburua.Gazte atera nintzen etxetik gaineratu zuen hamar urte baizik ez nituen, eta kolkoan sartu nituen, isil isilik, garai hartako historiak.
|
|
|
corpus monitore bat, lematizatua, etiketatua eta linguistikoki anotatua eraikitzea. Corpus monitoreak etengabe hazten dira, urtero testuak gehituz, hizkuntza denboran zehar
|
nola
aldatzen ari den ikusteko. Batez ere hiztegigintzan erabiltzen dira.
|
|
|
corpus monitore bat, lematizatua, etiketatua eta linguistikoki anotatua eraikitzea. Corpus monitoreak etengabe hazten dira, urtero testuak gehituz, hizkuntza denboran zehar
|
nola
aldatzen ari den ikusteko. Batez ere hiztegigintzan erabiltzen dira.
|
|
|
Askotariko baliabide tipologikoak dituzte hizkuntzek onuradunak adierazteko, euskaraz adibidez Jonek Aneri liburua eman dio diogunean, Aneri da onuraduna, datibo kasu marka batekin adierazten da eta zehar osagarria da sintaktikoki. Hori ez da, baina, onuradunak adierazteko bide bakarra, eta Zuñigak estrategia tipologiko nagusiak aztertu ditu, hala
|
nola
, interes datiboak, onuradunen markatzaile bereziak, aditz sailak (ingelesez, serial verb constructions deritzenak), egitura aplikatiboak, predikatu konplexuak, eta abar.
|
|
|
Honela dio: Vitoria Gasteiz Udal Txit Gorenak, eta haren izenean Javier Maroto alkateak Euskaltzaindiari, euskara sustatzearen alde egin duen ibilbide luzea dela eta, hala
|
nola
udaletxe honetan Osoko bilkura egin izanagatik. Esker onez.
|
|
|
corpus monitore bat, lematizatua, etiketatua eta linguistikoki anotatua eraikitzea. Corpus monitoreak etengabe hazten dira, urtero testuak gehituz, hizkuntza denboran zehar
|
nola
aldatzen ari den ikusteko. Batez ere hiztegigintzan erabiltzen dira.
|
|
|
Tipo idealak diren neurrian gure inguruko hiriguneak aztertzeko baliagarriak izan daitezke, batez ere, egungo joerak eta etor litezkeen aldaketei begira.
|
Nola
eragingo digute. Zer gertatzen ari zaigu?
|
|
|
Hala, bada, zeintzuk izan behar lirateke, kinka horretan, euskararen indar gidariak hurrengo hamarkadan ekosistema hiritartu berrian? Erantzun posible batzuk aipatu dira hitzaldi honetan, hala
|
nola
: espazio sinbolikoak eratu; espazio sinboliko horiek errotu euren ingurunean; herri ekimena eta erakundeen lana uztartu; sektorialtasuna gainditu.
|
|
|
Nafarroako historia hurbilean (azken lau hamarkadetan, 1970etik 2012ra) euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
nola
gauzatu den eta egungo haur nafarrak zer egoeratan bilakatzen diren euskaldun argitzea. Horixe du xede Paula Kasaresen Euskaldun hazi Nafarroan.
|
|
|
Bi kasuok, Iruritakoa eta Iruñekoa, hizpide izan ditu Patxi Salaberrik gaurko agerraldian: Pozgarria da ikustea
|
nola
arriskutan egon den Iruritako euskara, diktaduraren garaian gibelka joan zena, gero, euskara eskolan sartzearekin, berriz ere aitzina joan den, nola, eta hau zinez ekarpen polita eta bihotz emangarria da, euskara eskolatzearekin galdu eta etxean erdara sartu zuten haur haien ondorengoek, oraingo haurrek, eskolatzearekin euskara irabazi eta atzera etxean sartu dute.
|
|
|
Bi kasuok, Iruritakoa eta Iruñekoa, hizpide izan ditu Patxi Salaberrik gaurko agerraldian: Pozgarria da ikustea nola arriskutan egon den Iruritako euskara, diktaduraren garaian gibelka joan zena, gero, euskara eskolan sartzearekin, berriz ere aitzina joan den,
|
nola
–eta hau zinez ekarpen polita eta bihotz emangarria da, euskara eskolatzearekin galdu eta etxean erdara sartu zuten haur haien ondorengoek, oraingo haurrek, eskolatzearekin euskara irabazi eta atzera etxean sartu dute.
|
|
|
Nafarroako historia hurbilean (azken lau hamarkadetan, 1970etik 2012ra) euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
nola
gauzatu den eta egungo haur nafarrak zer egoeratan bilakatzen diren euskaldun argitzea. Horixe du xede Paula Kasaresen Euskaldun hazi Nafarroan.
|
|
|
Asmo horrek nahi ta ez denbora, historia, kronologia, hots diakronia hartu behar du kontuan. Idazlanak
|
nola
sailka ditezkeen periodizazio baten arabera proposaten dute artikulu horietan.
|
|
|
Dudarik gabe, hizkuntzek, eta bereziki gutxiagoturiko hizkuntzek, aurrez aurre daukaten erronka nagusietariko bat:
|
nola
iraun, nola indartu, nola biziberritu hizkuntz hegemonikoek markatutako joko zelaian?.
|