|
2009
|
|
|
Hori baino, elementu txikiekin ahalik eta gauza gehien egitea bilatzen dugu. Adibidez, orain Ezkioko baserri baten zaharberritzea egiten ari gara, eta proposatu dugu terraza bat funtzio bikoitzarekin, ikuspegi ederrez gozatzeko leku
|
bezala
eta komunikazio gune gisa estalpean diseinatu dugun apartamentu txiki batera ailegatzeko.
|
|
|
delakotik dator; oxigenoa, erregaia eta beroa. Hiru osagai horiek sua sortzen dute, elementu erreal eta fisiko
|
bezala
. Sua itzaltzeko horietako edozein kendu behar da.
|
|
|
Gure Artea, Eusko Jaurlaritzak orain dela 26 urte asmatutako tresna bat da euskal artistak ezagutarazteko. Artearen munduan, arkitekturan
|
bezala
, kritiko eta komisarioek esan behar diete hiritarrei, antza, zer den ona eta zer den txarra.
|
|
|
Frank Gehryk, bere dibortzioak sortutako estresa gainetik kentzeko, bere Santa Monicako etxea birmoldatzea erabakitzen zuen 1979an. Aipatu
|
bezala
, garai nahaspilatsuak zeharo.
|
|
|
70 eta 80ko hamarkaden pasarte horretan, tipologia, genius loci eta gerora ahaztu egin ziren esamoldeak erabiliko ziren eskuarki. Esan
|
bezala
, gizateria aldatzeko irrikak puri purian zeuden, bizitzaren alderdi oro kutsatuz. Edozer gauza egiteko gai zen belaunaldia, nahiz eta krisialdi ekonomiko larri bat pairatu.
|
|
|
–Arkitektura bide, mundua aldatuko dugu!?. Lagunartekoak,. Zu (r) ekin, inorekin ez
|
bezala
lan egiten dut, sor dezagun estudio bat elkarrekin?. Nekeak katalizatuta. Ez dut jefea jasaten eta ez dut inoren menpe lan egin nahi?
|
|
|
Merkatuan lanean dabilen arkitekto orok du titulazio berbera, karrera luze eta bizi batetik pasatu eta gero jasoa. Baina egia da, era berean, ehuneko txiki batek baliatzen dituela bere tituluak dakartzan osagarri horiek guztiak, sinadura, aseguruak, erantzukizunak, etab. 300 kredituko (KAP barne) graduatu bat gai izango ote da merkatuan orain arteko arkitektoek
|
bezala
lanean jarduteko. Berme guztiekin?
|
|
|
Eskuratuko ote ditu hala aritzeko beharrezko jakintza nahikoak? Baina, egun esan
|
bezala
, zenbat arkitekto titulatu berrik dihardu horrela?
|
|
|
–Estudio tradizionala bukatu egin da, zaharkituta dago erabat? dio Caicoyak,, nahiz eta beste lanbide tradizional batzuek
|
bezala
biziraun, ebanistak edo zapatariak bezala, joera ildo horretatik guztiz aldentzen ari da?. Bere bulegoan gaude, alde batetan Deustu, bestera etengabe lanean diharduen taldea, eta beste bi aldeetan, apaletatik mutu begiratzen diguten liburuz beteriko bi horma.
|
|
|
–Estudio tradizionala bukatu egin da, zaharkituta dago erabat? dio Caicoyak,, nahiz eta beste lanbide tradizional batzuek bezala biziraun, ebanistak edo zapatariak
|
bezala
, joera ildo horretatik guztiz aldentzen ari da?. Bere bulegoan gaude, alde batetan Deustu, bestera etengabe lanean diharduen taldea, eta beste bi aldeetan, apaletatik mutu begiratzen diguten liburuz beteriko bi horma.
|
|
|
eta arraintxo txikiak, zorrotz eta argi ibili beharra zeukan bizirik irauteko. Ozeanoetako oparotasuna galdurik, gaurko krisi garaian
|
bezala
, esaten zuen nola barboak putzu txiki eta lohitsu batean lozorroan geratu diren, ozeanoaren oparotasunaren zain. Eta arraintxo txikiak, lehengo moduan, ur txikietan bizirautera egokitzen dira.
|
|
|
eta beste hainbeste termino agertzen zaizkigu 40 urte baino gutxiago dituzten arkitektoen hizketan. Arkitektoaren irudi berria hamarkada bat lanean egonik, eta bere aurretik zeudenak ez
|
bezala
, obran oso denbora gutxi eman duenaren teknikariarena da.
|
|
|
Izatez, higiezina, eta bereziki etxebizitza, ezinbesteko ondasuna da, oso eskari inelastikoa duena hortaz: ogia erosteko
|
bezala
, eginahalak egingo ditugu berau ordaintzeko. Baina ogia ez bezala, diru kopuru handiak inbertitu ditugu hori lortzeko, seguru asko pertsona arrunt gehienek bere bizitza osoan egingo duten eragiketa finantzario handiena izango da.
|
|
|
ogia erosteko bezala, eginahalak egingo ditugu berau ordaintzeko. Baina ogia ez
|
bezala
, diru kopuru handiak inbertitu ditugu hori lortzeko, seguru asko pertsona arrunt gehienek bere bizitza osoan egingo duten eragiketa finantzario handiena izango da. Bestalde, berme gisa ere aparteko ezaugarriak ditu:
|
|
|
Horrek, noski, arriskua areagotzea zekarren, baina egoera mantendu heinean, onar zitekeen arriskua. Izatez, munduko finantza sistema likidezia itsaso batean murgilduta zegoen, azaldu
|
bezala
(hedakuntzako moneta politikak, inflazio baxua, arriskua kudeatzeko teknologia berrien garapena, etab.). Egoera horrek berak zorpetze merke horretan oinarritutako ondasun higiezinen eskari handia eragin zuen gurean, ez bakarrik beharra zutenen aldetik, ezpada etengabe,, berme handiz, eta oso azkar hedatzen zen arloa zenez, inbertitu nahi zutenen aldetik ere, eta horrek prezioen gorakadari eusten zion, sorgin gurpil batean berez betetzen zen profezia bailitzan.
|
|
|
Sakon errotutako ideia hauen antzekoek partzialki azal dezakete nola eratu zen, higiezinen burbuila?. Zailagoa da, baina, azaltzea zergatik egin duen eztanda, nola horrek gaur eguneko krisia ekarri duen eta nola horren ostean ideia horiek, haiei azaldu
|
bezala
oinarrizko egia parte handi bat aintzatetsi arren, zenbait kasutan eta egoeratan erlatibizatu ditugun.
|
|
|
Proiektu edo lehiaketa bakoitzari bere soinu banda aurki geniezaiokeela uste dut, eta lehiaketak lema bat baino gehiago abesti baten izena izaten bukatu du, Clash en. Rock the Casbah? edo Beck en abestiren bat
|
bezala
. Ez dakit zein neurritan hau gure mintzaira arkitektonikoan itzultzen den, eta seguru asko honetaz hitz egitea praktikatik teoria ateratzea izango litzateke, eta ez gara hau egitearen oso lagun, baina dudarik gabe, musika prozesuaren osotasunean ageri da.
|
|
|
ate eskutokiak, lanparak, altzariak? Neurri batean, badirudi arkitektura ere diseinu horren luzapen
|
bezala
ulertzen duzuela, eskala handiago batera eramanaz. Estudioaren izenak berak, RULOT, artefaktuaren eta arkitekturaren arteko hibridazio puntu hori salatzen digu.
|
|
|
Estudioaren izenak berak, RULOT, artefaktuaren eta arkitekturaren arteko hibridazio puntu hori salatzen digu. Zentzu horretan zuen arkitekturen adierazpen gaitasuna interesatzen zait, arkitektura, mezuaren euskarri soil
|
bezala
baino, ikusizko komunikazio horren muin bezala ulertuaz. La Herrera-ko ponpa estazioaren fatxada berriak ba al du Venturi eta Scott Brown-ek aipatzen zuten, ahate?
|
|
|
Estudioaren izenak berak, RULOT, artefaktuaren eta arkitekturaren arteko hibridazio puntu hori salatzen digu. Zentzu horretan zuen arkitekturen adierazpen gaitasuna interesatzen zait, arkitektura, mezuaren euskarri soil bezala baino, ikusizko komunikazio horren muin
|
bezala
ulertuaz. La Herrera-ko ponpa estazioaren fatxada berriak ba al du Venturi eta Scott Brown-ek aipatzen zuten, ahate?
|
|
|
Ikustezko elementu nagusietan jarritako arretan eta egituraren xinpletasunean oinarrituz, nolabaiteko pertzepzioeta memoria erraztasuna lortzen da. Arketa itxura duen ponpaketa estazio bat, hanburgesa itxura duen hanburgesa postu bat
|
bezala
. Beste ikuspuntu batetik,, erabateko proiektua, ren gaia, Loos ek esango lukeen moduan, eguneroko erabilera duen objektua arte aplikatuarenaren ondoan jartzen duena, fatxadako zulaketen erabileran agertzen zaigu.
|
|
|
Ingurunearekin transpiratzen duen benetako azal bat, zeinuen mintzaira horretan, gai guztiak batera biltzen dituena eta eraikuntzaren barne bizitza azaltzen duena. Ikono eta sinboloez dihardugu, baina nire ustez, pena da arkitekturan naturan ageri den zeinuak, objektua beraren adierazle
|
bezala
–duen izaera unibertsal horretara iritsi ahal ez izatea, kea bezala, gizaki nahiz animalientzat ulergarria.
|
|
|
Ikono eta sinboloez dihardugu, baina nire ustez, pena da arkitekturan naturan ageri den zeinuak, objektua beraren adierazle bezala? duen izaera unibertsal horretara iritsi ahal ez izatea, kea
|
bezala
, gizaki nahiz animalientzat ulergarria. Sinboloen esanahia gutariko batzuek erabakitako zerbait da eta gizarteak eta denborak mugaturiko balioa du, baina badaude denboran zehar iraun dutenak.
|
|
2010
|
|
|
Esan
|
bezala
, etxebizitza multzo hau, Bilbao Zaharra auzoan dagoen orube batean kokatzen da, zeina Miribilla auzoarekin mugan dagoen. Orube horren aukeraketa ez da hala moduz egindakoa, ez.
|
|
|
Ez zen gainera, garai hartan ohi
|
bezala
, inolako material isolatzailerik tartekatu. Hotza nahiz aurrezpenarekikoak munta txikiko auziak ziren nonbait, zer esanik ez beroarekikoak.
|
|
|
arkitektoaren diseinuari jarraiki. Augsburgeko gizarte etxeen kasuan
|
bezala
, eginkizun ebanjelizatzailea tarteko, 28 etxeko multzoa otoitzerako kaperaren inguruan antolatu zen.
|
|
|
Henri de Saint Simon, Robert Owen, Charles Fourier, André Koechlin, Titus Salt eta Jean Baptiste André Godin izan ziren esanguratsuenak, komu na sozialistaren eta kooperatibismoaren gurasotzat jo izan dire nak. Haiek sustatutako komunitate guztiak ez ziren paperean gelditu, Fourierren Phalanstère habitat kolektibo ameslariarekin gertatu
|
bezala
. New Lanark (Glasgow, Eskozia, 1815), Saltaire (City of Bradford, Ingalaterra, 1850), Mulhouseko langile hiria (Frantzia, 1853) eta Familistère (Guise, Frantzia, 1859) izeneko egitasmoa, besteak beste, errealitatean hezurmamitu ziren (3).
|
|
|
XX. mendearen hasierako Espainiako Ley de Casas Baratas moduko legeak, azken gizarte mailentzat bereziki sortuak, klase ertaine WDUD SL [NDQDND HJRNLWX GLUD (7). %DEHV RÀ] LDOHNR HW [HEL] LW] HQ sustapenak, gainontzeko konpetentziek
|
bezala
, deszentrali zazio orokor bat jasan du, tokiko beharretara egokitze aldera. Eskualdeek dute gizarte etxebizitzen sustapenaren ardura, oro har, estatu zentralek gidalerro nagusiak ezartzen badituzte ere.
|
|
|
Batzuk aipatzearren, honako hauek goraipatuko nituzke: agente urba nizatzailea, etxebizitza hutsaren eta eginkizun sozialaren arteko lotura (behar
|
bezala
ez erabiltzekotan desjabetzera helduz), udalen partetik alokairu soziala derrigortzea, adibide txiki bezala. Maiz hori onartzen ez den toki bakarra EAE bera da.
|
|
|
Bada, Espainian, oro har baina etxebizitza kontuetan ere, Suediako zerbitzu publikoak nahi direla, baina Afrikako zerga eta hazienda ikuskaritzekin. Estatuak etxebizitza eskubide
|
bezala
bermatzeko, zerga presioa halaber handitu litzateke, afera sozialetarako bildutako diru kopurua handituz. Baina BOE eredua ez da tranpa bat, baizik eta klase ertain eta txiroen ahalmen ekono mikoari zuzendua den neurria, bai alokairuan bai erosketan.
|
|
|
Batzuk aipatzearren, honako hauek goraipatuko nituzke: agente urba nizatzailea, etxebizitza hutsaren eta eginkizun sozialaren arteko lotura (behar bezala ez erabiltzekotan desjabetzera helduz), udalen partetik alokairu soziala derrigortzea, adibide txiki
|
bezala
. Maiz hori onartzen ez den toki bakarra EAE bera da.
|
|
|
1992ko Lurzoruaren Legeak egin
|
bezala
zoru motak aldatuz,
|
|
2012
|
|
|
7 kasuan isolamendu termikoaren lodierak are eta gehiago handitu dira, fatxada orotan 8 cm eta estalkian 8 cm erabiliz. Kasu honetan, eta 4 cm-ko isolamendua zuen 5 kasuarekin alderatuz, aurrezkia% 17,42koa da, eta, aurreko kasuan
|
bezala
, berokuntza eskaeran gertatzen da(% 32,53ko murrizketa), hozte sistemaren eskaera handituz, nahiz eta handipen hau, eraikina klimatizatzeko energia eskaera osoa kontuan harturik, esanguratsua ez izan. 6 kasuarekin alderatuz, isolamenduaren lodiera jada handitua zuen,% 11,87ko energi eskaeraren aurrezki gehigarria lortzen da, isolamenduaren lodiera 8 cm-ra handituz.
|
|
|
Klimatizaziorako inertzia termikoaren benetako potentziala ebaluatzeko, derrigorrezkoa suertatzen da aireztapen naturala kontuan hartzea, hain zuzen ere aztertutako kasuetan egin ez
|
bezala
, baina, hala ere, inertzia termiko altuko eraikin baten (7 kasua) eta azkeneko bi egoeren artean, 0,5 berriztapen/ orduko aireztapen higienikoen artean konparazioa egin daiteke.
|
|
|
Birgaitze jasangarrietan beste izaera bat duten ezaugarriak argi izan behar ditugu diseinatzeko prozesuan arkitektura ondarea delako, eta informazio iturri garrantzitsua, bizitzeko erak azaltzen baititu. Historian zehar etxebizitzak ez dira ondare
|
bezala
kali, katu, eta hemendik ez dugu birgaitze prozesua larregi loditzea nahi, baina aurretiko azterketa gomendagarria dela uste dugu eraikina ulertzeko. Obran ere jakituriak eta metodo zientifikoek (arkitektoaren aholkulari gisa) presentzia handiagoa izan behar dute, neurri zuzentzaile gehiago ahalbidetzen dituztelako eta, agian, eraikinaren informazio zehatzagoa lortu daiteke, gero proiektu berrian eraikinaren izaera ahalik eta gehien mantentzeko.
|
|
|
Etxebizitzak ondarea dira, egungo hiriaren, eta pasatu berri dugun aro ekonomikoaren hazia. Ondareak bere garrantzi, sikoaz gain, beste garrantzi handiago bat duelako, iraganaren lekuko, historian zehar ondare
|
bezala
elite gutxi batzuen eraikinak identifikatu ditugu, eta horiek garaiko biztanle gutxiren erantzukizuna besterik ez zuten. Ezin dugu utzi horrelakorik gertatzea, jasangarritasunak birgaitze prozesuan etxebizitza ondarearen garrantzia hartu behar du bere baitan.
|
|
|
Zeche Zolverein, ikatzaren ustiapenerako konplexu industriala izandakoa, Essen hirian, edo Ferropolis parkea. Ferropolis Alemaniako Ipar Golkoan kokatzen da, eta, Emscher parkean
|
bezala
, meatzaritzaren ustiapenaren ondorengo birgaiketa ekimen bat da. Mineralaren lanketarako erabilitako garabitzarren inguruan parke bat antolatzen da, asmo didaktikoekin eraikia; garabiok asmo artistikoekin mantendu dira, iraganari harro begiratuz.
|
|
|
Mineralaren lanketarako erabilitako garabitzarren inguruan parke bat antolatzen da, asmo didaktikoekin eraikia; garabiok asmo artistikoekin mantendu dira, iraganari harro begiratuz. Ferropolis ekimenaren gakoa naturalaren eta artifizialaren arteko kontrapuntuan datza, industriaguneak berreskuratzeko giltza
|
bezala
.
|
|
|
Ikuspegi hori erabilita, 2010ean Energyscapes liburua argitaratu zuen (Gustavo Gili, Bartzelona, 2010), gizateriaren eta energiaren artean dagoen maitasun gorroto erlazioa azalaraziz eta, bide batez, urteetan zehar energia ustiaketek izan dituzten, edo izango dituzten? ondorioak aztertuz, Ruhreko haraneko kasuan
|
bezala
. Eskuetan duzuen testu honetan Ivan, i, ek egindako hausnarketaren ardatzari jarraituko diogu, egungo energia munduari azaleko begirada azkar bat emateko asmoz.
|
|
|
Hiri paradigma aldaketa hori gertatu eta gero, hazkundea etorriko da; hasiera batean horizontalki haziko da hiria, eta gero, igogailuaren asmakuntza eta altzairuaren teknifikazioa direla medio, bertikalean. Energia elektrikoa, gainera, askoz garbiagoa zen, eta ehun industriala eta bizitegi ehuna ikatzaren garaian ez
|
bezala
nahastu zitezkeen.
|
|
|
Eraikinak elementu iraunkorrak balira bezala ikusi ohi ditugu, ia monumentu, estatus? bat izango balute
|
bezala
. Egia da Atenasko Akropoliaren zati batek hor jarraitzen duela zutik (greziarrei ez zaie askoz gehiago geratzen gaur egun!), baina gure inguruko eraikin gehienen bizitza erabilgarria mugatua da.
|
|
|
Gizartea gero eta aldakorragoa da, eta eraikinen aldakortasuna gero eta garrantzitsuagoa bihurtzen ari da, bai erabilerari dagokionez baita eraikitakoak berak aldaketak jasateko aukerak izateari dagokionez ere. Eraikinak osatzen dituzten elementuak birziklagarriak eta desmuntagarriak izatea bertute izatetik ohikoa izatera pasatu beharra dago, lehenago aipatu
|
bezala
, eraikinak betirako direlako ustea alde batera utzi beharra baitago.
|
|
|
Baina horretarako, desmuntatzeko aukera eraikitze momentutik eman da, eta aurreko kasuetan
|
bezala
, proiektatze prozesutik bertatik kontuan hartu da, lotze eta eraikuntza sistema egokiak erabiliz. Proiektatzeko eta eraikitzeko teknikak eta ohiturak egokitzea beharrezkoa da desmuntatzea sustatu eta sistematikoki aurrera eramateko.
|
|
|
Materialak duen karbono portzentajea% 0,05 eta% 1,7 artekoa izaten da, altzairuaren erabilera konkretuak behar dituen ezaugarrien arabera. Altzairua eraikuntzako material
|
bezala
oso moldagarria eta erabilera anitzekoa da. Ez da garestia, eta erresistentzia eta malgutasuna beste materialek ez bezala uztartzen ditu.
|
|
|
Altzairua eraikuntzako material bezala oso moldagarria eta erabilera anitzekoa da. Ez da garestia, eta erresistentzia eta malgutasuna beste materialek ez
|
bezala
uztartzen ditu.
|
|
|
Altzairua lehen aldiz ekoizten denean labe garaietan egin ohi da. Urtu eta bigarren aldiz ekoiztean (edo n garren aldiz, esan
|
bezala
ziklo hau amaigabea baita), arku elektrikoko labe baten bidez egiten da. Bi sistemek energia kontsumoari dagokionez duten desberdintasuna nabarmena da hurrengo irudian ikus daitekeen moduan:
|
|
|
Zura, jakina den bezala, zuhaitzen enborretatik lortzen da, eta tratatze eta sikatze prozesu baten ostean (modu desberdinetara egin daiteke hau, zur motaren eta lortu nahi den emaitzaren arabera) eraikuntzako material
|
bezala
erabil daiteke. Haren ezaugarri nagusiak flexio esfortzuari erresistentzia, zurruntasuna, moldagarritasuna eta isolatzaile termiko ona izatea dira, ezaugarri hauek aldaketak jasan ditzaketen arren zur batetik bestera.
|
|
|
Eraikin bat birgaitzean, lehengo erabilera bera edo beste erabilera bat eman diezaiokegu, eta espazio eta elementuen estandarizazioa oinarrizkoa izango da bigarren erabilera bat sustatzeko. Lehenago aipatu
|
bezala
, eraikinak bota gabe berritu, hobetu eta berrerabiltzea izango da energia aurrezteko eta batez ere behar baino lur eremu gehiago ez okupatzeko modurik eraginkorrena. Birgaitze energetikoak (fatxaden isolamenduen hobekuntza...) ere gero eta pisu handiagoa hartzen ari dira.
|
|
|
Metal zabalduko edozein saretaren eguzki faktorearen balioak eskuratzeak eraikinen energia eraginkortasuna hobetu, produktuaren erabilera hedatu eta hobeto funtzionatuko duten eguzkirako geriza sorgailuak eratzeko balioko du. Gainera beste aurrerapausoetarako bideak ireki ditzake, eguzkiaren araberako fatxada moldagarrien deseinuan
|
bezala
.
|
|
|
Hala, hiri elementuen, petrilen, baranden, eserlekuen, zintarrien, plazen, eskaileren, zoladuren? berezko erabilerari muzin egingo dio patinatzaileak nahieran, komeni zaion
|
bezala
erabiltzeko. Elementu horien jatorrizko funtzioak kolokan jartzearekin batera dago hiriaren erabilera finkatu eta onartuen eraldaketa bera ere; izan ere, oinezkoak duen abiadura gainditzen du skaterrak.
|
|
|
agerian gelditzen da garapenaren ezberdintasuna. Kirol
|
bezala
ezagutzen denetik jardun dira kaleetan, eta, egun kaleetan praktikatzen baldin bada ere, hiriguneetan nahiz aldirietan edo espazio ez eraikietan, naturan?, hau da modu aske eta ez arautuan, agintariek, suhiltzaileek, etxadien jabeek gero eta gehiago jakinarazten dute kirol honek kirolariarentzat nahiz espazio eraikiarentzat duen arriskuaz. Horrexegatik parkourrean ibiltzeko espazio berezituak ari dira diseinatzen hainbat hiritan, nolabaiteko parkour?, playground?
|
|
|
ez dira hemen ageri. Ordea, deriban ez
|
bezala
, parkourrak kirolaren ezaugarri oinarrizkoa du bere baitan, norberaren gorputza zailtzea dago oinarrian.
|
|
|
David Harveyk esan zuen espazioaren nolakotasunez arduratu beharrean, gizakiak espazioa kontzeptualizatzeko duen ahalmenaz konturatu beharra genuela. Harveyren lehenengo begiradaren barnean, hiriak era modernoan ulertzen dira, alegia, erabilera sailkatuen bilduma gisa; bakoitza dagokion tokian behar
|
bezala
kokatuta, eraikia, erregulatua. Bigarrenak, ordea, bestelako fokatzea eskatzen du eta konkretutasun hori gainditzen duen faktore bat barne hartzen du, giza jokabidearen inprobisazioa, alegia.
|
|
|
irekiak osotasunean dira haien jolasguneak. Kritikotasuna lantzen da, ezan
|
bezala
, hiri elementuen funtzioak eraldatzen dituztelako nahieran, baita pribatuaren eta pulikoaren arteko muga ere. Hau ez dago onartua hirietan, kirolak bere toki berezitua duelako, kirolgune publiko naiz pribatuetan, bai espazio irekian, golfak, skateparkak?
|
|
|
Ezker paretako pilotalekuak eraiki baino lehenago, pilota jokoa zelaietan, kaleetan eta gure plazetan jokatzen zen, jokoa inguruan zuen arkitekturara moldatzen zelarik. Ezker paretako pilotalekuekin, jokoaren eta plazaren iraultza piztu zen, eta ordura arteko jokoarekin ez
|
bezala
, horretarako beharrez
|
|
|
Inoiz ez. Pobrea, eskasa... nahi
|
bezala
kalifikatu ahal duzu, baina ekosistema ekosistema da. Definizio malgua du gainera, bertute hori du, nahi duzun eskalan uler baitezakezu ekosistemaren ideia hori.
|
|
|
Demagun bost pertsona dituzula lurralde zabal batean hedaturik. Bada, nahi
|
bezala
bizi dira: euren artean sinergiak lortu nahi badituzte elkarrekin bizi litezke.
|
|
|
Iturria ondoko eraikinaren azpian zegoen eta bertara iristeko hainbat eskailera maila jaitsi behar ziren. Duela berrogei bat urte bizilagunek iturria baliogabetzeko eskaera egitean, garaiko alkateak baldintza
|
bezala
plazara ematen zuen kale hura tapatzea eskatu zuen, plaza edertzeko. Herritarrek elizara joateko erabiltzen zuten kalea itxi egin zen orduan eta erabilera falta horrek toki ilun eta zikin bilakatu du.
|
|
|
Iraunkortasunerako Eztabaida izenekoetan egunero eztabaidatzen diren gaietako bat energiarena da, eta beste hainbat gaitan
|
bezala
, ikuspegi orokorrek ez dute errealitate guztietarako balio. Maila orokorrean, energia eraginkortasuna beharrezkoa da, bai eta energia berriztagarriak garatzea eta erabiltzea ere.
|
|
|
Bestalde, lehen esan
|
bezala
, eraztun berdea izan da azken hamarkadetan, eta gaur egun ere, Gasteizen berdetasunaren ikurra. Gasteiz marka saldu nahi izan denean aipatu den erabaki estrategikoa.
|
|
|
(Arkaute herrirako antzeko planak zeuden eta zorionez atzera egiteko garaiz gaude oraindik). Non dago jasangarritasuna landa eremuko nahi adina lur kontsumitzen denean eta lurra klinex bat
|
bezala
gastatzen denean. Ezinbestean, etxebizitzen merkatuaren izozteak landa eremuko plangintza guztia berriz diseinatzeko eta aldatzeko parada eman behar digu, behin betiko lurra alperrik xahutzeari utziz.
|
|
|
Orain dela urte pare bat, ordea, teknikariak zein politikariak, nonbait, konturatu ziren handitu behar zela bi auzoen dentsitatea eta oraingoan jasangarritasunaren izenean birdentsifikazio planei ekin zieten. Plan horiek partxe txikiak baino ez dira, ia ezinezkoa baita auzoen morfologia edo akats urbanistikoak behar
|
bezala
zuzentzea.
|
|
|
Hirien eraikuntza gizakian zentraturik dago, arestian ez
|
bezala
. Teknologiaren botereaz jada ez dugu lurraldearen topografia aintzat hartu behar.
|
|
|
Tunel, zubi eta lur mugimenduekin gizakiaren neurrira egindako topografia artifiziala eraiki dezakegulako. Horrek esan nahi du gizakia parasito bat
|
bezala
ari dela planetan bizitzen, mendeetan zehar eraikitako natura aberatsetik elikatuz eta hura suntsituz, trukean ezer eskaini gabe, beste norbaiten bizkarretik bizi da alegia (Serres, 2004: 66). Epe luzean eraikitakoaren gainean, epe laburrean eragile suntsitzaile bihurtu gara planetarentzat.
|
|
|
Paisaia lurralde
|
bezala
ulertzen badugu, berdeari lotutako kontzeptuaz baino gehiago, natura eta gizakia elkarrekin bizi diren oinarriaz jardungo dugu. Bai hiriak bai paisaiak aintzat hartu dituzte oinarri horretan gertatzen diren prozesu sozial, kultural eta ekologiko guztiak, elkarrekiko eragileak baitira.
|
|
|
Bilketa selektiboa egiteko modu berria egungo edukiontzien bilketa sistemaren eta zenbait herritan indarrean dauden Garbiguneen kudeaketa eta kontrol sistemaren arteko konbinazio batean oinarritzen da. Beraz, edukiontzien erabilera kontrolatu bat
|
bezala
definitu daiteke.
|
|
2013
|
|
|
Erreferentzia horietatik canopy kontzeptua zetorren, basoen goi parteak sortutako ekosistema, alegia, eta ideia hori izan da espazioa antolatzeko irizpide gisa erabili dena. Hegazkin batetik ikusita, canopya geruza berde bat
|
bezala
ikusten da eta bertara gerturatuz eta zeharkatuz gero, nahaspila sumatzen dugu: landare eta animalia pilo bat elkarrekin biziz.
|
|
|
|
bezala
. Sukalde irlak, espazio zabal batean alde batetik bestera mugitzeko gaitasuna izan nahiko luke.
|
|
|
Eta edozeinek eta edozein modutan kostari lotutako turismoa bizi ahal izan zuen arte. Lehen aipatu
|
bezala
, Zarautz eta Bakioko kasuetan, momentu ezberdinetan du jatorria turismoak.
|
|
|
Zarautzeko hondartzaren ospea, euskal kostaldeko hainbat kasutan
|
bezala
, emakume baten eskutik etorri zen. Errege familia bateko emakume baten eskutik, izan ere.
|
|
|
Lehen aipatu
|
bezala
, XIX. mendean zehar eta inbertsio ekonomiko handiei esker, bainuetxeak handitzen joan ziren, aisialdiarekin lotutako funtzio berriak bereganatu zituzten gerora ezagutu ditugun eta urtero milaka bisitari jasotzeko prest zeuden instalazio konplexuak bilakatuz.
|
|
|
Kasu batzuetan bainuetxeak kongregazio erlijiosoen esku geratu ziren (Eskoriatzako Baños Viejos edo Aretxabaletako Otalora bainuetxeak, gaur egun desagertuak) edo ospitale bilakatu ziren (Arrasateko Santa Agueda ospitale psikiatrikoa). Lehen aipatu
|
bezala
, zenbait bainuetxek botilaratutako ur produkzioari ekin zioten (Alzola eta Insalus urak, azken horren eraikin originala desagertu da) eta beste batzuek aktibitate industrial berriak jaso zituzten (Gabiriako bainuetxea azuleju fabrika bat da gaur egun). Beste eraikin asko Gerra ondoren ateak itxi eta hondakin egoeran daude gaur egun edo desagertu egin dira (Larrinaga, 2010).
|
|
|
Lekuko egituren gainean gainjarritako jarduera sistema
|
bezala
uler genezake turismoa. Haren izaera masibo eta kuantitatiboaren ondorioz, turismoak erraz suntsi dezake lehendik dagoena, baina, aldi berean, aprobetxa liteke sortzen duen energia ezartzen den lekuko errealitatea aberasteko, bestela beren kasa ezin berregin liratekeen giza, produkzio, hiri eta paisaia ehunak suspertzeko.
|
|
|
Azpiegitura zaharren birziklapena produktu turistiko moduan burutu da azken urteetan; badirudi merkataritza gune eta museoek soilik jantzi ditzaketela eraikin zaharrak. Eman diezaiogun bada aukera bat eraikinok auzotarren beharretara egokitzeari, eta errealitate egiazko horrek erakarri du, agian, beste turismo mota bat, hiritarren arazoekiko gertuagokoa, hiria norbere etxea
|
bezala
zainduko duena.
|
|
|
M.M.: Printzipioz komentatzea turismoaren sustapena Urdaibain beste hainbeste eremuetan
|
bezala
, ez dela, nire ustez, era bateratuan aurrera eraman den gaia. Erakundeek euren plangintzak aurrera eraman dituzte nahiz eta euren artean adostasun handirik ez eduki helburuetan.
|
|
|
Hiri eta eskualde gehienetan arazo hauei eman nahi izaten zaien soluzioa hirugarren sektorea indartzea da. Kasu paradigmatikoena Bilbok azken urteetan izan duen eraldaketa da (Guggenheim efektua
|
bezala
ezagutzen dena, alegia), baina kasu batzuetan funtzionatu duen arren, beste batzuetan epe luzera ekonomia gehiago makaltzea ekarriko du hirugarren sektorearen indartze horrek, zeren eraldaketa prozesu hauek ez baitituzte batzuetan ustezko ondorioak ekartzen. Industria eta beronek jasan ditzakeen eraldaketak testuinguru ekonomiko globalago batean aztertu behar dira beraz, horrek emango baitigu egoeraren benetako argazkia eta etorkizuneko erronkei erantzun egokiak emateko aukera.
|
|
|
60ko hamarkadan jarduera horrek behera egin zuen nabarmenki eta enpresa asko Bartzelonako kanpoaldean zeuden industrialde berrietara mugitu ziren. Baina lehen aipatu
|
bezala
, mende oso bat iraun zuen jarduera industrialak balio handiko paisaia industriala utzi zuen auzoan, industrializazio prozesuaren garai ezberdinetako eraikinekin. Auzo honek duen industria ondarearen aberastasuna, Bartzelonako Udalaren Ondare Arkitektonikoaren Katalogoan antzeman daiteke, bertan gaur egun babestu eta katalogatutako 104 eraikin industrial aurkitu daitezke (Modificación del Plan Especial de Proteción del Patrimonio Arquitectónico e Histórico de la Ciudad de Barcelona.
|
|
|
Era berean, berrerabilerak sustatzeko erraztasun bereziak eskainiz, berrerabilera eta, aldi berean, babesa potentziatuko lirateke. Beraz, ezagupena badugu, jolas arauak zuzenak eta garbiak badira, eta interes ekonomikoak sustatzeko erraztasunak ematen badira, orain ez
|
bezala
, Eibarko ondare industrialaren babesa eta berrerabilera lortzeko bide onean egongo gara.
|
|
|
Hiriburuetatik kanpo, landa-gune berdeak, eremu jasangarriak, tradiziozko industriaren ikuskizunetik zeharo aldenduak. Hauetan, arkitekturak ez digu sarritan erakusten kanpoaldetik barruko funtzionaltasuna edota bertan garatzen diren zereginak, baizik eta ustezko abangoardiaren simulazioa (1) eta batzutan monumentaltasuna, enpresen ikur propioak hiru dimentsiotako logotipo
|
bezala
aldameneko lorategi edo zuhaitz anizkoitzez hornituriko oihan faltsuetan integratuz; lehen aipaturiko eskulturak (eta abar) errotondetan agertzen diren gisan. Parke teknologiko hauetan zailtasunez aurkituko dugu ikatz koloreko ke hodirik, garabirik, biltegi ikusgarririk edo karga lekurik.
|
|
|
Hala, ingurune kontrolatu eta erakargarriak osatzen dira, non laku zein errepide bihurriak eraikitzeaz gain, zuhaitz andana landatzen diren. Izan ere, hirietako lantegietan ez
|
bezala
, teknologia parkeetan arkitekturak bezainbesteko garrantzia du paisaiaren diseinuak eta, horregatik, eraikinetako leihoek inguruko paisaia zainduaren marko izateko funtzioa dute, margolanak bailiran. Eraikinak, solairu gutxikoak izan ohi dira eta moderno bezain diskretuak.
|
|
|
Hortaz, duela hainbat urtetik hona ekonomia eredu berrian murgildu gara eta, lehen aipatu
|
bezala
, egoera horrek eraldaketa sakonak eragin ditu hirietan zein lurraldean. Esaterako, jarduera berriak agertzeak (hirugarren sektoreko zerbitzu aurreratuak, turismoa, logistika edo merkataritza gune handiak) eta ohikoak galtzeak (industria zein denda txikiak) hiria behar berrietara moldarazi dute.
|
|
|
Pricek arkitekturari logika berri bat ezarri nahi izan zion, life conditwning (Price, 1966) kontzeptupean laburbiltzen dena. Bizitza < < inoiz bukatzen ez den gertakizunen jarioa»
|
bezala
ulertuta eta beraz gizartearen etengabeko izaera aldakorra onartuz Zygmunt Baumanek 1999 urtean definitutako modernitatearen likidotasun ideiari aurrea hartuz diseinu espazialaren helburua bizitzarako ingurumen baldintza egokiak eskaintzean zetzan Priceren ustez. Bide horretatik, arkitekturak tramankulu izan nahi zuen ziurgabetasun kondizioak ahalbidetzeko.
|
|
|
aisialdira zuzenduriko ekipamendu publikoa da, Pricek Joan Littlewood teatrogilearekin batera administrazio londrestarraren aurrean defendatu zuena. Proposamenaren berrikuntza nagusia kultura eta aisialdia ulertzeko moduan zetzan, indibiduoaren jakinduria garatzeko bide
|
bezala
konprenitua.Teknologiarenaroberrianlanegiteradedikaturikodenborazeharomurriztukozelakoan (horretanereezzuenbadaPricekasmatu), aisialdiaesanguraberriezhornitubeharzelaulertuetadenboralibreradedikaturikotipologiaarkitektonikoberriaproposatuzutenFunPalacerenbitartez.Ekintzaludikoetakulturalakjasotzekoazpiegituraaldakorerraldoiaproiektatuzen.Programarenindeterminazioaerabiltzaileauneanunekogertakizun...
|
|
|
Priceren arkitektura maila abstraktuan eta ekintza politiko gisa landu izateagatik, ideiok milaka irakurketa posible jaso ditzakete denboran zehar, nolabait esatearren, ideien aplikagarritasuna ez da sekula agortuko. Hain zuzen ere, Priceren arkitekturaren funtsa erabiltzailearen interpretazioari euskarri fisikoa ematea da, arkitektura ondare
|
bezala
ulertuz eta interpretazio aukera amaigabe horrek arkitekturaren formari etengabeko aldaketa ekarriko liokeela suposatuz. Horra hor paradoxa, behin behinekotasunaren aldeko arkitektoak betirako den ondare transzendentala izango baitu.
|
|
|
Alabaina, S. Pérezek hiritartu gabe utzi zituen ibaiertzeko lurrak ez ziren, gure ustez, gaur eguneko «eraztun berdea» osatzen duten parke metropolitar «ekolo periferiko»en parekoak ezta errepideetako «pareta orlegi»en edo aldizkako «lorategi ezkutu» urbanoen tankerakoak ere. Hiriko borneak gerriko «idilikoz» josten dituzten ibilbide eta baso espazioak ez
|
bezala
, baratze haiek hirigunean bertan zeuden eta aspaldiko denboretatik ospe handikoak ziren hirietarako jaki eta landarelehengaiak ziurtatzeko erabiltzen ziren lurzoru emankorren testigantza eta oroimenean murgiltzen ziren (Irun eta Hendaia banatzen dituzten Bidasoa bailarako uharteak gogoan) (2). Biztanleek seguruenik era samurragoan onar zitzaketen aldaketak eta beraien iraganeko kontzientziaren apurra oraindino ere hiritik hurbil manten zezaketen, hiri nekazaritza nortasun elementutzat hartuz.
|
|
|
Aitzitik, sortzea «posible» zen «hiri bakarra», azken batean, Alzola, Achúcarro eta Hoffmeyer en zabalgune errealistagoa izango zen Bilbon, eta Kortazarrena Donostian, Ugartemendiak bultzaturiko berreraiketak huts egin ondoren, batik bat lur jabeen erruz, Bilbon gertatu
|
bezala
. Donostian, 1863ko lehiaketan bigarren gelditu zen Saracibarren planoak proposatzen zuen Boulevard etorbidea hartu behar izan zuen Kortazarrek mailegutzat, hirigune zaharra zabalgunearekin lotzeko arteria urbano txukuna.
|
|
|
Boteretsu izandako paradigmak «krisian» dauden garaian, kultura, artea, estetika edo kontzientzia ekologikoa bezalakoak hartzen dira nolabaiteko gidalerro nagusi. Kasu honetan, euskal kultura antena unibertsal gisa eta arteria fisiko zein ikusezinekin egituratzen den espazio «sakratua»; bilakaera luzeko garapena izango zuena hiri zabalguneak
|
bezala
, eta ez hainbeste «planproiektu» postmodernoen ildoan. Ibilbideek lurraldeari egotzitako mitoetan sakonduko zuten, eraikin desberdinak basoko «arbolarik gabeko zirkulu garbietan» kokatuz.
|
|
|
Materialitate ahularen hiria. Hiria ez eraikuntza sorta
|
bezala
, horiek hiriaren ondorio baizik.
|
|
|
Haren lanek konfigurazio zehatzik gabeko estrukturak izan ohi dira, aldakorrak, ahulak, zenbait proiektutan, immaterialak. Askotan pentsa liteke haren proiektuak arkitektura desegiten duten proiektuak direla, hau da, arkitektura traba
|
bezala
ulertuz (motela, pisutsua, garestia) hura desagerraraztea helburu duten proiektuak.
|
|
|
Aurreko hiru puntuek testu honen alde utopikoa aurkezten dute, krisi garai honetan arkitekturarekin mundua hobetzea posible dela oihukatzen duten proposamenak, utopia guztiak
|
bezala
, bai antzinako Greziaren garaikoa, bai 60ko hamarkadakoa bai eta gaur egungoa ere, ordura arte egin izan denaren aurkako erreakzioak dira. Laugarren puntu hau baina, aurkako bidetzat interpretatzen dut nik, hau da, utopiaren ondorio den distopia aurreikusten duen iritzia da.
|
|
|
Kasu hauei kontrajarriak, Mad Max 2 (1981), Fallout (1997), Six String Samurai (1998) edo The Book of Eli (2010) dauzkagu, non medioaren suntsipenaren ondoren (gerra nuklearra edo hondamendi ekologikoak direla-eta) giza dekadentzia hasten den. Kontakizun horietan gizakiak Lur planetako ia azken espezie bizidun
|
bezala
irudikatzen du bere burua. Inongo landaredirik gabeko desertuetan, giza eraikuntza gutxi batzuk azaltzen diren paisaietan garatzen dira narratzen diren abenturak.
|
|
|
Azken 200 urteetan, gizakiak modu askotan irudikatu izan du, bere irudimenean, gizakiak eraikitako munduaren garapena haren desagerpenaren ondoren, baina aitzinean aipatu
|
bezala
, bi taldetan sailka daitezke: gizakiaren suntsipen zuzena irudikatu dutenak, eta gizakiaren medioaren suntsipena imajinatu dutenak.
|
|
|
Orain arte ikusi ditugun adibideetan medioak ez du inongo kalterik jasan, gizakia soilik desagertu egin da. Fikzioetan gizakiaren medioaren suntsipena gertatu izan denean, gizakia azken izaki bizidun
|
bezala
irudikatu izan da. Baina errealitateak hori horrela ez dela erakutsi izan digu.
|
|
|
Gilles Clement paisaialari frantziarraren arabera gizakiok eraikitako erakin (edo azpiegitura) oro desagertzera dago kondenatua bukatu den momentutik, elementu naturalak ez
|
bezala
, ez baitu eboluzionatzeko gaitasunik. Hala ere, eraikinen ezintasun ebolutiboa gizakiaren presentziaz konpentsatzen da.
|
|
2014
|
|
|
Arkitekturaren adierazpenaren sasi irudikapen edo zitaltzat joaz baztertzen du perspektiba. Bezeroaren ikusmenaren oparia izan ohi den antzezte antolaketa
|
bezala
ulertzen du.
|
|
|
Arkitektura ideiaren izaera elastikoa ez zaie ohiko irudikapenak ezarritako mugei behar
|
bezala
egokitzen. Horrek ez du esan nahi ortogonalki irudikatutako arkitekturaren garapena paraleloki eman ez zaionik, haren irudikapena bi dimentsiotan zaila dela baizik.
|
|
|
Laburpena: Proiektu arkitektonikoaren garapena Gestalt enfokatu bateko irudia
|
bezala
tratatzera ohitu gara, nahiz eta errealitate arkitektoniko baten kalitatea gizabanakoak espazioan garatzen duen ikuste periferikoaren izatearen menpe dagoen. Foku galerak nagusitasun patriarkaletik aska dezake begia.
|
|
|
Pentsamoldea ikusizko terminoetan hartu da aintzakotzat Mendebaldeko kulturan eta Errenazimentuko zentzumenen hierarkian gorenekoa ikusmena zen, ukimena ez
|
bezala
, zein azken postuan kokatzen baitzen zerrendan. Perspektibaren errepresentazio sistemaren asmakuntzak begia zentzumenen munduaren zentroan kokatu zuen.
|
|
|
Baina gure kulturan, kamerak gelditutako irudi inprimatuaren arte bilakatu da arkitektura, non irudiaren gehiegikeriak haien barneratze abiadura handiarekin batera lautu egin dituen, irudi bakar bihurtzen dituelarik beraien plastikotasuna galaraziz. Gure izatea munduan esperimentatu beharrean, kanpoaldetik begiesten dugu erretinaren azalean proiektatutako irudien ikusleak bagina
|
bezala
.
|
|
|
Soinua (ustez) ukigaia ez izatean datza oharkabean pasatzearen arrazoia. Egoera lauso bat
|
bezala
hurbiltzen zaigu ingurura gehienetan oharkabean gure errealitate periferikoa eraikiz, eremu aurre kontzientean zuzenean eraginez. Ikusmenarekin ni heltzen natzaio objektuari, baina soinua objektuarengandik heltzen zait niri, intrusiboagoa da.
|