|
2000
|
|
|
Kolorezko hari batzuk
|
gehiago
lortu ditu Antxonek, eta kartoi karratuekin gerrikoak egiten jarraitzen du eskulanetako tailerrean.
|
|
|
Ez nion eskaintza onartu. Ez nengoen han
|
gehiago
luzatzeko.
|
|
|
Ameriketatik harrapa zezakeen guztia lapurtu zuen Espainiak, aberastasun iturri osoa hirietara ekarri; eta orduan, jendeak hirietara jo zuen... Askok, fabrika textilean lana eginez baino
|
gehiago
irabazten zuten eliz atarian eskale jardunda. Venezuelan horrelako zerbait gertatu zen nekazaritzan aritu izandako jendearekin, petrolioa aurkitutakoan.
|
|
|
Parisen ere ez nuen ikusi nik Caracasen adina Rolls Royce. Venezuelak 10 milioi biztanle zuen orduan, eta proportzioan Ingalaterrak berak baino Rolls Royce
|
gehiago
zeukan; proportzioan, Bavieran baino garagardo gehiago edaten zen, eta Eskozian baino whisky gehiago. 70etan hori.
|
|
|
Parisen ere ez nuen ikusi nik Caracasen adina Rolls Royce. Venezuelak 10 milioi biztanle zuen orduan, eta proportzioan Ingalaterrak berak baino Rolls Royce gehiago zeukan; proportzioan, Bavieran baino garagardo gehiago edaten zen, eta Eskozian baino whisky
|
gehiago
. 70etan hori.
|
|
|
Jeremias deituko nion aurrerantzean. Curiara bat zeukan Jeremiasek, ontzi luzea, hamabi metro edo
|
gehiago
dituena; enbor bat da berez, barrua husten diotena, ibaietan ibiltzeko. Curiara horiei motorra ipintzen diete batzuek, eta gureak ere bazuen popan Yamaha eder bat.
|
|
|
Antxon, beti txapela buruan, aljeriar batekin berriketaldi luzean hasi da. Aljeriako gerraz, harkiez eta auskalo zer
|
gehiago
. Marokoarrak ere hurbiltzen zaizkio, eta latinoamerikarrak...
|
|
|
Espainiar gutxi dago modulu honetan; laurogeitik sei zazpi baino
|
gehiago
ez dira izango. Valentziar gazteak ez du bere burua espainiarren artekotzat.
|
|
|
Komisaldegiko egun haietan, tortura haiek
|
gehiago
ezin jasanda, harmaila batzuen ertzaren kontra bota nuen neure burua. Zauri itzela egin nuen bekoki gainean, odol jarioa hasi zitzaidan.
|
|
|
Orduan ere bake une handirik gabea zen gure kolektiboaren bizitza. Berrogeita hamar urte nituen kartzelara sartu nindutenean; adinaren zama sentitzen hasten den sasoi hori, beraz, eta komisaldegiko tortura egunak igaro ondoren are
|
gehiago
. Baina kartzelak ez dizu bakean bizitzen uzten, nahiz eta zaharra izan eta jubilatzeko garai hobean egon.
|
|
|
Neurria hartzen diozu urari, ibiltzeari eta abarri, gorputzak beti berdin erantzuten ez badizu ere. Lehenengo gose greba hura negu erdian egin genuen, eta hotzaz askoz
|
gehiago
izorratzen zara; ez da jakiten, ea jateak eta ahuleziak edo hotzak izorratzen zaituen gehiago. Baina gorputzak gaizki erantzuten badu, gose greba laburrak gehiago izorra zaitzake luzeak baino.
|
|
|
Neurria hartzen diozu urari, ibiltzeari eta abarri, gorputzak beti berdin erantzuten ez badizu ere. Lehenengo gose greba hura negu erdian egin genuen, eta hotzaz askoz gehiago izorratzen zara; ez da jakiten, ea jateak eta ahuleziak edo hotzak izorratzen zaituen
|
gehiago
. Baina gorputzak gaizki erantzuten badu, gose greba laburrak gehiago izorra zaitzake luzeak baino.
|
|
|
Liburutxo batean kontatzeko baino historia txiki gehiago emango lituzke presondegiko edozein egonaldik, eta zer esanik ez egonaldi luze batek. Etxe modu hauetan urte batzuk daramatzagunok ere harritu egiten gara denbora
|
gehiago
daramatenen historiak entzunez. Kartzelaz ezer gutxi dakigula iruditzen zaigu batzuetan, zenbait garai eta egoeratako kontuak entzutean.
|
|
|
Kartzeleroak dira, edo kartzeleroen jokamoldea da aldatu ez dena, kasu askotan behintzat. Francoren garaian kartzelero zirenak ezagutu ditugu gutxi edo
|
gehiago
, oraindik kartzelero direnak. Garai haietan preso egonak ere bai bakarren batzuk, oraindik labirinto hauetatik atera ezinik dabiltzanak, askatasunean irten arren, behin eta berriz zulo hauetara jausi direnak.
|
|
|
Borda batean hamabost egun, lasai ederrean. Ez dut
|
gehiago
eskatzen.
|
|
|
Agerian daude jazarpenarekin eta sakabanaketarekin lortu dituzten emaitzak: itota eta
|
gehiago
jasan ezinik euren buruaz beste egin duten lagunak, esate baterako; ez dituzte menderatu, baina urkamendira bultzatu dituzte. Eta hor daude damutuak ere; nire ustez, damutuak baino ukatuak eta etsitakoak besterik ez direnak.
|
|
|
Gero beste modulu batera eraman gintuzten Juanito Nazabal eta biok, eta beste hirurak modulu banatan bakartuta. Kartzela berean egonik ere, beste sakabanaketa bat
|
gehiago
ezarri ziguten! Noziboen modulura pasa ginen Juanito eta biok, arriskutsuen modulura, euren sailkapenaren arabera.
|
|
|
Hala ere, kartzelaldiak denboraren arabera neurtzea ez da haizu. Puertoko egonaldiak, eta Herrerakoak batez ere, askoz gai
|
gehiago
ematen ditu kontatzeko, askoz bizipen gehiago Castellongoak baino. Aurreko urteetako kartzelaldiekin alderatuta, zalantzarik ez dago monotonoagoa izan dela Castellongoa, eta neketsuagoa ere bai.
|
|
|
Hala ere, kartzelaldiak denboraren arabera neurtzea ez da haizu. Puertoko egonaldiak, eta Herrerakoak batez ere, askoz gai gehiago ematen ditu kontatzeko, askoz bizipen
|
gehiago
Castellongoak baino. Aurreko urteetako kartzelaldiekin alderatuta, zalantzarik ez dago monotonoagoa izan dela Castellongoa, eta neketsuagoa ere bai.
|
|
|
Katalunia jotzen zen orduan leku segurutzat, eta haraxe gindoazen. Tren bat baino
|
gehiago
izango zen Arroxelan, itsasontzian joandako jendetza eraman ahal izateko. Geltokietan geratzen ginen; Gurutze Gorriko emakumeak izaten genituen zain, euren txapeltxo zuriarekin.
|
|
|
Aita, behintzat, gerrara joana zen etxeko eskopetarekin. Hala ere, Ordiziatik martxa egin genuenekoa gogoratzen dut nik beste ezer baino
|
gehiago
. Ordurako mataderia ondoan bizi ginen, eta etxe osteko mendietan bonbak erortzen ari ziren, egundoko eztandak eginez.
|
|
|
Roki, Goazen, Jota, Fernando, Mario, Zunbeltz, Astola... Lehendik ezagunak nituen batzuk, baina
|
gehiago
ziren ezezagunak. Beste espetxe batzuetara sakabanatuak izan aurreko egonaldi laburra izango genuen elkarrekin, lagunarteaz gozatzeko.
|
|
|
Urteak dira aurrez aurreko bisitarik egin ez duela Antxonek. Herreran horrelako bisitarik ez zegoelako, eta Castellonen arazoren batzuk jartzen hasi zitzaizkielako denei eta
|
gehiago
eskatu ez zuelako. Kontua da bere arrebaren biloba txikiak, adibidez, inoiz ez dituela besarkatu.
|
|
|
Sanatorioren batera joatea izango zen niretzako konponbidea, baina sanatoriora ez zen edozein joaten, beteta egoten zirelako. Osabaren etxera egiten zizkidan bisitetan konturatuko zen sendagilea, han ez nindutela oso gogoko, ez nindutela trapu zahar bat baino
|
gehiago
zaintzen. Inork inguruan nahi ez duen krakadunaren moduan nindukaten traste zaharrak gordetzen zituzten gela itsu batean, beste traste zahar bat gehiago, etxean edukitzeko baino jaurtitzeko hobea nintzena.
|
|
|
Osabaren etxera egiten zizkidan bisitetan konturatuko zen sendagilea, han ez nindutela oso gogoko, ez nindutela trapu zahar bat baino gehiago zaintzen. Inork inguruan nahi ez duen krakadunaren moduan nindukaten traste zaharrak gordetzen zituzten gela itsu batean, beste traste zahar bat
|
gehiago
, etxean edukitzeko baino jaurtitzeko hobea nintzena. Horretaz guztiaz ondo ohartu bide zen Don Emiliano sendagilea, eta Andazarrateko sanatoriora joan nahi al nuen galdetu zidan isilka.
|
|
|
Gaixoz leporaino beteta egoten zen Andazarrate, bakar bat
|
gehiago
sartzeko lekurik gabe. Baina ez ginen beti berdinak egoten.
|
|
|
– Zakur bat besterik ez zuan. Lehen ere garbitua nauk paparrean gurutzerik ez zeraman zakur bat baino
|
gehiago
!
|
|
|
Oso maitea du musika ere. Baina nahiago lukeela erabat galduko balu dena berehala!, sindrome horren larritasunik
|
gehiago
ez izatearen alde.
|
|
|
– Baina, motel, Eiffel dorrera igotzeko igogailu bat baino
|
gehiago
erabili behar duk. Batean lehenengo estairaino, errestorant batera; han beste bat hartzen da eta gora jarraitzen, eta gero beste bat... eta horrela iritsiko haiz noizbait punta puntaraino!
|
|
|
Buruzagitza, eraketa, ahalmena eta dena gainditu zituen gizarteak. Jakina da ikasle mugimendua sindikatu eta alderdi politikoekin elkartu zela, edo alderantziz nahi baduzu, gainera zetorkien eta uholde ikaragarriaren moduan jaikitzen ari zen indar erraldoi hura gerarazteko ziur aski, gerarazi edo kontrolatzeko beste ezertarako baino
|
gehiago
. Egunak igaro ahala masa indar erraldoia bilakatu zen.
|
|
|
are
|
gehiago
, gure gaitza kutsakorra da eta,
|
|
|
– Horretarako ez jaukaat ezelango abantailarik, Julen –desenkusatu zen Lauaxeta, hilarengana
|
gehiago
hurreratzeko gogorik gabe– Hik hila dagoela badinok, hila egongo dok. Hik uste dok...?
|
|
|
Dena aurrera egitea duk, eta zenbat eta handiago hobe beti, dirua etengabe mugitzeko sorgin gurpil zoro zentzugabe batean. Energia
|
gehiago
, kontsumo handiagoa, zarrastelkeria handiagoa, eta segi horrelaxe bazterra jo arte... Ez duk arazo estetiko bat, Estepan.
|
|
|
– Nik be irakurria dot Azken fusila –sartu zen solasaldian Lauaxeta– Eta niri be asko gustatu jatan. Horrelako nobela
|
gehiago
behar dauz euskal literaturak!
|
|
|
Bizitza honek itsasoa dirudiela pentsatu zuen, behiala idatzitakoa berretsiz. Itsasoari buruz poema bat baino
|
gehiago
idatzi zuela ekarri zuen gogora, baina itsasoaren narru nabarra pantera batenarekin alderatuz idatzitako lerroen ausardia zela, XX. mendearen amaierako idazle eta kritikarien begietan behintzat, poema haien alderdirik goraipagarriena. Pantera batena zirudien, bai, begien aurrean zuen itsasoaren narru nabarrak.
|
|
|
Hasieratik baztertu nuen etxetik pasatzeko ideia, baina Egunkaria ko erredakzioan sartzeko gogoa piztu zitzaidan. Bagenekien Lauaxetarentzat arriskutsua zela han sartzea, han bat baino
|
gehiago
egon baitzitekeen hura ezagutuko zuenik. Baina nik baneukan hara joan eta lankideei ustekabe bikaina ematerik.
|
|
|
Gustatu egiten zitzaidan, liluratu egiten ninduen, eta hori gauza handia zen, hori zen benetan ardura zuena. Zer
|
gehiago
eska niezaiokeen lagun bati, adiskide bati. Zer gehiago eska niezaiokeen artista bati, idazle bati, poeta bati?
|
|
|
Zer gehiago eska niezaiokeen lagun bati, adiskide bati? Zer
|
gehiago
eska niezaiokeen artista bati, idazle bati, poeta bati. Aspaldian inork eman ez zidana ematen ari zitzaidan Lauaxeta.
|
|
|
Jakina, mitinak be halan izaten ziran gehientsuenak. Baina orain askoz
|
gehiago
entzuten dira horrelangoak euskaraz, eta pozgarria da neuk be orain euskarazko berbaldiak egin ahal izatea... Tira, ametsetan baino ez bada be.
|
|
|
– Utzidazu esaten, nolanahi be, ez deutsodala bidezkoa irizten hiru izan ginala esateari. Loramendi be aitatzen dau Gabriel Arestik, gugaz batera, Euskal harria n, eta olerkari
|
gehiago
be baziran gure garaian: Jautarkol, Utarsus, Tapia Perurena, Jakakortajarena, Satarka, Mañariko...
|
|
|
Ikusle eta epaile izan genuen gure arteko partidan, baita bataren nahiz bestearen botilero ere, oso herabe eta hitz gutxikoa izanagatik ere aholkuak eman baitzizkigun, eta amaitu genuenean Lauaxetarekin jokatu nahi izan zuen. Berehala ikusi zen ez zegoela kolorerik, askoz
|
gehiago
zela mutikoa Lauaxeta baino, pilotari ematen zizkion zartada ikusgarriekin Lauaxeta batetik bestera ezinean lasterka egitera behartzen baitzuen. Horregatik, Lauaxetaren atzelari lanetara sartu nintzen frontoira, baina alferrik izan zen, 22 eta 8 irabazi baitzigun hala ere mutiko isilak.
|
|
|
nire lehenengo maitalearen gutuna. Gutuna jasotze hutsa harrigarria zen, Margaren berririk ez nuela 23 urte zirelako eta ez nuelako uste
|
gehiago
sekula izango nuenik ere. Biziki harritu ninduen gutuna euskaraz idatzia zegoela ikusteak ere, ezagutu nuenean Margak ez baitzekien euskaraz.
|
|
|
Aspaldi umezurtz geratutako haurride bakar bizi alarguna nintzen, eta ez nuen adiskide minik. Etxe hartara sekula
|
gehiago
itzultzen ez banintzen, nire ausentziaz ohartzen lehena etxe-jabea izango zela pentsatu nuen, nire kontu korrontetik hilero zuzenean eta automatikoki sartzen zioten dirua akitutakoan. Kazetari sena guztiz galdu gabea nintzenez nonbait artean ere, argazki makina bat sartu nuen eta gainerako trasteekin batera bizkar zorroan.
|
|
|
Zaharregia naiz ofizio horretarako. Informatika asko jakin behar da orain, albisteak ordenagailuen bidez jasotzen baitira gero eta
|
gehiago
. Nik galdua dut ilusioa, eta ilusiorik gabe ezinezkoa da ikastea eta lan egiteko molde berrietara egokitzea.
|
|
|
une baten aberastasuna, besterik ez. zukeen hala ere poetak, nahiko zukeen hala ere kantariak pitin bat
|
gehiago
iraun zezan egunaren argi geldiak, pitin bat gehiago iraun zezaten" altzifreek, mahastiek, soro landatuen ordena garbiak, gure hizkuntzak, maite izan dudan gauza bakoitzaren gaineko begirada pausatu honek!". Bai, horixe zen azken funtsean nire bidaia Lauaxetaren esanetan ganorabakoa:
|
|
|
une baten aberastasuna, besterik ez. zukeen hala ere poetak, nahiko zukeen hala ere kantariak pitin bat gehiago iraun zezan egunaren argi geldiak, pitin bat
|
gehiago
iraun zezaten" altzifreek, mahastiek, soro landatuen ordena garbiak, gure hizkuntzak, maite izan dudan gauza bakoitzaren gaineko begirada pausatu honek!". Bai, horixe zen azken funtsean nire bidaia Lauaxetaren esanetan ganorabakoa:
|
|
|
– Eta ez gaituk
|
gehiago
banatuko?
|
|
|
Treneko bidaiarien isiltasunak eta bakardadeak ezinegona piztu zion, nolanahi ere, barrenean. Gehientsuenak bakarrik sartzen ziren bagoira eta, orotara bagoi osoan dozena bat lagun baino
|
gehiago
ez bildu arren, inori diosalik egin gabe, elkarrengandik ahalik eta urrunen esertzen saiatzen ziren. Ez zen hala izaten Lauaxetak lehen mende laurdenean ezagutu zuen garraio publikoan.
|
|
|
Edota, artega zegoen: hain zuzen, Xan begira zuela nabarituz; eta hartara, ahalegintzen zen lana hobeto egiten, are
|
gehiago
nekatuz. Afan hartan, hauts pila ateratzen ari zen.
|
|
|
Bazioten bistan da hirurek ere Henriri halakoxe kariñoa. " Nobia bat baino
|
gehiago
izan zuen", esan zuen amatxi zaharrak; eta, honako hau behintzat ez hain ona zen bezalako doinuan: " neskak erakarri egiten zituen, gero ez baitzien eusten".
|
|
|
" Bueno", esan zuen amatxi zaharrak," jarridazu pixka bat". "
|
Gehiago
–", harritu zen Maria; alabaina, Xanek berari eskaini ziolarik: " tira, nik ere ttantta bat hartuko dut", onartu zuen; amatxi zaharrak soineko pleguren batetik ogi kurrusko bat atera, kafetan beratu zuelarik, Mariak arbuioz begiratu zion:
|
|
|
Denentzat edo, zehazkiago, inorentzat ez zen saludo bat marmarkatu eta, mahaiaren buruan jarri bezain laster, Junek zopa platera ekarri zion. Bera zatekeen, edo behinik behin etxeko gizona; kondizio hura berehalaxe erakutsi zuen, baso ardoa kolpe batez hustu eta, hatz potoloaren keinu batekin, Juneri
|
gehiago
zerbitzeko adierazi zionean. Uzkur jaten zuen, ezker besoa bere bularra eta plateraren artean mahaian apoiatua, lepoa oker, zurezko koilara bastoki erabiliz, bere legea eginez.
|
|
|
Ja beste aldean, ja gorantza, ahal zuen arinen, izkina batera heltzen ari zela, polizia bat begira zuela iruditu zitzaion. Hark bere aurpegirik ez ikusteko, Xanek bista apur bat
|
gehiago
bajatu zuen. Orduan bere atzean, boz sendo batek:
|
|
|
" e, qué haces tú ah�", galdetu zion. Xanek, orain beldurrez baino
|
gehiago
lotsaz, erresistentzia pixka bat egin zuen. Alde guztiz, ez zirudien neska hura etsai moduan zetorrenik.
|
|
|
Garik txundituta begiratu zion. " Batzuetan", onartu zuen," lehenean
|
gehiago
pentsatu, eta gehiago nahasten dituk gauzak". Pausa bat izan zen.
|
|
|
Garik txundituta begiratu zion. " Batzuetan", onartu zuen," lehenean gehiago pentsatu, eta
|
gehiago
nahasten dituk gauzak". Pausa bat izan zen.
|
|
|
Eta, Xanek bideari berrekin eta handik pixka batera berriz, bidea bitan bereizten baitzen, zalantza egin zuen. Ez zen oin arrasto ebidenterik han, aztarna bat baino
|
gehiago
zegoen, guztiak elurrez estaliak. Beherantza baina, behor eta beste abere aztarnak zirela zirudien.
|
|
|
Baziren haren inguruan gizon
|
gehiago
, batzuk solas bizi bizian, buila handiak ateraz. Lazaro aldiz, Xani begira zegoen.
|
|
|
Beltzez jantziriko hiru gizaseme heldu ziren orduan, hain zuzen ere ate azula zabaldu, sartu ziren ostatu barrura. Espaloian gizaseme
|
gehiago
, emakume batzuk ere pasatu ziren. Kale juntan auto bat gelditu zen:
|
|
|
Hura bere kuadrilarekin ostatuz ostatu ibiltzen zuan... gu bezalaxe". " Baina haiek", esan zuen sudurmakoak,"
|
gehiago
ibiltzen zituan Deporren eta". " Martinezen ere bai", esan zuen lepamotzak.
|
|
|
" Bai", esan zuen," urte nahasiak izan ziren haiek". Alta, bazirudien hiru lagunak komentario sinple hartaz konforme zirela; masailak gorrikara, begiak diz diz, bazuketen bestenaz ere kontu
|
gehiago
esateko gogorik. Anartean beste gizon mordoxka bat sartu zen ostatuan, aurrekoak bezalaxe txaketa beltzekin jantzita, barra ondora joan, lehen ziren haiekin juntatu zirenak; haietako bi hala ere, haiek ere puru bana errez, Xanen ondoan jarri, Xan apur bat desplazatu zuten begibeltzaren alborantz.
|
|
|
" oso... lagunak zineten?". " Baginen... lagunak", esan zuen Xanek, isildu egin zen; Raissak
|
gehiago
jakin nahi zukeen, Xanek ordea ez zuen besterik esan; kanpora begira, sor sor gelditu zen; samurtu egiten zuen euriaren hotsak; salako koloreek, Raissak ere samurtu egiten zuen; bere begiak hezetu ziren; Raissak agian nabaritu zuen, hasperen egin zuen; bera ere samurtuxe zegoen, eta hori agian beragatik zen, Xan apur bat aztoratu egiten zuena; halako kuraiaz: " etxe ederra duzu", esan zuen.
|
|
2001
|
|
|
kai ertzean, Tatieneko koloreko boltsa arrosa eta zuri astunak zeramatzaten jendeen urratsak denek jarraiki genituen. Bi jendeak ahantziz, leihotik begira nintzela, lur honek gero eta
|
gehiago
heren munduaren antza zeukala iritzi nuen, urrutizkin mugikorren zirrinta zizkolatsuek isiltasun artifiziala urratu arren. Ahotsetik beretik edana ematen zuen geltokiburuak ateen herstea manatu bezain laster, pio pioka hasi zen behialako emaztea, senarra utzirik ezagutu zituen amanteen zerrenda eskainiz –batzuek duten suertea!
|
|
|
–Ba seurki ta hale ohit nizala! Bena debaklaren egunetan Verdun aldean tiro bat bildu nian koskoiletan eta ezin izan diat
|
gehiago
!
|
|
|
Ez ote zen, Mongoliako umeei kontatzen zitzaien bezala, lana bururatzean Plantsunera berriz itzuliko? Baina ixo, bagenekien zehazki, zergatik ez genuen hilen berpiztean
|
gehiago
sinesten!
|
|
|
Aldi berean, kantitatea segurtatzen zuten herrialde zenbaitek, merkatu zoladura prezioa baino are apalago saltzen zuten axurikia, dumping eginez eta laborari parrasta bat azienden etxean atxikitzera bortxatuak ziren. Prefosta, axuria arditegian ez zen baraurik egoten, jaten zuen egunean hiruretan bederen, ematen zuena baino anitzez
|
gehiago
. Hemendik aitzina axuri haragi zurpailaren produzitzen hastea gomendatzen zien gizonak artzainei, merkatuaren eskaerara makurtzea, bospasei asteren buruan kabala marrakarien saltzea, hots.
|
|
|
Gauzak ez dituzularik
|
gehiago
gorrotatuko,
|
|
|
hautetsien mintzaldien ondotik, aitor dut, Henryren erdarazkoak inarrosi ninduela. Euskararen geroa marrazten zuen, euskararenganako funtsezko amodio errepikaezina, paleolitiko arotik zetorkigun hizkuntzak ikastola neolitikoaren aterpea baino
|
gehiago
merezi zuela, euskaldun zintzoarentzat" publiko" hitza naski disgustuaren ortzadarrean" emazte publikoaren" kontzeptuarekin ezkontzen zela preseski" publiko" bilakatzear zeuden ikastoletan zela euskara hilarazten eta etxean bezain, nehon ez hobeki, blablabla etengabea, biba Frantzia, biba Errepublika oihuka bukatu zuen arte.
|
|
|
ehun bat laborarik letxeria okupatzen dute, esnearen prezioaren aipatzeko eta labela errespetatua izan dadin eskatzeko. Azalpen
|
gehiago
behar zena?
|
|
|
jadanik bietan deitua zion senarrak noiz etxeratzen zen eskatzeko, nardaturik ihardesten ziola bazuela jendea oraino. Ene aldetik, nazkatua eta errabiatua nintzen, bilkuretarik landa nola, hala debaldeko tentsioz betea, moltsa erabat arindua, haur mukuzuari ardikirik ez niola sekula
|
gehiago
eskainiko fermuki zin egina.
|
|
|
Lau miliar ardi baino
|
gehiago
kontatu ditut barda bilkuratik landa, logaitz nintzela, Testamentu Zaharreko, Itun Berriko, Apostoluen Aktetako eta Jondone Joanesen Apokalipsiko orrialdeen lur hutsetan. Bibliako ardiak ez dakit gureen irudikoak zirenez, baina argi da Abraham, Melkisede, Isaak, Jakob, Noe, Matusalem edo Moises haien zaintzera ez zirela erraz heltzen:
|
|
|
Pentsatzen dut hor, Egunkaria ko edo Sud Ouest eko horoskopoek zenbaitetan iragartzen duten bizitza aldaketa errausle baten premia dudala, zapartatze erraldoia, mila puskatako suntsiketa, barreiaketa latza, gertakari baten desira hots, lanaren eta bilkuren monotonia haustearren. Ondorioz, eguneko betekizunak derrigorrezkoak izanagatik, auhena jabaldu artean, nehor ez dut
|
gehiago
helatzen, telefonoari ez diot ihardesten. Orokorki bisean bis gurutzatzen ditudanei ere ez diet" gaizki izana" aipatzen, nahikoa ezezkorra naizela beraiek ohartzen direla hargatik.
|
|
|
Lagunaren behako malgua gurutzatzen nuen baina ez zidan sosegurik ekartzen: ez nuen
|
gehiago
jostatzeko gogorik, are gutxiago besteak neurekin jostatzera uzteko kemenik. Azken boladan, ate frankotan joka ibili nintzen, eta nehork ez ninduen, zinez eta zintzoki bere sukaldean sartzera gonbidatu.
|
|
|
Metak eta metak amodioz amironatu nizkion. Elkar bizitzako zazpi hilabeteren buruan abandonatu ninduen, ez ninduela
|
gehiago
desiratzen argudiatuz. Beharbada pleguak ez ziren zuzenak!
|
|
|
Solaskideak bere aitzinean emeki emeki urtzen antzeman ninduen, hamar mila libera baino
|
gehiago
pagatua zuen kanapean zehar, Ganimedes planetako zelula polinuklear malgu bilakatzen. Gauez gaueko ilunpe etengabean hariz zeharrez iruten nuen Euskal Herri honetan, izan baizik ez nuen desiratzen, karrikan uros eta aferatuak, irria ezpainetan, pasatzen miresten nituenen pare, eta frankotan azpi jende edo ahalkez ekiditekoa zitekeen mamifero hutsala nintzelako itxura neukan.
|
|
|
irratian goizeko seietan entzuna egun osorako daramazu gogoan ixkilimatua, saihets eta ekidin ezin. Merezi ditugun erreferentziak dauzkagu, ez gutxiago, ez
|
gehiago
. Aitortu beharra daukat gainera, Jean Jacques Goldmanen ahotsaren gatibu melodikoaren haraindian, batzarretik etxerakoan, gasna ez nuela nihaurk ahoratu, Mairosen konpainian baino.
|
|
|
egiazko arta sail baten premia zeukan. Ene ohizko zekenkeria zikoitz eta bekaitzaren mugak urtaraziz gasna zati
|
gehiago
moztu nuen. Mairosek argia pasatzera uzten zuten xerrak agudo irensten zituen, aspaldian jan ez bailuan.
|
|
|
ezkerrak diruztatzea proposatzen baldin bazuen, eskuina heiagora ozenez aurka agertuko zen, erdikoa ahotsez eskas, zetazko atorra horailaren papoko sakelatik Visa txartela atereaz eta euskaldunak puntuak, pilota partidetan nola, kontatzen ageri ziren. Sekula alderdi orok sostatzea baieztatzen baldin bazuten, orduan ez zen
|
gehiago
arditik.
|
|
|
Arratsaldea lo hil batean higatzen zuen, plastikozko ohe gogor batean xaal xaaala etzanik. Joanesek gertakizuna arras disgustaturik kontatzen zuen, horrelako kalbario zientifikoen pairatzeko baldin bazen ez zela
|
gehiago
inora ere abiatuko erantsiz. Astearentzat zenbat diru erdietsi zuen ez zigun sekula salatu.
|
|
|
Haurra, begiak hondo iragar ezin, so zegokidan. 666 taldea ez zen
|
gehiago
hautematen. Haizea altxatu zen kanpoan eta bidean ez izatea deitoragarri kausitu nuen.
|
|
|
Eta gerla bukaezina da noski, ekin molde bakarrean jadanik irabaztea edo galtzea jokoz kanpo daukadanean. Errauts mineralen ilunpe izartsuen sabaiaren maldan borrokarik ez
|
gehiago
bilatzea enetako primitibo izaeraren zurkaizteko manera bat da.
|
|
|
Gasna eta ardiak bake zerbaiten ereduak zirela erran dut nonbait, eta uste dut, gaueko auto delirio paranoikoak salbu, produits fermiers horien erosleei eskaintzeko altxatuak diren bideetako txabolek halaber, menia molde bat ekartzen digutela udatiarren sasoia hurbiltzen zaigularik. Alabaina, gazte ginenean, turismoaz bizitzeko ideia bera, euskaldun jatorrarentzat bekatua zen, beniala baino
|
gehiago
, mortala; bekatuaren kontzientzia ahultzen zihoan heinean, mortaletan mortalena. Halatan, ikastolaren alde luzatzen ziren berrehun metroko edangi miragarrietan bizkarrez bermatuz genioen goraki:
|
|
|
justuki nioen, mintzaira zaharraren osoki normalizatzeko eta estandarizatzeko, desira linguistikoen suak pizteko, gizona edo emazteak larru gorritan, molde erakargarrian –rotin zureko aulkietan demagun eta ez beti karrikan manifestatzen... – agertuko lekizkigukeen argazki koloretsuz hanpatu hilabetekari bat eskas genuela. Ene irudi soileko, gisa horretako kultura ekoizpenak, garapen estrategia ekonomikoaz hazi lau lantegi mega guayek baino
|
gehiago
ekarriko lioke euskarari. Enpresetan euskara ofizial izan arren langilearen esplotazioak lirauke, ez?
|
|
|
Ordea, zazpi haurreko familia hartan jadanik lau apezgai baziren, eta bi neska, zaharrenak, Angeluko Servantes de Marieren komentuan sartuak. Balantsunen aitak, errotik fededuna izanagatik, semearen beharra zeukan artzaingorako, egoera ikusiz agian Jainkoak baino
|
gehiago
. Halatan, bere talentu guztiekin, mutikoa, ardiekin, kantuan bezainbat trebatu zen.
|
|
|
Ardiak bidean lerroan zebiltzan gero, autoen pasaiak trabatuz eta pentze irekietan, belar berdez asetzeko, edo kartierreko arditegietan korbeetan behera dilindatzen zen soro idor nasaiaz bazkatzeko, trumilka sartuz. Are laster
|
gehiago
egiten genuen orduan, gure ardi ñapur mehakoila gosetien handik jalgitzeko, alorren jabeak ohartu baino lehen. Artzain higatzen ginen garaietan, ardiak ardura auzoen funtsetan atxikitzen genituela sala dezaket egun, lasterka, jostatzen, idazten, irakurtzen edo ametsetan galtzen ginelako.
|
|
|
|
Gehiago
dena, ohartu gabetarik kasik, ardiak mila bider eta hamar mila moldez jartzen ditut potretetan, familiako argazkiak hartzen ditudanean; borobilean daudela euri bezpera sapa eta gohatsuetan, nahiz lurraren azalean desordenatuki ereinak, zenbait bakarka beren bildots sortu berri bustiaz segituak, ardiak zoom baliosaz gatibatzen ditut. Ni baino Izpiritu jakintsuago batek hor" sakrifiziorako tirria hilgarriaren" ikurra aurki lezake, beharbada beste arazorik ere.
|
|
|
Ez nion aitortu naski, sukarrak, marrantak eta zintzurreko minak baino
|
gehiago
kolpatzen eta lehertzen ninduela, inguruan nabaritzen eta molde berezi batez, ene txandan, jasaten nuen herra arruntak.
|
|
|
Mairosen oharrak gaitzitu ninduen; eta bai konplexa nintzen, beste jendeek bezala konplexatua, ez
|
gehiago
, ez gutxiago. Hargatik, nonbait egia hutsaren aditzea ez zitzaidan eder:
|
|
|
Beti hor omen zen hamahirugarren kalbarioaren harri tailuaren itzalean, nehork ulertzen ez zuen hizkuntza batean marmaraz, eskuak gurutzatuak eta burua apalik, egiazko fededunaren plantan. Maddalen ez zen zozoa, ahoskatu zuen apezak, ezpain izkinan irri bat marraztuz, arbasoen mintzoan" Kontrizionezko Akta" burutik buru xuxurla zezakeelako" eta hartzen dut xede zin bat zu
|
gehiago
ez ofentsatzeko eta zure borondateari amore emateko, amen".
|
|
|
Amodio eremu suntsitua nintzen, hautsezko pentoka, zerutik isuri euri nitrikoa, belarrak berak ukatzen zuen lurra, eta egoera honek ezer onik ez zidan ekarriko: gizon eztia, itsuski ederra, bere bidetik joanen zen; ez nuen nehon
|
gehiago
gurutzatuko eta euforiazko ordokiak hegaldatu ondoan, ortzaiz ilunetako zizarrez hanpatu hodeiak ene hegazti migratzaile ibilerarentzat traba astun bihurtuko ziren. Orduan, eta orduan bakarrik, dolumen lehertuko nintzen, bizitzako liburu ankerraren orrialdeak haserrez xehakatuz.
|
|
|
Eguneko ordu bederak lehertzen duen laneko lagunei ez diet salatzen neurri handi batean onanismo gastronomiko soila baino
|
gehiago
den ene bizioa: bilkuretarik etxerakoan mahairatzen naiz, Xiberoko Botza irratia piztu ondoan, hozkailutik gasna peza gottorra ilkirik desiraren ausiki ozenez gauaren hondarki ilunak irensten ditut.
|
|
|
Dagoeneko Marseko euskaraz idazten dudala badakizu? Hemen ezin dut
|
gehiago
. Alhan debalde dabiltzan alegiazko ardi hauen pare bilakatua naiz.
|
|
|
Gau hartan hondarrean etxeratzean, sekula baino
|
gehiago
, hozkailuan gasnaren ez atzematea deitoratu nuen. Ardi elektriko ametsetan galdu eta alabaren gelan zegoen noizbait Garaziko denda batean erosi ilainkizko bildots erraldoia besoetan tinkatuz oheratu nintzen.
|
|
|
Gauak argi zirrintatzen ziren aharrausika. Enetako are
|
gehiago
, iratzartzean ez nekiela, non eta zein egunetan bizi nintzen ere. Goizeko ordu txikietan, bidean gurutzatuak, susmatuak eta beldurrez ekidinak oro ingurutxo basatian zerabilzkidan gogoan.
|
|
|
Luis eta bion ondora etortzen zitzaigun, Kasinora bisita egiten genuen aldiro. Euskaraz egunetik egunera gero eta
|
gehiago
konprenitzen zuen, eta hobe bera bertan baldin bazen haren kontrakorik ez erratea, badaezpada ere. Igandeetan elkarrekin joaten ginen usotara, mendian goiti, Baldrunera edo Alasetara, eta bidenabar onddo batzuk biltzea ere gustatzen zitzaigun, gero Minesenean berendu afaria egiteko.
|
|
|
Kontatu zigun Lizarra aldetik etorria zela. Orduan noizbait aditu izatetik doi doi ezagutzen genuen parajea zen hura, gerora ikasiko genuen hango berri
|
gehiago
. Ez zigun, ordea, horretatik aparteko deus erraten bere lehengo bizimoduaz.
|
|
|
Bagenekien seguru ez zuela luzaro iraunen. Guretzat kalte baldin bazen, haiek
|
gehiago
galtzen zuten hala.
|
|
|
Hura jakin izatera, are duda ttikiagoa gure osabaren espiatasunaz. Bertan bi tiro botatzeko arrazoi bat
|
gehiago
. Bakarren batek ez zuen gogorik falta.
|
|
|
Alkasoroko karriketan, Urrabiaren arrimuan, argi batzuk ageri ziren. Urrunago, argi
|
gehiago
, Berako herria.
|
|
|
Aitari lagun egiteko bidali omen zuen amak, eta bidenabarkoan saski batzuk ere ba omen zituzten saltzeko. Bueltarakoan ibai bazterreko zumea pikatu gogo zuten, etxean ama alaben behatz antzetsu haiekin zernahi
|
gehiago
egiteko.
|