|
2008
|
|
|
Testu horretan Oteizak kontsideratzen zuen bere lanak aurreneko abangoardien segida izan
|
behar
zuela, garai historiko bakoitzean artea norabide zehatz bati jarraituz garatzen da eta. Artista gazteen, hau da, Oteizaren belaunaldiko artisten eginbeharra, eta batez ere artista amerikarren eginbeharra, aurreko artisten emaitzak jaso, aztertu, ondorioak atera eta garai berrien beharren arabera garatzea litzateke14 Arteak artista ezberdinen eskuetan duen garapen eta jarraipen horri Oteizak rigurosa continuidad creadora deitzen zion.
|
|
|
Mitoak dira gizarte edo kultura ezberdinek munduari begiratu eta interpretatzeko beharrezko dituzten tresnak, edo bestela esateko, gizakiok mitoen bitartez munduari zentzua eta esanahia ematen diogu, zentzu sakratua alegia, egunerokotasunari eta denboraren joan etorriaren monotoniari egitura bat ezarriz15 Mitoak sortzea eta, batez ere, mito horiek etengabe berritzea zen testu horretan Oteizarentzat benetako artearen zeregina: «Artistak gizartean duen garrantzia datza mito sortzaile izatea dagokion neurrian edo, baldin haien birsortzaile bada, haiek gauzatu
|
behar
dituen baldintzen sortzaile den heinean» (Oteiza, 2007b: 427).
|
|
|
Bestetik, urte haietan Oteiza bere hizkuntza plastiko formala definitzen saiatzen ari zen, aurreko artisten emaitzetan oinarritu
|
behar
zuen hizkuntza plastiko berria. Horregatik erabiltzen zuen reinvención hitza izenburuan.
|
|
|
artikulua. Testu horretan ere, Oteizaren helburua zen azaltzea nondik nora garatu
|
behar
zuen eskulturak. Horretarako, ordu arteko bere lau lan eta beraien inplikazio kontzeptualak aztertzen zituen16 Testu horretan bere lanaren eta ideien inguruko hausnarketa bat eginez, hurrengo eskulturetan hain garrantzitsua izango zen beste ondorio batera iritsi zen, zeina oraintxe aipatu dugun ezabaketarekin estuki loturik zegoen:
|
|
|
460). Orduko zenbait testutan agerian geratzen zenez, Oteizaren aburuz arte abstraktuak edo arte berriak bete
|
behar
zuen ordurainoko arte kristauak bete izan zuen zeregina. Interpretacion estetica de la estatuaria megalitica americana liburuko azken orrialdeetan zioen bezala:
|
|
|
Gaur uste dugu arte kristauaren etorkizuna arte berriarenarekin loturik dagoela[?] Jainkoarekin komunioan dagoen gizakia adierazteko gai izango del artea entseatzea
|
behar
dugu[?] gizakiaren eraldaketaren adierazpena, gizakiaren konbertsio jainkotiarra entseatzeko gai izango den arte bat18.
|
|
|
20«. Ezkor? (estetika ezkorra, teologia ezkorra, politika, demagun, ezkorra) hitzak hemen aipatzen du ezezko jarraituen bidez era sortzailean jokatzeko prozedura, ezabaketa sorta progresiboan, era fenomenologikoan, egiazko helburua edo lortu nahi dugun ekintza isolatzeko aldendu
|
behar
dugun guztia parentesi artean murriztuz. Horrela, mistikoen teologiari buruz dakigu ezen ezabaketak ezerez sail baten bidez erdiesten duela azken Ezerez hori (Gurutzeko Joan Deunarengan), non aurkitzen den aurkikuntza zuzenekoan eta harremanetan, komunioan, Jainkoarekin», (Oteiza, 2007:
|
|
|
Horri ezartzen dion gehigarria, euskal kulturaren zenbait adierazpide folklorikoren interpretazio mitikoa, ordura arteko Oteizaren esparru estetikotik kanpo geratzen da. Ikusi dugun bezala, Oteizarentzat mitoek beti aurrerantz joan
|
behar
dute, etengabe eraldatuz eta garai bakoitzeko ezaugarrietara egokituz baina horietara mugatu gabe. Zentzu horretan, bere ibilbide guztian mantendu izan zuen dimentsio unibertsala traizionatuz, edo Oteizari gehiago gustatuko litzaiokeen hitz bat erabiltzearren, dimentsio unibertsal hori sakrifikatuz, euskal kulturara soilik mugatzea erabaki zuen.
|
|
|
Bi horiek aurrekoa espresuki indargabetu ez arren, haren edukia moduren batean aldatzen dute. Inguruabar honek arrazoizko modu batean, lehen aipatutako xedapena aplikatzera eraman ditu auzitegiak, baina jarrera horrek ñabarduraren baten
|
beharra
du. Izan ere, 30.3 artikulu honen aplikazioa sententzia ezberdinen testutik erator daitekeen erraztasun hori baino konplexuagoa baita.
|
|
|
Hori gure kasua ez dela ikusita, bigarren pauso moduan 59 artikuluak10 jasotzen dituen isilbidezko amaiera suposturen batean gauden aztertu litzateke, bai ondorengo tratatuetatik ideia hori eratortzerik zegoelako, bai aldeen borondatea beste bide batetik hori zela ondorioztatzeagatik edota tratatu ezberdinen xedapenak bateraezinak direla ondorioztatzeagatik aplikazio bateratua ezinezkoa bihurtuz. Eta hori horrela izatekotan ezinezkoa genuke, sententziek defendatzen dutena kontraesanez, Vienako Hitzarmenaren 30 artikulua aplikatzea; izan ere, horretarako
|
behar
dugun aurresuposturik ez genukeelako, hau da, gai beraren inguruan indarrean dauden bi tratatu ezberdin. Beraz, bakarrik galdera horri ezezko erantzuna eman genioke xedapen horrek jasotzen dituen arauen aplikazioaren aurrean.
|
|
|
Gai gatazkatsu bati buruzko eskutitz bana idatzi dute formaltasun maila ezberdineko hartzaileei zuzenduak. Eskutitzean jaso
|
behar
dituzten edukiak, hizkuntza funtzioak, zehatz mehatz adierazi zaizkie ikasleei.
|
|
|
1Hren araberako taldekatzea prestatu dugu. Saio bakoitzean, eztabaidagai izango duten gaia kokatzeko bideokasete bat ikusi dute; ondoren, partaide bakoitzari jokatu
|
behar
duen rolaren nondik norakoa idatziz eman eta ahoz azaldu dio ikertzaileak. Bukatzeko, kameraren aurrean, telebista saio batean ari direlakoan eztabaida grabatu zaie.
|
|
|
Erreferentziakidetasunaren gainean izendatze konkretu eta indibiduala nahiago izatea aipatu
|
behar
dugu. Termino egokiak erabili diren arren, batzuetan horiek aukeratzeko ezintasuna agerian jarri dute ikasleek, metatze ariketa ondorioztatzen delarik.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, argudioa ardatz duten bi testu motak baino kopuru aldetik onargarriagoak dira narrazio zein deskribapenak. Kontuan hartu
|
behar
dugu, bestalde, testu mota bera bi hizkuntzetan errepikatzeak hobetu egin dituela bigarren hizkuntzan ekoitzitako testuak.
|
|
|
Gaitasun komunikatiboaren osagai ezberdinei berariazko lekua eskaini behar zaie ikasgelan: ekintza gaitasuna garatzeko, helburu komunikatiboak ikasleen gustu eta interesetara hurbilduz landu lirateke, eta horretarako diseinatzen ditugun eduki eta ariketek ikasleen munduaren ezagupena zabaltzeko balio
|
behar
dute, beren kultura aberastuz. Klaseko harremanetatik abiatuta, gaitasun soziokulturalaren lanketari aparteko garrantzia eman litzaioke gure emaitzei erreparatuta.
|
|
|
Giza garapena pertsonei aukera gehiago eskaintzen dien prozesu gisa ulertu behar da, zeinean personen gaitasunak eta gaitasunen bitartez hautuak egiteko benetako aukerak ere zabaltzen diren, zentzu horretan, nabaria da ezen parte hartzeak hasieratik jokatu
|
behar
duela paper garrantzitsua. Nazio Batuen Garapenerako Programaren (NBGP) lehen txosteneko hainbat pasartetan ere azaltzen da ezen pertsonek euren helburu eta ikuspegi propioak finkatzea, eta, emaitza materialez gain beraien komunitateetan jarduera ekonomiko, kultural eta politikoetan parte hartze sentimendua izatea garapenaren berezko zati garrantzitsuak direla (NBGP, 1990).
|
|
|
Modu nominalean parte hartzea proposatzen duten instituzioen helburua politika baten edo bere lanaren legitimazioa lortzea da, eta objektu diren parte hartzaileen interesa zerrendetan agertzea baino ez da. Modu instrumentalean ere, lehenengo pausoak, gehienetan, instituzioek ematen dituzte beren ekintzen edo programen eraginkortasunak
|
behar
duelako, neurri batean edo bestean, beren zerbitzuak jasotzen dituztenen partaidetza. Kasu horretan, parte hartzaileak eraginkortasuna lortzeko bitartekoak dira, baina beraiek programa publikoaren zerbitzu horren onuraren truke egiten dute.
|
|
|
Parte hartze eraldatzailea, nolabait, enpoderamendua sortzen duena dela definitu dugu. Baina horrek zehazki zer suposatzen duen jakiteko aurretiaz jakin
|
behar
dugu nola egikaritzen duen botereak. Boterea kontzeptu konplexua da, aldi berean, gaitasun bat, erlaziozko fenomeno bat eta egiturazko fenomeno bat izan baitaiteke.
|
|
|
Aurreko eztabaida ildoetatik zuzenean eratortzen den argudioa da autogestioaren aldarrikapena. Noski, ez da isolamenduaren eta tokiko elementuen goraipamen hutsala, baina autogestio maila batek eta horretarako nahiak egon
|
behar
du nahitaez, nagusiki ondoren aipatzen ditugun elkarri loturiko hiru azalpenengatik.
|
|
|
Kontsulta. Parte hartzaileek euren iritzia adierazten dute, eta hori erabakia hartu
|
behar
dutenek kontuan hartzen dute.
|
|
|
Deskribatzen saiatzen ari garen ereduaren oinarrietako bat botere mota desberdinak lortzea bada, eta beraz erabakien eta ekintzen gaineko kontrola lortzea, garbi dago lehenengo bi mailak ez direla nahikoak eraldaketarako, eta, beraz, gehienbat 3.etik goragoko mailetara jo
|
behar
dugula.
|
|
|
Dena den, 1 eta 2 pausoak ematea beharrezkoa da, eta horietatik abiatuta, ostera, bestelako prozesuak sortu ahal dira, eta ez hori bakarrik, baizik eta maila horietan edozein prozesu parte hartzailetan garrantzitsua den informazio sormen eta kudeaketaren auzia azaleratzen dela. Batetik ea tokiko informazioa kontuan hartzen den ikusi
|
behar
dugu, eta datuak eta horien ondorengo iritzi eta interpretazioak zeinek egiten dituen, ea parte hartzaile berberak diren edo kanpoko teknikari bat den, finean, ea informazioaren sortze prozesu osoa plurala den. Bestetik, informazio kudeaketari begiratu genioke, ez soilik bi zentzutan doan ikustea, baizik eta zertarako erabiltzen den eta zeinen eskutan dagoen.
|
|
|
Parte hartze esanguratsua bilatzen badugu, bistakoa da bertan hartzen diren erabakien edukiak gizarte gailentasuna izan
|
behar
duela eta biztanleengan eragina duten gaiek izan behar dutela euren interesa pizteko. Prozesu parte hartzaile bat modu hobezin batean diseinatua izan dena, irekia, justua eta barneratzailea dena, balio gutxikoa izango litzateke baldin eta bertotik eratortzen diren ekintzak eragin sozial txikikoak balira.
|
|
|
Parte hartze esanguratsua bilatzen badugu, bistakoa da bertan hartzen diren erabakien edukiak gizarte gailentasuna izan behar duela eta biztanleengan eragina duten gaiek izan
|
behar
dutela euren interesa pizteko. Prozesu parte hartzaile bat modu hobezin batean diseinatua izan dena, irekia, justua eta barneratzailea dena, balio gutxikoa izango litzateke baldin eta bertotik eratortzen diren ekintzak eragin sozial txikikoak balira.
|
|
|
Parte hartzea aplikatu behar deneko uneei eta denborei dagokienez, antzeko problematika aurkezten zaigu, parte hartzea gailentasunezkoa izan dadin berau prozesuaren barnean ahalik eta lasterren eman behar da, eta gainera nahikoa iraun
|
behar
du. Garapen lankidetzarako proiektu eta programez ari bagara, parte hartzea hasieratik eta ohiko fase guztietan eman litzateke, hau da, identifikazio edo diagnostikoan, formulazioan, burutzapenean eta ebaluazioan, eta horietako etapa bakoitzean testu honetan aurkezten diren irizpide guztiak aztertu behar dira eta erabakitzeko gaitasunak guztietan egon behar du.
|
|
|
Parte hartzea aplikatu behar deneko uneei eta denborei dagokienez, antzeko problematika aurkezten zaigu, parte hartzea gailentasunezkoa izan dadin berau prozesuaren barnean ahalik eta lasterren eman behar da, eta gainera nahikoa iraun behar du. Garapen lankidetzarako proiektu eta programez ari bagara, parte hartzea hasieratik eta ohiko fase guztietan eman litzateke, hau da, identifikazio edo diagnostikoan, formulazioan, burutzapenean eta ebaluazioan, eta horietako etapa bakoitzean testu honetan aurkezten diren irizpide guztiak aztertu behar dira eta erabakitzeko gaitasunak guztietan egon
|
behar
du.
|
|
|
Bestetik, parte hartzea prozesu gisa ulertzea garrantzitsua da, eta, beraz, epe luzeko prozesu iteratibo gisa ulertu eta landu genuke jendearen inplikazioa. Giza eraldaketarako edozein saiakerak epe luzekoa izan
|
behar
du, eta irauteko modukoa ere, proiektu edo programa bateko ziklotik askoz harago. Prozesua etengabean birsaiatzen eta gainbegiratzen bada, jarrera horrek gaitasunak gehitzen eta kontu ematea errazten lagunduko du gainera.
|
|
|
Atal honetan mota askotako analisiak egiten dira, baina orain aspektu kritiko batzuk baino ez ditut azpimarratu nahi. Lehenik, giza talde baztertuen parte hartze eraldatzailea premiazkoa dela onartu behar da, beraiek izan
|
behar
dute prozesu horren hastapenen helburu nagusia, izaera holistikoa nolabait ahaztu barik. Gerta daiteke, ordea, giza talde horien parte hartzea bermatzeko aurretiazko pausoak eman behar izatea, hezkuntza eta gaitasun nahikoak lortzeari dagokionez, bestela, espazio parte hartzailean botere harremanak errepikatuko lirateke eta.
|
|
|
Baina efektu hori positiboa edo negatiboa izan daiteke, estimua edo arbuioa, atxikimendua edo mespretxua... Izen berberak ere modu askotara ulertu ahal dira; izan ere, izen baten balioa ezagutzeko zein gizarte eremutan, zein zentzu komunitatetan eta zein koderen arabera sortu den jakin
|
behar
dugu.
|
|
|
Izenek gastua dute. Philippe Besnard ek esan zuen izena nahitaezko ondare sinbolikoa dela (guztiok izena
|
behar
dugu izan) baina dohainik jasotzen dugula (Besnard, 1979). Hala ere, izendatzeak badu kostu bat:
|
|
|
Biek hartzen dute zentzua eta balioa kode mugatu batetik, inbertsio handia eskatzen digun kode batetik. Kasu bietan izenaren zentzua eta balioa azalduko digun kodea lortzeko kultura bereziz eta gaitasun hermeneutikoz jantzi
|
behar
dugu geure burua. Diana, esaterako, ilargi jainkosaren izena da, jainkosa ehiztariaren izena, Ama Jainkosa baten gurtzeari buruzko konnotazio mitikoak dakartzan izena.
|
|
|
Pertsona izen batzuk erabiltzea eta beste batzuk zokoratzea, ondare sinboliko guztiak bezala, gizarte eremuaren logikaren arabera azaldu
|
behar
dugu, kasu honetan kontsumo eremu baten logikaren arabera, modarekin parekatu ahal dugun eremua (Lieberson, 2001). Baina ez dugu gizarte eremu bakarrik, ezta moda orokorrik ere.
|
|
|
sexu identitatea dena dela ere, erregistroan pertsonak duen izena eta sexu identitatea egokitu behar dira. Horrela, bada, inork lortzen badu erregistroko sexu identitatea aldatzea, era berean aldatu
|
behar
du izena. Zer dela-eta bereizteko grina hau?
|
|
|
zer garrantzi du gizona ala emakumea den jakiteak? Zertarako
|
behar
dugu jakin?
|
|
|
bere egiten ditu jendeak, prozesu horretatik sortzen da portaera kolektiboa. Baina harago joan
|
behar
dugu, egitura, egituratzaileetara, hain zuzen, haietan sortzen baita ekintza estrategikoa (ezagun denez, termino horietan deskribatu zuen Bourdieu k habitus kontzeptua).
|
|
|
Euskal izenek, itzulpena? omen dute, azaldu
|
behar
ditugu, zer esan nahi duten azaldu. Gutxitan galdetuko da, ordea, zer esan nahi duten Jose, Maria edo Eustaquio erdal izenek.
|
|
|
Ondorioz, inoizko, bataio primigenio? bat jarri
|
behar
du antideskriptibismoak izendatzearen hasieran: noizbait, objektuaren ezaugarriak direnak direla ere, izen bat jarri zitzaion delako objektu horri eta izen hark jarraitu du objektua izendatzen.
|
|
|
Gauza bera gertatzen da pertsonen izen propioen kasuan. Norbanakoak izena
|
behar
du bat eta bera izateko: bereizgarri eta identifikagarria izateko.
|
|
|
esanahia eta horrela zeinu bihurtu. Esanahia ematea ez da aukera bat, etengabe eta nahitaez egin
|
behar
dugun lana baizik. Beste kontu bat da zeri eta nola eman esanahi bat edo beste, baina ematea bera ezinbestekoa dugu jendeok.
|
|
|
Beste kontu bat da zeri eta nola eman esanahi bat edo beste, baina ematea bera ezinbestekoa dugu jendeok. Zentzudun mundu batean bizi
|
beharra
dugu, zentzukide den jendearekin: guk eraiki behar dugu zentzukidetza.
|
|
|
Zentzudun mundu batean bizi beharra dugu, zentzukide den jendearekin: guk eraiki
|
behar
dugu zentzukidetza.
|
|
|
Izenaren esanahia izendatzearen ondorioetan topatuko dugu, hau da, adierazlea egitearen eta erabiltzearen ondorioetan. Wittgenstein-en aholkuari jarraiki, erabileraz galdetu
|
beharra
dugu: zer ondorio du, nola, norentzat, zein testuingurutan...
|
|
|
sortu nahi dugu haiek erabiliz, hartara izugarrizko abstrakzio bat dugu bide: esentzia iraunkor eta egonkor bat irudikatzeko, aldaketa guztiak baztertu
|
behar
ditugu. Hortaz,, erreferentziaren gezurra?
|
|
|
Esanahi bat ulertu
|
behar
dugunean adierazle kate batean sartzen gara: adierazle batek aurreko adierazlearen esanahia argitzen digu, amaigabeko kate batean.
|
|
|
Eta, gogoan izan, kodeak indar sozialak dira (Eco, 1977). Horregatik, esanahiaren eta zentzuaren arazoa kodeen eragintza historikora eramana
|
behar
dugu. Eta, ondorioz, esanahiaren auzia botere harremanen argitara ulertu behar dugu:
|
|
|
Horregatik, esanahiaren eta zentzuaren arazoa kodeen eragintza historikora eramana behar dugu. Eta, ondorioz, esanahiaren auzia botere harremanen argitara ulertu
|
behar
dugu: nork erabaki ahal du zein den hitz baten arauzko forma eta arauzko adiera?
|
|
|
nork erabaki ahal du zein den hitz baten arauzko forma eta arauzko adiera? Nork erabaki ahal du zer ulertu
|
behar
dugun hitz bat erabiltzean? (Putnam, 1975).
|
|
|
Laburbilduz, izendatze jarduerak eta pertsona izenak zertan diren ulertzeko (izena eta izena erabiltzea bereizterik badago) erreferentziaren paradigmatik irten
|
behar
dugu. Denotazio zurrunetatik ihes egin behar dugu.
|
|
|
Laburbilduz, izendatze jarduerak eta pertsona izenak zertan diren ulertzeko (izena eta izena erabiltzea bereizterik badago) erreferentziaren paradigmatik irten behar dugu. Denotazio zurrunetatik ihes egin
|
behar
dugu. Esanahiari buruzko bestelako paradigma behar dugu; paradigma horrek kodeak eta, ondare adierazkorrak?
|
|
|
Denotazio zurrunetatik ihes egin behar dugu. Esanahiari buruzko bestelako paradigma
|
behar
dugu; paradigma horrek kodeak eta, ondare adierazkorrak, sortzeari eta erabiltzeari eragiten dioten harremanetan eta baldintzetan jarri behar du esanahia.
|
|
|
Esanahiari buruzko bestelako paradigma behar dugu; paradigma horrek kodeak eta, ondare adierazkorrak? sortzeari eta erabiltzeari eragiten dioten harremanetan eta baldintzetan jarri
|
behar
du esanahia. Izenak balio zeinuak dira, ondare sinbolikoak, inolaz ere materia huts edo izendatze neutroak.
|
|
|
Azkenik, aintzat hartu
|
behar
dugu izena hautatzeko orduan asmo esplizituak eta eragin oharkabeak ari direla jokoan. Izena hautatzea eta ematea ez dira beti egiten asmoz eta jakitez, sarritan, erabakitzeari eragiten dioten indarrak?
|
|
|
Horrenbestez, izena hautatzeko irizpideek bat etorri
|
behar
dute pertsonaren banakotasuna erakundetzearekin: pertsona bat, izen bat.
|
|
|
Hala ere, jendarteko sistemak arau bakar baten inguruan eraikitzen ez direnez, ez dago ekintza logika bakarra eta subjektuek hainbat eta hainbat logika ezberdin kudeatu
|
behar
dituzte. Horrexegatik ezin da inor haren rolekin berdindu, ezta haren norberatasuna gizarteratze prozesuetara murriztu ere.
|
|
|
Horrenbestez, gizarteratzea ez da dagoneneko gizartekideek ordena egonkorra bere egitea jokatzeko eskema kultural batzuen bidez (jarreren bidez, alegia), oraingo honetan gizarteratzea gogoeta erreflexiborako gaitzea da, hau da, interpretaziorako eta kontu ematerako subjektua eskuduntzea. Subjektu edo kide hori ez da aritzen aurretiaz ezarritako kodeak eta ordena ostera berregiten, aitzitik, egoeran egoerako sortu
|
behar
ditu.
|
|
|
Kasu gehienetan, hasierako ustekabe eta harridurari haserrea jarraiki zaio. «Zer dela-eta esan behar digute gure haurrari jarri behar diogun izenak zein izan
|
behar
duen?» «Nor dira gure haurrari zelan deitu behar diogun esateko?» Horrelako galderek izena gurasoen eskubidea dela suposatzen dute, ez dela ohitura bat, ez dela izapide burokratiko hutsa, ez dela gizarteak arautu duen pertsona eratzeko erritu bat... Eskubidea omen da.
|
|
|
badira izan izen androginoak (Araitz, Iraitz, Amaiur, Nagore, Hodei, Amets, Aritza, Maren...), ustez iraingarriak izan daitezkeenak (Aketza, Oinaze...),, hautatu? dituztenek ex novo asmatuak (Malene) edo irizpide eta arau ofizialei jaramon egin gabe hautatu eta erabiliak (esaterako, Ahetze, Euskaltzaindiaren arabera neska izena
|
behar
lukeena, mutil baten izena da).
|
|
|
Berezia izena geroago aldatzea onartzen duten inguruetan ere, lehendabiziko izendatzeak aparteko izaera baitu; izan ere, pertsona jendartean izaten hasteko lehendabiziko erabakia da, norbait izateko bidearen atalasea. Ingurukoek hartu
|
behar
dute erabaki magiko/ sakratu hori; ezin da huts egin. Oraindik ere, arrunta da izenak izendatuaren izaerari nola edo hala eragingo diola sinestea.
|
|
|
pertsonaren jendarteko izaerari kalte egin diezaioketen izenak debekatu egin dituzte, pertsona arteko harremanetan erabiliko den, aurpegimarkak? nolakoa
|
behar
duen arautu egin dute... Egia esan, arau horiek ez dute herri erabilera zedarritzen, baina elkarrekintza publikoak eta ofizialak indar betean arautzen dituzte.
|
|
|
Indibidualizazioak bizi duen jendarte batean ez dago, jainkoaren eskurik?, ez, biologiaren halabeharrik?, ezta gizarte inposiziorik ere, gurean ama aita izatea hautazko kontua da. Subjektuek erabaki
|
behar
dute guraso izango diren ala ez, beraiek planifikatu behar dute enpresa hori (euren kontsumo eta bizi estiloa kudeatzen duten bezalaxe). Haurra gero eta serioago pentsatu behar den proiektua da; ezperen, nork bere erabaki horren ardura osoa izango duelako (ama edo aita dena, berak nahi izan duelako?
|
|
|
Indibidualizazioak bizi duen jendarte batean ez dago, jainkoaren eskurik?, ez, biologiaren halabeharrik?, ezta gizarte inposiziorik ere, gurean ama aita izatea hautazko kontua da. Subjektuek erabaki behar dute guraso izango diren ala ez, beraiek planifikatu
|
behar
dute enpresa hori (euren kontsumo eta bizi estiloa kudeatzen duten bezalaxe). Haurra gero eta serioago pentsatu behar den proiektua da; ezperen, nork bere erabaki horren ardura osoa izango duelako (ama edo aita dena, berak nahi izan duelako?
|
|
|
(horren lekuko izenei buruz argitara ematen diren liburu sorta handia). Naturaltasun praktikoa galtzen ari da joko eremu honetan; izenena ere eremu berezitua eta arroztua bilakatzen ari da eta, hala izanik, pertsonek egoera anbiguoan jardun
|
behar
dute: batetik, erabaki pertsonala hartzera behartuta daude, ez dabil hor lehengo erakundeen irizpide itxirik, baina, bestetik, erakundeek hainbat muga jartzen dute, kasu gehienetan, gainera, jendeak ez du muga horien berririk.
|
|
|
Kapital kontzeptuaren erabilera azaltzeko kontuan hartu
|
behar
dugu Bourdieu k, praktika ororen ekonomia, eraiki nahi zuela.
|
|
|
eraiki nahi zuela. Horrelako ekonomia batek kontuan hartu
|
behar
ditu jendarteko balio mota guztiak, ez soilik balio ekonomikoa. Praktiken logika, bistan da, ez da bakarrik logika ekonomikoa, alderantziz, diskurtso eta ekintza eremu bereiziak atontzen dituzten logika asko ditugu.
|
|
|
Ondare sinbolikoa, hortaz, edozer izan daiteke, betiere eremu batean balioa arautzen duen logikak balio hori ematen badio. Horregatik, ondare sinbolikoaren balioa ezagutzeko eremuaren logika bera ezagutu
|
behar
dugu, jakin behar dugu zeren arabera duen balioa, bestela ez diogu inongo baliorik, aitortuko?. Behar dugu, hitz batean, ondare sinbolikoa sortu duen kulturaren code de chiffrement, hots, ulertze kodea.
|
|
|
Ondare sinbolikoa, hortaz, edozer izan daiteke, betiere eremu batean balioa arautzen duen logikak balio hori ematen badio. Horregatik, ondare sinbolikoaren balioa ezagutzeko eremuaren logika bera ezagutu behar dugu, jakin
|
behar
dugu zeren arabera duen balioa, bestela ez diogu inongo baliorik, aitortuko?. Behar dugu, hitz batean, ondare sinbolikoa sortu duen kulturaren code de chiffrement, hots, ulertze kodea.
|
|
|
Horregatik, ondare sinbolikoaren balioa ezagutzeko eremuaren logika bera ezagutu behar dugu, jakin behar dugu zeren arabera duen balioa, bestela ez diogu inongo baliorik, aitortuko?.
|
Behar
dugu, hitz batean, ondare sinbolikoa sortu duen kulturaren code de chiffrement, hots, ulertze kodea. Kodea pertzepzio kategoria zenbaitzuen multzoa da, zerbaiten balioa ezagutarazten edo agerrarazten diguten kognizio egitura zenbaiten multzoa.
|
|
|
obra bukatu bat egin zuela pentsatzen zukeen. Baina 2006ko liburua idatzi
|
behar
zuela sentitzean, ohartu zen ez dela obra bukaturik, bukatu gabe gelditzen direla beti, ez dietela galdera existentzialei behin betiko erantzun fermurik proposatzen ahal. Beraz, erran daiteke lehen liburua ez daitekeela osoa izaten ahal.
|
|
|
fingere, fikzio bihurtu dena, eta poïen, uvres complètes, poesia bilakatu dena)?, gizonak mundua eta bere burua pentsatu ahal ditzan. Beraz, Poetak erakusterat eman
|
behar
du Gizakia dela pentsatzen eta, beti alferrik, desiratzen duen aberea, bera izaten ez zelarik, edo bestela izaten zelarik; eta Poetak hori lotu behar du Unibertso osoaren ezaugarri kontingentearekin, hura ere izan ez baitzitekeen, edo bestela izan baitzitekeen; Poemak izan behar du giza Espirituaren mentura espiritualaren oihartzun «ospetsua» («glorieux») beti «gezurra» («mensonge») egonen denari buruz («mentura» etimologikoki ulertu behar da:
|
|
|
Beraz, Poetak erakusterat eman behar du Gizakia dela pentsatzen eta, beti alferrik? desiratzen duen aberea, bera izaten ez zelarik, edo bestela izaten zelarik; eta Poetak hori lotu
|
behar
du Unibertso osoaren ezaugarri kontingentearekin, hura ere izan ez baitzitekeen, edo bestela izan baitzitekeen; Poemak izan behar du giza Espirituaren mentura espiritualaren oihartzun «ospetsua» («glorieux») beti «gezurra» («mensonge») egonen denari buruz («mentura» etimologikoki ulertu behar da: zoriak bultzatu gertakaria), berdin kontingentea den Unibertsoan(, Stéphane Mallarmé, Bibliothèque de la Pléiade, 1945, 647 or.). Hori du erraten Poésies bildumaren lehen olerkiak:
|
|
|
Beraz, Poetak erakusterat eman behar du Gizakia dela pentsatzen eta, beti alferrik? desiratzen duen aberea, bera izaten ez zelarik, edo bestela izaten zelarik; eta Poetak hori lotu behar du Unibertso osoaren ezaugarri kontingentearekin, hura ere izan ez baitzitekeen, edo bestela izan baitzitekeen; Poemak izan
|
behar
du giza Espirituaren mentura espiritualaren oihartzun «ospetsua» («glorieux») beti «gezurra» («mensonge») egonen denari buruz («mentura» etimologikoki ulertu behar da: zoriak bultzatu gertakaria), berdin kontingentea den Unibertsoan(, Stéphane Mallarmé, Bibliothèque de la Pléiade, 1945, 647 or.). Hori du erraten Poésies bildumaren lehen olerkiak:
|
|
|
Poetak dadoak birtualki bota behar ditu testuaren sare begietan Zori kosmikoa harrapatzen saiatzeko, eta, hitzetan fikzioz berkreatzean, «hondoratze ehorzlea» («sépulcral naufrage») menderatzeko («A la nue accablante», Poésies, op., 71 or.), hori delarik haraindiko salbazio segurik gabeko heriotza. Bestela errateko, poema guztiek Unibertsoaren kontingentziaren «lekuko» («témoin») izan
|
behar
dute (Poésies, op., 56 or.), «Beraren alegoria den soneto» enblematikoa bezala («Sonnet allégorique de lui même», Poésies, op., 59 or.): «zazpikote» («septuor») izartsua poetikoki ezeztatua da («aboli») giza Espirituaren birtualitate baten seinale soil gisa; testuak, bere buruari itzulia eta hutsean murgiltzen denak, Hartz Handiko ipar izar multzoa irudi mentala baizik ez dela, «Septentrioa» giza hizkuntzatik kanpo existitzen ez dela frogatzen du.
|
|
|
A. Arkotxak irakurtzerat ematen digu munduko errealitatearen islatzea, a priori jatorrizkoa, zintzoa eta leiala, Marko Polorena bezala, Mallarmé k deitzen duen «fikziorat», «literatura zehaztugaberat» («vague littérature») lerratzen dela, antolaketa literario bihurtzen baita(, uvres complètes, Stéphane Mallarmé, op., Septentrio 73 or.)? «pure myth», du idazten Kenneth White-k(, 20 or.), hitzantolaketa birtual eta alferra, bidaiariaren Espirituak bere harriduraren objektua lilura bilakarazten duena, «mirak» hitza adierazten duen bezala, bi erran nahiekin ulertzen badugu (Septentrio, 25 or.)?. Beraz hemen atzematen dugu Mallarmé ren «Joko» nozioa: literaturak eginbehar metalinguistikoa du, gizakiaren funtsezko ahal honen kontu eman
|
behar
baitu: hitzen bidez Unibertso sentigarriaren esentziaz. Zentzuaz?
|
|
|
Poetak dadoak birtualki bota
|
behar
ditu testuaren sare begietan Zori kosmikoa harrapatzen saiatzeko, eta, hitzetan fikzioz berkreatzean, «hondoratze ehorzlea» («sépulcral naufrage») menderatzeko («A la nue accablante», Poésies, op., 71 or.), hori delarik haraindiko salbazio segurik gabeko heriotza. Bestela errateko, poema guztiek Unibertsoaren kontingentziaren «lekuko» («témoin») izan behar dute (Poésies, op., 56 or.), «Beraren alegoria den soneto» enblematikoa bezala («Sonnet allégorique de lui même», Poésies, op., 59 or.):
|
|
|
Bestela erranez, Poetak du mundua agintzen duen zoria menderatu eta erakusterat eman: bere «bakartasun» metafisikoaz oharturik, eta «harkaitzak» eta hondoratzea saihesteko, saiatu
|
behar
du Unibertsoaren menturazko antolaketa hizkuntzaren aierutan berreraikitzen, antolaketa horren sinboloa delarik Hartz Handi deitu izar multzo septentrionaleko «izarren»() itxura arbitrarioa. Hor datza zinezko parioa, erronka, Poetak asmatzen duen «dado botatzea»:
|
|
|
digitalizazio prozesuak edukiak ugarituko dituelako; edukien kontsumoak pertsonalizatzeko joera gailenduko delako, eta, azkenik, soinuari beste elementu batzuk gaineratuko zaizkiolako, datuak eta irudiak, alegia?. Edukien espezializazioa estrategia berria ez bada ere, kontuan izan
|
behar
dugu gaur eguneko bizitza eredua aurrekoak baino azkarragoa, iheskorragoa, dela eta komunikabideak kontsumitzeko gizabanakoak duen denbora estutu egiten dela hainbat eginbehar baititu.
|
|
|
Metamorfosi horrek zuzenean eragiten du irrati kate bakoitzaren proposamenean, hortaz, estrategia bikoitz baina erlazionatu bat garatzea eskatzen du: alde batetik, orain arte bezala enpresak irrati programazio eraginkor bat mantendu
|
behar
du, entzuleria eta publizitatea?, eta, beste alde batetik, web orrialdeekin elkarreragiten duten gizabanakoentzako erakargarriak izan daitezkeen eduki gehigarriak proposatu behar ditu. Estrategia bikoitz horrekin kontsumo forma berri bat irekitzen da, non entzuleriak, irrati proposamen ororen objektibo?
|
|
|
Metamorfosi horrek zuzenean eragiten du irrati kate bakoitzaren proposamenean, hortaz, estrategia bikoitz baina erlazionatu bat garatzea eskatzen du: alde batetik, orain arte bezala enpresak irrati programazio eraginkor bat mantendu behar du, entzuleria eta publizitatea?, eta, beste alde batetik, web orrialdeekin elkarreragiten duten gizabanakoentzako erakargarriak izan daitezkeen eduki gehigarriak proposatu
|
behar
ditu. Estrategia bikoitz horrekin kontsumo forma berri bat irekitzen da, non entzuleriak, irrati proposamen ororen objektibo?
|
|
|
Batzuen ustez [programazioa] irratsaioak planifikatzeko eta denboran ordenatzeko deskribapen mota bat da. Beste batzuen aburuz, aldiz, irratsaioek emisio ziklo konkretu baten barruan joan
|
behar
dute nahitaez eta horrela ez bada ez daukate zentzurik. Azkenik, beste hirugarren batzuen iritziz, programazioa edozein irrati katek daukan diskurtsoaren erreferentziarik garrantzitsuena da (Martí, 2004:
|
|
|
Aipatu bi autoreek esandakoetatik hurrengo laburpena egin daiteke: bat, irrati programazioa katearen objektiboen zentzuzkotasunaren bilaketan era harmonikoan antolatzen den egitura bat da; bi, entzuleria enpresa estrategiaren azken objektiboa izanik programazioak aintzat hartu
|
behar
ditu entzuleen beharrak eta nahiak, eta; hiru, irrati programazioa denbora muga eta barreiatze zikloetan oinarritzen da.
|
|
|
Programazioaren harmoniak eta koherentziak igorlearen objektiboen eta entzuleriaren ezaugarrien arteko logika antolatu
|
behar
dute. Hau da, irrati enpresaren estrategiaren arrakasta honetan datza:
|
|
|
Berrogoi ta hamabi urte baizik ez zituen; eta itxurala, zen baino ere gazteago emaiten zuen. Hurbilenetik ikusten zutenek zakiten bakarrik, artaren
|
beharra
bazuela; baina berak bere buruaz baino gehiago baitzuen ordean bertzeen osasunaz. Eta, erran dena, azkarraren itxura zuen.
|
|
|
Badirudi, beraz, donibandar medikua bazela norbait orduko giro politikoan, baina, kontu bat ez dago guztiz argi nire begietarako. Alegia, aipu horretan irakurri dugun «notre région» delakoa zelan ulertu
|
behar
dugu: Donibane Lohizune eta inguruak diosku, ala, ostera, Ipar Euskal Herri osoari dagokio?
|
|
|
[...] Non da behinere agertu Donibanen baino ederkiago Eskual herriko seme guziek ber gogoz
|
begiratu
behar dugun. Eskualduntasuna??
|
|
|
Ildo beretik edo, urriaren amaieran Goienetxek berak sinatzen du artikulu labur bat EskualdunaOgientzat ongarri erremedio berriez astekarian??, azalduz gariak zer nolako ongarriak eta
|
behar
dituen (Goienetxe, 1892a). Honelaxe hasten du:
|
|
|
1893ko abuztuaren 4an Eskualduna astekariak kritika egin zion, aurreko uztailean Bordeleko La Petite Gironde egunkarian zenbait euskaltzalek argitaraturiko deialdiari41 Antza, Association labourdine izeneko elkarte sortu berriak Uztaritzen antolatu
|
behar
zuen Euskal Jai bat, baina, idazkaritza lana Martin Guilbeau mediku donibandar gorriaren esku gelditu zen, edo behintzat haren etxera rue Sopite, 27ra helbideratu behar ziren izen emateak eta idazlanak (Xarriton, 1984: 284).
|
|
|
(10) Kanpotik
|
behar
dute egin orai chichtu, Halere nahi dute beti gerla pichtu; Gure jaun mera ere dute suspenditu,
|
|
|
Ez diteke bada uste izan behar holako bilkuiak egitearekin, egun bateko bakharrik bilhatu behar dela; egungo denboretan laborariak bethiko indar bat
|
behar
du ardietsi. Ez da aski ez laborarientzat ez eta nausientzat lanean artzea, aziendak bazkatzea eta edertzea; merezi du kampoko nekhazaleak bere lanez eta izerdiaz baliatzea; lur lanetik ohorezki bere bizia eta familiarena atheratzea; bainan ikhusten dugu elgar aditzerik gabe, gauza zuzen horiek ez detzazkela ardiets.
|
|
|
Gizonek ere, nola arthaldeek
|
behar
dituzte beren gisako zakhur fierrak beren buruen eta intresen begiratzeko, entzun gabe otso maltzurren elhe enganagarriak.
|
|
|
Oraino gure Eskual herri maite huntan, esker diogularik handien eta tikien artean den anaiatasun ederrari, elgar aditze eder bat izan dezakeguke gure artean eta hortarat
|
behar
dugu lanean hari gu guzien onetan.
|
|
|
Laborantzan, bertze gauza guzietan bezala mundu huntan, lanak eta entseiuak
|
behar
dute lagundua izan bereziki bi gauzez. Lehenik elgar aditzeaz.
|
|
|
Aita amen ganik, haukiek ongi balin badakite ongi; gaizki ikhusten badute berritz gaizki; askotan gusturik gabe, ez dakitelarik eian hobekiago egin diteken. Guk nahi ginduke laborari haurrek eta bereziki laborantzatik beren bizia atheratu
|
behar
dutenek haur haurretik eta printzipioz eskoletan ikhas balezate laborantza.
|
|
|
Haurrek eskoletan ikhas dezatela izkiribatzen, irakurtzen, frantseses mintzatzen eta beren katichima. Bainan zonbat bertze gauza inutil geroko deusentzat ez dituztenak ez diozkate irakhusten guziek errient egin
|
behar
balute bezala.
|
|
|
Nola behar diren arthatu eta atchiki? Zer tratamendu
|
behar
duten arbolek, nola chertatzen diren. Horiek guziak laborari gehienek ez dakizkiten gauzak dire.
|
|
|
Guk bereziki, Eskualdunek, maithatu
|
behar
dugu gure sor lekhua nihon ez baita hobeagokorik eta ederragokorik. Atchiki gure usaieri, gure garbitasunari eta gure hitzkuntza ederrari.
|
|
|
7) Ezagutza banatu eta hedatu: kanal edo bide formalak eta informalak; langile bakoitzak
|
behar
duen informazioa lortzen du azkar eta bere osotasunean.
|
|
|
Goiko helburuok arrakastaz erdiesteko, nahitaezkoa da liderrek argi jakitea ezagutza aktiboak non dauden eta nondik eskura litezkeen, hots, liderrek ezagutzaren iturrien berri zehatza izan
|
behar
dute eta, jakina, gainerako pertsonak iturri horietarantz zuzen gidatu behar dituzte. Ezagutzaren iturri horiek enpresa barrukoak nahiz kanpokoak izan litezke (ikus 10 taula).
|
|
|
Goiko helburuok arrakastaz erdiesteko, nahitaezkoa da liderrek argi jakitea ezagutza aktiboak non dauden eta nondik eskura litezkeen, hots, liderrek ezagutzaren iturrien berri zehatza izan behar dute eta, jakina, gainerako pertsonak iturri horietarantz zuzen gidatu
|
behar
dituzte. Ezagutzaren iturri horiek enpresa barrukoak nahiz kanpokoak izan litezke (ikus 10 taula).
|
|
|
1 Zeregin arrunten (balio erantsiaren) atala antolatu
|
behar
du unitate zentzuzkoetan, ahalik eta prozesu osoenak biltzen dituzten unitateetan, alegia; eta unitateok baliabidez hornitu behar ditu autogestioa bermatzeko, euren kasara antola daitezen eta funtziona dezaten.
|
|
|
1 Zeregin arrunten (balio erantsiaren) atala antolatu behar du unitate zentzuzkoetan, ahalik eta prozesu osoenak biltzen dituzten unitateetan, alegia; eta unitateok baliabidez hornitu
|
behar
ditu autogestioa bermatzeko, euren kasara antola daitezen eta funtziona dezaten.
|