|
2008
|
|
|
Gaur egun, gizartearen esparru anitzetan ugariak dira
|
jende
arruntaren edo interes taldeen parte hartzearen aldeko ideiak eta mota desberdinetako saiakerak. Duda barik esan genezake, beraz, parte hartzearen erretorika modan egon dela azken hamarkadan politikan edo ekonomian aritzen diren teknikari edo agintarien ahotan.
|
|
|
Zentzu berdinean Mohan eta Stokke autoreek (2000) enpoderamendu kontzeptuaren bi erabilera mota aurkezten dituzte. Egungo ikuspegi neoliberal batetik, goitik beherako estrategia batez hitz egin daiteke, instituzioak eraginkorragoak izan daitezen aurrez definituta dauden
|
jende
talde konkretuak garapen prozesuan barneratzen direlarik. Ildo horretatik, enpoderamendua buruaskiagoa izatean datza, estatuaren zerbitzuen beharra murrizteari begira, estatuaren esku hartzearen murrizketa estrategia bati jarraiki.
|
|
|
sortuak izan diren espazioen artean, gehienetan gobernuek edo instituzioek bultzatuak direnak gizartearen presio edo eskari bati erantzuteko premiaz; eta bestelako, espazio herritarren? artean, non
|
jendea
bere nahi propioz biltzen den gobernuaren politiken aurka egiteko, beraien zerbitzuak ekoizteko edo elkartasunerako eta elkarren arteko laguntzarako, nahiz eta bi espazioen arteko mugak errealitatean ez diren horren zehatzak hainbatetan (Cornwall, 2004).
|
|
|
Lehenik, Rahnema k (1993) planteatzen du ezen talde batek (agentzia emaile bat, kasu) beste talde bat (landa inguruko
|
jende
txiroak osatutako elkarte bat, adibidez) enpoderatu dezakeela pentsatzen duenean, lehenak inplizituki onartzen du bigarrenak ez duela inongo botererik, eta ez hori bakarrik, baizik eta lehenak bigarrena enpoderatua izan dadin giltza baduela. Horrek, jakina, lehena nagusitasun puntu batean uzten du, eta bigarrena mendeko.
|
|
|
Bestetik, parte hartzea prozesu gisa ulertzea garrantzitsua da, eta, beraz, epe luzeko prozesu iteratibo gisa ulertu eta landu genuke
|
jendearen
inplikazioa. Giza eraldaketarako edozein saiakerak epe luzekoa izan behar du, eta irauteko modukoa ere, proiektu edo programa bateko ziklotik askoz harago.
|
|
|
Bigarren aspektu bat, barneraketa da, zentzu horretan zenbat eta
|
jende
gehiagok parte hartu hobe, edo zehatzago, zenbat eta gehiagok modu parekidean parte hartzeko aukera izan, askoz hobe. Izan ere, ezin dugu ahaztu, batetik, espazio batekiko mesfidantza dagoenean, autobazterketa, defentsarako eta eraldaketarako estrategia egokia izan daitekeela; eta, bestetik, akto publiko eta masiboek barne boterearen banaketak ezkutatzera jotzen dutela.
|
|
|
Belisanaren kasua bestelakoa da, argi dago inpaktu handia duela, eta inpaktu hori nahita bilatua dela:
|
jendea
harrituko du eta, askotan ere, jakin mina piztuko: Zer da izen hori?
|
|
|
Erregistroei erreklamazioka eta kexaka eraginez eta erregistro ofizial horiek baztertzen dituzten herri erabilerei eutsiz ari da izengintza berritzen eta eraldatzen. Prozesu horretan
|
jendea
izendatzearen subjektu aktiboa, berenaz diharduen subjektu eragilea, bilakatzen da; ezarian erakundeen mugak eta murrizketak gainditzen ditu jendeak. Ez dago horren argi, ostera, gizarte eraginaren indarretatik ihes egitea lortzen duen8.
|
|
|
Erregistroei erreklamazioka eta kexaka eraginez eta erregistro ofizial horiek baztertzen dituzten herri erabilerei eutsiz ari da izengintza berritzen eta eraldatzen. Prozesu horretan jendea izendatzearen subjektu aktiboa, berenaz diharduen subjektu eragilea, bilakatzen da; ezarian erakundeen mugak eta murrizketak gainditzen ditu
|
jendeak
. Ez dago horren argi, ostera, gizarte eraginaren indarretatik ihes egitea lortzen duen8.
|
|
|
Zer dela-eta sexua eta izena egokitzeko nahi sutsua?
|
Jendea
identifikatzeko. Edo pentsatzekoa da estatuak izendatua eta izena elkarri atxikiak nahi dituela generoen arteko, erabateko bereizketari?
|
|
|
Baina kasu guztietan bestelako irakurketa egin daiteke, Knörrek berak aipatzen duen «interes biziaz»: herri sormena da hor ageri dena,
|
jendearen
ekimen nahasia eta kontrolagaitza, bizia eta bizigarria.
|
|
|
Laburbilduz, jendarteko egitura, egituratuak? bere egiten ditu
|
jendeak
, prozesu horretatik sortzen da portaera kolektiboa. Baina harago joan behar dugu, egitura, egituratzaileetara?
|
|
|
Izena emanez eratzen dugunaren aurreizatea ez dugu zalantza jartzen. Izan bada, izate zabal batean,
|
jendeak
bere hitzezko eta gogozko antolakuntzaz izatea mugatu eta, izan badiren gauzak, eratzen ditu.
|
|
|
Esanahia ematea ez da aukera bat, etengabe eta nahitaez egin behar dugun lana baizik. Beste kontu bat da zeri eta nola eman esanahi bat edo beste, baina ematea bera ezinbestekoa dugu
|
jendeok
. Zentzudun mundu batean bizi beharra dugu, zentzukide den jendearekin:
|
|
|
Beste kontu bat da zeri eta nola eman esanahi bat edo beste, baina ematea bera ezinbestekoa dugu jendeok. Zentzudun mundu batean bizi beharra dugu, zentzukide den
|
jendearekin
: guk eraiki behar dugu zentzukidetza.
|
|
|
zer edo zeri deitzekotan, adierazle batek har ditzakeen adiera guztien multzoari deitu genioke. Hala ere,
|
jende
komunitateak ondo arduratu dira adierazle eta adiera arteko loturak instituzionalizatzeaz eta naturalizatzeaz; alegia, adierazle bati esanahi bat eta bakarra lotzen saiatu dira, konnotazio guztiak bakar batera murrizten, horrela sortzen baita denotazioa. Eta horrela ere, interpretazio komunitate batek bere errealitatea eratzen du.
|
|
|
Habitus delakoa atondura batzuen multzo sistemikoa da, hau da, modu jakin batean sentitzeko, pentsatzeko eta ekiteko
|
jendeak
dituen aurreatondurak, joerak edo jauginak. Gizarteratu ahala barneratu ditugu, geure egin ditugu eta neurri batean edo bestean egonkortu.
|
|
|
Ekintza erregimenak askotarikoak dira jendarte eremu guztietan erresistentziak eta dibergentziak daudelako. Berezkotasuna
|
jendearen
ezinbesteko ezaugarria omen da, bestela ordenak inolako aldaketarik gabe iraungo luke. Ezaugarri hori ahaztea kritikatu zaio Bourdieu ri, eta menderakuntzaren iraupena azpimarratu duen orori, eta ezaugarri horixe da, hain zuzen, De Certeau ren abiapuntua, erresistentziaren mikrofisikari?
|
|
|
edo, eskumako?
|
jendearen
artean?
|
|
|
Horrenbestez,
|
jendeak
sistemak eta erakundeek bere hartan jarrai dezaten laguntzen du, baina ez itsumustuan; eguneroko bizitza praktikoak badu berezko logika eta horrek jarraipenari mugak eta eragozpenak jartzen dizkio. Erresistentzia arrunteko ekintza gehienak diren direnean jotzen ditu jendeak, hau da, aitor du erresistentzia ekintzak direna; baina, hala ere, ez ditu diskurtso batez zuritzen edota legitimatzen.
|
|
|
Horrenbestez, jendeak sistemak eta erakundeek bere hartan jarrai dezaten laguntzen du, baina ez itsumustuan; eguneroko bizitza praktikoak badu berezko logika eta horrek jarraipenari mugak eta eragozpenak jartzen dizkio. Erresistentzia arrunteko ekintza gehienak diren direnean jotzen ditu
|
jendeak
, hau da, aitor du erresistentzia ekintzak direna; baina, hala ere, ez ditu diskurtso batez zuritzen edota legitimatzen. Horrela, bada, diskurtso adituen orobatzea, etengabeko zaingoa eta kontrola higatzen ditu erresistentzia arruntak, eta hortxe dute sorleku erresistentzia kolektibo antolatu guztiek.
|
|
|
Agerikoa da gaurko jendarte bizitzaren ikuskizun publikoan eta norberaren bizitzan jatorri ezberdineko estrategien arteko zeingehiagoka. Estrategia batzuk taktika anonimoetatik agertu eta haietara itzuliko dira, horien bidez
|
jendeak
bere buruaren gain hartzen du, ez osotasun unibertsal antzera agertzeko (ideologien eginkizuna da hori), baizik eta haren ekintza eremuari dagokion osotasuna bereganatzeko, alegia, ekintza eremu horretan subjektu gisa agertu da jendea eta eremuaren osotasunarekin identifikatzen da, hots, nagusitasun partzial hori lortuz subjektu eragile izan nahi du.
|
|
|
Agerikoa da gaurko jendarte bizitzaren ikuskizun publikoan eta norberaren bizitzan jatorri ezberdineko estrategien arteko zeingehiagoka. Estrategia batzuk taktika anonimoetatik agertu eta haietara itzuliko dira, horien bidez jendeak bere buruaren gain hartzen du, ez osotasun unibertsal antzera agertzeko (ideologien eginkizuna da hori), baizik eta haren ekintza eremuari dagokion osotasuna bereganatzeko, alegia, ekintza eremu horretan subjektu gisa agertu da
|
jendea
eta eremuaren osotasunarekin identifikatzen da, hots, nagusitasun partzial hori lortuz subjektu eragile izan nahi du.
|
|
|
14 Dena den, egiaztatu ahal izan dugu kapital hori zuzenki lotzen zaiola subjektuaren ahaleginari, hau da, kapital handiko pertsonak biziago eta tematiago ahalegintzen dira Erregistroari edo Euskaltzaindiari aurkeztutako helegite eta kexuek arrakasta izan dezaten. Esan bezala, kapitalak
|
jendea
–eskuduntzen, du eta izena hautatzea, azken finean, botere arazoa da.
|
|
|
norberaren autonomiaren ikur bilakatzen da. Eta erreklamazioetan arraskatarik ez duenean,
|
jendea
, arau eta lege aparatu eta erakundeak direnak direla ere, muga horiek gaindituz, bereari eusteko gai da:
|
|
|
Bistan da gure gaurko hiri jendarte honetan hitz horrek ez duela baserri jendartean izan zuen/ zezakeen konnotaziorik: Aketza deritzon
|
jendeari
inork ez dio irainik egiten haren izena erabiliz deitzen dion bakoitzean. Kasu honetan ere, aspaldiko debekuen antzera, erakundeen murrizketek izenak ugaltzeko baino ez dute balio izan.
|
|
|
Kasu honetan ere, aspaldiko debekuen antzera, erakundeen murrizketek izenak ugaltzeko baino ez dute balio izan. Izen bat hilik datza agiri ofizialetan, beste bat bizirik
|
jendearen
ahotan.
|
|
|
– Izen berriak asmatzen ditu
|
jendeak
, inoiz onartutako irizpideen arabera, inoiz irizpide horiek guztiz baztertuz. Hala edo nola, jendeak, euskal izenak?
|
|
|
Izen berriak asmatzen ditu jendeak, inoiz onartutako irizpideen arabera, inoiz irizpide horiek guztiz baztertuz. Hala edo nola,
|
jendeak
–euskal izenak, asmatzen ditu.
|
|
|
Izena, bistan da, Malena izenetik eratorri da, aranatarren (n) e atzizkia erabilita (Jon maskulinotik, Jone femeninoa egin den bezala, edo Ana erdal izena(?) Ane euskaldundu den modura). Bestalde, errez eskura daitezke izen berriak toponimian arakatuz (edozein leku izen pertsona izen bilaka dezake
|
jendeak
, izenaren erakargarritasun estetikoa izan ohi da gakoa, eta ez parajearena edo hitzaren etimologiarena), edota natur fenomenoen pentzura (esaterako: Hodei, Haizea, Ibai, Hodeiertz...), edota ideologiek ondutako, ondareetara?
|
|
|
Izendatze praktika horien ondorioak aztertuz gero, konturatuko gara, izena hautatzearen askatasunari jarritako mugak? behin eta berriro gainditzen dituela
|
jendeak
: badira izan izen androginoak (Araitz, Iraitz, Amaiur, Nagore, Hodei, Amets, Aritza, Maren...), ustez iraingarriak izan daitezkeenak (Aketza, Oinaze...),, hautatu?
|
|
|
Naturaltasun praktikoa galtzen ari da joko eremu honetan; izenena ere eremu berezitua eta arroztua bilakatzen ari da eta, hala izanik, pertsonek egoera anbiguoan jardun behar dute: batetik, erabaki pertsonala hartzera behartuta daude, ez dabil hor lehengo erakundeen irizpide itxirik, baina, bestetik, erakundeek hainbat muga jartzen dute, kasu gehienetan, gainera,
|
jendeak
ez du muga horien berririk. Hau den hau egiaztatu dugu gure ikerketan:
|
|
|
Elkarrizketatu dugun
|
jende
askok ez du ikusten izenetan genero bereizketa ezartzeko inongo behar praktikorik, ez, behinik behin, beste modu batez bete ezin den beharrik. Hala ere, asko izan dira haien ustetan inozoa den lege mugapen bati aurre egin behar izan diotenak.
|
|
|
Baina esan dugun bezala, erakunde aditu eta ofizialen erabakien aurka oldartu da
|
jende
asko, eta beste askok, oharkabean, erabilera, okerren, bidez higatu egin ditu erabaki horiek.
|
|
|
Izenak, arrazoi soziopolitiko eta kultural askorengatik, erabili eta ahaztu egiten dira: legeak aldatzen direlako, izen batzuek identitate zama gehiegi hartzen dutelako, edo estereotipo negatibo bati lotuegi geratzen direlako (izen nazionalistak, anarkistak, ordenako
|
jendearenak
, biblikoak, behe klasekoak, baserritarrenak...), modernizazioarekin eta sekularizazioarekin batera izen berriak hedatzen direlako, masa hedabideek eta masa kontsumoko kulturgintzak izen kontsumigarri berriak dakartzatelako, globalizazioaren akulturazio eta hibridazio prozesuek izen sorta berriak ezartzen dituztelako... Faktore horiek guztiek denbora segida zertzen dute:
|
|
|
Izan bada izendatzea (izena hautatzea eta izena erabiltzea) arautzen duen logika sozial bat. Baina aldi berean, izen batzuk hautatuz eta erabiliz, bestetzuk ahaztuz eta zokoratuz,
|
jendeak
jendartea egituratzen du, hau da, izendatzea jendartea egituratzeko jarduera bihurtzen du. Horrez gain, izendatze praktikek gizarte taldeen arteko bereizketak eta aldeak indartzen dituzte.
|
|
|
Diamanteak ezkerraldetik ibili behar dira sortzez duten indarra septentriotik heldu baitzaie, septentrio munduaren ezkerrean baita eta orientera itzultzen dutelarik
|
jendeek
aurpegia, septentrio ezkerrean baitute, Isidoro Sevillakoak zion bezala. (Septentrio, 75 or.)
|
|
|
Dirudienez, Donibaneko jaietan
|
jendea
nahikotxo adoretu zen, eta, izan ere, Anton Abadia eta Albert Goienetxeren inguruan elkarte bat abiatzeko ideia sortu zen, alegia, «une vaste association purement régionale, qui, donnant la main à nos amis de Navarre, de Guipuzcoa, d. Alava et de Biscaye, travaillerait à conserver, vives et pures, toutes ces nobles traditions euskariennes». Asmo hori iraileko 21eko Eskualdunak jaso arren52, lehenago Semaine de Bayonne delakoak argitaratu zuen.
|
|
|
Hurrengo zenbakian73, zer esanik ez, nabarmen zabaldu da jaiei eskainitako tokia. Astekariaren arabera arrakasta handikoak izan dira
|
jendearen aldetik
: leihoak ikuslez gainezka, argazki kamerak plazako alde guztietan eta le Figaro eta l. Illustrationeko kazetariak oharrak eta oharrak hartzen:
|
|
|
Batetik, 1885ean, Errepublikaren izurriteak Semperen buruilaren 27an Donibaneko Goyeneche Dotorak eginikako predikua dugu, Baionako Lasserre argitaletxeak plazaratutako orrialde bateko idazkia. Badirudi aurreneko idazlan labur hori Goienetxeren karrera politikoaren hasierako aldiari dagokiola, gorago argitu denez108 Moldiztegian sartu baldin bazuten, pentsatzekoa da prediku horrek
|
jendearen
arreta erakarri zuela, xuri gorrien arteko giro liskartsu hartan.
|
|
|
Hala ere, artikuluaren beste une batean Oxobik«... uste dugu moldatzen ari daukuten liburutto horrek erakatsiko duela...» dio, hau da, artean liburua argitaratzeke zegoen. Ezin izan dut argitu azkenean kaleratu eta
|
jende
artean hedatu zenetz.
|
|
|
Lehen aldikotz emaiten dire primak Donibaneko herrian eta urthe guziez, Jainkoak nahi badu, emanak izanen dire laguntzeko bai eta kuraieztatzeko toki hautako laborari
|
jendea
.
|
|
|
Elgar ez aditzeak eta kasik erran diteke ezin aditzeak galtzen du laboraria. Hiri handietan
|
jendea
errechki bil ahal diteke elgar aditzeko; laborarieri neke zaiote elgarretarik urhun bizi direlakotz ardura bilkuiak egitea. Hola beren oihua nekez adiaraz dezakete eta hortako laborarien nahi gaberi kasu egiten da.
|
|
|
Hola beren oihua nekez adiaraz dezakete eta hortako laborarien nahi gaberi kasu egiten da. Zer behar diteke bada egin laborari
|
jendeen
laguntzeko?
|
|
|
Laphurdi alde huntan, aspaldiko denboretan, etsenplu ona goratik heldu zauku. Badugu gure artean gizon bat, handia jakitatez, handia ethorkisunez, handia fortunaz, bere bizi guzia laborarien artean iragan duena, kontseilu oneko jauna, prestua, zuzena eta prudenta, goraki aiphatua bere chehetasunaz guzientzat eta partikularzki
|
jende
beharrentzat.
|
|
|
15 Autoantolaketaz mintzo gara
|
jendeak
, berez berez eta borondatez, taldeak edo koalizioak sortzen dituenean arazo bati edo ustekabeko gertaera bati aurre egiteko, ideia edo helburu batekin. Talde edo koalizio horiek berezkoa dute aldakor, mugikor eta elastikoak izatea, baita ingurumari konplexuetara egokitzeko malguak izatea ere.
|
|
|
Horren guztiaren inplikazioetako bat da gentrifikazio prozesuak bizi dituzten auzoetan gertatutako giza taldeen mugimendua. Hau da, auzo deprimituan bizi ziren klase baxuak eta gizarte egoera ahuleko taldeak bertatik desplazatuak izango dira, eta horien ordez klase altuagoko
|
jendearen
trasbasea egingo da. Prozesu hauen adierazgarri lokala, Bilboko kasuan, Bilbao la Vieja auzoan aurki dezakegu18.
|
|
|
Are gehiago, hiri erdietatik gero eta urrunago dauden eraikuntza berriko auzoak egitean, bertan biziko den
|
jendearen
mugikortasun eta komunikazio kostuak handitu egingo dira. Bai garraio publikoaren sareak zabaldu behar direlako, baina batez ere, auto pribatuarekiko mendekotasunak eta haren erabilera hazkorrak areagotu egiten dutelako mugikortasunaren kostu energetikoa.
|
|
|
Hau da, batetik,
|
jende
asko hirigunetik auzo periferikoetara mugitzeak sorturiko fenomenoa gauzatuko da, bertatik eratorritako behar berri eta ondorioak sortuz. Eta bestetik, auzoan bertan existitzen zen oreka eraldatuko da eta, besteak beste, auzoaren biziberritzeak sortuko duen balio handitzea etorriko da, lehenago beste auzoetan gertau den bezalatsu.
|
|
|
Batetik, hiriek edo auzuneek azalera handiak okupatzen dituztenez, zerbitzuak, lantegiak, etab., urruti? daude gehiengoaren etxeetatik, eta beraz,
|
jendeak
auto pribatua era intentsiboagoan erabiliko du. Eta bestetik, zerbitzu publiko guztiak halako azalera zabaletara helarazteak kostu energetiko handia du.
|
|
|
Beren herriko pertsonekin harreman maila, gutxi ertaina? dela diote, eta beren herrialdeetan dagoen
|
jendearekin
–ertaina?. Bertako populazioarekin duten harremana txikiagoa da Magrebeko emakumeei dagokienez, latinoamerikarrek eta Ekialdeko europarrek dutenarekin konparatuta, F (2,195)= 4,21; p= 0,016.
|
|
|
Osasun mentala aztertzeko PRIME MDa erantsi da (Spitzer et al., 1994), gaztelaniaz dagoen bertsioan (Baca et al., 1999). Galdetegi hau, DMS IV ak dituen oinarriak kontuan hartuz, osasun zentroetan erabiltzeko egin zen, eta arazo psikologikoak garatzeko arriskuan dagoen
|
jendea
detektatzeko balio du 5 arlo desberdinetan: antsietatea, depresioa, somatizazioa, elikadura trastornoa eta alkoholismoa.
|
|
|
Elkarrizketa erdi egituratuak egin dira aurretik aipatutako galde sorta erabiliz, bi modu desberdinetan. Alde batetik, Gipuzkoako Gurutze Gorrira joan gara, laguntza eskatzen duten etorkinekin egoteko, eta beste alde batetik, autonomoa den
|
jendea
aurkitzeko elurrezko bolaren teknika erabili dugu. Prozedura horren bidez, ohiko bideak erabiliz lokalizatu ezin diren biztanleengana ailegatu gara, etorkinak diren ezagunen sareak erabiliz.
|
|
|
Ekialdeko Europakoen taldean, harreman sozialek, adibidez, beste etorkinekin kontaktua izateak edota senitartekoak hurbil edukitzeak, lotura dute agertzen den sintomatologiarekin. Beste talde batzuetan gertatzen den bezala, egoera berdinetik pasatzen ari den
|
jendearekin
harremana edukitzean, bakardadea, tristura eta antzeko sentimenduak kutsa daitezke. Horregatik, nahiz eta kontaktuak babesa ematen duen, batzuetan sintomatologiarekin ager daiteke.
|
|
2009
|
|
|
«Orain dela gutxi sindikatuen proposamenak jaso genituen, baina hemengo langileek argi dute nahiago dutela langile ordezkari propioak izatea. Sindikatuak sartuz gero, langileen interesak defendatu baino, sigla batzuen interesa defendatzeko arriskua ikusten du
|
jendeak
. Era berean, kanpora begira, identifikazio zehatz batek ez liguke nire ustez onurarik ekarriko, zeren orain arte lortu dugun sinesgarritasuna, horrelako xehetasun batek zapuztuko luke»16.
|
|
|
«Batez bestekoak ateratzen baditugu, B1 eta B2 multzoetako enpresak oso dira txikiak, lauzpabost lagunekoak eta horietako askok ez dute enpresa mentalitaterik. Harremanak
|
jendearen
artean estuak dira eta zaila iruditzen zait lau txakurren truke batzuekin eta besteekin haserretzeko eta giro eskasa sortzeko prest egongo den norbait aurkitzea elkarte horietan. Gainera gure sektore honetan gauza batzuei buruz hitz egitea eta eztabaidatzea, badirudi bekatua dela.
|
|
|
Baina argi utzi nahi dut direla euskarazko komunikabide batek izan ditzakeen soldatarik hoberenak. Hala ere, euskarazko hedabideetan ari den
|
jendeak
gehiago kobratu lukeela uste dut. Zentzu horretan, instituzioek apustua egin lukete euskarazko hedabideei bultzada emateko»28.
|
|
|
Halaber, soldata txikiak izateak
|
jendearen
mugikortasuna eragiten du eta hedabide batean trebatu eta maila ona lortu duen kazetariak lan baldintza hobeak eskaintzen dizkion beste hedabide batera alde egiteko arriskua areagotzen du. «Gure soldatak besteenak baino baxuagoak izateak badu eragina gure egituretan ere.
|
|
|
Andoni Alvarez EKTko langile batzordeko kidearen iritziz, sei eguneko lan astea izatetik 5 eguneko lan asterako jauzia urrats erabakigarria eta mugarria izan zen lan baldintzei dagokienez. «Langileengan onerako eragina izan zuen,
|
jendeak
asko igarri zuen eta enpresak erabaki hori hartzeko orduan izugarrizko esfortzu ekonomikoa egin zuen. Horrek ekartzen ditu ordezkoak bilatzea, kontratu gehiago egitea?
|
|
|
Analisi hau egiteko elkarrizketatu diren prentsa idatziko ordezkariek onartzen dute ezen egitasmo horietan dauden lan baldintzek
|
jendearen
mugikortasuna sorrarazten dutela. Goienako gerenteak duen esperientziaren arabera, jendeak euskarazko hedabide pribatu hauetan ez du bere burua epe luzerako ikusten.
|
|
|
Analisi hau egiteko elkarrizketatu diren prentsa idatziko ordezkariek onartzen dute ezen egitasmo horietan dauden lan baldintzek jendearen mugikortasuna sorrarazten dutela. Goienako gerenteak duen esperientziaren arabera,
|
jendeak
euskarazko hedabide pribatu hauetan ez du bere burua epe luzerako ikusten. «Sumatzen dut gurea bezalako hedabide batean jende asko sartzen dela ikasteko asmoz, ondoren beste toki batera jauzi egiteko, non baldintza eta soldatak hobeak diren.
|
|
|
Goienako gerenteak duen esperientziaren arabera, jendeak euskarazko hedabide pribatu hauetan ez du bere burua epe luzerako ikusten. «Sumatzen dut gurea bezalako hedabide batean
|
jende
asko sartzen dela ikasteko asmoz, ondoren beste toki batera jauzi egiteko, non baldintza eta soldatak hobeak diren. Hala ere, Arrasaten bizi bazara, zein aukera duzu komunikabideen arloan lan egiteko?
|
|
|
Eta uste dut hiruzpalau laguneko, enpresa? edo taldea dagoen leku horietan, askoz gehiago mugitzen dela
|
jendea
, ez baitu ikusten aurrera egiteko aukerarik eta soldata eskasekin ari delako» 40.
|
|
|
Andoni Alvarez EKTko langileen ordezkariak
|
jendearen
mugikortasuna adin batetik aurrera gertatzen dela uste du, bateragarritasun arazoak sortzen direlako, kazetaritzak denbora eta esfortzu handia eskatzen baitu. «Kazetaritzak asko xurgatzen du eta gurean badaude hori justifikatzen duten bi datu.
|
|
|
«Kazetaritzak asko xurgatzen du eta gurean badaude hori justifikatzen duten bi datu. Batetik, 5 urte daramatzan
|
jendearen
eszedentzia kopuru altua urtero, eta bestetik gure erredakzioaren adinaren batez bestekoa, 30 urte ingurukoa dela. Egunkari batek exijentzia maila handia eskatzen du eta indartsu eta fresko egon behar da.
|
|
|
Bokaziozkoa den lana da.
|
Jendeak
gustuko du eta gogoa, pasioa duen bitartean gustura egiten du lan hor nahiz eta huskeria kobratu. Ilusioak irauten duen bitartean jendea prest dago kazetaritzan aritzeko»42.
|
|
|
Jendeak gustuko du eta gogoa, pasioa duen bitartean gustura egiten du lan hor nahiz eta huskeria kobratu. Ilusioak irauten duen bitartean
|
jendea
prest dago kazetaritzan aritzeko»42.
|
|
|
Neurri batean unibertsitateak hori «elikatu»43 egiten duela pentsatzen du Basabek. Enpresa horietan lan egiteko
|
jendea
unibertsitatetik etengabe irteten delako. «Batzuk joango dira ilusioa galduta, baina atzetik beste batzuk datoz, beraz, hor badu unibertsitateak erantzukizuna»44.
|
|
|
Lan ordutegi luzeek, lan egutegi estuak, dedikazio handiak, taldeen egitura txikiek eta soldata baxuek
|
jendearen
mugikortasuna eragiten dute euskarazko hedabide pribatuetan. Horrek zaildu egiten du langileria finkatzea eta, ondorioz, jendeak zailtasun handiagoak ditu lanean ari den proiektu horretan konpromisoak hartzeko, ez baitu bere burua luzaroan hedabide horietan ikusten.
|
|
|
Lan ordutegi luzeek, lan egutegi estuak, dedikazio handiak, taldeen egitura txikiek eta soldata baxuek jendearen mugikortasuna eragiten dute euskarazko hedabide pribatuetan. Horrek zaildu egiten du langileria finkatzea eta, ondorioz,
|
jendeak
zailtasun handiagoak ditu lanean ari den proiektu horretan konpromisoak hartzeko, ez baitu bere burua luzaroan hedabide horietan ikusten. Jendearen finkotasunik ezak produktuaren kalitatean du eragin zuzena, zeren euskarazko hedabide pribatuetan trebatutako kazetariek alde egiteko arriskua handiagoa baita.
|
|
|
Horrek zaildu egiten du langileria finkatzea eta, ondorioz, jendeak zailtasun handiagoak ditu lanean ari den proiektu horretan konpromisoak hartzeko, ez baitu bere burua luzaroan hedabide horietan ikusten.
|
Jendearen
finkotasunik ezak produktuaren kalitatean du eragin zuzena, zeren euskarazko hedabide pribatuetan trebatutako kazetariek alde egiteko arriskua handiagoa baita.
|
|
|
Artikulu honetan ikusi dezakegu nola Centro Euskaron egindako azken bilkuraren ondoren (urtarrilaren 20koan, alegia), bertan hartutako erabakiak
|
jende
asko lekutik kanpo utzi zuen, eta beste euskal etxe bat sortzera bultzatu. La Baskoniaren hurrengo zenbakietan, euskal etxe horren inguruko aipamenak egiten jarraituko da, onespena azaltzeaz batera19 Denbora pasatu ahala antzeman dezakegu nola La Baskonia20 aldizkariko atal ezberdinetan ez duten oso aintzakotzat hartzen Euskaro euskal etxea eta nola desiratzen dauden euskal etxe berriak bere lehenengo pausoak eman ditzan21:
|
|
|
Enrique de Bilbao ez zen geldirik gelditu bere ustetan Euskal Erria euskal etxean gertatzen ari zenaren aurrean, horregatik 1912ko maiatzaren 15ean La Euskaría Española deituriko hitzaldia ematea erabaki zuen non pentsamendu ezberdinak plazaratu zituen. Haren hitzaldian zenbait puntu ikus ditzakegu, baina hitz hauekin hasi zen Euskal Erria euskal etxea sortu zuen
|
jendea
zer den azaltzen25:
|
|
|
Hau guztia ikusita esan dezakegu Bilbaok hauxe defendatzen zuela;
|
jendeak
bi aberri izan ditzakeela, bata aberri handia (kasu honetan Espainia) eta bestea aberri txikia (kasu honetan Hego Euskal Herriko lau lurralde historikoak). Haren ideologiaren barruan ikus dezakegu euskal zaletasun kulturala espainoltasunaren aurka jaio zelako ideia, beraz, tesi aranistak ikusten zituen Euskal Erria euskal etxearen inguruan.
|
|
|
Ezin liteke gauza onik iehoiñ, chikitanik lotsa galduta, biotza usteldua daukaten
|
jende
etatik: ¿ zer egin lezake ama ukatzen duen semeak?
|
|
|
Baina Euskal Herritik joandako
|
jendearen
artean bereizketa oso bortitza gertatu zen eta, adibiderik argiena Uruguaiko Gerra Handian dugu. 1839 eta 1851 urteen artean egondako Gerra Handia edo Troia Berriko gerran gertatutakoa (Irigoyen, 2001) besterik ez genuke ikusi:
|
|
|
– Euskal etxe hau Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako lau probintzia anaietatik etorritako
|
jendearentzako
bilgune eta aisialdi lekua izateko jaio da; ideologia politikoa edo erlijiosoa kontuan hartu gabe.
|
|
|
Euskarotik ateratako
|
jendeak
beste euskal etxe bat osatzearen beharra ikusi zuen, zeinetan Euskal Herriko zazpi lurralde historikoetako jendearen batasuna lortu nahi izan zuten. Egitasmoa aurrera eraman ahal izateko, Euskal Herriko jendeari eskutitzak bidaltzea erabaki zuten11.
|
|
|
Euskarotik ateratako jendeak beste euskal etxe bat osatzearen beharra ikusi zuen, zeinetan Euskal Herriko zazpi lurralde historikoetako
|
jendearen
batasuna lortu nahi izan zuten. Egitasmoa aurrera eraman ahal izateko, Euskal Herriko jendeari eskutitzak bidaltzea erabaki zuten11.
|
|
|
Euskarotik ateratako jendeak beste euskal etxe bat osatzearen beharra ikusi zuen, zeinetan Euskal Herriko zazpi lurralde historikoetako jendearen batasuna lortu nahi izan zuten. Egitasmoa aurrera eraman ahal izateko, Euskal Herriko
|
jendeari
eskutitzak bidaltzea erabaki zuten11.
|
|
|
Hasteko, euskaldun guztiak eta beren ondorengoak bateratu nahi, horrela, Euskarotik ahalik eta bazkide gehien erakartzen saiatu ziren. Bigarrenez, ados izanez gero, deialdiaren oinean azaltzea, horrela sorkuntzarako batzordera ahalik eta
|
jende
gehien agertuko zelako ideiarekin.
|
|
|
Aramendik egin zuen proposamena indartuta atera zen, beraz, esan dezakegu ez zela modu onean gelditu Bilbao jauna, bere proposamena (adin eta esperientziako
|
jendea
jartzea euskal etxearen buru) ez baitzuten bozkatu. Batzarrak beste puntu batzuk jorratu zituen, egun hartan mahiak aipatu beharreko gauzekin bukatu arte.
|
|
|
Alde batetik, Euskal Erria euskal etxean EAJren luzapen ideologikoa ikusten dute, beraz, defendatu egiten dute Euskal Erria alderdi horren eremuan zegoen
|
jendeak
sortu zuela; Jose Manuel Azcona Pastor har dezakegu ikuspegi honen irudi gisa15.
|
|
|
Orain, datu hauek guztiak mahi gainean jartzen baditugu, bertan zer gertatu zen azaltzeko moduan aurkituko gara. Hori bai, ez dugu inoiz ahaztu behar, garai horretako
|
jendearen
jarrerak eta pentsamoldeak ezin ditugula gaur egungo parametroekin neurtu. Zera esan nahi dut honekin, dena ez zela zuria edo beltza izan garai horretan, gutxienez Euskal Erriako partaideen artean.
|
|
|
Hitzen asoziazio librearen bitartez, Euskal Autonomia Erkidegora immigratu duten pertsonek beren talde kulturalari buruz zein beste gutxiengo kulturalei buruz dituzten irudikapenak aztertzen dira. Lortutako emaitzen artean, latinoamerikarrei dagozkien adostasun orokorrek beren jatorriari, izaera latinoari eta ezaugarri positiboei erreferentzia egiten diete; Magrebeko taldeen ezjakintasuna eta anbibalentzia azpimarratu egiten da; eta Ekialdeko Europakoan, berriz ere ezjakintasuna, baina oraingoan gertutasun pertzepzioari eta
|
jende
onaren irudiari lotuta. Populazio immigrantearen profil psikosozialen sistematizazioa egiteak ahalbidetuko digu talde kultural ezberdinetan eta errealitate psikosozial eta komunitarioarekin kontrastean dauden irudikapenen sustraiak ezagutzea.
|
|
|
Eta bukatzeko, osasun mentala aztertzeko PRIME MD erantsi da (Spitzer et al., 1994), gaztelaniaz dagoen bertsioan (Baca et al., 1999). Galdetegi hau, DMSIV delakoak dituen oinarriak kontuan hartuz, osasun zentroetan erabiltzeko egin zen, eta arazo psikologikoak garatzeko arriskuan dagoen
|
jendea
detektatzeko balio du. 5 arlo jasotzen ditu:
|
|
|
Ekialdeko Europako populazioari dagokionez, kontaktu faltari dagokion ezjakintasuna eta ezaugarri positiboak bezalako irudikapenak gailendu egiten dira. Populazio magrebtarra ez bezala, ezjakintasuna elkarbizitza errazten duten zenbait aspekturekin harremanetan dago, gertutasun kulturala (Europa),
|
jende
jatorra izatea eta berdintzat hartzea. Baliteke bi taldeen pertenentzia kategoriala populazio autoktonoarekiko kontuan hartu izana:
|
|
|
Azkenik, harreman zuzena antzematen da,
|
jendeak
informazio gehiago duen gaiaren eta AHTrekiko jarreraren artean. Hala:
|
|
|
Ezagutza faltak ere neurri handi batean anbiguotasuna dakar(% 46 esanguratsu batek ez du bere posizioa argitzen):
|
jendeak
badu interesa (eta informazioa nahi duela eransten du), baina posizio bat hartzeko eta sendotzeko informaziorik ez duela zehazten du. Gatazkan dauden aldeek ezagutza tekniko, kezka gune eta bizitza eredu desberdinen talka bat erakusten dute.
|
|
|
Hori badakite instituzioek, eta horrela ere ulertu behar da informazioa ez helaraztearena. Azken batean kontziente dira
|
jendea
ez dutela beraien alde, baina jendeari oso zaila egiten zaiola instituzioen aurka ipintzea ere bai (pertzepzio mailan, jarrera mailan, iritzi mailan, portaera mailan, etab.). Ezagutza faltak berarekin dakar argudio falta, eta horren ondorio zuzena «emanikoaren halabeharrezko onarpena» izaten da. Horrela ulertu behar dira datuen arteko kontraesanak (esaterako:
|
|
|
Hori badakite instituzioek, eta horrela ere ulertu behar da informazioa ez helaraztearena. Azken batean kontziente dira jendea ez dutela beraien alde, baina
|
jendeari
oso zaila egiten zaiola instituzioen aurka ipintzea ere bai (pertzepzio mailan, jarrera mailan, iritzi mailan, portaera mailan, etab.). Ezagutza faltak berarekin dakar argudio falta, eta horren ondorio zuzena «emanikoaren halabeharrezko onarpena» izaten da. Horrela ulertu behar dira datuen arteko kontraesanak (esaterako:
|
|
|
Lehenik eta behin, errealitate soziologikoa arakatuta,
|
jendea
ez dago proiektuaren alde. Bestetik, zenbait zehaztapen egiten saiatu gara, zehazki, gure ahaleginetako bat izan da «aurkakotasun aldekotasun» posizio hartzearen inguruan konplexutasun apur bat azpimarratzea.
|
|
|
Aldiz, posizioa hartua dutenen artean, gatazka epistemologiko eta ontologiko bat dago: alegia, bizitzeko modu diferenteak daude eta horri lotuta kezkak eta ezagutu beharreko auziak ere kontrajarriak dira,
|
jende
inplikatua da, eta horrek beraien posizioa egonkortzea suposatzen du, une oro informazioa bere nahieretara interpretatuz eta bere posizioa indartuko duen ezagutza metatuz, aldekoa zein kontrakoa izan.
|
|
|
komunikazio aldiak ez dituela bere helburuak bete. Gauzak horrela, pentsa liteke beharrezkoa dela agenda politikoan diseinaturiko faseak eta metodologia aldatzea; komunikazio aldiaren helburua
|
jendea
informatzea eta aldekotasuna eskuratzea (izan) bada bederen.
|
|
|
Bigarren kasu horretan, «informazioa sozializatzeko porrota» oraindik eta bistakoagoa gerta liteke. Izan ere, baliteke informaziorik ez dutela erantzun dutenen artean egotea
|
jende
bat ondo informatua dagoena, soilik ezezkoa erantzun duela Eusko Jaurlaritzaren iturriei begira (Elkarlaneko jendeak badu azpiegiturari buruzko informazio kritikoa, baina ez, agian, instituzionala).
|
|
|
Bigarren kasu horretan, «informazioa sozializatzeko porrota» oraindik eta bistakoagoa gerta liteke. Izan ere, baliteke informaziorik ez dutela erantzun dutenen artean egotea jende bat ondo informatua dagoena, soilik ezezkoa erantzun duela Eusko Jaurlaritzaren iturriei begira (Elkarlaneko
|
jendeak
badu azpiegiturari buruzko informazio kritikoa, baina ez, agian, instituzionala).
|
|
|
Informazioaren kalitatearekin lotura duen beste ideia osagarri bat parte hartzeari buruzkoa da.
|
Jendearen
ustez ez dira parte hartzeko mekanismoak garatu eta beraz gauzatu. Soilik hamar pertsonatik batek(% 10) uste du AHTren proiektuaren inguruko eztabaidetan eta erabakietan jendartearen parte hartzea ahalbidetzeko eskainitako tartea nahikoa izan dela.
|
|
|
Esandakoarekin, bi ondorio nagusi atera ditzakegu. Alde batetik,
|
jendearen
ustea da ikuspuntu desberdinak eztabaidatzeko foroak ez direla gorpuztu eta ikuspuntu bakar bat garatzeko asmoa egon dela3 Baina ikuspuntu bakarreko informazioa helarazteaz gain, ordea, ikuspuntu bakar horren informazioa ez da ondo jendartera zabaldu eta ahalegina egin den kasuetan informazio hori interesatua izan da. Honek aditzera ematen digu ez dela aski herritarrei beraien informazio mailaz galdetzea, baizik eta informazioaren balorazioa ere garrantzitsua da, pista ugari eman ditzakeelako4.
|
|
|
ése ha sido el proceso[?] La minoría es respetable, pero no impondrá sus ideas a la mayoría de la sociedad vasca» (DV,). Eztabaidarik egon bada, azpiegitura politika ulertzeko kultura ekonomiko, burokratiko eta akademiko bateko
|
jendearekin
egin da. Ikus parte hartzea ulertzeko kultura sozialago baten lekuko bezala:
|
|
|
Iritziei buruzko galdeketan ikus liteke
|
jendeak
baduela kezkatzen duten gaiei buruzko informazioa eskuratzeko joera bat. Galdeketan ikus daitekeenez, jendearen kezka nagusiak hauek dira:
|