|
2001
|
|
|
Ez daukat datu objektiborik, nire inpresioa da. ' Bizkaitarra' n aipatzen duen
|
emakumea
ez du geroztik zuzenki aipatzen, baina zeharka edo, baietz uste dut. Esaterako,' Nire aitaren etxea' poeman aipatzen dituen aberastasunak (Gabrielek ez zuen halakorik, jakina), emakume horrenak izan zitezkeen.
|
|
|
Zergatik, alegia," emakumea, neska gaztea, ama gaztea, andra, lantegira? Lana ez da libertadea, baiña gaur egun euskaldun
|
emakumea
ez dago delibratzerik, lanaren bidez ezik. Lana uka ahal izateko, ez du lana hartzea beste biderik, gaur, hemen.
|
|
|
' Etxeko' honen ko atzizkiak, emakumea etxeari erabat lotuta arkitzen dela adierazten digu (ko atzizki) honek, lekuzko genetibo baten aurrean gerala erakusten digu, eta genetiboak (lekuzkoak ala izenezkoak) jabetasun era bat adierazten dute. Etxetikan at,
|
emakumea
ez da anderea izanen, izanen da edo eme galdu bat. Ene ustean garrantzi handiko ondorioa dugu hau, alegia, emakumearentzat etxea kartzela bat dela.
|
|
|
JF./
|
emakumea
ez da nekatzen
|
|
|
Gizona eta
|
emakumea
ez daude maila berean Indiako gizartean. Semea izatea gurasoentzat zoriona da.
|
|
2002
|
|
|
Baina
|
emakumea
ez da beti maitasun fingituz hasperentzen, gizonarekin besarkaturik, gorputza gorputzarekin bat egiten eta ezpain hezeak musuka xurgatzen dizkionean: sarritan benetan dihardu eta gozamen komunaren bila tiratzen du maitasunaren lasterketa kurritzera.
|
|
2004
|
|
|
kilometro batekoa edo gehiagokoa. Gauetan begi nekatuekin eta goizetan aurpegia puztuta ikusten zuen
|
emakumea
ez zen argazkiko Karmele alai eta bizia. Argazkikoa emakume berritsua zen, galderaz gainezka zebilena beti, eta etxean utzitakoa monosilabo eta eten puntuz beterikoa.
|
|
2005
|
|
|
Bera da sentimendu nahasi guztien iturburua. Hala ere,
|
emakumea
ez da erabat definitzen, bigarren mailako figura bezala geratzen da edo, ipuinotan gertatzen den moduan, kontatzen ez den alde horretan geratzen da. Izan ere, kontatzen dena baino iradokitzen denak hartzen du garrantzia ipuinotan, suspense moduan geratzen den zerbait iradokorra eta hantxe ditugu egileak ekartzen dizkigun bi sentimendu kontrajarriak:
|
|
|
1958ko Kode Zibilaren erreformak emakumearen egoera hobetu zuen. Baina,
|
emakumea
ez zen bere senarraren menpe egotetik libratu. 1961an, SFk lan esparruan nolabaiteko berdintasuna bultzatu zuen.
|
|
|
Emakumearen gaia eztabaida handia sortu zuen kontua izan zen, liburuetan, prentsan eta konferentzia publikoetan leku aipagarria bete zuelarik. Poliki poliki, frankismoaren eta gizartearen jarrera, oro har, garatuz joan zen, eta Bigarren Frankismoan,?
|
emakumea
ez da gizona baino gutxiago, ezberdina baizik, mezua nagusitu zen.
|
|
|
Beraz, frankismoak emakumearen inguruan bultzatutako irudia aldatu egin zen:
|
emakumea
ez zegoen gizonaren azpitik, ez zen gutxiago, soilik, ezberdina, zen.
|
|
|
Horrela, festa benetan herritarra eta parte hartzaileaizan dadin aldaketa horiek beharrezkoak dira. Zentzu horretan, berdinzaleen aburuz
|
emakumea
ez onartzearen aitzakiaren azpian pribilegioak mantentzearen aldeko apostua ere ezkutatuko litzateke. Tradizionalistek defendatzen duten harmoniaeta berdintasuna ez dute batere garbi ikusten jarrera honen defendatzaileek.
|
|
|
Kanporako bidean, bere gelako zenbakiarekin akordatzen ez zen
|
emakumea
ez dago pasilloan.
|
|
2006
|
|
|
Amatasunaerditzearen bidez zehazten da; hortaz, ama nor den legez zehazteko nahikoa damedikuaren partea jaioberria inskribatzea eskatzen duenaren adierazpe narekin batetortzea. Auzitegi Gorenaren arabera (1999ko irailaren 21eko epaia), emakumeaerditzen laguntzen duena behartuta dago Erregistro Zibilari eman beharreko parteanamaren nortasuna adieraztera; hots,
|
emakumea
ez dago bere amatasunaren aurreananonimotasuna gordetzeko baimenduta.
|
|
|
Hala, 22 urtetik gorako emakumeentzat bakarrik onartuko dira inplanteak, eta bi konpainiek epe luzera izan ditzaketen ondorioei buruz ikertzen jarraitu dute. Eramaile berak behartuak daude aldizkako azterketak egitera, bereziki «haustura isilak» detektatzeko, hau da, protesiak hautsi eta haien edukia isurtzen denean, baina
|
emakumea
ez da berehala konturatzen. Izan ere, inplanteek duten silikona geldoa organismoan iragazten bada, kalte konponezinak eragin ditzake.
|
|
|
Gizonak lasaitasun plantak egin nahi ditu Edurneren aurrean, baina oso urduri dago. Bera izan zen
|
emakumea
ez ikusteko erabakia hartu zuena, eta ez litzateke harengana joango premia handia izan ez balu, hots, obsesionaturik ez balego. Antoniok badaki gaixorik dagoela, nolabait?, baina arazoa mendean daukala uste du.
|
|
2007
|
|
|
Bai. Askotan tratu txarrak jasaten dituen
|
emakumea
ez da gauza bikotekidea pikutara bidaltzeko, duen lotura emozionalagatik. Baina edozein harreman deskribatzen du:
|
|
|
Esku ohea anbulantzia barruan zegoenean, hirugarren mediku edo erizain bat ikusi genuen Lucien i ateratzen laguntzen. Baina gizona,
|
emakumea
ez bezala, oinez zihoan, kolokan baina zutunik.
|
|
|
Ordu arte, jendeak miraritzat zuen
|
emakumea
ez ito izana. Ordutik aurrera, beren buruak epailearen argudioarekin korapilaturik, Pierre Lancreren adimen zorrotza laudatzen hasi da jendea, eta, emakumea hirugarren aldiz arrastaka harturik, hiriko plaza nagusira eraman dute.
|
|
2008
|
|
|
Le Deuxième Sexe k arlo berri asko ireki zizkion teoria feministari, Lopez Pardinaren iritziz. «Esate baterako, generoa eraikitako zerbait dela planteatu zuen;
|
emakumea
ez dela emakume jaiotzen, emakumea emakume egiten dela». Mitoen garrantzia nabarmenduz, kulturak generoa sortzen duela utzi zuen agerian.
|
|
|
Gaia emakume sortzaileak da. Hasteko, horren gaineko hausnarketa orokor bat egingo dugu, eta gero, Simone de Beauvoir jaio zela ehun urte aurten bete direla kontuan izanda,
|
emakumea
ez da jaiotzen, egin egiten da esaldiaren inguruan gure iritzia emango dugu.
|
|
|
Izan ere, pasa den abuztuaren 29an, goizeko lehenengo orduan Lutxanako etxeko jabea bistaz ezagutzen zuen emakume batekin geldituta zegoen erabilitako arropa multzo bat emateko. Ertzaintzak zabaldutakoaren arabera,
|
emakumea
ez zen bakarrik agertu hitzordura eta berarekin joan zen gizonezkoak aizto batez mehatxatu zuen jabea eta sukaldean zinta isolatzailez aulki batera lotu zuen.
|
|
|
Izuaren erakusleak. Beren zuloetatik irteteko zorian dauzka begiak,
|
emakumea
ez da oihu egiteko ere gai.
|
|
2009
|
|
|
Garibai historialariak ere hil eresiak abesten zituzten emakumeen berri ematen du, baladen atalean ikusi dugunez. Dena den,
|
emakumea
ez da gehiegi lotu, tradizioz behintzat, bertsolaritzarekin, gaur egun genero berdintasuna guztiz normaltzat jotzen bada ere.
|
|
|
Emakume taxi gidaria bat bahitu zuten etsita zeuden bi nekazariek. Bahitzaileak hunkitu eta
|
emakumea
ez erailtzea erabaki zuten. Ihes egiten utzi zioten poliziari ezer ez salatzearen truke.
|
|
|
Ez da gisakoa, ez gizakia eta ez haren mundua neurrigabeki, intelektualizatzea?: gizon
|
emakumea
ez da beti eta oro, bere historiaurretik jada, Sokrates bat izan, froga razionalen eta egiaren fanatiko bat. Gizakiaren munduan, errealitatean?, hots, kulturan, bizialdian, razionalak adina toki, irrazionalak betetzen du.
|
|
|
Eta erlijioak ez dira, bistan da, frogak behar dituen mentalitatearentzakorik ezer. Baina esperientzia horietan ageri zaiguna da, gizon
|
emakumea
ez dela egunerokotasunera mugatzen, arrazoimen enpirikora. Gure baitan uste ez ditugun fakultate eta ahalmen ezezagunak dauzkagula errealitatea modu ezohiko batzuetan ere atzeman ahal izateko, edo errealitateari geu entregatzeko.
|
|
|
Baina gizon
|
emakumea
ez da intuizio momentu errebelatzaile hori bakarrik. Gizakia abere konplexua da.
|
|
|
Aktore moduan egindako lanei buruz ari zen galdezka emakumea, seguru asko, ez sofa eta armairuei buruz, ez bere dendatxo ezdeus horren inguruan, hiri guztietako salgune erraldoietan agertu den konpetentziari aurre egiteko gauza ez dena. Nolanahi ere,
|
emakumea
ez da harritu batere erantzunarekin, burua mugitzera mugatu da, gora eta behera.
|
|
|
Adak automata batek bezala so egin zion Maria Bibianari, burua apurka apurka jiratuz, ez hitz bat eta ez keinu bat ere egiteko gai, jarrera pasibo erabateko batean, zeinak Maria Bibianaren erreakzioa eragin baitzuen: ...a arretatsu harekin, begien joan etorri neurtu bezain intentsoak, Ada eta Maria Bibiana jomugatzat zituztenak?, ama batez ere, halakoa izan zen, izan ere, Reginak Pagoagako Ama Birjinaren balizko agerketa haiekin azkenean bizi izan zuèn frustrazioa, lehen uneko liluraren gozoa ozpin bihurtarazi eta jarrera neurasteniko batera eraman zuena, halako eran, non zalantzarik gabe baiezta baitaiteke ezen
|
emakumea
ez zela, geroztik, bere onean egon, hasi ere, ohi ez bezala nekatzen eta gogotxartzen hasi baitzen gaixotasunaren lehen fasean, baita, denborarekin, okerragora egin ere, prozesu geldiezin batean, ahazmenak eta ahanzturak buruan eragindako nola halako hutsaldiak, gero eta maizagoak, nagusi?; esan nahi baita Regina kezkatuta zegoela. Regina, egia esan, lehenagotik zegoen kezkatuta afera harekin, Domingoren antza hartzen baitzion batzuetan Adari:
|
|
|
Ezin du bere telefonoa erabili, inhibitzaileak daudelako inguruan, eta emakumeak etxeko telefono finkoa eskaini badie ere, konexioak egiteko, ez da ausartu etxe horretatik euskaraz hitz egiten. Etxean, Silvio Rodríguezen diskoak daudela ikusi du, eta pentsatu du, menturaz,
|
emakumea
ez dela PPkoa izango, baina euskaraz hitz egin behar duela pentsatze hutsak, goiz hartan, Madrilen, 2004ko martxoaren 11n, goizeko bederatziak eta hogei hor nonbait, amorrua eman dio. Beste kazetariari azaldu dio, eta honek ulertu du.
|
|
|
Lagin horiek Majadahondako (Madril) Epidemiologia Zentro Nazionalera bidali ziren, eta hark berretsi egin du kasua. Sailak behin eta berriz esan du
|
emakumea
ez dela inoiz ingresatu behar izan, eta inguruko pertsonei egindako probek emaitza negatiboa izan dutela. Orain arte, Espainian erregistratutako gaixotasunaren kasu guztiak —500 inguru— sendatu egin dira eta bilakaera ona izan dute.
|
|
|
–Oso epe txikia?, salatu du Errok. Halako kanporatzeak baliogabeak dira, eta
|
emakumea
ez duela haurdun egoteagatik kanporatu frogatu ezean, enpresariak berriz onartu du emakumea lantokian. –Oso gutxi dira, halere, epaitegietara jotzen duten emakumeak.
|
|
|
Adak automata batek bezala so egin zion Maria Bibianari, burua apurka apurka jiratuz, ez hitz bat eta ez keinu bat ere egiteko gai, jarrera pasibo erabateko batean, zeinak Maria Bibianaren erreakzioa eragin baitzuen: ...ekin –begien joan etorri neurtu bezain intentsoak, Ada eta Maria Bibiana jomugatzat zituztenak–, ama batez ere –halakoa izan zen, izan ere, Reginak Pagoagako Ama Birjinaren balizko agerketa haiekin azkenean bizi izan zuèn frustrazioa, lehen uneko liluraren gozoa ozpin bihurtarazi eta jarrera neurasteniko batera eraman zuena, halako eran, non zalantzarik gabe baiezta baitaiteke ezen
|
emakumea
ez zela, geroztik, bere onean egon... hasi ere, ohi ez bezala nekatzen eta gogotxartzen hasi baitzen gaixotasunaren lehen fasean, baita, denborarekin, okerragora egin ere, prozesu geldiezin batean, ahazmenak eta ahanzturak buruan eragindako nola halako hutsaldiak, gero eta maizagoak, nagusi–; esan nahi baita Regina kezkatuta zegoela –Regina, egia esan, lehenagotik zegoen kezkatuta afera... ez al zen, esate baterako, Adak egindako azioa, noiz eta, igandeko meza entzuteko obligazioa bazter utzita, atso zahar batekin usoak elikatzen gelditu baitzen, Domingok ere sinatzeko modukoa? –, baita susmatzen hasia ere, beharbada –Regina gero eta bere jarrera neurotikoaren mendeago zegoen–, kontu hartan guztian –halakoetan, gainera, Nazariok noiznahi babesten zuen bere alabatxo kuttuna, eta haren portaerak bakardadezko sentipena areagotzen zion etxekoandreari ezinbestean– mutur ezkuturen bat ez ote zegoen...
|
|
|
Kontua da erantzun horrek ez duela balio buelta emanda: gizona ez da
|
emakumea
ez dena, gizona gizona da, ez du emakumearen definiziorik behar bere burua definitzeko. Eta halaxe sortu dira emakumezkoen futbola, emakumezkoen arrauna eta emakumezkoen literatura.
|
|
2010
|
|
|
Haietarik asko bai, ikuspegi urri murritza delako, bai emakumeari eta bai gizonari dagokionean ere, maila sinbolikoan behintzat. Halarik ere, misoginia karga handia dute, eta azal haragizko emakumeak baliogabetzera jotzen du;
|
emakumea
ez ezik, emakumeak. Aldi berean, gizona gizon oro eta maskulino den oro, nagusitasun mailan jartzen du.
|
|
|
Iritsi da hotelera. Zoragarria da parajea, ikusgarriak horretatik dauden bistak, baina
|
emakumea
ez dago paisaiari erreparatzeko. Aparkaleku zabalaren txoko batean utzi du autoa; bata bestetik tarte batera daude auto apurrak, elkarren berri ahalik eta gutxien jakin nahi balute bezala.
|
|
|
Robertorekin jarraitzen du, halere
|
emakumea
ez dut batere maiteminduta ikusten, edozein egunetan hegan egiteko prest baizik. Nire amaren aldetik ailegatu zait Koldo ez ote dabilkion inguruan, nahiago dut pentsatu ere ez egin.
|
|
2011
|
|
|
Balearretako Justizia Auzitegi Nagusitik jakitera eman dutenez, hildako
|
emakumea
ez zuen atxilotuaren aurkako aurretiko salaketarik jarrita, nahiz eta 2007an lehenago izandako bikotekide bati salatu indarkeria matxistagatik, eta prozedurak epaitegietan amaitu zuen.
|
|
|
Mutilengana noiznahi joaten nintzen, lantokiaren ondoan zeuden eta. Haiekin nintzen batean
|
emakumea
ez zen azaltzen eta atean geratu ginen zain. Geroxeago mandatu batzuekin etorri zen eta bertan geratu nintzen afaltzen zuten bitartean, baina emakumeari ez zitzaion gehiegi gustatu ni han geratu izana.
|
|
|
2001ean egindako Emakume inpresionistak; 2006ko Kiss Kiss Bang Bang, arte feministaren ingurukoa; eta aurtengo Gehiago dago zugan, Erdi Aroko emakumeen errepresentazioari buruzkoa. Hamar urtetan egindako hiru erakusketekin, azkena
|
emakumea
ez subjektu baizik eta objektu zuena (bodegoiak balira bezala) bete nahi du kupoa museoak. Irainaren maila ikusteko agian ondo legoke bakarkako erakusketekin konparatzea:
|
|
|
Ongi dago, kontenplatzaileak baino gehiago ekintzaileak gara, askotan horixe egin beharra egoten da; arrazoimena erreminta utilitarista da. Baina gizon
|
emakumea
ez da arrazoimena bakarrik, eta gauzak ez dira intelektoaren objektuak bakarrik, edo guk probetxugarriro manipulatzeko objektuak; lehenik eta behin eurak izaten utzi genieke. " Baso bat" bihurtuz, munduko baso guztiak berdindu dituzu, eta baso hau edozein basorekin bat egin duzu.
|
|
|
Eta horren ondoren zenbait gizonek inorekin baino emakume batzuen jarrerekin identifikatzea: ez al zuen Imanolek pauso erabakigarri hori emateko Yoyesen" unea" aukeratu, hain juxtu bera
|
emakumea
ez zelako? (Euskal gizon hainbesterentzat bezala emakumeak zuen eta duen leku sakratu bezain eskuragaitzaren aldeko hautu heroikoan?)
|
|
|
Huts egin genuen lehenengoan. Atea zabaldu zigun
|
emakumea
ez zen gu baino askoz nagusiagoa. Bere aurreko belaunaldikoren bat bertan izatea ere alboratu genuen berarekin izandako elkarrizketa laburrean.
|
|
2012
|
|
|
" Proiektuak zenbait joera normalizatu nahi ditu. Esate baterako, bateria jotzailea eta
|
emakumea
ez dira elkarrekin irudikatzen. Gu geu harritzen gara emakume bateria jotzailea ikustean!
|
|
|
Emakumearen nahia bigarren planoan geratzen da, zuzenean begiratzen diogu protokoloko hurrengo pausoari. Borondate onenarekin, baina
|
emakumea
ez dugu bere eskubideez jabetzen, ez dugu subjektu politiko bilakatzen. Iazko azaroaren 25ean emakume askok kontatu zuen zein bakarrik sentitu ziren prozesu osoan zehar.
|
|
|
Paradoxikoa da; emakume horrek beste ate hura aukeratu izan balu, jaioberriaren albistea ez zen albiste izango,
|
emakumea
ez zuen atxilotuko eta ez zion 18 hilabeteko espetxe zigorrari aurre egin.
|
|
|
Donostian hilda eta indarkeria zantzuekin aurkitutako adinekoaren bizilagunak zur eta lur daude 93 urteko emakumeari gertatutakoarekin. Esan dutenez,
|
emakumea
ez zen ia etxetik ateratzen, adinak eragindako arazoengatik.
|
|
|
Bai, ni naiz? Argazkietako
|
emakumea
ez da guk uste genuena. Beraz, utzi umearen zaintzarena, ez segi horretan?
|
|
|
Hortxe utziko dugu. MIREIAk deskubritu du argazkietako
|
emakumea
ez dela IKERNE. MIREIA, pentsakor, kezkatuta; Nor ote?
|
|
|
Beraz, gainerako 9 hizkuntza aldagaietan gizonezkoak izan dira erdialdeko eta euskara batuko forma gehiago erabili dituztenak, berritzaileenak. Hori bada ondorio bat, azken batean,
|
emakumea
ez, baizik eta gizona ageri zaigulako pixka bat berritzaileagoa, diferentzia beste gizarte aldagaietan bezain nabaria ez bada ere.
|
|
|
Edota, bi sustantzia desberdinez daude eginak eta biak konbinatzean, hirugarren emakume bat eratzen dute jadanik aurreko bien antzik ez duena? Horrek esan nahiko luke benetako
|
emakumea
ez dutela ezagutzen ez senarrak eta ez maitaleak. Halere, munduko emakumerik tolesgabeena ematen du.
|
|
|
Emakumeak ere jokabide bera praktikatzen du, gaitza ahalik gehien atzeratzea baita interesatzen zaion bakarra. Laster, ordea, medikua larritzen hasten da, konturatu egin baita emakumearen galera kognitiboa gero eta bizkorragoa dela, eta erremediorik jartzen ez bazaio, denbora gutxi barru
|
emakumea
ez dela ezer gogoratzeko gai izango.
|
|
|
Pintoreak pentsatzen du
|
emakumea
ez dagoela bere senean. Senarrak abandonatu izanak guztiz aztoratu duela.
|
|
|
Poliziak pintoreari buruzko ikerketa diskretu batzuk egin ditu eta laster jakingo du haren egoeraren berri. Frakasatu alkoholizatu bat da,
|
emakumea
ez da existitzen haren buruan baino. Bizpahiru hitz erdi kortesiatsuak esan, eta komisariatik bidaltzen dute.
|
|
2013
|
|
|
Zergatik hautu hori? Katalina Eleizegik euskal emakumea izateko modu diferenteak daudela adierazi zuen; euskal
|
emakumea
ez dela bakarrik ama dena; ez dela bakarrik heterosexuala dena, ez dela bakarrik ezkonduta dagoena, tradizioaren gordailua dena, hizkuntzaren transmisioa egiten duena eta nazioaren sinboloa, garai hartako «emakume tradizionala» ren irudikapena. Badaude bestelako emakumeak eta Eleizegiren antzezlanetan agertzen dira XX. mendeko emakume modernoak, batzuk «pinpirinak» eta besteak autonomoak, beren desirak entzuten dituztenak, bestelako jokaera eta rol batzuk dituztenak.
|
|
|
Izan ere, ipintzen diozue erratz bati adats dotore bat, eta gizon bat baino gehiago joango zaizue erratzaren atzetik, sorginduta edo? begiak itsutzen baitu maiz gizona, baina
|
emakumea
ez: ni lakoak ez behintzat.
|
|
|
Bada, sosak zituèn gizon argentinar bat Katiz maitemindu eta Argentinara eroan zuela –eta, kasua aztertzeko bere filosofia partikularraz baliatzen zela, jarraitu zuen–: Izan ere, ipintzen diozue erratz bati adats dotore bat, eta gizon bat baino gehiago joango zaizue erratzaren atzetik, sorginduta edo... begiak itsutzen baitu maiz gizona, baina
|
emakumea
ez: ni lakoak ez behintzat.
|
|
2014
|
|
|
Kanpaina frenetikoa izan zen. Zerrenda-buru gisa zihoan
|
emakumea
ez zen sobera ezaguna herrian, eta ekitaldi asko antolatu behar izan zizkioten, mintzaldien eta bisiten artean, herriko auzo ezberdinetan, are mendialdean galdutako txikienetan ere; herria pankartaz eta kartelez josi zuten, ahal izan zuten neurrian, EAJko alkate ordura arte eternoak oso arau murriztailea ezarri baitzuen kaleko propagandari zegokionez?, eta, denboraz estu samar bazihoazen ere, ord... adosten eta erredaktatzen.
|
|
|
Hegoamerikar itxurako emakume bat agertu zen ate zirrikituan. Goiko auzokoaren bila zebiltzala ziurtatu arren,
|
emakumea
ez zen lasaitu. Ez, ez zuen inor ikusi.
|
|
|
Halakoetan, adi adi egoten zen. Eta, adi adi egotearen egoteaz,
|
emakumea
ez zela bat eta bera ohartu zen. Baina berdin zen emakume bat edo bertze bat, hau ala hura, zeren, emakume haien presentziaz jabetzen zenean, Beñatek adarrak jarri balizkio bezala sentitzen baitzen.
|
|
|
Existentzialismoaren ekarpen nagusia gizakia esentziarik gabeko izaki gisaulertzea eta baieztapen horrek berekin dakartzan ondorioak dira, gizakia definizio itxieta esentzialistetatik askatzen baitu. Gizakia ez da existitzen, gizakiak existitzen dira (aipatu dugu jada,
|
emakumea
ez da existitzen, egoera zehatzetan dauden emakumepartikular eta konkretuak existitzen dira). Gizakia bere existentzian gauzatzen da, bere existentziak ematen dio forma eta ez aurretiazko inongo ideiek.
|
|
|
2012: 59) 1851 urtean, Ohion (AEB) egindakohitzaldian bera
|
emakumea
ez al zen galdetu zuen, emakumeei berdintasun juridikoeta legala ematearen aurkako diskurtso matxisten argudioek zentzu guztia galtzenzutelako emakume beltzen kasuan. «Emakume» kategoriaren izaera arbitrarioaeta soziala agerian utzi zuen.
|
|
|
Astoa eta
|
emakumea
ez zaizkio inori uzten. Emakume bat etxerako, gutxitxo, eta bi, gehitxo.
|
|
|
Handia da sexuen arteko desberdintasuna. I: Emakumezkoak gizonezkoak egiten duten esfortzu berdina eginagatik,
|
emakumea
ez da iritsiko profesional izatera eta gizonezkoa, aldiz, bai. Maila berean egon arren, izugarrizko aldea dago. Kanpoan jolasten dutenean, asteburua etxetik kanpo pasa eta bueltatzea, ia lorik egin gabe, emakumeak lanera edo eskolara joan behar du.
|
|
|
Bardorik ohoretuenak ere ezin du bere gabeziari kantatzea baino,
|
emakumea
ez denari.
|
|
2015
|
|
|
Esan bazuen, esan zuen, Parisko Simonek,
|
emakumea
ez dela emakume jaiotzen!
|
|
|
Betidanik ukatu izan zaie adimena animaliei, baina
|
emakumea
ez dator bat uste horrekin. Aitzitik, berak uste du arrazoi duela beharbada Zoroastrok, txakurraren adimenari esker dirauela agian munduak.
|
|
|
Esate baterako, Kunderaren liburu hartan bertan, 111 orrialdean, dauden etxea utzita nora joango diren galdetu dio emakumeak Xabierri. Hark azaldu dio zer duen buruan, baina
|
emakumea
ez dago konforme, han ez baitu izango orain duen armairua arropak gordetzeko, ezta bere txori kaiolatua ere.
|
|
|
Baina behin erratza pasatzen amaituta, emakumeak atea itxiko du Goio estalperik gabe utzita, eta iseka egingo dio taberna barrutik hain inozoa izateagatik (Rodriguez, 2014b). Tabernara gizontzera joandakoak gizonezko gorputza duen mutila izaten jarraitzen du, eta bertan aurkitutako
|
emakumea
ez da inondik inora borondaterik gabeko objektu sexual bat.
|
|
|
Uxue Alberdik esan bezala, bertsolari oso izateko zerbait falta zutela sentitzen zuten Askizun bildutako emakumeek, «besomotzaren besoa» metafora erabiliz. Hark azaldu zuenez, bertsolariari oholtzaren erdian jartzeko, nabarmentzeko, barrea eragiteko eta ozen abesteko eskatzen zaio, baina
|
emakumea
ez da horretarako hezten, ondorioz, deseroso sentitzen da oholtza gainean. Horren aurrean, emakume kontzientzia modu positiboan ulertu behar dela dio.
|
|
|
Emakumeek, esate baterako, historia egiteko zereginetan ez daukate zerikusirik. Emakumearen egitekoa polita eta ona izatea da, ez besterik (inteligentea edo), eta debota izatea; hori, debota ez den
|
emakumea
ez da emakumea. Herri xumeak ere kolaboratu bai, baina historia egin ez du berak egiten.
|
|
2016
|
|
|
Emakumea sobera femeninoa da, gizona sobera maskulinoa den moduan, baina
|
emakumea
ez da gizakia, eta gizona, ordea, bai. Etxeko bizitzak ez du areagotzen gure gizatasuna; izan ere, etxetik kanpora daude giza garapenaren bereizgarri guztiak.
|
|
|
Ez dio bere buruari galdetu beharrik non dagoen, ez du une batez ere kontzientzia galdu, badaki jumbo batean doala, ozeanoaren gainean, ez azpian ez alboetan lurrik ez duela, bi munduren artean bezala bi garairen arteko oroitzapen gurutzaketan nahastu samarra, hegazkin hau ere berezko toki baino gehiago errealitate diferenteen arteko parentesi hutsa balitz bezala; bidaiak berak bazuen garai batean izate bat, pisu bat, bidaldi horrek bere astia eta denbora eskatzen zituenean egin ahal izateko; orain, berriz, bidaztiak bere txangoa gero eta bizkorrago egiten duenean, bidea bera ez da ezer, lehenbailehen igaro nahi den alde aldi izaterik gabeko bat, laino, lanbro eta lauso artean galdurik ikusten duguna, gure helburura iristeko presa zoroak hartuta, han berriz ere oinak beste lur batean pausatzeko, atzera arnasa hartzeko eta ostera ere nor izaten hasteko; beste ezeren gainetik bidaiatzea maite dutela dioten gehienek ere, benetan, izu ikara diote zinezko bidegiteari, eta horrexegatik saiatzen dira garraioak gero eta lasterragoak izan daitezen, gero eta irrealagoak, gero eta denboraren erresuma honetatik kanpokoagoak. Gogoeta orokor hauek baztertu egin gaitzakete ordea gure kontagai nagusitik, hegazkinean doan
|
emakumea
ez da turista bat, erantzun baten bila dabilen norbait baino, galdera zehatza zein den berak ere ez badaki ere, baina bai galdera bai erantzuna mundu zaharrean aurkituko dituela espero du, Europari zaharra esaten diotelako eta bere zalantzen giltzarria iraganean ezkutaturik datzala sumatzen duelako; horrenbestez, geografian mugitzen baino areago denboran zehar bidaiatzen ari dela iruditzen zaio e... zer ordu da?
|
|
|
Gizon beltzak, alarma aurpegi nabarmenaz eta begiak asko irekiz, Josebari begiratu zion laguntza eske edo. Orduantxe konturatu zen
|
emakumea
ez zela hain lodia berez, baizik eta haurdun zegoela. Emakumea, tupustean, bere eskuak sabel handian ipinita hari eusteko beharra izango balu bezala, jarlekutik zutitu eta autobus zoruaren erdi erdian etzan zen, luze luze, arnasestuka, hankak autobusaren aurrealderantz eta burua atzealderantz.
|
|
|
Hori ezagutzeak bere ondorioak ditu. Esan gura du, alde batetik, gizon
|
emakumea
ez dela artifizialtasun hutsa: ez dela hezkuntzaren eta kulturaren emaitza soil, geure gogara ‘konbertitu’ genezakeena, eta idealismo eta utopia erlijioso edo politikoek gizakiaren naturaltasuna ezikusteak edo ‘gainditu’ ahal uste izateaketorkizun eskasa dutela mundu honetan.
|
|
|
Alabak danborra jo nahi zuelako Alarde parekidearen alde egin zuen
|
emakumea
ez zegoen hogeita sei aitzindarien artean. Irakaslea zen eta irailaren zortzia laneguna zuen urte hartan suertatu zitzaion eskolan.
|
|
|
Beldur naiz
|
emakumea
ez dela altxor literario betiko bat sortzeko gauza.
|
|
2017
|
|
|
–Hilarekin zihoan
|
emakumea
ez dugu aurkitu eta galdekatu behar?
|
|
|
bagaitu emakume, euskaldun denok emakumeak ote gara? Erraz jaus gaitezke holako bizantinismo zentzu handirik gabekoetan, eztabai posible gabekoa baita euskalduna ez dela derrigor emakumea, eta
|
emakumea
ez beste gabe euskalduna, eta euskaldun denok subalternoak bai, baina denok ez Lizardi. Beraz, esan itxuraz testuak hitzez hitz horixe esaten badu ere, agerian dago ezin dugula horrelaxe ulertu.
|
|
|
XVIII. mendeko kontzejuen ordenantzak eta arauak ohituretan oinarrituta daude. Gizonen inguruan soilik hitz egiten zuten, izan ere herritarra gizona zen,
|
emakumea
ez zuten aipatzen. Ordenantzan ez ziren existitzen emakumeak.
|
|
|
Le deuxi' eme sexe (1949) Beauvoirren saiakera nagusiaren oinarrian ere formula hori dago: "
|
emakumea
ez da emakume sortzen, egin egiten da". 18 Sartre Beauvoir bikotea miretsia zen. Saint Germain des Pres auzo inguruan, egun Place de Jean Paul Sartre et de Simone de Beauvoir den plazatik gertu, gauez jazza eta dantza, egunez eztabaida filosofikoak taberna ketsuetan eta idazle eta artista ezagunak liburutegi eta bulego itxura hartzen zuten kafetegietan, existentzialismoa ez zen soilik pentsamendu filosofiko bat, gehiago zen, jarrera bat, janzkera bat, izateko modu bat:
|
|
2018
|
|
|
Bertsolaria hiritarra ere izan liteke. Eta hiztun berria ere bai26 Baina benetakotasunaren balioan oinarritzen den ideologia ez da erabat gainditu, eta ezaugarriok erabat baztertzaile izateari utzi badiote ere, legitimotasun handiagoa du oraindik, a priori,
|
emakumea
ez denak, hiritarra ez denak eta hiztun berria ez denak. Exotikotasunetik (hitzaren adiera etimologikoenetik) edo salbuespentasunetik baloratuak izan litezke ezaugarriok.
|
|
|
1792an, berriz, A Vindication of the Rights of Woman aldarrikapenean, Mary Wollstonecraft ek kritika egin zion baieztapen patriarkal honi:
|
emakumea
ez zela sortu, gizonaren gogoa asetzeko baizik, edo haren otorduez eta arropaz arduratuko zen mirabe goren izateko baizik?. XIX. mendearen bukaeran, ildo berean, Thorstein Veblen ek esan zuen emaztea, etxeko zerbitzariburua?
|
|
|
Simone de Beauvoirrek honako baieztapen honekin hasi zuen Bigarren sexua ren azken atala: . Ez,
|
emakumea
ez da gure anaia?. Eta hona hemen liburuko azken hitzak:
|
|
|
Egia esan, jarraitzen du? lesbianak gainditu egiten du gizonaren eta emakumearen arteko oposizio bitarra; lesbiana ez da ez
|
emakumea
ez gizona. Baina are gehiago:
|
|
|
Modu post hegeliarrean esanda, «ezeztatuta» dago, baina ez gordeta. Beauvoirrek badio emakumea «sexua» dela, Irigarayk buelta ematen dio horri eta esaten du
|
emakumea
ez dela esleitu zaion sexua, ezpada sexu maskulinoaren errepikapen edo encore (eta en corp) bat, bestetasunaren itxurapean. Irigarayrentzat sexu emea adierazteko modu falogozentriko horrek beti eta etengabe erreproduzitzen ditu bere burua handitzeko desiraren fantasmak.
|
|
|
Eta nire ondoan paper batzuk jasotzen geratu den antolatzaileetako bat geldiarazten ahalegindu naizen arren, ezin izan dut: harrituta, nire eskuak haren sorbalda nola zeharkatzen duen ikusi dut, gorpuztasunik ez balu bezala;
|
emakumea
ez da ezertaz ohartu, edonola ere. Orduan ulertu dut ez nagoela jadanik mundu honetan, eta izpirituan baino ezin izan naizela nire omenaldira etorri.
|
|
|
Egun batzuk geroago, Txinok esan zidan amonaren seme alaba guztiek familia bilera izan zutela, harekin zer egin eztabaidatzeko. Begien bistakoa zen
|
emakumea
ez zegoela bakarrik bizitzen jarraitzeko moduan, baina seme alabetariko inor ez zegoen prest etxean hartzeko. Horrelakoetan ohikoa den moduan, elkarri kontuak eskatzeari, kargu hartzeari eta asto beltzarenak esateari ekin zioten denek, eta eztabaidaren beroan agertu zen pastela:
|
|
2019
|
|
|
Asierrek eta katuak hizketan jarraitu zuten, baita emakumea beraien paretik pasa zenean ere. Katuak esan bezala,
|
emakumea
ez zen ezertaz jabetu. Ez zen Asierrengana itzuli ere egin.
|
|
|
ez ama eta ez haurra bera ere. Oinarrizko esperientzia honen atzean dagoen benetako egia da gizonezkoa kikildu egiten dela
|
emakumea
ez bada benetako Madonna bat (birjina eta umea) edo emagaldu bat (Venus eta Kupido)?. Ederra.
|
|
|
eta beste baten atzealdeak utzitako beroaren gainean bere ipurmasailak pausatzeak ez zuen batere erakartzen. Espero zuen
|
emakumea
ez zorabiatu izana tupperrari begira.
|
|
|
Orduan, agian Moiorengana gerturatu eta esatea: . Gizona eta
|
emakumea
ez dira existitzen!, edo halako zerbait, ba ez zen behar zuena, edo ez genuen geure burua halakoak esateko gai ikusten?.
|
|
|
hori guztia hala da. Beraz, munduari heltzeko duen era murritzagoa da;
|
emakumea
ez da hain sendoa eta ez da hain saiatua proiektuetan, eta gaitasun apalagoa du haiek burutan ateratzeko. Irudi luke emakumearen bizitza indibiduala ez dela gizonarena bezain aberatsa.
|
|
|
aterea ageri baita Eva, Bossueten hitzen arabera. Gizadia maskulinoa da, eta gizonak ez du definitzen emakumea berez, baizik gizonarekiko;
|
emakumea
ez da izaki autonomotzat hartua. –Emakumea, izaki erlatiboa...?, idatzi du Micheletek.
|
|
|
Emakumea ez daiteke pentsa gizona gabe?. Eta
|
emakumea
ez da gizonak erabakitzen duena baizik; hala,, sexua, deitzen zaio, eta horrek esan nahi du emakumea, gizonarentzat, izaki sexudun bat dela funtsean:
|
|
|
Esana dugu gizonak, bere burua pentsatzeko, ezinbestekoa duela Bestea pentsatzea; dualtasun moduan atzematen du mundua; dualtasun horrek hasieran ez du sexu kutsurik. Baina emakumea Beste kategorian ezarria da, bere burua Norbera gisa agertzen duen gizonaren desberdina denez; emakumea Bestetasunean bildua da; hasieran,
|
emakumea
ez zen Bestea berak bakarrik hezurmamitzeko bezain garrantzitsua, baina azpizatiketa bat egin zen Bestearen bihotzean: antzinako kosmogonietan, elementu berak inkarnazio aldi berean maskulino eta femenino bat izaten zuen; esaterako, Ozeanoa eta Itsasoa kaos kosmikoaren inkarnazio doblea ziren babiloniarrentzat.
|
|
|
emankortasunaren ahalak askatzea eta bideratzea aldi berean. Orain ere, erotismo eztanda da herri festen ezaugarria;
|
emakumea
ez da gozamenerako objektu hutsa, baizik bitarteko bat, gizabanakoak bere burua gainditu nahi badu behar duen hybrisa lortzeko. –Barne barnean izaki batek duen galera hori, tragikotasun hori,, mirari itsugarria?, ohe batean baino ezin da aurkitu?, idatzi du G. Bataillek.
|
|
|
pilpilka jartzea gizonen bihotza, idatzi zuen Physiologie du Mariagen [Ezkontzaren fisiologia]?. [...] Emakumea jabetza bat da, kontratu bidez eskuratua; ondasun higigarri bat da, zeren hura edukitzea jabe titulu bat izatearen parekoa baita; azken batean,
|
emakumea
ez da, zehatz mintzatzera, gizonaren eranskin bat baizik?. Balzac bozeramaile jardun zitzaion burgesiari, zeinaren antifeminismoa indarberritu baitzen, XVIII. mendeko laxotasunaren kontra eta mehatxagarri zitzaizkion ideia aurrerakoien kontra egin nahian.
|
|
|
entretenigarri zentzugabea da, Pascalek deskribatzen duen bezala; orratzez edo kakorratzez, emakumeak bere egunen ezereza josten du tristeki. Akuarelak, musikak, irakurketak, denek funtzio berbera betetzen dute; jarduera horien bidez, zereginik gabeko
|
emakumea
ez da saiatzen munduari sendoago heltzen, baizik asperdurari ihes egiten, besterik gabe; immanentziaren banitatean erortzen da geroa zabaltzen ez duen jarduera; lanik gabeko emakumeak, liburu bat irakurtzen hasi, eta utzi egiten du, pianoa ireki, eta itxi egiten du, brodatzeari berrekin, ahozabalka hasi, eta, azkenean, telefonoz deika hasten da. Hain zuzen, gehienetan bizitza sozialera jotzen du laguntza bila:
|