|
2000
|
|
|
Batek ez du noski hasieran tranpolin handienetik jauzi egingo. Txiki txikietan hasi, teknika ikasi, adorea
|
hartu
, muturreko galantak jaso, eta gero, pixkana pixkana, aldapatsuagoetara pasatu: horixe da bidea.
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat
|
hartzeko
moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
konplota. Hitza nire ahotik irten, gorputz
|
hartu
, eta ama baten bularrak bezala puztu zen. Ahoskatu eta jada ezin izan nuen harrapatu:
|
|
|
Ez nuen erantzuna ezagutzen, ezin jakin nezakeen ezta ere zein helburu zuten edo nork (edo nor  tzuk) mugitzen zituen hariak isil gordeka. Gustura
|
hartuko
nituen galdera haien guztien erantzunak, noski, arerioa ezagutu egin behar baita, ahalik eta egokien hari aurre egin nahi bazaio, baina segituan jabetu nintzen inoiz ez nituela erantzunak jakingo. Sekula ez.
|
|
|
Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion"
|
hartu
nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pen... Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana.
|
|
|
Apurka apurka gogora emanik, haria biltzen joan nintzen: laino artean, nireak ez zirela uste izan nuen ametsen artean azaldu zitzaizkidan behialako irudiak, erabateko argitasunez ikusten nituen orain; gorputz
|
hartu
, eta begirada zauritzen zuen erraldoi baten antzekoak egin ziren. Jada ezin nion ikuskizun hari ihes egin:
|
|
|
Jabetu nintzen orduan ezinezkoa dela hain pasibo izatea zorigaitza edota heriotza hain hurbil dagoenean, sortasun hain ageriko hura ezin zitekeela iruzur bat baino izan; hau da, bidaiari haiek guztiek bazekitela liberatuak izango zirela, edo, bestela, txarrenera jota, kondenaren ondorioak ez zituztela jasango; hortik ekartzea zegoen bidaiari haiek guztiak edo inpartzialak edo arerioak zirela; inpartzialak, jukutria edo, hobeto, trajedia hura antzezteko kontratatuak edo agian behartuak edota bahituak izan ziren neurrian; arerioa, ni, zuzenki nahiz zeharbidez, akabatzeko agindua izan zezaketen neurrian. Susmo txar hark indar
|
hartu
zuen nire baitan, eta, benetako  tzat jotzeaz gainera, iruditu zitzaidan nirekin zihoazen bidaiariak inpartzialtzat hartzea biguna eta arriskutsua ere bazela. Kasu hartan inpartzialtasuna motu proprioz aukeratua nahiz beldurraren legepean ezarria justifikaezina zen, bere ankerkeriagatik eta bere ondorio sumaezinengatik.
|
|
|
Jabetu nintzen orduan ezinezkoa dela hain pasibo izatea zorigaitza edota heriotza hain hurbil dagoenean, sortasun hain ageriko hura ezin zitekeela iruzur bat baino izan; hau da, bidaiari haiek guztiek bazekitela liberatuak izango zirela, edo, bestela, txarrenera jota, kondenaren ondorioak ez zituztela jasango; hortik ekartzea zegoen bidaiari haiek guztiak edo inpartzialak edo arerioak zirela; inpartzialak, jukutria edo, hobeto, trajedia hura antzezteko kontratatuak edo agian behartuak edota bahituak izan ziren neurrian; arerioa, ni, zuzenki nahiz zeharbidez, akabatzeko agindua izan zezaketen neurrian. Susmo txar hark indar hartu zuen nire baitan, eta, benetako  tzat jotzeaz gainera, iruditu zitzaidan nirekin zihoazen bidaiariak inpartzialtzat
|
hartzea
biguna eta arriskutsua ere bazela. Kasu hartan inpartzialtasuna motu proprioz aukeratua nahiz beldurraren legepean ezarria justifikaezina zen, bere ankerkeriagatik eta bere ondorio sumaezinengatik.
|
|
|
Gero, pixkana pixkana, begiak maizago irekitzen hasi zen. Arnasa ere estuago
|
hartzen
zuela iruditu zitzaidan, ez lehengo patxadaz. Oharkabean, sabaira begiratu nuen.
|
|
|
Eta hurrengo egunean, Fontainek Cosworth urdina
|
hartzen
du 4 moilara joateko. Garaiz iritsi da, ez du sorpresarik nahi.
|
|
|
Esan beharrik ez, asko gustatu zitzaidan. (Han eta hemen galdetu nuelako) ziur dakit Lizardiri buruzko Orixeren olerki batetik
|
hartutako
hitz sentikorrak direla. Beude (baina dagoeneko ez daude).
|
|
|
Eta, pitinka pitinka, aulkitik goratzen hasi zen. Semea
|
hartu
, eta lasterka jo genuen harrera gelara, pasabide luzean barrera. Barre egiten zuen umeak.
|
|
|
Larrialdiaren berri eman nuen harrera gelan, ahalik eta erarik zuzenenean. Gero, autoa
|
hartu
, eta, semeari gustatzen zaion burrundaran, klinikatik jaitsi ginen, bost urteko errebisioa egin gabe.
|
|
|
euri langarra. Anoraka atera nuen armariotik; aterkia
|
hartu
nuen. Bederatziak laurden gutxi.
|
|
|
Gure herriko ohitura malapartatua da, inor hiltzen denean, zenduaren argazkia eta datuak hil ohar batean bildu eta jartzekoa herriko ezkaratze guztietan. Hil oharra
|
hartu
, eta atearen markotik kendu nuen haserre. Izorratu egiten da zura.
|
|
|
Ezkaratzearen epeltasunera barneratu nintzen lasterka, soraio, eta han lasaitasun amini bat sentitu nuen, hain ezaguna nuen usainaren babesera. Arnasa sakon
|
hartu
, eta eskaileretan eseri nintzen. Bi eskuez heldu nion buruari, meloi bati heltzen zaion modu beretsuan, atsekabetuta.
|
|
|
Hala, bulegora deitzeko prest, telefonoa eskuan
|
hartuta
neukala leiho alboan zutik, atentzioa eman zidan taxi zuri batek. Zalaparta ezohikoz, balaztei karraska eginaraziz, neure etxe pareko ezkaratzean gelditu zen, ama eta arreba bizi ziren etxean, hain zuzen.
|
|
|
Ene pentsamenduak bat egin zuen begiak erakutsi zidaten irudirekin: taxitik ama eta alaba jaitsi ziren, larritasun begibistakoz, eta, ekipajea
|
harturik
, etxeko ezkaratzean barneratu ziren. Zer zela-eta ezusteko aurrerapen hura?
|
|
|
Edo ez zen txantxa, nahasmendu makabro bat baizik. Telefonoa
|
hartu
, eta lantegiko zenbakia markatu nuen. Bai, mesedez, Eugenio Feuerrekin hitz egin nahi nuke; oi, barka, jauna, baina Feuer jauna atzo hil zen; nola?; bai, jauna, auto batek harrapatu zuen Abenidan eta seko utzi zuen...
|
|
|
Negar zotinka hasi zitzaidan Rosita, eta asko sentitzen dut doi doi esanik moztu nuen deia. Atzera egunkaria
|
hartu
, eta gertakarien sailera jo nuen. E.F.H., berrogei urtekoa, atzo goizeko 10.30etan, Abenida eta San Donato Kaleko bidegurutzean, auto batek harrapatu zuen.
|
|
|
E.F.H., berrogei urtekoa, atzo goizeko 10.30etan, Abenida eta San Donato Kaleko bidegurutzean, auto batek harrapatu zuen. Buruan
|
harturiko
kolpearen ondorioz, bertan zerraldo gelditu zen. Hainbat lekukok adierazi zutenez...
|
|
|
Hara badoaz, laster jakingo dute hilkutxan datzana ez naizela ni, beste bat baizik. Eta sosegu une haren baitan jabetu nintzen, gelako mahaiaren gainean, larunbat gauean Ramonek eta biok
|
hartutako
whiskyak zeudela oraindik jasotzeko, hala nola zigarrokinez betetako hautsontzia. Xehetasun txiki horrek asko harritu ninduen.
|
|
|
Oinazeak orduak luze ditu. Argi fokoek begiak itsutu zizkiguten, ez genuen asmatzen kameren aurrean zein jarrera
|
hartu
. Patxi Otsotzarmendiren hitzaurrea luzea izan zen, txuria eta biguna, morborik gabea; programaren xedea argi adierazi zuen, uste okerrerako biderik utzi gabe, esanez saio hura elkarkidetasunezkoa zela, anaien arteko solas bihozkor polit bat, gure esperientzia borti  tzetatik lezio zorrotzak ikasteko aukera ezin hobea zela, beti bezala, Oinazeak orduak luze ditu berezi hura, baina, aurrez ikusle minberak ohartarazi nahi zituela, badaezpada ere, han bizitzaren laztasuna ez areagotua baina bai bere horretan azal zitekeelako, hau da, bere gordintasun guztian, eta auskalo.
|
|
|
Inork ezin dezake haizea hautsi. Ezustean oldartzen zuten beti aforismo harrigarriek, eta Brown jaunak abegi onez
|
hartzen
zituen, eta goxoki on bat dastatzen den bezala luzaz edukitzen zituen hitz laburño haiek ahosabaian, esanahi guztia xurgatu nahian. Ehundaka zekizkien buruz, bulegoan ehundaka ilustratu behar izan baitzituen aspaldi, eskuz, ordenagailuaren laguntzarik gabe, lanak oraindik eskulan kutsua zuenean.
|
|
|
Deseroso sentitzen zen, eta bat batean berealdiko izu batek jan zizkion begiak. Bizarra egiteko makina zuen eskuetan
|
hartuta
, tinko, eguneroko lan horri ekiteko asmoz; baina menderatuko ote zituen bereak ez ziren esku haiek. Ez al zen arriskutsuegia esku ezezagun haiekin bizarra kentzea?
|
|
|
Zapatak ere ez zituen txikiagoak erosi behar izan berrogeikoak, hain zuzen ere, goiz batean, jaiki, armairura joan, eta hantxe aurkitu baitzituen, errenkada luze txukunean, bere oin berriari zegozkion sei zapata pare, denetarikoak, mokasinak, botak eta zapatilak. Bere betikoak ageri ez zirenez, bada, han zeudenetatik pare bat
|
hartu
, eta jantzi zituen, buruhauste alferrekoetan denbora galdu gabe. Gauza berdintsua gertatu zitzaion erlojuarekin:
|
|
|
Gero jabetu zen, ordea, atzo txaketa haretxekin joan zela bulegora, eta primeran gelditzen zitzaiola... Panazko jaka erantzi zuen suak
|
hartuta
, dardarizo batean, eta zeuzkan guztiak probatu zituen: mahuka guztiak luzeak zeuzkan, nabarmen luze gainera:
|
|
|
Asteburuan, atseden
|
hartu
zuen, berriz ere, itxuraldaketa prozesuak, eta, Jainkoaren legeen jakitun nonbait, seigarren eta zazpigarren egunak ongi merezitako deskantsurako hartu zituen. Itxuraldaketa kristaua zen, beraz, eta horrek lasaitu ez ezik grazia pixka bat ere egin zion Brown jaunari.
|
|
|
Asteburuan, atseden hartu zuen, berriz ere, itxuraldaketa prozesuak, eta, Jainkoaren legeen jakitun nonbait, seigarren eta zazpigarren egunak ongi merezitako deskantsurako
|
hartu
zituen. Itxuraldaketa kristaua zen, beraz, eta horrek lasaitu ez ezik grazia pixka bat ere egin zion Brown jaunari.
|
|
|
hantxe bukatzen zen eldarniozko bidaia izugarri hura; orain, muturra ukitu bezala, etorriko zen, normaltasuneranzko txango esperantzatsua. Baina, hura gertatu bitartean, itxarotea egokitzen zitzaion, hainbat neurri
|
hartzea
. Ezin joan zitekeen bulegora, noski, are gutxiago amarengana edo arrebengana edo lagunengana; zer esan behar zien?:
|
|
|
Zer egin behar zuen has zedin arte? Berez etorriko al zen, besterik gabe, ala berak ere aktiboki esku
|
hartu
zuen. Zalantza haien guztien erdian, baina, gauza bat ezinago argi ikusten zuen:
|
|
|
Lagunak nituela jakinik, hurbil hurbil genituen arriskuen berri ematera deliberatu nintzen, ilunpea nagusi zela aprobetxatuz. Baina orduantxe, ehiztariak horrenbeste ordu untxiaren zain egin ondoren, eskopeta prestatzen duen irrika amorruzkoarekin bezalaxe, piztu egin ziren argi guztiak sekulako zalapartaz, eta ni ahoa bete hortz gelditu nintzen (zentzu figuratuan
|
har
bedi, mesedez, adierazpidea), esaldi hasi berri bat alboan neukan gizasemeari ulertezin egin zitzaiona, dudarik gabe, zeren, oker ez banago, medikuak erretzea debekatua ziola erantzun baitzidan xalo xalo, sekula ikusi dudan esku keinurik tristeena eginez, bai, orduantxe esaldi hasi berri bat airean gelditu zelarik, edo, hobe esan, aireak eraman zuelarik. Gertakari txiki ezusteko hark nire baitan sortu zuen ondoeza ez dut orain aditzera emango; soil soilik esan behar dut, betidanik gogaitu izan nauen komunikazio inkomunikazio dikotomiak sortzen dituen arazo nire ustez konponezinekin akordatu nintzela orduan ere ezinbestean, eta, atzera, nire teoria ezkorra, nahi bada, eta agian atzerakoi samarra ere bai, baina ez horregatik okerra edota enpirismorik gabea sendotu egin zen, kasik errefutaezin bihurtzeraino.
|
|
|
" Zer esan dut nik, bada, zure gainean, jakin badaiteke?", bota zidan txoro txoro. Eta jarraian, hitza
|
hartzeko
betarik ere eman gabe: " Egin dudan gauza bakarra nire zorigaitzaren berri ematea izan da.
|
|
|
Argi zuriaz lepo, argiaren begiez blai, noizbait utzi zioten hiru aurkezleek paperak eta errepasatzeari. Beti bezala, Otsotzarmendi jauna izan zen hitza
|
hartu
zuena. Hor aritu zen oharkabean baina etengabe errepikatzen zituen auskalo eta auskalo artean (eta noizbehinka batek daki eta zer gerta ere bezalako leloak ere ahoskatuz), baina lasaitasunez hartu zuen hitza oraingoan, kalapita gehiegizkorik gabe, sustu jasan berriaren harra kosk eta kosk ari balitzaio bezala oraindik.
|
|
|
Beti bezala, Otsotzarmendi jauna izan zen hitza hartu zuena. Hor aritu zen oharkabean baina etengabe errepikatzen zituen auskalo eta auskalo artean (eta noizbehinka batek daki eta zer gerta ere bezalako leloak ere ahoskatuz), baina lasaitasunez
|
hartu
zuen hitza oraingoan, kalapita gehiegizkorik gabe, sustu jasan berriaren harra kosk eta kosk ari balitzaio bezala oraindik. Programaren xedeak eta helburuak, eta audientzia mailaren garapen arrakastatsua ordu eta erdiz azaldu ondoren, Ana Morena andrearen aurkezpen aski teatrala egin zuen berriro, zeluloideko izar handi bat aurkezten denean bezalaxe, eskuin besoa neurriz kanpo luzatuz.
|
|
|
Eta dagoeneko harrapatua zutela jakinik ere, ez al zen, bada, urkamendira igo, inoiz ez ahazteko moduko sendotasun harroz! Hil edo bizi egin zuen trabes, eta heriok
|
hartu
zion gain azkenean biziari. Baina hain egin zuen ordu hartekoa ongi!
|
|
|
Lehen kolpea, lehen trauma jasanezina, sarri askotan gertatzen den bezala, jaunartzean jaso zuen. Almirantez jantzita nahi omen zuen jauna
|
hartu
, huraxe izaki gaztaroko haren ilusio bakarra. Apaiz antimilitarista avant la lettre bat fortunatu eta, hara zer diren gauzak, mutikoaren ilusioa zapuztu ez ezik, betiko zapuztu zuen gizonaren izaera ere.
|
|
|
Izugarria". Edurtxo Caterpilarrek
|
hartu
zuen hitza ostera: " Esan, Armando maitea, oinaze izugarri hura guri, teleikusleoi, mundu orori adierazi behar bazenio, zein kolore aukeratuko zenuke?".
|
|
|
Deereren behementziaz nahikoa nazkaturik, Otsotzarmendi jaunak
|
hartu
nahi izan zuen hitza, itaunketari ukitu gizakorrago bat eman nahian, baina Deerek ez zuen men egiteko inolako intentziorik. " Jakin behar du jendeak, jakin behar du etxeko teleikusle errespetagarriak, gizaseme dohakabe itxurako hau, gizaseme onanista zikin hau zer den, zer izan den, gizarteak berriz inoiz halakorik pairatu beharrik izan ez dezan".
|
|
|
Freskagarri bat eskatu zuen, ozenki. Huraxe edan, eta, kamerari zuzen zuzen begira, aurre
|
hartu
zion nolabait Deereri. Edurtxo Caterpilarrek eskua eman zion, eta Armando Bonilla zutitu egin zen.
|
|
|
Hausnarketa horixe egin nuen, bai, Da Vinci jakintsuaren eskutik, eta uste dut gogoeta polita ez ezik, zorrotza eta egokia ere bazela, nolabait ongi ilustratzen zuelako animaliek ezinago hobeki ilustratu izan dute beti gizakion bizimodua hiru iruzurti gaizto haien izaera eta espiritua. Baina nireak alboratuz, eta atzera hari nagusira itzuliz, esan behar dut eguraldia ez zela ez hotz ez bero, Armando Bonilla zutik zegoela, erronkan, itzalita zegoen kamera bati finko finko begira, eta berak
|
hartu
zuela hitza aitorpen edo hustuketa bati ekiteko asmo sendoarekin; eta esan behar dut, zinez esan ere, Deere jaunak aurrez iradoki edo zituen basakeria izugarriak ez zirela inondik ere faltsukeria, Armando Bonillak berak delektazio psikopataz aitortu baitzituen hemen paperean idaztekoak ere ez direnak, bere izugarrian. Nire ustez, hala ere eta uste hau ziurtasun bihurtzea nahi nuke, baina ez dut horretarako arrazoi nahikorik aurkitu, Bonilla jauna gezurretan ari zen, plantak egiten, esan nahian bezala era guztietara larrutu behar zutenez, itaunketekin eta infamiekin eta gezurrekin txikitu behar zutenez, bada, bai, bidea erraztuko ziela, eta haien odol egarri basatia asetuko ziela denbora puska baterako, ziren astakeriarik beldurgarrienak asmatuz eta bere ahoan jarriz; eta erakutsiz, gainera, egin zituenak gustura egin zituela, eta harro zegoela egindako izugarrikeriez, eta atzera berriz egingo zituela, gogora eta zorion betean, aukera izanez gero; eta irakurlea ez uztearren, eta berari zor zaion errespetuz baina, era berean lumaren jabe denaren guztiz desgogora eta atsekabe handiz, eta idazlearen galbahe etiko edo, nahi bada, autozentsuratik iragazita, (betiere irakurlearen mesederako izango delakoan, noski), aitorpen hartatik pasadizo erakusgarri batzuk ekarriko ditut hona, nahikoa eta soberakoak izango direnak, zalantza izpirik gabe.
|
|
|
Ondoezak jota bezala eseri nintzen urkamendi aulkian, automata baten itxura betean, odolgabetua, eroria, ordurako ni neu ez banintz bezala. Baina ez nengoen urduri, eta aulki hartan esertzearekin batera halako koraje ezkutu batek
|
hartu
zituen nire barrenak, dena galdua ikusten duenaren koraje gartsu hil edo bizikoak. Halaxe pentsatu nuen ataka larri hartan:
|
|
|
Barkatu, baina halaxekoak ziren gauzak. Eta dagoena errezeloaren erresuman uzteko zuhurtzia baldin badut, eta era berean, zenduena zeina, gehiegikerietan erori gabe, genozidiotzat kalifikatuko bailuke edozein irrati edo telebistako berri esatarik eta haien salketarena, ez da nahikoa froga eta ebidentzia ez dudalako, baizik eta niretzat ere, Euripides jakintsuak idatzita utzi zuena aintzakotzat
|
hartuz
, zuhurtzia delako benetako balorea. Baina nire uste izugarri hauek ez direla eldarnioak erakustearren, eta orain ere beti bidaialagun aldaezin izan dudan zuhurtziari eskua emanik, hitz bi soil soilik:
|
|
|
nireak. Eta bigarren mailako nire idazlanak aldarrikatzera etorri ez naizen bezalaxe, orain B. L. liburuzainak irakurri dituenak aldarrikatu nahi nituzke, horietaz bai nagoelako harro, horiek bai direlako sun  tsiezinak, horiek, azala zatika erauziko balidate ere, nire izango direlako betiko, oroimenaren ekipajean lekurik handiena eta goxoena
|
hartzen
dutenak. Punto.
|
|
|
Ezen, egia esatera, min handiena eragiten zidana oroimena hain berean atxikitzea baitzen, hain oso eta hain bertako, eta horrexegatik akordatu nintzen, programa amaiera aldi hartan, batik bat, Leteo ibaiaren urez, haiek baitute, esaten zenez, gauza iraganen memoria ahazteko dohaina. Ai, orduan han izatera, tragoxka bat
|
hartuko
nukeen gustura baino gusturago! Baina halakorik ezean, aurrerabidea nuen eginkizun bakarra, eta alferrikakoak nituen gainerako kontsolamendu ametsezkoak oro.
|
|
|
Gogoan dut, nire izaeraren alderdirik beltzenak argitan ipintze aldera, hiru itaunlari prestuek
|
hartu
zuten bide infamiazkoa. Nire biografia sakratua hartu eta fusilatu.
|
|
|
Gogoan dut, nire izaeraren alderdirik beltzenak argitan ipintze aldera, hiru itaunlari prestuek hartu zuten bide infamiazkoa. Nire biografia sakratua
|
hartu
eta fusilatu. Erraza zen egitekoa.
|
|
|
Noizbait irten ziren, baina, hiru errege magoak, eta Otsotzarmendi jaunak
|
hartu
zuen atzera hitza programaren nondik norakoak eta helburuak eta audientzia maila aipatzeko, eta adierazteko, era berean, etortzear zela oraindik interesgarriena, biziena, hunkigarriena, eta jarraitzeko, beraz, bertan kieto, sekula ikusi gabekoak behingoz, eta ezin hobeto gainera, ikusi nahi izanez gero. Eta, hurrena, Maria Morena aipatu zuen teatralitate handiz, eskuin besoa bere osotasunean luzatuz eta besapeko izerdi orban lotsagarria nabarmen erakutsiz, ene irudikotz, baina ez aurretik han zeuden ikusle ordurako desmadratzen nahiz odolusten hasiei fin portatzeko esateaz ahaztu gabe, isiltasun eta errespetu osoz.
|
|
|
Beraz, erretolika guztia soberakoa zen, guztiz lekuz kanpokoa". Hori esanik, beste irudi bat egin zuen habanoaren keaz, irudi triste bat; eta, jarraian, eta ni umilatzeko asmo huts hutsarekin, krokodrilo sugejalearen irudia egin zuen alegia, ke irudigintzan non plus ultra modura
|
hartzen
den artelana, bikain egin ere, aitor dut; esan beharrik ez dago keinu jostalari fribolo honekin ikusle den denak patrikaratu zituela, atzera, Otsotzarmendi jaunak, eta txaloz eskuak txikitu beharrean aritu zitzaizkiola guztiak, Deere izan ezik, ezin konta ahala minutuz. Zer egin nezakeen nik egoera nola zegoen ikusita?
|
|
|
bai, ez, bai, ez, bai, ez... Otsotzarmendi jauna barre txikitan hasi zen; Edurtxo Caterpilar azazkalordeez hazka eta hazka ari zen harkarte aldean, asperduraren asperduraz; Deere jauna zutik zegoen, eskuak sorbalda atzean ezkutaturik, galde eta galde, herraren suak
|
hartuta
... " Hil dezatela", esan zuen halako batean Deere jaunak, batere dardararik gabe.
|
|
|
Nik barrundatzen nuen orduko ederki ezagutzen bainuen Deere jaunaren egarri galbideratua laster joko ziola eraso zitala, eta ez nuen nire ustean hutsik egin. Ana Morena gaixoa, argi erraldoi haien pean, nola hala saiatu zen Deereren itaun gaiztoei erantzuten; arbel txikian idatzi zituen erantzun guztiak, bere laburrean, eskas suertatu ziren, ezgai, eta orduan Julen Deereren errezeloek gorputz
|
hartu
zuten ikusle odolberoengan, eta neskatxa iruzurgile lotsagabe baten gisa ikusi zuten ia guztiek. Edurtxo Caterpilarrek, ordea, egoerak har zezakeen traza gaiztoaz jabeturik, hitz hartu zuen segituan, eta adierazi zuen Ana Morena andreari ez zitzaiola nahikoa beta eman bere gor mututasunaren nondik norakoak azaltzeko, eta legezkoa zela aukera hura eskaintzea.
|
|
|
Ana Morena gaixoa, argi erraldoi haien pean, nola hala saiatu zen Deereren itaun gaiztoei erantzuten; arbel txikian idatzi zituen erantzun guztiak, bere laburrean, eskas suertatu ziren, ezgai, eta orduan Julen Deereren errezeloek gorputz hartu zuten ikusle odolberoengan, eta neskatxa iruzurgile lotsagabe baten gisa ikusi zuten ia guztiek. Edurtxo Caterpilarrek, ordea, egoerak
|
har
zezakeen traza gaiztoaz jabeturik, hitz hartu zuen segituan, eta adierazi zuen Ana Morena andreari ez zitzaiola nahikoa beta eman bere gor mututasunaren nondik norakoak azaltzeko, eta legezkoa zela aukera hura eskaintzea. Halaxe jakin genuen guztia.
|
|
|
jatorriz  koak bere leku jatorrizkora ekarri bai, baina, handik hilabete batzuen burura, beste bi atera omen zitzaizkion, bere kasa, bizkar aldean, hauek bai dotore txuri mardulak. Bular menditsuak, ordea, ez ziren konformatu izate estetiko hutsarekin, eta, egun batetik bestera, tumor edo hantura gaiztoaren jokabidea
|
hartu
zuten; ezkerrekoak (aurretik begiratuta) mintzoa xurgatzen omen zion, eta eskuinekoak, (aurretik begiratuta) entzumena; deliberazio hartara iritsi omen ziren behintzat Estatuko espezialistarik adituenak, hainbat eta hainbat froga egin ondoren. Eta ez zegoen artean sendabiderik, eta hantura horiei biz  karroi izendatzea erabaki zuten, beste irtenbiderik ez eta, medikurik jakintsuenek.
|
|
|
Eta koadernoari begira, atzera: " Zer abaila
|
har
dezake labezomorro batek, Morena andrea. Zein ezizenez bataiatu zuten Tiberio Klaudio Neron, Morena Andrea?".
|
|
|
Zein ezizenez bataiatu zuten Tiberio Klaudio Neron, Morena Andrea?". Harro
|
hartu
zuen arnas Deere jaunak, behar baino sakonago, eta biriketara heldu zitzaion aire gehiegizkoak eztul gogaikarri pare bat egitera behartu zuen. Jendea adi adi zegoen, pipitarik jan gabe, ez zen ezer entzuten ahal plato desestalian.
|
|
|
|
Har
dezadan atseden, neka nadin gero. Tira.
|
|
|
Kandidok eskua luzatu zionean, ez nuen uste maisuak hain gogor parte
|
hartuko
zuenik nire arazoetan. Kandidorekin ez omen zuela gauza handirik galduko.
|
|
|
Ikaragarriren bat egin behar genuen. Ziur nintzen, eta ez nekien nola parte
|
hartu
. Eta utziko ote zidaten parte hartzen?
|
|
|
Halako egunetan ahoko soinua
|
hartzen
nuen. Jo eta jo, doinuak bereganatzen ninduen arte.
|
|
|
Ez nuen ulertzen zer egin zezaketen hainbeste denboran. Edurneren eta mutilaren bide paraleloa
|
hartu
nuen, baina hamarren bat metro urrutiago. Ez nuen topo egin nahi.
|
|
|
Ea...! parte
|
hartu
zuen Migelek. Gure Anjelek ezin du eraman Edurnek senargairik edukitzea.
|
|
|
Inguratu egin nintzaion. Hatz eraztunduna
|
hartu
nuen neure eskuetan. Bederatzi ideia gaizto kartzeleratu behar izan nituen.
|
|
|
Ni ere ezkonduko naiz egunen batean esan nion serioski; ez baitzait behin ere inor gehiegi zigortzea gustatu. Inoren gorputz erorialdietan parte
|
hartzeko
arriskuan geldi  tzen naiz beti.
|
|
|
Bihotza
|
hartuko
dut
|
|
|
Amak arreta onez
|
hartu
ninduen. Begiak argitu zitzaizkion.
|
|
|
Haren bizkar biluziak amarengandik ezkutatzen ninduen batean, eskua
|
hartu
, eta bularraldera sartu zidan. Leuna sentitu nuen, eta zorrotza.
|
|
|
Liburutegira joan zen. Liburu bat
|
hartu
, lehendabiziko orria zabaldu, eta" nire lagun Anjeli" idatzi zuen; gero, eskura eman zidan. Apóstol de almas.
|
|
|
Bainutik irten, eta gelan sartu nintzen. Mendiko oinetakoak jantzi, neguko jertse lodi bat sorbalda gainean
|
hartu
, eta sukaldera abiatu nintzen.
|
|
|
Baina alferrik. Egun ere, bere lan eta dirubide garrantzisua gorabehera, ziur naiz, gosaritan, eta bazkaritan, eta afaritan, zopa nahiz esnea nahiz mamia
|
hartzerakoan
, sssuup! egiten jarraituko duela.
|
|
|
Kito, nor bere bidetik,
|
hartu
ditugun bizitza paraleloak inoiz elkartuko ez direlako. Migelek zein ote zen ofiziorik dirutsuena galdetu zuenean, erabaki nuen nik apaiz izatea; eta hura neskazale huts zen garaian, misojino bihurtu nintzen ni.
|
|
|
Horrela, ama irten zitzaidan atera, nire bi maleta
|
hartuta
etxera iritsi nintzen egunean.
|
|
|
Eta gero, nire egoera ez zidala aipatu nahi uste izatera iritsi nintzenean,
|
hartu
nire eskua bere bi eskuen artean eta esan zidan:
|
|
|
Modeloak kontuan
|
hartu
behar ditu maskararen aldaketak, piztiaren aniztasunetik aingeruaren banakotasuna bitarteko guztiak.
|
|
|
Beti kezkatu izan naute irudimenezko gaitzek eta ekaitzek, eta, goiz hartan, harlauza zabal batek sabela zapaltzen zidala iruditu zitzaidan. Gero eta zailago zitzaidan arnasa
|
hartzea
, gerrikoa askatu behar izan nuen, biz  karra bustia nuen, eta kopetan taupadaka nuen gorputzeko odol guztia.
|
|
|
Hala ere, gure amak, eskutik
|
hartu
, eta bere babesaz magaleratzen zuen nire egun haietako tristura. Eta haren itzalak gehiago alaitzen ninduen hainbat maite nuen elurrak baino.
|
|
|
Ongi, ongi, Anjel esan zidan. Tamaina
|
hartu
diozu ardoari.
|
|
|
Isabel bidali genuen Zapelen baserrira zertan zen ikus zezan. Siestara joana zela, eta Migelek baloi bat
|
hartu
zuen etxetik. Siestara joanak ziren Ama eta Edurne ere, bazkariaren ondorenak lasaitzera.
|
|
|
Gu hirurok jolasean jarraitu behar genuela eta, zenbatzen ari ginela, Zapel azaldu zitzaigun, berriz, sasien artetik. Migel belarrietatik
|
hartu
, eta zelaiaren ertz batera eraman zuen.
|
|
|
Arto pila baten inguruan eserita geunden, eta amak
|
hartu
zuen lehendabiziko artaburua. Emeki irristatzen ziren haren hatzak, eta banaka banaka erortzen zitzaizkion artaleak belaun artean zeukan kopotar txikira.
|
|
|
Ganbaratik irten, eta zerbait
|
hartzera
jaitsi zen sukaldera. Ahots gazte sendoa zuen, eta haren mihiak zaldi pausoen hotsa zirudien, hitz egiten zuen bakoitzean.
|
|
|
Tranka atearen alboan zuen, baina berdin zitzaion. Hark hatz bat luzatu, eta banekien kopotar bat
|
hartu
eta eseri behar zuen tokira eraman behar niola nik. Nire aldamenean eserarazi nuen.
|
|
|
Goiko Kale idatzi nuenean, artean modan zeuden psikoanalistek literaturaren diban ugarietan egindako azterketak. Gaur psikoanalisiaren modak modu mudakorragoak
|
hartu
dituen honetan, neure kabutako dibantxoan harildutako argibidea aurreratu nahi dut nik neuk: 1973 urte inguruetan, Goiko Kale kaleratu zen garaian, lurrikara bortitzena baino sekularizazio bortitzago bat bizitzen ari zen gure herria.
|
|
|
erlijoa exortzizatzeko hitzezko modu halako bat, literarioa, gertatu zitzaidan niri Goiko Kale idaztea. Nire belaunaldiko hainbatek beste bide batzuk
|
hartu
zituzten exortzismoa liturjiza  tzeko: batzuek sublimazio politikoaren aldarean errenditu nahi izan zuten eguneroko mezaren sakrifizioa; beste hainbatek, diruarenaren, profesionaltasunaren eta arrakasta sozialarenarean; gehienek, azkenik, egunerokotasun normalean bridatu zituzten inoiz gartsu izandako su erlijiosoak.
|
|
|
Anjel,
|
har
ezazu gurutze hori, eta goazen. Zain dugu jendea.
|
|
|
Apaizak esandako gurutzea
|
hartu
, eta elkarrekin irten ginen elizatik. Atzetik genituen andreak.
|
|
|
autobusa, diskoteka, ranchoa ere baietz bi pisukoa egin) eta han, musika eta garagardoaren laguntzaz, nire onera etortzen hasi naiz. Aurrena goiko pisuan egon gara eta zinez ikustekoa zen dantzariek gehienak hego amerikarrak, gehienak kolore ilunez jantziak zein serio eta lizun
|
hartzen
zituzten salsaren konpas bihurriak. Luis, ordea, irri malizios batekin inguratu zait dantza eskatzera, baina erantzuteko betarik eman gabe neure burua deabruzko erritmo batean ikusi dut, Luisen gorputzari ezin itsatsiago eta, hala ere, askatasun sen  tsazio ikaragarri batekin (begirada jaso dudan istant batean, Ruben ere ikusi dut, hiltegira daramaten bildotsaren begiekin).
|
|
|
Artikulua irakurritakoan, ohartu nahiz azken boladan gehiegi pentsatu dudala amodioari buruz, eta orain praktikatzea dagokidala erabaki dut. Eta beharbada hori guztia norbaiti kontatzeko irrikaz nengoelako, aurreko eserlekuaren bizkarrean dagoen telefonoa
|
hartu
, eta Teresari deitu diot.
|
|
|
Sondikara joango naun hire bila. Gero etxera eraman, doi doia dutxa bat
|
hartzeko
denbora eskaini, eta El Portalón era joango gaitun afaltzera. Dena kontatu behar didan, den dena.
|
|
|
Eta egia da orain alegera nagoela, baina egia da, halaber, leher kaka egina sentitzen naizela. Horregatik, aldizkaria aurreko eserlekuaren bizkarreko sarean utzi (Bruselan erosi nuena ere bertan ezarri, eta, Bilbora heldutakoan, biak ala biak ere bertan ahantziko ditut), koadernoa altzoan
|
hartu
, eta lo kuku bat egiten saiatu aurretik, Rubenek oparitutako argazkiak ikusiko ditut. Ahalik eta indartsuen egon nahi dut, gaur Teresarekin sekulako parranda egiteko; aldean daramadan arimari (aurkitu ninduenetik ez diot alde egiten utzi) primeran etorriko zaio, eta zer esa  nik ez, nire GMI ari.
|
|
|
Horren adibide, kontatu diot badudala lagun bat orain dela gutxi marka bereko auto bat erosi duena eta, egun batez, garajetik irtetean, zutabearen kontra igurtzi ez oso nabarmen bat egin ziola autoaren hegal bati. Gaineratu diot lagunak pena handia
|
hartu
zuela, baina are penatuago eta harrituago geratu zela senarrak egin zion errietaldi lekuz kanpokoarekin (noski, ez diot esan Dabidek" luxuzko er  tzain" egin izana ospatzeko erosi genuela auto hori, ertzainei egiten zaien deskontu ederraz baliatuz, bestalde; eta errietaldia jaso zuena ni neu izan nintzela, eta harrezkero nahiago izaten nuela oinez edo autobusez ibili, kasik gidatzea a... Orduan berak aitortu dit Santa Monikan, beraren bizilekuan alegia, ez daukala autorik, motor ttiki bat baizik, baina agentziaren furgoneta bere burua baino hobeki zaindu behar duela (agentziak, kolpearen neurriaren arabera, seguruak ordaintzen ez duen konponketaren zatia ordainaraztera eta garajean dauden furgonetak garbitzera zigor  tzen ditu gidariak).
|
|
|
Lokartu aurretik dendan bertan oinetako atzazalak mozten jardun zuen eta gero, haren zurrungak, haren zerak... Ez didazu sinetsiko, baina
|
hartu
, eta kanpora irten behar izan nuen, à la belle étoile lo egitera. Belarretan etzan berria nintzela, Ruben dendatik irteten ikusi nuen, baina ez komunera joateko:
|
|
|
Gero kafe bat eskatu dugu, EEBBetako ohiko kafe basokada txepelekin zerikusirik ez duen espresso bat (Rubeni asko eskertzen diot kafe horren berri eman izana), eta horrek zinez bizkortu nau: " Azken hamabostaldian
|
hartu
dudan benetako lehen kafea", esan diot," hau nire kontu". Eta segidan, bihotzaren geletan luzaroan egotea komenigarria ez delako edo, gelak kutsatu, kargatu egiten baitira, gure bidaiaren gorabeherez mintzatzen jarraitu dugu.
|
|
|
Batzuetan, autobidean azeleragailua sakatu eta 130, 140, 150
|
hartu
izan ditut kasik egokiagoa da nituen esatea, harik eta bat batean ertzainei antzeman, eta bat batean balazta  tzen nuen arte. Eta Dabidek, ertzain sartu aurretik, baina batez ere gero, nire bizitzan poliziarena egin izan duela iruditzen zait, eta harekin galga sakatzen bizi izan naizela.
|
|
|
Eta, egia esatera, Teresa da hori esaten didana. Berak unean uneko abenturei" amodio souvenir ak" deitzen die, baina nik badakit horrela ibiltzea erabakiko banu, horren atzean ere Dabid bera egongo litzatekeela, bere ausentzian presenteegi, eta baliz  ko erabaki hori neurez ez, baina mendekuz
|
hartuko
nukeela.
|
|
|
Egurrezko mendi errusiarrera igotzeko, esate baterako, ilara luzeegia zegoen, artean bero handia egiten zuen (beti behar da aitzakiaren bat), eta Rubenek eta biok txalupetara jo dugu. Bidailagunen ustetan, hura josteta mengelegia zen, baina gu gustura ibili gara, gustura
|
hartu
ditugu ezustean harrapatu gaituzten bustialdiak. Gainera, ordurako iluna sartzen hasia zen eta, bai han bai izugarri atsegina egin zaidan zabu erral  doian, pozarren ibili gara.
|
|
|
Gaurkoan ere Rubeni buruz berba egin behar dizut. Gaur, Cleveland hirian bazkaltzeko geratu garenean, Rakel sugalinda baten pare desagertu da, eta ni atzetik, baina oraingoan ere Rubenek aurrea
|
hartu
, eta azkenean ni bien atzetik abiatu naiz. Eta Ruben Rakeli segika ibili zaio, eta hura sartu den jatetxera sartu da, eta azkenean elkarrekin baz  kaldu dute.
|
|
|
En plus, Luisek bera zirikatzen jarraitzen du eta atzo, urrunera joan barik, aspirina bat eta kondoi bat eman zizkion: aspirina, Rakelek coca cola
|
hartzen
duenean haren edalontzira botatzeko, Luisen esanetan, nahasketa horrek emakumeak ble ble jartzen dituelako; kondoia, horren ostean etorriko diren olgetetarako... Bon, gaurkoz besterik ez.
|
|
|
Bozkarioaz mintzatu nuke, atzo (atzo, diot, azkenean ezinezkoa egin zitzaidalako nire eguneroko dosi hau
|
hartzea
); hiri barnera sartu ezin bada Bostonekoa gogotik kendu, eta Danek hotelik eder eta garestienetako batera ekarri gintuelako, hain zuzen ere The Blackstone Hotel era; eta bidaiariok pozaren pozez oihuka hasi ginelako. Dani berari" Gigantosoa da" atera zitzaion," ez nuen uste halako hotel batera aldatuko gintuztenik".
|
|
|
Gaur Teresari kasu egin diot(" Kezkak eta ardurak paseatzera atera behar ditun, bestela egonean dagoen ura bezala usteltzen baitira"). Eta goizaldean itzuli diren gelakideak esnatu baino lehen hanka egin, eta abenida amaigabeetan barrena ibiltzeari ekin diot, lasai, tarteka atseden
|
hartzeko
eta jendeari begiratzeko eserialdi ederrak egiten nituela. Grand Avenueko denda famatuetan ez ezik, ustekabean eta aspaldiko partez, eliza batean ere sartu naiz, San Patrick katedralean hain zuzen.
|
|
|
Lehen galdeketa horrek luze jo du eta epaileak (D) epaiketa bihar arte etetea erabaki du, baina abokatu defendatzailea (I) tematu egin da, bere defendituaz epaimahaikideek
|
har
zezaketen lehen inpresioa oso okerra izan zitekeela argudiatuz. Azkenean, Clintoni (X) bi galdera egiteko baimena lortu du:
|