|
2006
|
|
|
Jaso dugunaren araberako argazkia egiteko, unibertsitate mailako egitasmo bakoitzaren ezaugarri
|
batzuk
gogoratzen hasiko gara:
|
|
|
Diskurtso Teoriak, Diskurtso Teoriak eta Hizkuntzaren Didaktika, Hizkuntzaren Eskurapena: Ahozkoa eta Idatzizkoa, Irakaskuntza Eleanitza, Euskal Herriko Egoera Soziolinguistikoa, Hizkuntzen Didaktikarako Metodologia eta Lanabesak, eta Testu Generoen Karakterizazioa izeneko beste zazpi irakasgai, hauek ere derrigorrezkoak. c) Hizkuntzen Kudeaketan Aditu titulazioan, lizentziatura mailakoa izan gabe, zenbait kreditu bete daitezke, derrigorrezkoak
|
batzuk
eta hautazkoak beste batzuk.
|
|
|
Diskurtso Teoriak, Diskurtso Teoriak eta Hizkuntzaren Didaktika, Hizkuntzaren Eskurapena: Ahozkoa eta Idatzizkoa, Irakaskuntza Eleanitza, Euskal Herriko Egoera Soziolinguistikoa, Hizkuntzen Didaktikarako Metodologia eta Lanabesak, eta Testu Generoen Karakterizazioa izeneko beste zazpi irakasgai, hauek ere derrigorrezkoak. c) Hizkuntzen Kudeaketan Aditu titulazioan, lizentziatura mailakoa izan gabe, zenbait kreditu bete daitezke, derrigorrezkoak batzuk eta hautazkoak beste
|
batzuk
.
|
|
|
a) Masterra, lizentziatura osteko mailan: Soziolinguistikarekiko irakasgai hautazkoa dago. b) Lizentziatura mailan, berriz, derrigorrezko irakasgai
|
batzuk
daude.
|
|
|
• Udako Euskal Unibertsitatean (UEU), berez unibertsitate mailako titulaziorik ez da ematen, baina bai zenbait kreditu osagarri lortzeko gorago aipatutako unibertsitateetako titulazioetako baliagarriak diren ikastaroak, unibertsitate mailakoak kontsideratzen direlako, baita soziolinguistikarekin lotzen direnak ere. Duen antolaketa malguarengatik, urtero (edo ia urtero) irakaskuntza mota ezberdinak eskain ditzakete, edo ikastaroen aztergaiak aldatu; zenbait ikastaro beste erakunde
|
batzuekin
batera elkarlanean eskaintzen dituzte, gizartean sumatzen diren premiazko beharrei erantzun nahian. Horrela, gaur egun (2006an), 26 sailen artean, Soziolinguistika eta Glotodidaktika izenekoak ere badaude.
|
|
|
3) Derrigorrezko bigarren hezkuntzan ere saio
|
batzuk
egin dira, eta gehiago egiteko aukerak ere ba omen dira, oraindik gehienbat soziolinguistika eta katalanaren soziolinguistika materialak argitaratzea izan bada ere lortu dutena.
|
|
|
Euskal eta kataluniar testuinguruetan ematen direnen artean, badaude: a) antzekotasun
|
batzuk
, adibidez, inplikatuta daudelako soziolinguistika arloarekin: unibertsitate publikoak eta pribatuak, 1 eta 2 mailako titulazioak, bai derrigorrezko eta baita hautazko irakasgaien bitartez, eta abar. b) Baita ezberdintasun batzuk ere:
|
|
|
a) antzekotasun batzuk, adibidez, inplikatuta daudelako soziolinguistika arloarekin: unibertsitate publikoak eta pribatuak, 1 eta 2 mailako titulazioak, bai derrigorrezko eta baita hautazko irakasgaien bitartez, eta abar. b) Baita ezberdintasun
|
batzuk
ere: unibertsitateko irakaskuntza arruntaz gain, euskal testuinguruan irakaskuntza berezia ere badagoelako (agian, euskal testuinguruan egoera extraordinarioagoan edo anormalagoan gaudelako, soziolinguistikoki, kataluniar testuinguruan daudena baino).
|
|
|
Lizentziatu titulua lortzeko egin behar diren beste irakasgai
|
batzuekin
konparatzen badugu behintzat.
|
|
|
Eremu honetako irakaskuntza, indarrean dauden Ikasketa Planen arabera, ondoko ikasketetan zehar banatzen da: behean zehazten diren Titulazio
|
batzuetako
Bigarren Zikloan (Lizentziaturako 3° edo 4° ikasturtean), Hirugarren Zikloan (Doktorego Programetan alegia) eta Graduosteko Ikastaroetan (Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketen Masterra, rako aurreikusita). Lizentziaturaren egungo ikasketetan irakasgaia hautazkoa da, Doktorego Programetan, batetik Hizkuntzalaritzakoan eta bestetik Hizkuntzalaritza Aplikatukoan, irakasten diren ikastaroak (3na kreditu Doktorego Pro� grama bietan) oinarrizkoak izan arren.
|
|
|
Lizentziaturaren egungo ikasketetan irakasgaia hautazkoa da, Doktorego Programetan, batetik Hizkuntzalaritzakoan eta bestetik Hizkuntzalaritza Aplikatukoan, irakasten diren ikastaroak (3na kreditu Doktorego Pro� grama bietan) oinarrizkoak izan arren. Gure ustez, iker adar honen agerpena oso txikia da, eta baita ezegonkorra ere, ez da-eta berez derrigorrezko irakasgaia eta esleitzen zaizkion kredituak (6 kreditu) oso gutxi dira-eta, Filologietan eta Itzulpengintza eta Interpretaritzan Lizentziatu titulua lortzeko egin behar diren beste irakasgai
|
batzuekin
konparatzen badugu behintzat.
|
|
|
Komunikazioaren Etnografia. Beste eredu soziolinguistiko
|
batzuk
.
|
|
|
Mailegu Lexikoak. Hizkuntza Ukipenaren ondoriozko beste Fenomeno Linguistiko
|
batzuk
. Kode Trukaketa eta Kode Aldaketa.
|
|
|
Baina zertarako erabil daiteke horrela bildutako informazioa?
|
Batzuen
esanetan hizkuntz politikarako funtsezkoa da. Informazio zuzena eta zehatza izatea, denok dakigunez, erabakiak hartzeko ezinbestekoa baita.
|
|
|
Pertsona asko ez badira ere, gure ustez, estatistikoki talde esanguratsua izan daiteke, adibidez ez litzateke horren arraroa hiztun batek ondo hitz egin eta nekez ulertzen duela erantzutea; tankera horretako erantzunak sailkaezinak dira emandako tipologian. Are gehiago, populazio osoko neurketa izanik erantzun
|
batzuk
beste batzuk baino probableagoak dira eta hori probabilitate legeen arabera jakingarria da. Aldez aurretiko probabilitateen azterketa bat eginez probabilitate handiagokoa da iaeuskaldunen kategoria erdaldunena baino.
|
|
|
Pertsona asko ez badira ere, gure ustez, estatistikoki talde esanguratsua izan daiteke, adibidez ez litzateke horren arraroa hiztun batek ondo hitz egin eta nekez ulertzen duela erantzutea; tankera horretako erantzunak sailkaezinak dira emandako tipologian. Are gehiago, populazio osoko neurketa izanik erantzun batzuk beste
|
batzuk
baino probableagoak dira eta hori probabilitate legeen arabera jakingarria da. Aldez aurretiko probabilitateen azterketa bat eginez probabilitate handiagokoa da iaeuskaldunen kategoria erdaldunena baino.
|
|
|
Aipatutako hau aztertzen dugun prozesuaren beste ezaugarri bat baino ez bada ere, gure ustez oso kontutan hartu beharrekoa da. Hala ere lan honetarako adinari lotutako beste alderdi
|
batzuk
gehiago interesatzen zaizkigu.
|
|
|
Ikerkuntzari dagokionez, lehen eta behin ikasleek egindako lanak aipatu gura nituzke: bai Soziologia Sailean bai Euskal Filologian ikasketaamaierako tesina lanak egiteko aukera dago eta ikasle
|
batzuek
soziolinguistikaren inguruko gaiak hartu dituzte horretarako. Ixiar Basterretxea (Etxebarria 2000, adibidez), Rosa Miren Pagola, eta Itziar Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira urteetan zehar.
|
|
|
Ixiar Basterretxea (Etxebarria 2000, adibidez), Rosa Miren Pagola, eta Itziar Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira urteetan zehar. Azken urteetan beste ikerketa
|
batzuetan
, nahiz eta soziolinguistikari buruz propio egindako lanak ez izan, aldagai sozialak kontuan izan dituzte azter eremua mugatzeko orduan (esate baterako, Iribar eta Turrez 2001).
|
|
|
Ikerketa ildoak soziolinguistikaren gai
|
batzuk
biltzen ditu (azken bost urteko lanak baino ez dira aipatuko):
|
|
|
Euskal Filologian ikasketa amaierako tesina lanak egiteko aukera dago eta ikasle
|
batzuek
soziolinguistikaren inguruko gaiak hartu dituzte horretarako. Ixiar
|
|
|
Ondoren, hizkuntzen arteko harreman baketsuak edo bortitzak jorratuko dira testuingu geopolitiko batzuetan non bi hizkuntzek idar harreman bat daukaten arrazoi politiko administratibo ala sozio-ekonomikoengatik. Kasu horietan, hizkuntza
|
batzuk
gutxituak, eskualdekoak ala lekukoak bezala izendatuak dira, hizkuntza nagusia nazionaltzat ala ofizialtzat jotzen den bitartean. Horrek, hizkuntza politikak jorratzera garamatza, jakinik ez dutela nahi ta nahi ez ekintza publiko ofizial baten itxura hartzen baizik eta elkarteen zein gizabanakoen esku hartzeei lekua uzten diela.
|
|
|
Zentzu horretan, hizkuntza planifikazioa, aukera, begiramen eta ikuspegi
|
batzuen
gauzapena eta instituzionalizazioa da. mitologia milikari bat alegia, zeinek B hizkuntzari A hizkuntzari onartzen ez dizkion kalitateak ematen dizkion. Hizkuntza menderatuaren idealizazio horrek, bitxiki, hizkuntza zapalduaren lekua indartzen du.
|
|
|
Beste ikerlari
|
batzuek
, suizoak batik bat, hizkuntzen arteko harreman baketsuak aztertu dituzte, kalko, hartze, interferentzia, aldizkatzea ala lankidetza gertaerak agerian utziz. Fenomeno mikrosoziolinguistikoak hobesten dituzte, adibidez hizkuntza harremanak aztertuz.
|
|
|
Beste soziolinguista
|
batzuek
aldiz nahasketa gertaerak aztertu dituzte, batez ere kreoloen kasuan. Kreoloak, kolonizazioak sorturiko hizkuntza sistema autonomo bat adierazten du eta, frantziari dagokionez, kolonoek erabiltzen zuten frantsesa komunitate baten ama hizkuntza bilakatu da, batzuetan hizkuntza ofizialak baino askoz gehiago erabilia dena, besteak beste, eguneroko bizian.
|
|
|
Hizkuntza politika konzeptua hizkuntza planifikazio nozioari loturik dago, gertaera bereko bi aldeak baitira. Zentzu horretan, hizkuntza planifikazioa, aukera, begiramen eta ikuspegi
|
batzuen
gauzapena eta instituzionalizazioa da. Garmadi k honako zehaztapena ematen du:
|
|
|
Hizkuntzen arteko desoreka adierazteko Marcellesi k glottopolitika konzeptua erabiltzen du zeren, bere aburuz, hizkuntza eta elearen arteko ihardokitzea indargabetzen du. Gizarte batek, konzienteki ala ez, hizkuntzaren gainen duen ekintza ulertzeko dituen teoria ezberdinak adierazten ditu, izan dadila gizarteak frantsesa eta hizkuntza gutxituaren estatusak zehazten dituelarik, elearen erabilera
|
batzuk
zigortzen dituelarik ala eskolak ekoizpen batzuk aztertzen dituenean. Hala ere, glottopolitika, zabalegia da, mota guztietako gertaerak biltzen baititu.
|
|
|
Hizkuntzen arteko desoreka adierazteko Marcellesi k glottopolitika konzeptua erabiltzen du zeren, bere aburuz, hizkuntza eta elearen arteko ihardokitzea indargabetzen du. Gizarte batek, konzienteki ala ez, hizkuntzaren gainen duen ekintza ulertzeko dituen teoria ezberdinak adierazten ditu, izan dadila gizarteak frantsesa eta hizkuntza gutxituaren estatusak zehazten dituelarik, elearen erabilera batzuk zigortzen dituelarik ala eskolak ekoizpen
|
batzuk
aztertzen dituenean. Hala ere, glottopolitika, zabalegia da, mota guztietako gertaerak biltzen baititu.
|
|
|
Aniztasuna da nagusi, are eta gehiago jakitean soziolinguistika albaon dauzkan beste jakingai
|
batzuei
loturik dagoela (soziologia, historia, psikologia, linguistika), problematika eta gai berriak sortuz baita ere ikerketak bultzatuz. Labov ek zehazten dituen aztergaiez gain, soziolinguistika garaikidea, hizkuntza komunitatera, komunitateen arteko harremasoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 141 netara ala nortasun bera duten giza taldeetara interesatzen da.
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina dutelako ematen dute izena irakasgai horretan.
|
Batzuk
Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai. Ikaslea nahi duenean hasten da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar guztiak egiteko:
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina dutelako ematen dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira baina beste
|
batzuk
Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai. Ikaslea nahi duenean hasten da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar guztiak egiteko:
|
|
|
Hasieran sarrera gai
|
batzuk
lantzen dira, ikasleek ez baitute jakiten gauza handirik ez Euskal Herriaz ez euskal hizkuntza edota kulturaz.
|
|
2007
|
|
|
Ez dago euskararen etorkizuna bermatzerik tarteko belaunaldia bermatuta ez badaukagu. Tarteko belaunaldi hori da(
|
batzuek
, lotsagabeki nire ustez, galdutzat eman duten belaunaldi hori) euskararen transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna: ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena.
|
|
|
Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula esateko. Honekin ez dugu inondik inora esan nahi bestelako arlo
|
batzuk
ez direla garrantzitsuak edo eta estrategikoak. Baina, bestelako arlo batzuk (eskola, unibertsitatea...) ondo barneratuta dauden inpresioa izaten dugu sarri, eta ez, aldiz, HEAren arlo hau.
|
|
|
Honekin ez dugu inondik inora esan nahi bestelako arlo batzuk ez direla garrantzitsuak edo eta estrategikoak. Baina, bestelako arlo
|
batzuk
(eskola, unibertsitatea...) ondo barneratuta dauden inpresioa izaten dugu sarri, eta ez, aldiz, HEAren arlo hau. HEAren estrategikotasuna behin eta berriz azpimarratu beharreko gaia da, duda barik.
|
|
|
Aldiz, esan dezakegu, 2007ko udaberri honetan, arazo hauetako
|
batzuk
leuntzen hasi garela, eta gauzak hobeto doazela.
|
|
|
Nora joan nahi duen eta nondik joan nahi duen inoiz baino argiago dauka, eta gainera, inoiz baino profesionalagoak gara mundu honetan ari garenok. Asko kostata lortu ditugu nolabaiteko baldintza minimoak profesionaltasunera salto egiteko, eta horrek arrisku
|
batzuk
ekar baditzake ere, duda barik, hainbat abantaila dakartza: honetara dedikatu ahal izateak honetan indar gehiago jartzea dakar azken finean.
|
|
|
Duda barik, aipatzekoa da administrazio
|
batzuekiko
harremanetan, konkretuki EAEri dagokionean, eman den eraldaketa, elkarlanean aritzeko eta elkar laguntzeko prestutasuna. Horrek lagundu egin digu, eta lagundu digu denean, sektoreko batasunean bertan ere lagundu digu-eta; eta hori, zintzoki aipatu beharreko zerbait da.
|
|
|
Horrek lagundu egin digu, eta lagundu digu denean, sektoreko batasunean bertan ere lagundu digu-eta; eta hori, zintzoki aipatu beharreko zerbait da. Beste
|
batzuek
ez dute inolako pausorik eman, baina eman dutenen lana aipatu beharrekoa da.
|
|
|
Herri mugimendua delako. Mugimendua koordinaturik dago eta koordinakunde hau batzorde
|
batzuen bidez
lortzen da. Hala ere, erabili dira beste izen batzuk.
|
|
|
Mugimendua koordinaturik dago eta koordinakunde hau batzorde batzuen bidez lortzen da. Hala ere, erabili dira beste izen
|
batzuk
. Gipuzkoa eta Nafarroan haren eraginez Gau Eskolak, Bizkaian Alfabetatze Kanpainak, Alfabetatze Euskalduntze Kanpainak... Orain arte beste batzuk entzuten dira; Euskal Eskolak, Euskaltegiak.
|
|
|
Hala ere, erabili dira beste izen batzuk. Gipuzkoa eta Nafarroan haren eraginez Gau Eskolak, Bizkaian Alfabetatze Kanpainak, Alfabetatze Euskalduntze Kanpainak... Orain arte beste
|
batzuk
entzuten dira; Euskal Eskolak, Euskaltegiak.
|
|
|
Beraz, argi dago oraindik ere lan handia dugula egiteko, euskarak aurrera egingo badu ezinbestekoa da urratsak ematea erabileran. Ikasle heldu batek euskara ikasten egiten duen esfortzua oso handia da, gero erabilera ezagatik ikasi duen hori galtzen badu, eta handik eta urte
|
batzuetara
euskaltegira hurbildu behar badu.
|
|
|
Beraz, argi dago oraindik ere lan handia dugula egiteko, euskarak aurrera egingo badu ezinbestekoa da urratsak ematea erabileran. Ikasle heldu batek euskara ikasten egiten duen esfortzua oso handia da, gero erabilera ezagatik ikasi duen hori galtzen badu, eta handik eta urte
|
batzuetara
euskaltegira hurbildu behar badu.
|
|
|
Behin euskaltegi batean lanean hasita, ibilbide profesionala bertan garatzeko bideak jarri behar dira. Horretarako lan baldintzak hobetu behar direla oso argi dago, baina horrekin batera formazioan, irakaskuntzako materialetan, baliabide teknologikoetan eta beste arlo
|
batzuetan
asko inbertitu behar da. Azken finean, giza baliabideen asebetetasuna gora egiten duen neurrian lortuko dugu behin behinekotasunetik behin betikora pasatzera.
|
|
|
2003az geroztik, helduen alfabetatze eta euskalduntzerako ikastetxeez ari garelarik, euskaltegiak ez ezik, euskaltegiak eta autoikaskuntzarako zentroak aipatu behar dira. Azken hauek, euskaltegi izan gabe, beste hizkuntza
|
batzuk
irakasteaz gain, autoikaskuntzarako sistema bitartez euskara ere irakasten duten zentroak dira.
|
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzea talde irakaskuntzan soilik oinarrituta antolatu eta burutu da (euskaltegien jarduera esparruan) 2003ra bitartean. Urte horretan, autoikaskuntzarako zentroak homologatzeaz gain, zenbait euskaltegi ere, ikasle jakin
|
batzuei
, zerbitzu bera eskaintzen
|
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzea taldeirakaskuntzan soilik oinarrituta antolatu eta burutu da (euskaltegien jarduera esparruan) 2003ra bitartean. Urte horretan, autoikaskuntzarako zentroak homologatzeaz gain, zenbait euskaltegi ere, ikasle jakin
|
batzuei
, zerbitzu bera eskaintzen hasten dira. Ikasedo irakas sistema hau ugalduz doa, 2005 ikasturtean jarduera osoaren% 9 inguru izan delarik. hasten dira.
|
|
|
2.000 inguru dira, beraz, Euskal Herritik at jaiotakoak. Euskal Herrian jaiotako ikasle kopuru horren datu
|
batzuk
(adina eta hezkuntza eredua) emango ditugu jarraian:
|
|
|
2.000 inguru dira, beraz, Euskal Herritik at jaiotakoak. Euskal Herrian jaiotako ikaslekopuru horren datu
|
batzuk
(adina eta hezkuntza eredua) emango ditugu jarraian.
|
|
|
Ikasle kopuruaren bilakaerak, ordea, beste modu
|
batzuk
bururatzera behartu izan gaitu. Esaterako, eskualdeetako kasuan taldeak osatzeko zailtasunak gero eta handiagoak dira.
|
|
|
Instituzioetatik garatzen den euskara politikak ez du euskara kalifikatzen eta prestijiatzen. Horrek ez du tentsionamendurik eragiten, eta goian aipatu moduan, hizkuntza ikasi nahi duenak (betiere ikasle gehienei buruz ari gara) motibazio pertsonal sakon
|
batzuei
kasu eginez egiten du.
|
|
|
Instituzioetatik garatzen den euskara politikak ez du euskara kalifikatzen eta prestijiatzen. Horrek ez du tentsionamendurik eragiten, eta goian aipatu moduan, hizkuntza ikasi nahi duenak (betiere ikasle gehienei buruz ari gara) motibazio pertsonal sakon
|
batzuei
kasu eginez egiten du.
|
|
|
Euskaraz aritzen ote dira? Bada ikasten eta erabiltzen duenik, bere laneko hizkuntza duena, lagunekin eta etxekoekin euskaraz mintzatzen dena, bada, euskaltegitik landa hitz egin ez eta urte
|
batzuen buruan
berriz etortzen dena gogoratzera, ingurune arras erdaldunean bizi delako, euskaldun gutxi dagoelako edota euskaldunak izanik ere identifikatzerik ez dugulako; norberaren izaera dela eta, lotsatia delako, prozesua erdizka uzten duenik ere bada,...
|
|
|
Lehenik, herri ekimenaz ari gara oroz gainetik. Alabaina, orain arte esperientzia puntual eta isolatu
|
batzuk
kenduta, elkarteak dira helduei euskarazko kurtsoak proposatzen dizkieten bakarrak. Salbuespen gisa aipa daitezke GRETA formakuntza organismoak eta Baionako komertzio Ganbarako hizkuntzen irakaskuntza zentroak (CEL) noizbait emandako ikastaro batzuk edota Departamenduko administrazioak bere langileentzat antolaturiko barne formakuntzak.
|
|
|
Alabaina, orain arte esperientzia puntual eta isolatu batzuk kenduta, elkarteak dira helduei euskarazko kurtsoak proposatzen dizkieten bakarrak. Salbuespen gisa aipa daitezke GRETA formakuntza organismoak eta Baionako komertzio Ganbarako hizkuntzen irakaskuntza zentroak (CEL) noizbait emandako ikastaro
|
batzuk
edota Departamenduko administrazioak bere langileentzat antolaturiko barne formakuntzak. Bigarrenik, AEKaz ari gara nagusiki, Iparraldean ikasturtean emandako ikasle orduen% 95 AEK k emaiten baititu.
|
|
|
500 ikasle 24 herritan banaturik eta 50 bat irakasle bildu ziren AEKn. Talde bakar
|
batzuk
baizik ez ziren federaziotik kanpo gelditu. Horietarik bakar batek irauten du gaur egun, Angeluko ikasleak elkartea hain zuzen.
|
|
|
Gau eskoletako lana ezagutu eta laguntzeko prest agertu ziren lehen instituzioak Herriko Etxe
|
batzuk
izan ziren, AEKri bere liberatuen sarea hedatzeko parada emanez. Ondoko urteetan Euskal Herri 2010 deituriko gogoetatik ateratako Lurralde Antolaketa Eskeman hizkuntza kapitulua idatzi zen, helduei euskalduntze alfabetatze alorra sustatzeko helburua barne.
|
|
|
500 ikasle 24 herritan banaturik eta 50 bat irakasle bildu ziren AEKn. Talde bakar
|
batzuk
baizik ez ziren federaziotik kanpo gelditu. Horietarik bakar batek irauten du gaur egun, Angeluko ikasleak elkartea hain zuzen.
|
|
|
Lehen erran bezala, euskara ikasten duten heldu gehienek AEKrekin ikasten dute. Halere, beste egitura
|
batzuek
kurtsoak eskaintzen dituzte, hala nola, Angeluko Ikasleak Angelun edo Maite dugulako Miarritzen. Aipamen bat egin behar da ere Angeluko ikastolako esperientziari buruz.
|
|
|
Horrez gain AEK k harreman jarraikiak atxiki eta elkarlan iraunkorra eramaten du Euskal Herritik kanpoko herri
|
batzuetan
euskara klaseak ematen dituzten elkarteekin, hala nola, Sustraiak Erroak Parisen, Lagun eta Maita Pauen, Bordaleko Euskal Etxea eta Toulouseko ikasleekin. Orotara urtez urte, 120/ 150 ikasle biltzen dira zentro horietan.
|
|
|
Gehienetan lantegi bateko ikasleak dira edota lanbide berdina duten pertsonak. Lehenago ere hainbat esperientzia
|
batzuk
izan baziren ere, arlo hori iraunkortu da azken urte hauetan, euskararen presentzia jendarteko zenbait alorretan hedatu arau. Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak Herriko Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen hasi da herri administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen.
|
|
|
Nozio
|
batzuk
ikasi nahi ditut
|
|
|
Nahi nuke nire lana euskaraz burutu eskolan euskara ikasten duten nire haurrak lagundu nahi ditut euskara lehen hizkuntza bezala transmititu nahi diet nire haurrei esaldi sinple
|
batzuk
ulertu nahi ditut euskarari esker lan bat atzeman nahi dut
|
|
|
HEA alorrari doakionez berdin gertatzen da. Datu zehatzik ez, baizik eta ebaluaketa
|
batzuk
. 1980tik goiti urtez urteko ikasle kopuruak kontuan hartuz, erran daiteke Iparraldean, gutxi gora behera, 12.000/ 15.000 jendek euskarazko kurtsoak segitu dituztela.
|
|
|
Emaitzak direla eta, 2001eko inkesta soziolinguistikoak pista
|
batzuk
ematen dizkigu. Hala nola inkestaren momentuan jendearen hizkuntzen ezagupena, bere lehen hizkuntzarekin parekatzen da.
|
|
|
HEA alorrari doakionez berdin gertatzen da. Datu zehatzik ez, baizik eta ebaluaketa
|
batzuk
. 1980tik goiti urtez urteko ikasle kopuruak kontuan hartuz, erran daiteke Iparraldean, gutxi gora behera, 12.000/ 15.000 jendek euskarazko kurtsoak segitu dituztela.
|
|
|
Motibazioaren alorreko aldagaien eta lorpen emaitzen arteko erlazio hori ez da beti era sendoan bistaratu. Azterlan
|
batzuetan
ez da ageri, eta, ageri denean, ez dira izan lorpen emaitzei eragiten dieten aldagai askerik behinenak. • Aurrekoaren haritik, motibazioaren alorreko aldagaiaren eta lorpen emaitzen arteko erlazioa bistaratu denean, motibazioaren intentsitatea eta motibazioaren noranzko integratiboa dira lorpen emaitzekin lotura erakutsi duten aldagaiak.
|
|
|
Hasiak dira, bada, euskalduntzearen esparruan bete betean lekututako lehenengo doktore tesiak argitaratzen. Eta badatoz beste
|
batzuk
: euskalduntze prozesuan eragiten duten faktoreei buruz, esaterako, (Otegi, abian) edo irakasleen prestaketaren alorrean partaidetza pasiboak dituen ondorioen azterketa Internet bidezko euskarri telematikoetan (Murua, abian).
|
|
|
Ikertzailetako askok, gainera, lotura zuzen zuzena dute euskalduntze alfabetatzearekin, eskolak ematen baitituzte euskaltegietan. Beste
|
batzuk
euskara irakasle ohiak dira.
|
|
|
Euskalduntze alfabetatzeak baditu ezaugarriak bere bereak, beste hizkuntz ikas prozesuekin alderatuta, jite propioa ematen diotenak1 Esan gabe doa: azterlan bilduma sendo batek, ikerketa lerro sendo
|
batzuek
, erabaki asko hartzen lagunduko ligukete. Baina, ikerketen alorra ahulune dugu oraindik, apurka apurka indarra hartzen ari bada ere, gero ikusiko dugunez.
|
|
|
Euskalduntzealfabetatzeak baditu ezaugarriak bere bereak, beste hizkuntz ikasprozesuekin alderatuta, jite propioa ematen diotenak. Esan gabe doa: azterlan bilduma sendo batek, ikerketa lerro sendo
|
batzuek
, erabaki asko hartzen lagunduko ligukete. Baina, ikerketen alorra ahulune dugu oraindik, apurka apurka indarra hartzen ari bada ere, gero ikusiko dugunez.
|
|
|
Lan hori egiteko arrazoia argia izan da. Euskalduntze alfabetatzean urte
|
batzuk
daramatzagun irakasleak izaki, egunerokotasunean topatzen dugun errealitateak kezkatu egiten gaitu. Ikasgeletatik ikasle asko pasatzen dira, helburu, izaera, kezka, gaitasun, soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain eta sentsibilitate ezberdinekin.
|
|
|
Horregatik, irakasleok ondotxo dakigu urtero urtero" milagroak" gertatzen direla. Guk ontzat emango genituzkeen askok ez dute gainditzen, edo krudelagoa dena, euren lana euskaraz ederto beteko luketen askok ez dute gainditzen, eta urtean zehar gaitasun eskasa erakutsi duten beste
|
batzuek
, ordea, gainditu egiten dute. Estrategia ezberdinak erabiliz, azterketak egiten egundoko trebezia lortzen dute eta, gure harridurarako bada ere, gainditu egiten dute.
|
|
|
Horregatik, irakasleok ondotxo dakigu urterourtero" milagroak" gertatzen direla. Guk ontzat emango genituzkeen askok ez dute gainditzen, edo krudelagoa dena, euren lana euskaraz ederto beteko luketen askok ez dute gainditzen, eta urtean zehar gaitasun eskasa erakutsi duten beste
|
batzuek
, ordea, gainditu egiten dute. Estrategia ezberdinak erabiliz, azterketak egiten egundoko trebezia lortzen dute eta, gure harridurarako bada ere, gainditu egiten dute.
|
|
|
Ikastaroak plangintzetan txertatu behar dira. Plangintza bakoitzean, diagnostikoa egitean gabezi
|
batzuk
antzemango dira. Batzuk hizkuntz paisaiarekin lotutakoak izango dira, beste batzuek araudiaren egokitzapena eskatuko dute, eta beste batzuek subjektu bakoitzaren hizkuntz gaitasun mailarekin zerikusia izango dute.
|
|
|
Plangintza bakoitzean, diagnostikoa egitean gabezi batzuk antzemango dira.
|
Batzuk
hizkuntz paisaiarekin lotutakoak izango dira, beste batzuek araudiaren egokitzapena eskatuko dute, eta beste batzuek subjektu bakoitzaren hizkuntz gaitasun mailarekin zerikusia izango dute. Langile, guraso edota dendari bakoitzak lortu beharreko gutxieneko maila kontuan hartuta, bete behar dituen funtzioen araberako programazioa burutu litzateke.
|
|
|
Plangintza bakoitzean, diagnostikoa egitean gabezi batzuk antzemango dira. Batzuk hizkuntz paisaiarekin lotutakoak izango dira, beste
|
batzuek
araudiaren egokitzapena eskatuko dute, eta beste batzuek subjektu bakoitzaren hizkuntz gaitasun mailarekin zerikusia izango dute. Langile, guraso edota dendari bakoitzak lortu beharreko gutxieneko maila kontuan hartuta, bete behar dituen funtzioen araberako programazioa burutu litzateke.
|
|
|
Plangintza bakoitzean, diagnostikoa egitean gabezi batzuk antzemango dira. Batzuk hizkuntz paisaiarekin lotutakoak izango dira, beste batzuek araudiaren egokitzapena eskatuko dute, eta beste
|
batzuek
subjektu bakoitzaren hizkuntz gaitasun mailarekin zerikusia izango dute. Langile, guraso edota dendari bakoitzak lortu beharreko gutxieneko maila kontuan hartuta, bete behar dituen funtzioen araberako programazioa burutu litzateke.
|
|
|
Hizkuntzaren ikaskuntza naturalagoa proposatzen dute, elkarreragina bilatuz eta egoera errealetan erabiltzera bideratuz. Kurrikulu berria eta Europako Erreferentzi markoa dira hauetako
|
batzuk
.
|
|
|
HABEren HEOKek arlo ezberdinetan eragin nahi du: " euskaltegien autonomian, zentro nahiz irakasleen programazioetan, ikasleen partaidetzan, mailaketan, metodologian, ebaluazioan..." Esan dezakegu, aplikazioan asmatuz gero, orain arteko egoerari iraulketa sakona emateko gutxieneko irizpide
|
batzuk
ematen zaizkigula, orain arteko euskalduntze alfabetatzearen eragina handitzeko eta bere eragin esparrua zabaltzeko. Baina horretarako, derrigorrean ebaluazio sistema egokitu litzateke.
|
|
|
Ekintzetan oinarritzen da, ikaslea gizarte eragiletzat hartzen baita. Ingurune eta jarduera jakinetan zeregin (ataza)
|
batzuk
bete behar baititu. Baina bere eragile izate horretan elementu askok hartzen dute parte, denak ere elkarri lotuta:
|
|
|
Hizkuntzaren erabiltzaileak, gizarte eragilea, gaitasun orokor eta komunikazio gaitasunak biltzen ditu bere baitan. Egin beharreko atazak egiteko bere hizkuntz jarduerak testuinguru batean gertatzen dira gai edo arlo
|
batzuen inguruko
testuak (ahozkoak zein idatzizkoak) ekoiztuz. Horretarako estrategia batzuk erabili behar dira.
|
|
|
Egin beharreko atazak egiteko bere hizkuntz jarduerak testuinguru batean gertatzen dira gai edo arlo batzuen inguruko testuak (ahozkoak zein idatzizkoak) ekoiztuz. Horretarako estrategia
|
batzuk
erabili behar dira.
|
|
|
EEMBk kalifikazio partzialen deskribapena bultzatuko du, trebetasun
|
batzuek
besteek baino garrantzi handiagoa izango dutenerako. Bai Euskarariren" Zerbitzua euskaraz" ziurtagirian, adibidez, langile batzuek ahozko elkarreragina, irakurmena eta idazmena baino askoz gehiago landu dute.
|
|
|
EEMBk kalifikazio partzialen deskribapena bultzatuko du, trebetasun batzuek besteek baino garrantzi handiagoa izango dutenerako. Bai Euskarariren" Zerbitzua euskaraz" ziurtagirian, adibidez, langile
|
batzuek
ahozko elkarreragina, irakurmena eta idazmena baino askoz gehiago landu dute.
|
|
|
EEMBk, hala ere, berebiziko garrantzia ematen dio ikaslearen autoebaluazioari. Zentzu horretan, auto ebaluaziorako deskribatzaile
|
batzuk
proposatzen ditu. Hauen bitartez ikaslea bere egoeraz jabetuko da eta, aldi berean, bere ikas prozesuaren inguruko kontzientzia hartuko du.
|
|
|
Taldetxoak sortzen dira (hirukoteak, laukoteak, boskoteak), zaletasunak, adinak, bizi esperientziak,... kontuan hartuz. Talde horietan ezaugarri ezberdinetako jendea elkartzen da(
|
batzuek
ohiko euskarazko harremanak dituzte eta beste batzuek ez) eta konpromiso bakarra eskatzen zaie: astean behin gutxieneko denbora batez elkartzea.
|
|
|
Taldetxoak sortzen dira (hirukoteak, laukoteak, boskoteak), zaletasunak, adinak, bizi esperientziak,... kontuan hartuz. Talde horietan ezaugarri ezberdinetako jendea elkartzen da (batzuek ohiko euskarazko harremanak dituzte eta beste
|
batzuek
ez) eta konpromiso bakarra eskatzen zaie: astean behin gutxieneko denbora batez elkartzea.
|
|
|
Bestelako ekintza
|
batzuek
(ekintza osagarriak) sare horiek zabaltzeko aukera ematen dute, talde ezberdinetako jendearen arteko harremanak sortuz (hau da, sare handiagoak ehuntzea) eta proiektu baten eta talde baten partaide direla sentiaraziz.
|
|
|
Oro har, harremanak errazteko sortuak dira (kultur ekitaldiak, askaritxoak, irteerak, tailerrak, abesbatzak... )
|
batzuk
herrian bertan egiten dira programetako partaideen arteko elkar ezagutza sustatuz eta herriko gainerako euskaldunekin harremanetarako aukerak zabalduz; beti ere gero eta tokiko hizkuntza komunitate trinkoagoa sustatu nahian; beste batzuk beste herri edo eskualde bateko programetako gainerako partaideekin (hurbil dauden bi edo hiru egitasmoen partaideen artean harremanak sustatuz), eta azkenik bad... Mintza eguna.
|
|
|
Oro har, harremanak errazteko sortuak dira (kultur ekitaldiak, askaritxoak, irteerak, tailerrak, abesbatzak... ) batzuk herrian bertan egiten dira programetako partaideen arteko elkar ezagutza sustatuz eta herriko gainerako euskaldunekin harremanetarako aukerak zabalduz; beti ere gero eta tokiko hizkuntza komunitate trinkoagoa sustatu nahian; beste
|
batzuk
beste herri edo eskualde bateko programetako gainerako partaideekin (hurbil dauden bi edo hiru egitasmoen partaideen artean harremanak sustatuz), eta azkenik badago Euskal Herri osoko Mintzapraktika programetako partaide guztiei zuzenduta dagoena: Mintza eguna.
|
|
|
Ez da galdera berria, eta erantzun
|
batzuk
egon dira dagoeneko. balioaz ohartu eta sustapen serioagoa garatzeari ekin diotela. Hala ere, praktika jarduera hauetan hizkuntzaren normalizazioan aurrera egiteko hutsune batzuk sumatu daitezke:
|
|
|
Ez da galdera berria, eta erantzun batzuk egon dira dagoeneko. balioaz ohartu eta sustapen serioagoa garatzeari ekin diotela. Hala ere, praktika jarduera hauetan hizkuntzaren normalizazioan aurrera egiteko hutsune
|
batzuk
sumatu daitezke:
|
|
|
Euskararen status eta erabileran nola eragin ahal dugu geuretik? Ez da galdera berria, eta erantzun
|
batzuk
egon dira dagoeneko.
|
|
|
• Ikasmaterial
|
batzuetan
lantzean behin kontzientzia eta jarrerak lantzea xede izan duten aktibitateak.
|
|
|
• Ikasleak euskara erabiltzera bultzatzeko ere ahalegin
|
batzuk
egin dira: euskarazko produktuen kontsumoa sustatzekoak (irakurle kanpainak edo prentsa ezagutzekoak).
|
|
|
• Konpromisoen sistema ere agertu da batzuetan, euskara une, leku edo pertsona
|
batzuekin
erabiltzeko ikasleak hartzen duena.
|
|
|
Esan daiteke HEAren barruan proposamen hau ikastea eta normalizazioa uztartzeko lehenengo saioa izan zela. Izen ezberdinak hartu zituen unearen arabera, AEK k EBI (Ekintza Bidezko Ikaskuntza) izenarekin bataiatu zuen handik urte
|
batzuetara
, baina hasieratik ardatz zeukan kontzeptuaren izena erabili zen sarriago: Kulturgintza.
|
|
|
Ikuspegi honen oinarriak 1985ean argitaratu zen ELE aldizkariaren 1 zenbakian azaldu ziren. Funtsezko kontzeptua sasoian helduen hezkuntzaren munduko jardunbide aurrerakoi
|
batzuetatik
hartua zen, ikastaldeak eragile soziala izan behar zuen, ikastearekin batera ingurua eraldatzen lagundu behar zuen. Gure kasura ekarrita, gehien bat euskararen statusean nabaritzen zen beharra, euskararen presentzia edo irakaskuntza antidiglosikoa bezalako kontzeptuak erabiltzen ziren sarri.
|