|
2000
|
|
|
Lehen multzoan aipatu ditugun egunkariekin alderatuta eta audientziaren jatorrigeografikoari dagokionez, GARAren eta EUSKALDUNON EGUNKARIAren eta, maila apala
|
goan
, DEIAren kasua ezberdina da. Hauek banatuagoa dute beren irakurleria lau herrialdeetan.
|
|
|
Hedabideen paisaia honen aniztasuna proposaturiko euskarri eta formatuari lotutadago, baina baita zuzenduta dagoeneko publikoari (euskaldunak, frantses hiztunak, eremu geografiko desberdinetara
|
joaten
direnak eta bertakoak direnak...), erabilitakohizkuntzei (frantsesa, euskara batua, zuberera,...) edo hedabide desberdinetakokazetari eta arduradunen jatorri eta unibertso kulturalei ere.
|
|
|
Hala ere, Frantzian Sud Ouesten irakurlegoaren gehiengoaren adina 40 eta 60urte bitartekoa da, PQReko (Presse Quotidienne Regionale, Eskualdeko EgunerokoPrentsa alegia) egunkari gehienen antzera. Irakurlegoa zaharkituz
|
doa
hamabost urtehauetan gutxienez18 Alabaina, egunkariaren erredakzioak ez du ez artikuluenaurkezpena, ez eta bere edukia aldatu. Sud Ouesten zuzendaritzak bere jarduerakdibertsifikatzeko hautua egin du, elkarte berriak sortuz nahiz jadanik existitzen direnhedabideen elkarteetako parteak erosi edota berrerosiz.
|
|
|
Azken urteotako gertakizunik aipagarriena zeharkako metatze prozesuarenareagotzea izan da. Izan ere,, metatze horizontal zein bertikalaren joera areagotuz
|
doa
, nahiz eta bizkitartean zeharkako metatzea garatzen ari den: hau da, multimedia taldeeneraketa, tokian tokiko zein nazioarteko partaidetza dutenak.? 19 Zeta, Correo, Midi Libreedo Sud Ouest, besteak beste, multimedia talde garrantzitsu bilakatu dira.
|
|
|
Baina ez alderdi eta talde horienpolitika bakarrik: ituna sinatu ez zutenek ere, aurka
|
joan arren
, Euskal Herriaren osotasunari egin izan diote erreferentzia sarritan (esaterako, Frantziako Barne MinistroakEuskal Departamenduaren aurkako jarrera Hegoaldeko politikagintzarekin lotuduenean). Lizarra Garaziko itunetik abiatutako paradigma politiko berriak datuak bildugenituen garaian (1999ko udaberrian hain zuzen) eragindako irudia, koiunturalegia oteden galdetuko dute askok (hots, hau ote den egunkariek islatzen duten benetako irudia, ala une jakin batean gertatutakoa).
|
|
|
Hala gertatzen da Hego Euskal Herriko egunkari probintzialekin. Baina harantzago ere
|
badoaz
, eta bidaia horretan ez dute islatzen Euskal Herri osoa, zati bat baizik: aurrekoetan bezala, berriro ere probintziaren eta Euskal Herriaren arteko maila agertzen zaigu hemen.
|
|
|
Euskal Herriaz beherako mailetara
|
joanik
, Hegoaldea ere erreferentzia eremugarrantzitsu modura agertzen da politikaren alorrean. Hots, Hegoaldea, beste ezerbaino lehenago, egitate politikoa da, gai honi buruzko albisteen %36 hartzen baititu, batez beste %14ko presentzia duen bitartean.
|
|
|
Lehena, jadanik Lizarra Garaziko itunareneraginari lotuta legoke: Euskal Herri osorako politikagintza indartuz
|
joan
den neurrian, Euskal Autonomia Erkidegorakoa ahuldu egin da. Baina Lizarra Garaziko itunetiksortu den politikagintza hori gehienbat egitasmoen mailan burutzen den neurrian, gauzapenen mailan burutzen direnak oraindik ere daukagun egituraketa juridiko politikoari lotuta daude, eta hori islatzen da, besteak beste, ekonomiari buruzkoalbisteetan.
|
|
|
Honengatik guztiagatik, hedabideek beren albisteak aukeratzeko orduan nongogertaerak jasotzen dituzten aztertzeak, medio bakoitzak lehenesten dituen erreferentzia eremuen deskribapena egiteko bidea ematen digula uste dugu. Esan gabe
|
doa
, ezen, nortasun kolektiboak bezalaxe, erreferentzia eremuak kontrajarriak izan daitezkeenmodu berean, elkarren integratzaileak ere izan daitezkeela, egitura hierarkiko bateanintegratuak alegia. Bizkaitarra eta euskal herritarra bata bestearen barruan daudennortasunak dira, Bizkaia Euskal Herrian integratuta dagoen bezalaxe.
|
|
|
Azken honetaz aparte, antzekotasun handikoak dira bikanaletako albisteen emanaldiak. Politikaren barruan kokatu ditugun erakunde politiko administratiboen eta alderdi politikoen
|
joan
etorriek markatzen dute, neurri handibatean, albistegien edukia. Gizarte atalelan, hau ere multzo garrantzitsua delarik, aurrerakuntza teknologikoak, osasuna eta herri zein hirietan aritzen diren taldeenzeregina kontsideratzen ditugu.
|
|
|
Azkenik, Euskal Herri osoan eragina duten albiste kopuruari dagokionez, alde nabarmena dago bi kanalen artean. ETB1en albisteen %27 era honetakoak diren bitartean, ETB2n hamar puntu beherago
|
doa
kopurua (%17).
|
|
|
Horien aurrean, edo ondoan? eratzen
|
joan
den bestelako euskal oinarri eta ikuspegiko komunikazio ehunak enpresa txiki gutxi batzuetan, eta, bereziki, komunikabide publikoetan etaekimen sozialak bultzatutako proiektuetan du oinarria. Bestalde, euskal instituzioekegoera hau araupetu eta moldatzeko duten gaitasuna oso ezberdina da Ipar eta HegoEuskal Herrian:
|
|
|
Oinarrizko legeek, aipaturiko Irrati telebistaren Estatutu Legea eta LOT?, gestio modu zuzena eta zeharkakoa bereizi zituzten irratian, bai eta Autonomia ErkidegoeiEstatuaren araberako gestio modu zuzena egiteko aukera ezagutu ere, helburu horrekinezarritako korporazio publikoen bidez59; Udalei, berriz, ekimen pribatuari bezala, zeharkako gestioa egiteko aukera ezagutu zaie. Horien guztien zehaztapena etaemakida prozesuen ezaugarriak Soinuzko Irrati difusioaren gaineko zenbait PlangintzaTekniko eta horien ondorioz zabaldutako frekuentziak esleitzeko Deialdi Publikoenbidez finkatzen
|
joan
dira60 Horrez gain, Irrati Lokalak araupetzen dituzten Legeaketa, azkenik, bereziki, Irrati Digitalen Araudia eta Plan Teknikoa dira Estatu mailanirratia antolatzen duten funtsezko legeak. Horien ondoan, telebistaren kasuan bezala, araudi autonomikoak ere aintzat hartu beharrekoak izango dira61.
|
|
|
Esan gabe
|
doa
, baita, Autonomia Erkidego askok arloaren gaineko beren eskuduntza irrati sistema publikoak eratzeko erabili zutela, zeina arloko politika publikoarenardatza izan den benetan. Hala gertatu da Euskadiko Autonomia Erkidegoan72 Ez, ordea, Nafarroako Foru Erkidegoan, non telebistarenarekin batera irratiarena ere baztertu egin baitzen.
|
|
|
Alabaina, askoz egokituagoa da Estatuaren aniztasun politiko kultural territorialari dagokionean.Zentzu honetan, nahiz eta Autonomia Erkidegoen arloaren gaineko eskuduntzak mugatuak diren eta zenbait gaitan goitik behera Estatuaren araudi eta jarrerek baldintzatuta dauden, zentralista beti; oztopatzaile askotan komunikabide autonomikoekiko; zatikatzaile gehienetan?, aukera errealak dituzte hauek beren inguruetan egiturapropioak eta ezberdinak garatzeko. Hala erakusten du EITBren esperientziak berak, nahiz eta horretarako Estatuak ezarritako lege mugetatik harago
|
joan
behar izan duenzenbaitetan, edo horren zirrikituak baliatu, EITB bera sortu edo bigarren kanala zabaldu zenean bezala. Lurraldetasunaren arlotik ere ETB1en seinalea Iparraldera normaltasunez hedatzea lortu da; ordea, Nafarroako hedapena ez da osoa, ezta ofizialaere.73
|
|
|
garrantzitsua den; ikuspegi sozio-politikoa, zeinak ikus entzunezko komuni kazioarenesparru komuna iritzi publiko europarra sortzen
|
joateko
abiapuntu gisa agertzen zuen, bertako instituzio eta prozedura politikoak demokratizatzen lagunduko zuena etaekimen publiko europarrari ere lehen Estatuena bakarrik zen ikus entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko industriala ere, zeinetik lehiakortasunean irabaztea, garapen teknologikoa sustatzea et...
|
|
|
Ikuspegi hauen arteko indar harremanak aldatuz
|
joan
dira, nahiz eta hartutakoneurrietan eta indarrean ezarritako politika guztietan hirurak presente dauden. Hauexekdira gaur egun politika komunitarioaren ardatzak:
|
|
|
aipaturiko eztabaidaren baitan, Amsterdam goHitzarmenean, Europar Batasunarena egokitzen duen itunean alegia, protokoloberezi bat sartu zen, non, zerbitzu publikoaren defentsan, Estatu bakoitzariaukera ematen zaion horren finantzaketa ezarritako zerbitzu publikoko eskakizunak betetzeko moduan antolatzeko, betiere merkatuaren baldintzetan etakonkurrentzian eragin okerrik izan gabe. Honek, azken batean, finantzaketamistoa erabili ahal dutela esan nahi du, nahiz eta finantzaketa publikoa, zerbitzupublikoak finantzatzera
|
joango
dela ziurtatu den. Europako Batzordearen Ebazpenean, bide beretik, zerbitzu publikoaren garrantzia berretsi etagarai digitalean ere zerbitzu publikoek kalitatezko zerbitzuak eskaintzen jarraitzeko kapazitatea izan behar dutela zehazten da; halaber, publiko guztientzako zerbitzuak eskaintzean, legitimotzat jotzen du ebazpen horrek zerbitzupublikoek ere entzuleria zabal batera heltzeko ahaleginak egitea76.
|
|
|
Enpresa egituraren gaiak, esan bezala, komunikazio sistema osoa hartzen duaintzat, eta ez bakarrik ikus entzunezkoa. Komunikabideak kultur industria dira, etaberen gestioan merkatu tarte, kostu efizientzia eta errentagarritasuna bezalako faktoreek gero eta garrantzi handiagoa hartzen
|
joan
dira, eta baita enpresen arteko kontzentrazio eta nazioartekotze prozesu zabalak eragiten ere. Komunikabideen eremuaez da bakarrik faktore kultural edota politikoek mugatutakoa; merkatu espazioa erebada, enpresak berak beren estrategia eta eragiketekin etengabe egiten, desegiten eta, edozelan ere, moldatzen ari direna.
|
|
|
Zerbitzu horien programatzaileek edo editoreek, ordea, hitzarmenbat sinatu behar dute CSArekin (sozietateak Frantziar Estatukoak badira, edoEuropako Batasunetik kanpokoak izanda Frantziar Estatuko satelite edokable sistema baten bidez emango badira) edo deklarazio bat egin behar duteberaren aurrean (Europako Batasunaren partaide edo Europako HitzarmenEkonomikoaren sinatzaile den beste lurralde batetakoak badira). Hitzarmeneketa, maila apala
|
goan
, deklarazioek ere, ikus entzunezko komunikazio zerbitzua betebehar edo eskakizun batzuen menpe jartzea ekarriko dute, besteakbeste, programazioaren aldetik, lurrazaleko sistema analogiko edo digitalakbezalaxe, aurrerago zehaztuko den bezala.
|
|
|
Horiek garatu eta gauzatzeko ahalmena, berriz, Autonomia Erkidegoei ezagutzen die, betiere Erkidego bakoitzeko AutonomiaEstatutuan zehaztutakoaren arabera (149 artikulua). Eskuduntzen banaketarako moduorokor honek arazoak sorrarazi ditu historikoki, ez baitu argitzen zein diren oinarrizkoarauak, eta etengabeko tentsio egoeratan kokatu ditu Estatua eta Autonomia Erkidegoak, momentu politikoaren arabera erabakitzen
|
joan
direnak.
|
|
|
Baina ikus entzunezko sistemak eratu eta antolatzeko ahalmenaren aldetik, Autonomia Estatutuen arabera, Erkidegotik Erkidegora diferentziak egon badira ere, autonomien harmonizazioarekin lehenengo eta telekomunikazioen liberalizazioarekingero, desberdintasun horiek leuntzen
|
joan
dira praktikan (GRETEL 2000, vol I: 465).
|
|
|
|
Goazen
hedabideetara. Elebitasuna aukera pertsonala denez, elebitasunaren gauzapen edo erabilpena gizakiaren aukera pertsonala denez, euskaldun elebidunak berakdu giltza, erraz asko kontsumi baititzake bai euskarazko produktu mediatikoa baierdara hutsezkoa ere.
|
|
|
Lau item dira guztira eta orrialde oso bat betetzen dute, 90.a. Egunkariko kolaboratzaileek egindako artikuluak dirudite lau horiek; izan ere, izenpetutadoaz, iritzi artikuluak
|
joan
ohi diren modu berean. Edukiari begiratuta, desberdinakdira lau artikuluak, kulturarako joera izanik beren artean nagusiena.
|
|
|
Historiaren
|
joan
etorrian, mapa politikoak estatu finkatuen eta legezkoen lur eremuak paperean jartzeaz gain, zenbait kasutan, ofizialki onartuak eta ezagutuak ezdiren kolektibitateek berezkotzat dituzten lurrazal eremuak ere marraztu izan ditu.
|
|
|
Iberiar penintsulako erliebea irudikatu nahi lukeenaren bitartez ematen dio hasieraTele 5ek bere eguraldiari buruzko tarteari. Hasiera horretan, hitzezko agurrarekinbatera, telebista irudiaren animazioari esker, pantailan Atlantikotik Mediterraneoitsasora hegaz
|
joango
litzatekeen balizko txori hegalariaren begien bitartez ikusitakolur eremuak erakusten dira: zezen larrua txori begiz ikusten da.
|
|
|
edo. Iparraldea, bezalako terminoen erabilera. Osotasun eta pertenentzia areagotzeko, hurrengoterminologia ezartzen
|
joatea
aholkatzen da: –Ekialdea?
|
|
|
Lurraldetasuna, gai zentrala izan da, eta gaur ere bada, nazio eraikuntzetan.Nazioek, herriek eta estatuek argiro erakutsi dute beren historiaren
|
joan
etorrian, territorio baten jabe izatea zenbat baloratzen den: maiz izan dira borroka latzak, mapetako marrak harago edo honago eraman edo ekartzeagatik.
|
|
|
Besteekiko harremanetan, denboraren
|
joan
etorrian, gizakiak garatu egin du beretzat duen territorioaren errepresentazio ulerkorra izan daitekeen irudi bidimentsionala, non marrazten ikasi baitu bereak diren errekak eta mendiak, herriak eta bideak; batetik, kideak eta lagunak non bizi diren irudikatzeko; eta, bestetik, besteek, etxezkanpokoek, lurralde hori errespeta dezaten.
|
|
|
Gure diziplinak exijitzen duenzorroztasunez aritzea, are zailagoa izaten da. Izan ere, paragrafoak idatzi ahala, adarrak irekiz eta irekiz
|
doaz
, gero haiek ixteko nahi bezainbeste espazio eta astirikeduki gabe.
|
|
|
Baina ez bakarrik filosofian, beste gizarte zientzietan ere baizik. Pedagogian, harantzago
|
joan gabe
, batxilergoan Zuzenbidea ikasgai gisa sartzeak ekarrikolituzkeen onuren inguruko eztabaidak laster eduki dezake ondorioa gurean, epe labur batean nahitaezko irakasgai bihurtuz.
|
|
|
Behin geure burua perspektiba horretan kokatu ondoren, harantzago joatenasmatu behar dugu, geure proiektu propioaren ardatzak marrazten
|
joan
. Hamlet enaez da gure galdera.
|
|
|
Bitartean, herri bat eraikitzea, egituratzea, bere problemak konpontzen saiatzea, politikagintzari dagokio bete betean. Biak eskutiklotuta
|
doaz
, banandu ezinik. Baina, dikotomikoki aztertu ezin diren bezala, ez dakomeni bata bestearekin nahastea.
|
|
|
Historia Unibertsalaren azken helburu eta geltoki? Etengabeko eta ezinbesteko garapenaren izenean hau justifikatu nahi izatea, pentsamenduaren historiangutxienik mendebete atzera jauzi egitea da, egiaren kontzepzio absolutuarekin batera modernitatearen ikurra izandako hori pikutara
|
joan
baita.
|
|
|
Familia egitura ere eraldatuz
|
doa
, batez ere gizarteko sektore txiroenetan, babes eta biziraupen mekanismo nagusia familia delako. Horrek atzera botatzen duemakumearen emantzipazio prozesua, berriz ere etxeko lanera itzularazten baitu.
|
|
|
at geratu nahiere. Trena hartzeko presa hauek, nora
|
joan
nahi duten erabakitzea galarazi diete.Internet en trena hartuko dugu nahitaez; baina hobe da zertakoa balio duen, nolafunzionatzen duen, bere errealitateak ete bere mitoak zeintzuk diren eta abar ezagutzea. Internet erabiltzen ikasi behar dugu (eta etekinak ateratzen), Internet ek guerabili beharrean17 Horretarako, behar beharrezkoa da erabilpen kritikoa bultzatzen duen hezkuntza bideratzea.
|
|
|
Eguneroko bizitzan hainbat egoera desberdinetan izaten gara nortasuna bermatu beharrean: banketxera
|
joan
, erosketak ordaindu edota edozein dokumentu ofizialeskuratzeko, ezinbestekoa zaigu geure nortasunaren berri ematea. Horretarako agirijakin batzuk daude:
|
|
|
Pasaportearen kasuan, nazioarte mailan estatuek onartu eta zenbait kasutan balekotzat jotzen duten dokumentu bakarra izanik, estatu bakoitzak bere usadioeta konbentzioak mantendu arren, azkar asko eredu jakin baten arabera finkatutakodokumentua da. Jatorriz, bidaiatzeko bermea ematen zuen dokumentua zen; izan ere, toki batetik bestera
|
joateko
, Erdi Aroko jauntxo feudalen eta Elizaren lurraldearengaineko kontrola ziurtatzen zuen zergaren ondorengo omen zen, iragabide eskubide, delakoa ordaindu beharra baitzegoen oraindik ere XIX. mendean zehar.
|
|
|
pertsonarennazionalitateari lotutakoak. Ordukoak bidaiaria zegoen lekuari lotutakoak ziren.Estatu batetik bestera
|
joatean
, pasaporte berria eskuratu beharra zegoen, tokian tokiko autoritateak jaulkitako eta bermatutako dokumentua, beraz5 Gaur egun ezagutzen dugun pasaportea, ordea, norbanakoari lotua eta bidaitzeko eskumena ematenduen dokumentua izateaz gain, nazionalitatea bermatzen duen dokumentua da.
|
|
|
ardura. Deserrira ihesi
|
joan
zirenek erabili bazuten ere11, pasaporteak ez zuen luzeiraun, ordea, eta gerra zela medio, orduko beste hainbat gauza bezala, frankistekberehala baliogabetu zuten, baita debekatu ere. Geroztik, bestelako saiakera batzukere izan dira.
|
|
|
(nortasun agiria ez da metroan ibiltzeko txartela) 15 Eta arrazoi zuen. Askoz urrunago
|
joateko
txartela baita, oraindik ere estatuz osatutako munduan.
|
|
|
Behobiako mugan egin beharreko xehetasun eta
|
joan
etorri guztien berri ematen da 1846eanargitaratutako bidairi gida batean (Aguirre, 1995: 44).
|
|
|
Finantza munduan, aldiz, erabateko askatasun ekonomikoaren izenean, azkenhogei urteotan, interes tasari eta eragiketa finantzarioei zegozkien lege murrizkorrak ezabatzen
|
joan
dira,, finantzarizazioa, deritzon prozesuari bidea erraztuz.
|
|
|
Hau da, jabetza eskubideak eta horiei zegozkien botereak banatzean, XVI. etaXVII. mendeetako ipar mendebaleko Europako agintariak beren menpeekiko erlazio sare bat eratzen
|
joan
ziren. Lurrik gabeko burgesia, merkatari nahiz bankari, ezzen banaketa horretatik esku hutsik atera.
|
|
|
D) Oreka monetarioa, makroekonomikoa, burujabetza despertsonalizatuarenadierazlea da. Moneta zirkuitua gaizki
|
doanean
(desoreka monetarioa denean), kanpoko zorren diru itzuleraren kasuan bezala, gobernu nazional baten ahalmen ekonomikoak indargabetu egiten dira.
|
|
|
Ondoren, berriz, herri askatasuna erdiesteko politikagintzan zer nolako aldaketak gauzatu liratekeenazaltzen saiatu naiz. Hori guztia, jakina, gai hauen inguruan funtsezkoak direnezbaien bila aritzen
|
joateko
. Goazen, bada, Sartre-k askatasunari buruz eginikogogoetak azaltzera.
|
|
|
Hori guztia, jakina, gai hauen inguruan funtsezkoak direnezbaien bila aritzen joateko.
|
Goazen
, bada, Sartre-k askatasunari buruz eginikogogoetak azaltzera.
|
|
|
Horregatik, indarrez gauzatu nahi den kultur ezabatzearen aurrean, izaera desberdinduaren ukaziori jaurkitzen, kanpotik baldintzaturiko gizabanakoen zeinherrien existentzia askatzen
|
joateko
, mota guztietako bideak zilegi bezain etikodira, baita erresistentzia armatua bera ere.
|
|
|
Kolektiboen eremura
|
joanik
, eta esparru hartan koka daitezkeen nazio aldarrikapenak kontuan ez hartzeagatik hain zuzen, injustiziazko egoera gatazkatsuaklehertu izan dira behin baino gehiagotan, aipatutako arazo horiek estatuak beharbezala bideratzen jakin ez duelako.
|
|
|
Hastapen rousseautarrean funtsaturiko demokraziek ez dute norbanakoaz gaininolako beste legitimitaterik onartu; eta, ondorioz, gizarteak trinkotzeko makinakdiren estatuek hasierako zilegitasun horretan kudeatu ohi dute beren indar ahalmena (bortxa). Horrela, nitasunaren ideologia areagotuz (hedonismotik jarrera apolineora
|
doana
, Descartes-engandik Robinson-engana...), niaren teknologiaz baliatudira (hirigintza, soiltasuna, hezkuntza...) 3 zuzenbide erromatarra oinarri izanik (jabego pribatua, legezko nortasunak, etab.) estatu demokrazia eraikitzeko, non eskubide kolektikoak baztertuta geratzen diren (erkidego etniko tradizionalak, langileria, ekologia...) eta giza eskubideak gizakiren zuzenbidearen arabera soilik ulerra...
|
|
|
XIX. mendearen bukaerako nazio estatuen garapenak bultzatu zuen,
|
joan
zenmendean eta bereziki mende honen hasieran, gero eta gehiagokoa den irizpide etniko eta hizkuntzazkoetan oinarrituriko, gutxiengo nazionalen, agerpena.
|
|
|
Problema geografikoki kokatzeko,
|
joan
den mendearen bukaerako mapa politikobat paratu nuen arbelaren gainean:
|
|
|
Norvegiak bere nazio askapena lortu zuen urtean (1905), atentatu famatu bategin zen Parisen. Loubet Presidentea eta Alfonso XIII.a, espainiar errege gaztea,
|
zihoazen
karrosa, erasoa izan zen; baina bi buruzagiak zaurigabe gertatu ziren.
|
|
|
izenaz, elkarturik kurritu zuten XIX. mendeko kondaira. Baina elkarturik
|
joan arren
, Suedia izan zen bikotearen ardatza (baita demografikoki ere). Hala ere, 1884an norvegiar jatorriko klaseberri bat iritsi zen agintera.
|
|
|
–Guk, norvegiarrok, eskubidea dugu, Historiak eta Konstituzioakbaietsia, geure nazio biziera propioa egiteko?. Hitz horiek entzutean, norvegiardiputatuak oro jaiki, eta bururaino
|
joatea
erabaki zuten. Xehetasunetan sartzeaalfer lana litzateke.
|
|
|
Garai batean, estatuek errepresioa erabiltzenzuten horrelakoei aurre egiteko, baina orain, gure ustez, estatu berrien inkorporazioaren dinamikan murgildurik dago Europa. Beraz, gure herriaren gehiengoa egiten dugun proiektu politikoaren atzean demokratikoki ipintzea lortzen badugu, guere
|
joan
gintezke ate joka Europara. Eta Estatu espainiarrak gizarte zibila zapaltzera bere armada hemen sartuko balu, Europan litzateke hori ulertu.
|
|
|
Jada hemen, Iparraldean, kasik Barnealde osoa Europari so dago bere dimentsio ekonomikoan, hango biztanleriaren parte handi bat laborantzatik bizi baita, eta laborantza politika ez baitaParisen finkatzen, Bruselan baizik. Joera hori handituz
|
joanen
da. Eta herritartasunaren alde politikoan ere gauzak aldatzen ari dira, mundializazioak eta Europareneraikuntza prozesuak nazioaren kontzepzioa desitxuratzen dutelako pixka bat.
|
|
|
– Espainiako txapelduna naiz; eta kirola praktikatzeko bitartekoen ikuspuntutik askoz hobeto dagoenez, Madrilgo CAR Blumenera
|
joan
nintzen iaz, nazioarteko arlora igotzeko EuskalHerrian maila nahikoa ez dagoelako.
|
|
|
Hori litzateke, beraz, alderdi politikoen bidetik egin beharrekoa. Gainera, gure ustez, norberak gauza lezakeen planteamendua herriari eskaini litzaioke, lehenago aipatu ditudan herriko sektore horiei?, aztertzekoeta jorratzen
|
joateko
. Bi lan horiek paraleloan joango lirateke, eta definizio lanaosatuko lukete.
|
|
|
Gainera, gure ustez, norberak gauza lezakeen planteamendua herriari eskaini litzaioke, lehenago aipatu ditudan herriko sektore horiei?, aztertzekoeta jorratzen joateko. Bi lan horiek paraleloan
|
joango
lirateke, eta definizio lanaosatuko lukete. Definizio lan horrek, noizbait, testu jakin bat luke.
|
|
|
Hori guztia egin eta gero, testuhorrek referendumean onartua izan luke. Beraz, guk aurreikusten dugunprozesua pausoka pausoka
|
doana
da.
|
|
|
bai inkontzientea kontuanhartzen dutenak eta bai besteak. Gainera, bereizketa honetatik harantzago
|
joanez
, analistaren inkontzienteak, bere desioak, nola erabakiko duen jarduera terapeutikoa psikoanalisian edo psikoterapian bilakatuko den adierazten du autore honek.
|
|
|
Hasieran, bezeroak ametsetan agertzen diren pertsonaia eta gauzak deskribatzen ditu, alegia, ametsetan bere burua nola kokatzen duen eta agertzen direnpertsonaia edota gauzak ere nola ikusten dituen. Adibidez,, orain hormarengainean nago?,, menditik behera
|
noa
, emakume bat dago nire ondoan...?
|
|
|
mugimendua hasten denean gertatzen da.Beharra asetzera zuzenduriko jokaera da: hozkailurantz
|
noa
, etxetik ateratzen naiz, hitz egin nahi dudan pertsonaren telefono zenbakia markatzen dut...
|
|
|
Bidaia hauetan zegoela, Fritz Laura-rengandik banandu zen eta ondorenIsraelera bidaiatu zuen eta bertan L.S. Dar ekin saiakuntzak egin zituen. Japoniaraere
|
joan
zen, Zen monastegi batera. Egonaldi honek eragin handia izan zuen berelan terapeutikoan eta garapen pertsonalean.
|
|
|
Beste eskemak bezala, Barne Eredu Eraginkorrek (BEE) irauteko joera dute, hau da, eskematizaturik dauden pertsonek errazago bilatzen eta gogoratzen duteeskemen edukiekin bat datorren informazioa; eta azkarrago prozesatzen, ebaluatzen eta aurresaten dute besteen portaera, eskemen zentzu berean
|
doanean
.
|
|
|
C taldeko haurrak anbibalenteak, ambivalent? bezala ezagutzen dira.Esplorazio pobrea erakusten dute, amaren
|
joan
etorriaz kezkaturik. Amakalde egiten duenean, erreakzio gogorra izaten dute; baina itzultzen denean, gertutasun bilaketa negarrarekin eta errefusapenarekin nahasten dute.
|
|
|
Data horren inguruan joera berriak agertuz
|
joan
ziren gizarte zientzien etajokaera zientzien eremuan, Estatu Batuetan batez ere. Bigarren Mundu Gerrarenostean zentzu zabalago batean aztertzen ziren arazoak, eta ikuspegi holistiko batberreskuratu zen.
|
|
|
1957an, Boszormenyi Nagy eta bere lankideak, Eastern PennsylvaniaPsychiatric Institute delakoan barneratuta zeuden paziente psikotikoen terapiaintentsiboari buruzko ikerketa proiektu batean sartu zuten Familia Terapia.Hasierako orientabidea Niaren Psikologian oinarritutako Psikoanalisia izan zen, etaondoren, Familia Terapiaren ekarpenak sartuz
|
joan
ziren progresiboki. Lan honenemaitza da aipatutako Familia Terapia Intentsiboa idazlanaren argitalpena, 1965eanegina; bertan, beren esperientzia eta teorizazio berriak garatu zituzten taldekideek, psikosiaren eremuan bereziki.
|
|
|
Nahiz eta, esan dugun bezala, ekarpen terapeutiko hau mugatua izan, proposatutako eredua barneratua izan da formatu ezberdin gehienetan. Hauetatikabiatuz, Kaplan (1974,1979), Lopiccolo (1978), Rosen eta Leiblun (1989) bezalako autoreak beren proposamenak garatuz
|
joan
dira.
|
|
|
Gauzak honela, XX. mendearen azken laurdenean H. S. Kaplan-ek argitaraturiko liburuetako bat parafraseatuz, Terapia sexual berria deitu izan denakonfiguratuz
|
joan
dela esan daiteke. Izendapen hau gehiegizkoa izan daiteke, agian, baina kontuan hartu behar da, marko teorikoek beren lana egitekoproposamen honen funtsezkoena oinarritzat hartu eta berezkoak dituzten printzipioteorikotara egokitu dutela:
|
|
|
Argentinan taldean eta haurrekin lan egiten zutenak (Moccio, Pavlovsky, Martinez Bouquet e.a.), eta, batez ere, Frantzian haur eta nerabeekin lan egitenzuten terapeuta eta psikoanalistak (Gravel, Bourreauk, Testemale, Monod, Anzieue.a.) izan ziren psikodramak adin hauetan lan egiteko zituen abantailaz jabetuzirenak. Beraien prestakuntza psikoanalitikoa izanik, jabetuz
|
joan
ziren ezen, portaera eta enkoadre arazoak gutxitzeaz gain, zerbait gehiago eskaintzen zuelapsikodramak. Hauen artean bereziki Lebovici, Diatkine, Soccaras eta Kestenbergizan ziren psikodrama eta banakako psikoanalisiaren gerturapena jorratu zutenak.
|
|
|
Baina azkenean psikodrama psikoanalitikoa eta analitikoa izena jarri zitzaion, azken hau laburtuta, eta gaur egun izen honekin ezagutu eta desberdintzen da Moreno-ren psikodramatik. Eta,, terapeutenteknika desberdinak baino urrunago
|
joanez
, errepresentazio espontaneoaren bidezikuspegi psikoanalitikoa eman nahi zaio? (Basquin eta kideak, 1977, 14 or.).
|
|
|
Gogoeta hau bera proposatu dute Amar ek, Baile k eta Salem-ek, ekintzapsikodramatikoaren funtzio prekontzienteari lehentasuna emanez; baina hauekurrunago
|
joan
dira, eszenaren eta aparatu psikikoaren funtzionamenduaren arteanantzekotasuna ezarri baitute. –Azkenean niaren balizko jarduera prekontzienteareneszenaratze gisa ikusi dugu psikodrama analitikoa.
|
|
|
Lan honetan talde analisiaren hastapenetan eta Moreno-ren hastapen eta tekniketan oinarriturik, teknika psikoterapeutikoetan harantzago
|
joanez
sortzen denjardueretako bat adierazi nahi izan dugu, batez ere eszena dramatikoakahalbidetzen duen aberastasunaren berri emanez, baina aberastasun hau sostengatzen duen teorizazioa ahaztu gabe. Teorizazio hori psikoanalisiaren alor zabalarenbarnean aztertuz, noski.
|
|
|
Gizabakun jaioberriari dagokionez ere, goiztiartasun funtsezkotik, eta berakeraginda, bestearekin duen harremanean eratzen
|
doakio
psikismoa. Besteenganako jarrera hori desioak zuzentzen du.
|
|
|
Aipatu dugu, halaber, subjektu baten historian bezala, taldean ere bere barne munduaren errepikapenerako joera inkontzienteen eraginez bere arazo eta hauenzergatiak azalduz
|
joango
direla; eta hala gertatzen denean irekiko da bere arazoenulermenerako atea, aldaketarako bidean jarriz, terapeuta eta kideen partaidetzarenbitartez.
|
|
|
zeregin eta testuinguru esanahiarekin, ez baitago taldetik kanpo egoterik.Urrunago
|
joanez
, Kaes en ideiaren arabera (1977), taldean katexiak etakontrakatexiak ezar ditzakete taldekideek banaka edo taldean, honekeratutako fantasia bereziekin.
|
|
|
Horrela, adibidez,, anaitasuneko transferentzia? delakoa, ezkutuan terapeutengan zuzendutako ahaideen libidozko transferentziarendesplazamendu gisa uler daiteke, zeren, ezin errekonozitu ahal izateagatik, ageriantaldeko kide batengana
|
joaten
baita (Valiente, 1987 66 or.).
|
|
|
Ondorengo esperientzia eta bizipenak lehen oinarri horren gainean finkatuzjoango dira bizitzan zehar, subjektuak bere buruarekiko duen ideia, mundua etabesteekikoa, harreman dialektiko honen ondorioz osatuz
|
doala
.
|
|
|
Norberaren ideiaren eraikuntzarekin batera, beste prozesu bat gertatzen dagarapenean. Bere buruarekiko ideiarekin batera, gizakumea ingurunearen eta, bereziki, mundu horretako objektuen barne errepresentazio bat eginez
|
doa
.
|
|
|
Eraikuntza honetan, amatasun funtzioa betetzen duen pertsonagandik hasi, etaguraso eta ahaidekoen errepresentazioa osatuz
|
joango
da. Beste hauetako bakoitzarekin dituen esperientzien sentipen eta hunkipenak emango diote objektu horienmaitasunezko edo etsaigozko esanahia.
|
|
|
Bestalde, taldeak historia eskuratuz
|
doaz
, talde prozesu bat burutzen ari denneurrian, eta horrek horizontaltasunari egiten dio aipamena, eta ez historia indibiduala izango litzatekeen bertikaltasunari.
|
|
|
–Taldekide bakoitzaren barne munduaren eta talde prozesuaren artekolotura. Lotura horiek, kideak bereganatzen
|
joango
diren rol desberdinen bidezgaratzen dira? (Fumagalli, 1982, 108 or).
|
|
|
Honi dagokionez, Anzieu k talde transferentziak eduki dezakeen arazoa sistematizatu du, eta zehaztu ere zehaztu du, giza lotura orotan zirkulazio fantasmatikobat dabilela ekintza prekontziente gisa; eta hau, gizabanakoen mehatxu eta desirainkontzienteen irudimenezko betearazpenen ahalegintzen da? (1986,202 or.). Honek osatuko luke transferitutako edukiaren iturria, eta beraiekmarkatutako indarra eta zentzua norabide horretan
|
doa
.
|
|
|
–Nolako astakeriak! Horrela ez
|
goaz
inora! Gazte horiek ez daukateburua lepo gainean!?.
|
|
|
Zerbait bereziagoa merezi zuen. Egunak
|
joan
egunak etorri, estutasunasentitzen hasi nintzen, zerbait idatzi beharra eta, aldi berean, ezina sumatzen bainuen.Izan ere, alferkeria sentitu nuen gai tekniko bati buruzko zerbaiti ekiteko, eta aldebatera utzi nuen bide hori. Erdi etsita nengoela, azkenean, zerbait pertsonalagoidazteko ideia hurbildu zitzaidan, eta itolarrian dagoen naufragoaren antzera, azkenahalegin batean salbatuko ninduen oholari eutsi nion, bertara lapen erara itsatsiz.Horixe nuen irtenbidea:
|
|
|
Euskararen batasuna orduantxe bideratu zen, dudarik gabe, etahura ahalbidetu zuten batzuk joanak eta behin eta berriro goraipatuak izan diren arren, badira hain goraipatuak eta omenduak izan ez diren beste zenbaitzuk, joanak direnakbatzuk eta bizirik dirautenak bestetzuk, garai hartako gazteen irakasle ez arautuak izanzirenak. Bi aipatzearren, nik neuk biziki estimatutakoak,
|
joandako
bat, ImanolBerriatua, eta bizirik dirauen beste bat, Txillardegi bera, aipatuko nituzke. Honeksorrarazi zidan miresmena ez da sekula itzali nigan, eta gaur egun areagoturik dago, konturaturik bainago ez zela izan egun bateko lore zimelerraza, bizitza osoko ibilbidemugagabeak behin eta berriro helburu bererantz doazen ildoak ireki dituen goldeabaizik.
|
|
|
Bi aipatzearren, nik neuk biziki estimatutakoak, joandako bat, ImanolBerriatua, eta bizirik dirauen beste bat, Txillardegi bera, aipatuko nituzke. Honeksorrarazi zidan miresmena ez da sekula itzali nigan, eta gaur egun areagoturik dago, konturaturik bainago ez zela izan egun bateko lore zimelerraza, bizitza osoko ibilbidemugagabeak behin eta berriro helburu bererantz
|
doazen
ildoak ireki dituen goldeabaizik.
|
|
|
Sarri aritu naiz gai horri buruzko hausnarketan, niretzat ulertezinak ziren portaerakulertu nahian, zuzenak ez zirelakoan. Denbora pasatu ahala, ordea, poliki polikikonbentzituz
|
joan
naiz, horrela behar zuela izan, horrela izatea hobe zela gainera, berarenganako portaera horrek berorrek adierazten baitu beraren jarreraren zuzentasuna.Izan ere, ez da harritzekoa modu horretan hartua izatea, horrelako pertsonekin ezinaplika baitaitezke gehiengo/ gutxiengoen metodoak, ez baitira parametro horietanepaitzeko modukoak. Izan ere, gauza berriak agertzean, hots, problema zaharrakgainditzeko irtenbide berriak planteatzean, alferrekoak izaten dira lehenagoko kontsentsuak.
|
|
|
Diglosia hizkuntza inposatzaile baten kontsentsu sutila baino ez dela erakutsiz, hortik gure hizkuntzaren heriotzarako bidea zein laburra izan daitekeen irakatsizigun. Eta giza taldearen edozein tamainatan egoera diglosikoak duen eragina argi etagarbi ulertu genuen, berak argi azaldu ondoren ezen, konbinatoriaren legeen araberadena galtzeko genuela, eta aldats beheran
|
gindoazela
, kontsentsu sutil hura apurtuezean. Egia esanda, lehenagotik ere intuitzen genuen egoeraren asimetria, baina intuitzen genuena forma matematikoan ikusi genuen orduan, eta horrek asko areagotu zuengure jarrera aldaketa.
|
|
|
Ondoko irailean, 1958koan beraz, Aljeriara soldadu
|
joan
behar izan nuen, 1960koabenduraino. Udatik Xarriton-ekin hitzartua nuen, itzultzean Hazparneko ikastetxeanirakasle sartuko nintzela.
|
|
|
Txillardegi otoiztuzuen Saint Joseph kolegiotik alde egin zezan, amoregatik eta gobernuak ez zezankendu ikastetxeari ematen zion legezko diru laguntza. Jose Luis
|
joan
zen aterpe ezkutubatera, Benito Del Vallerekin, baina Enbata kazetan elkarrizketa horren berri zehatzakemanez. Orduan zinez begietan hartu gintuen Pochelu kalonjeak, itsuski gaitzitubaitzitzaion salaketa publiko hori.
|
|
|
Zenbait anekdota kontatuz eta umore klabean, artikulu honetan kontatzen da zer nolakogarrantzia izan duen Txillardegiren irudiak, euskara ikasi eta, apurka apurka, euskalgintzan eta euskal kulturaren munduan barneratuz
|
joan
den euskaldun berribatentzat. Anekdotak pertsonalak diren arren, euskara nagusitan ikasi eta geroago euskalletretan barneratu diren beste zenbaitek ere konta lezakete antzeko esperientziarik.
|
|
|
Urteak
|
joan
eta urteak etorri, aldiak aitzina jo zuen eta, horrela, erakundearenBosgarren Batzar Nagusia iritsi zitzaigun. Honetan jazo zena, maiz eta testu frankotanagertua da.
|
|
|
Gauza jakina denez, denok euskaldun bilakatu ginen, zein edo zein hobeto edo txartoago?, eta, hortik abiatuz, azkar eta etenik gabe ekingenion erakundearen euskal kultur politikari. Erran gabe
|
doa
, gure Euskaldungo etaEuskararen. Sailburua? (oraingo egunetan erraten denez) Jose Luis genuela.
|
|
|
Bi lehen hileetan gorde ginen, han hemenka, Iparraldeko jendearen artean.Pariserat
|
joan
ginen gero eta bertan geratu ere Jose Mari Benito, ingeniaritza etxebatean. Hendaiako adiskide abertzale sutsu zen Paul Legarralde k, bere autoa utziz, Brusel eraino iritsi ginen bertze hirurok.
|
|
|
hiruronartean: Eneko Irigarai-k eta biok Aljeria-ra
|
joan
nahi genuen han kokatzeko: lan etabizi.
|
|
|
Bistan da, irudimenarekin batera, errealitate ikusgarriaren elementuek ere osatzendituztela sinboloak. Bi alderdiak nola uztartzen diren ikusten saiatuko gara mito zenbaiten transmisioan; haien sortzeko mekanika eta araudiak ikertzera
|
joan gabe
, soilikgure hurbil eta diren kasu eta une batzuetara mugatuko gara.
|
|
|
Antza, naturalki etaohartu gabe pasatzen da «amamak kontatzen zuen»etik «amamak ikusi zuen»era; alegia, deus ez, baina gazteturik geratzen da istorioa eta, bidenabar, egiaztatuta. Gertaliteke harantzago
|
joatea
, eta orduan «amamak kontatzen zuen»etik «amamari gertatuzitzaion»era pasatuko da, eta gure berriemaileak protagonista bilakaraziko dukontalaria.
|