|
2000
|
|
|
Ipar zein Hego Euskal Herrian ahoz aho transmititu izan diren euskal elezaharretatik gustukoen dituztenak aukeratu eta horiexek aurkezten dizkigute, gazteleraz ahatik. Izan ere, aukeraketa eta itzulpenaren egileek ohartarazten digutenez, ipuin hauetatik asko frantsesera itzuliak zeuden aspaldi, baina ez hala Cervantesen
|
hizkuntzara
, gaztelerara esan nahi dugu. Ipuinaren itzulpena eskaintzeaz gainera, haietako bakoitzaren amaieran, non entzuna izan zen, noren ahotik eta nork jaso zuen adierazten dute zehatz mehatz.
|
|
|
Beti aportatzen dira gauzak. Gauza da zein hizkuntzaatik zein
|
hizkuntzara
itzultzen den. Edozein hizkuntzatik euskarara itzultzen denean, jauzia beti handiagoa izaten da.
|
|
|
Elkarbizitzarako, bi hizkuntza ditugunok askoz eskaintza handiagoa egiten ari gara bakarra duenak baino. Besteak beste, nik ezagutzen dudalako halakok eta halakok egiten duen lana, eta hark ezagutzen ez duelako nirea, baldin eta bere
|
hizkuntzara
itzultzen ez badut. Kulpabilizazioetan sartu gabe, hor erantzukizun politikoak daude, nireak hainakoak gutxienez badirenak.
|
|
2001
|
|
|
Herrian herriko
|
hizkuntzara
egokitzen da eta, horren arabera ere, hamaika aukera eskaintzen ditu.
|
|
|
Ondorioz esatea dugu, bigarren hizkuntza ezin dela ikasi lehenengoabezain ondo, batez ere ahoskeraren aldetik, neurona zirkuituek malgutasuna galtzen dute eta. Hizkuntza baten sostengu diren neurona zirkuituak (umetan sendotuak) beste
|
hizkuntzara
egokitu beharra, horra hor, segur aski, arazoen jatorria.
|
|
|
Berak 1918an Oñatin egin zuen hitzaldi ezagunean Â" aspecto social" eta" aspecto literario" izendatzen dituenak. Bigarrenaz dioena (eta bigarrenaz bakarrik ari gara mintzatzen azkenaldi honetan) aldatuko dizut hona, eta zegoen gisa erdaraz eman, bai baitut halako susmo gaizto bat horrelakoak, gure
|
hizkuntzara
aldatzen direnean (eta hauek orain  dik orain aldatu nituen) ez direla inoren belarrietara iristen:
|
|
|
Baina arazoa ez da mugatzen EAEra, batetik, eta bestetik ezta ere edukien alorrera. Hezkuntzako
|
hizkuntzara
ere zabaltzen da kezka, nik uste batez ere Katalunian.
|
|
|
Aspaldi dago burubide horietatik urruti euskal gizartea, eta euskal politika ere bai. Euskalduntasunaren ardatza aspaldi pasa zen arrazatik (inoiz hor egon bada)
|
hizkuntzara
. Ez da gaurkoa hizkuntzarekiko jarrera hori, hizkuntza ren funtzio hori.
|
|
|
Berrehun liburutik gora idatzi ditut, zazpi hizkuntzatan, eta beste hainbeste itzuli. Horietako bat, nik idatzia zena, ingelesez idatzi eta frantsesera itzuli nuen; gero frantsesezko bertsioa hartu eta alemanera; halaxe egin nuen, hizkuntzatik
|
hizkuntzara
, zortzi aldiz, azkeneko bertsioa, jada zer hizkuntzatan zegoen gogoratzen ez dudana berriz hasierako ingelesez jarri nuen arte. Inork ez zuen emaitza hasierako liburuarekin identifikatu; hortaz, beste jatorrizko liburua bailitzan pasa nuen merkatuan, baina geroztik itzulpenak egiteari utzi nion.
|
|
2002
|
|
|
Herri batetik bestera desberdintasunak badira ere, lanaren eta baldintza ekonomikoen inguruko ziurtagiriak, etxebizitzari dagozkionak, familia eta osasunari buruzkoak eskatzen dira. Horiek guztiak lortu, batean eta bestean zigilua ipini, behar den kasutan jatorrizko herrialdeko
|
hizkuntzara
itzuli... «Berez ez da lan zailegia, baina egin egin behar da eta denbora asko ematen du» Ume Alaiako idazkariaren esanetan.
|
|
|
Beharbada, bai irakurlearen eta bai herriaren formazioan atzerago gaude, eta batzuetan kosta egiten da literatura zabaltzea. Hau da, oro har, jendeari kosta egiten zaio literatur
|
hizkuntzara
hurbiltzea. Hizkuntzaren maila dezente altxa da, baina euskarazko irakaskuntza oso gaurko kontua da, herriak oraindik ere ez du unibertsitatearen tradizio sendoa bereganatu, beraz, oraindik urteak eman ditugu jendea hizkuntza literario horretara hurbiltzen joan dadin.
|
|
|
Hori dela eta, hainbat esalditan gertatu ohi zaigu erdarara (sorburu
|
hizkuntzara
) jo beharra euskal esaldia ulertzeko, nahiz eta esaldia batzuetan gramatikaladen. Hona hemen adibide bat:
|
|
|
eta hori egiten dutela, askotan,, estrategia modura? lehenengo
|
hizkuntzara
joz hizkuntza berriaren jarduera linguistikoa hobeto egiteko. Hona hemen adibide modura elkarrizketa hau (Llobera, 1998); bertan, ikasleek, taldeka, oporretan egin dutenaz ari dira.
|
|
|
Kalitatearen kontzeptua gizartearen jarduera guztietara hedatzen ari zaigu, baita
|
hizkuntzara
ere. Hizkuntzaren edo euskararen kalitateaz ere hitz egiten hasitagaude.
|
|
|
Ezagutzarako eta diagnostikorako baliagarriak izan arren, ingurumenaz arduratzen diren teknikoek zama gaitasunaren mugak ezin dituzte ezarri, ezta ingurumen kalteak prezioen
|
hizkuntzara
itzultzerik ekonomistek ere.
|
|
|
2002ko kultur balantzea egiterakoan ipar Euskal Herrira eta
|
hizkuntzara
mugatuko naiz. Laburbilduz esan nezake euskara aktualitatearen erdian kokatu dela urte honetan, besteak beste, bere inguruan sortu diren iniziatibak direla eta.
|
|
2003
|
|
|
Medikuntza karreran bere apunteak trafikatzen zituzten. Bikaina zen Eneko bost kiloko liburutzarrak hartu, bost duroko hitzak gizakion
|
hizkuntzara
itzuli, eta sintesiak egiten. Gaur ere dibulgatzailetzat du bere burua.
|
|
|
Horrekin guztiarekin batera, filosofo horiek tinko borrokatu zuten humanitateen eta natur zientzien arteko muga haustearen alde, programa enpiristaren helburuetako bat zientzia guztia bateratzean baitatza (Zientzia Bateratuaren tesia), ondoren beste jakite guztiak Zientzia Bateratuaren
|
hizkuntzara
itzuli edo murriztu ahal izateko.
|
|
2004
|
|
|
Horrek guztiak baieztatu besterik ez du egiten ageri ageriko errealitate bat: Euskal Herriko biztanleak, neurri handi batean, euskaldun elebakarrak ziren eta nekez ezagutzen zuten gaztelania edo bestelako hizkuntzarik; horregatik, herriari testu juridikoak itzuli behar zitzaizkion beraren
|
hizkuntzara
edo hizkuntza horretan egin behar zitzaizkion galdeketak.
|
|
|
Berez, errealitate sinbolikoaren eta sozialaren nondik norakoak hizkuntzaren mugarrietan zedarriztatuak baldin badaude, euskarari zor zaio euskaldunaren izaera berezia. Jakina, giza errealitate osoa ezin da noski
|
hizkuntzara
murriztu. Horretan zalantza gutxi.
|
|
|
Zure herri nortasunaren baitan bizitzeko ahalegin horretan, eguna joan eta eguna etorri, sentipen garratz batek menderatzen zaitu. Era berean, konturatzen zara hartua duzun jarrera temati horretan aski bakarrik zabiltzala, euskaldunak oro har ez dituela gauzak horren zorrotz hartzen, aise lerratzen dela inguruak ezarri dion
|
hizkuntzara
. Gure kontzientzia linguistikoaren indarra arras apaldua dagoela, eta bakarkako jardun zoro horretan ez daukazula zereginik, hizkuntzarena, ezer izatekotan, parametro sozialetan planteatu behar den auzia delako.
|
|
|
oztoporik ezartzen. Bigarren, trebetasun akademikoen transferentzia ikus daiteke hizkuntzatik
|
hizkuntzara
eta hala adierazi da berriki egindako azterlanetan?. 471
|
|
|
Oker ez banago, euskaldun abertzalearen salaketa ez datza batez ere euskaldun izateko eredu desberdinen auzian, euskaldun beste modu batean izateko eta sentitzeko tankeran, beste honetan baizik: alegia, beste eredu eta modu horiek ez direla funtsaren funtsean euskaldunak, espainolak baizik, eta beste fedegabe horiek euskaldunari ez diotela euskaldun gisa bizitzeko eskubiderik onartzen euren
|
hizkuntzara
makurrarazten gaituztenez gero. Hara, bada, orduko hura zertan parekatzen den oraingo honekin:
|
|
|
Bi faktorek azalduko lukete zergatik hautatu zuen Pittok organo hori —hizkuntza—, eta ez beste bat bere ikerketak egiteko. Lehenik eta behin, listua egoteak “baldintza bikainak” sortzen ditu estimulu elektrikoak transmititzeko, eta egoera horri gehitu behar zaio
|
hizkuntzara
iristen den informazioa prozesatzeak garunaren zati handi bat hartzen duela. Kanadako ikertzailearen iritziz, “azterlanak erakusten du zentzuak birziklagarriak direla nolabait”.
|
|
2005
|
|
|
euskal arima, ingurua, espazioa eta naturarekin duen pentsamendua berbez adierazi nahian idatzitakoa gazteleraz, noski, euskaraz ez zekien eta nabarmen zen" euskal egituraz" sortua bere barnean. Erakusketa horretan, gaztelaniaz gain, ingelesez eta euskaraz ere idatzi behar, eta gure
|
hizkuntzara
" itzulitakoan" zein zentzugabeko perifrasia irakur daitekeen!
|
|
|
Eskolatik kanpo erdarara gehiago jotzen dute euskarara baino, nahiz eta lurralde soziolinguistiko euskalduna izan. Erraztasun gehiago hartzen dute erdaraz eta joera naturala da errazena zaigun
|
hizkuntzara
jotzea. Beraz, A eta ereduek nahi genuen helburua ez lortzea kezkagarria da, baina ereduarekin ere zalantzak egotea are kezkagarriagoa da.
|
|
|
Hamabi urte igaro zituen herrialde horretan, lehenengo irakasle Bingervilleko seminarioan (1964) eta Tiassaleko parrokian gero(). Han zegoelarik, bertakotzeko ahalegina egin zuen, hango jendearen ohitura, pentsaera, bizimolde eta
|
hizkuntzara
egokituz. Orduan idatzia da Les Baulé d" après leurs dictons et proverbes liburua (CEDA Abidjan, 1975).
|
|
|
signario indigenaz, gutxiagotan greziarrez eta latindarrez. Iberiar signarioa zeltiberiarrek beraien
|
hizkuntzara
moldatu zuten, horregatik hasieran epigrafia indigena guztia iberierazko zela uste zen, adibidez Hübner ek berak (MLI, 1893). Mende erdi beranduago Gomez Moreno-k egindako iberiar signarioaren desziframenduaz geroztik, penintsularen ustezko iberiar batasun kulturala ezinezkoa zela argi gelditu zen.
|
|
|
Esan beharrekoa da, beti ere, ikerketa antropologiko pedagogikoen eskutik iristen dela bera
|
hizkuntzara
edo, bestela esanda, hizkuntzak gizakiaren izaterako eta pertsonen formaziorako duen garrantziaz kontziente izatera. Geroz eta garbiago ikusten du Humboldtek gizakia hizkuntzari esker bakarrik dela gizaki (gizakia ez dago jada erabat osatuta hizkuntzaren aurretik) eta, aldi berean, hizkuntza gizakiak hitz egiten duelako bakarrik dela hizkuntza (hizkuntza ez da gizakiarengandik aparte existitzen den zerbait).
|
|
2006
|
|
|
Antton Olariagaren disenuarekin Alberdania argitaletxearen Alga bildumak plazaratutako Sombra de sombras Juan Garzia Garmendiak 1993an argitaratu zuen Itzalen itzal izenburuko liburuaren gaztelaniazko bertsioa da. Manu Lopez Gasenik itzuli du Cervantesen
|
hizkuntzara
. Hari mehe batek lotzen dituen hamaika narrazio guztiz ezberdinez osaturiko liburu honek Italiara darama irakurlea.
|
|
|
Hala ere, modu horretan ere ezin bada itzulpenik lortu, eta lekukoak egin beharreko ezagutarazpenak garrantzitsuak badira, hari zuzendu beharreko galderen agiria idatziko da, eta Estatuko Ministerioaren Hizkuntzen Interpreta ziorako Bulegora igorriko da; azken horrek, beste lan guztiei begira lehenespena emanez, galderak itzuliko ditu lekukoak hitz egiten duen
|
hizkuntzara
.
|
|
|
zer da euskal arraza euskararekin, zer euskara gabe? Unamuno-k ja tesian, ipuin genealogiko edo historikoak bazterturik, euskal arraza edo herriari buruz mintzo zaigun material funtsezkoa
|
hizkuntzara
murriztu du. Berdin dio Arana Goiri gazteak, Unamuno-rekin polemikan, baina puntu honetan osoki ados:
|
|
|
Hala, auzia jarraituz, Salamancako errektoreak" filosofia" espainola traktatu eta liburuetatik mistikara, Volksgeist espainolaren espresioak omen diren agerketetara, eta bereziki
|
hizkuntzara
pasarazi du. Honela dio berak Del sentimiento trágico ren amaieran, 1912ko Vida de don Quijote y Sancho rekin zer asmo ukan zuen azalduz:
|
|
2007
|
|
|
Dena den, aitortu beharra daukat urte hauetan gaztelera pixkanaka gure taldean sartuz joan zela, besteak ere, ni bezala, Donostian ari baitziren ikasten, eta astean zehar erdara hain gertuan eduki ondoren zaila baitzen asteburuan euskaraz aritzea. Hala, astean bost egunez euskaraz aritzeko gaitasuna kamustu ondoren zaila zen asteburuan jatorrizko
|
hizkuntzara
itzultzea, euskaraz ondo jakin arren emozioak adierazteko hain garrantzitsuak izan daitezkeen ñabardurak zehazteko gaitasuna galdu egiten baitzen.
|
|
|
dokumentu errealekin lan egitea (idatziak nahiz ikus entzunezkoak), eta, nagusiki euskara klaseko hizkuntza bihurtu behar zelako ideia errotu ziren. Irakaslearen klaseko diskurtsoa xede
|
hizkuntzara
ahalbait arinen ekartzen saiatzen gara, baita ikasleari klasean euskara erabiltzeko aukerak ematen ere. Mintza-praktikarako uneak ia programazio guztietan agertzen dira, gehiago mailen eskalan gora egin ahala.
|
|
|
alegia, lurralde horretako euskararen aldaerek, euskara batuarekin duten distantzia handia. Hizkuntzaren corpus eko alde hori dela medio, baliteke bere hiztunen artean bertako aldaerak prestigio galdu izana eta hiztunek, nahastuta, arazorik ematen ez zaien
|
hizkuntzara
jo izana: erdarara, hain zuzen.
|
|
|
Atzerriko eskuratzaileak Europar Batasuneko estatu kideren batekoak ez badira eta bizilekua horietan ez badute, eskatu ahal izango dute kontratua eta gainerako agiriak Europar Batasuneko estatu kide bateko
|
hizkuntzara
itzultzea, haiek aukeratuta.
|
|
|
Alde batetik, euskaraz egitenez duten euskaldun hiritarrak, euskal gizartearen parte direnak. Bestetik,(...) banakoak eta taldeak
|
hizkuntzara
(euskarara) erakartzeko modu jakin batez mintzogarenean, eta kultur politika partekatuak egin dezakete horretarako modua?, denok ados egongo gara honetan: oraindik eraikitzeko bidean diren gizarte demokratiko, libre eta herritarrentzat inklusiboetan, ez da ez zuzen eta ez komenigarriinolako zirrikiturik uztea euskaldungoa ez hain euskalduna mailaketa egiten duteninterpretazioei, izan interpretazio agerikoak, izan lausoak8.
|
|
|
Hori ez zen korapilo bakarra. Onarturik ere giza hizkuntzan parte natural bat, gutxienez hizkuntzaren sustraiak ezetzen, ez da erraz ulertzen nola den posible pasatzea gero sentsazio marraska aberetar horietatik kontzeptura eta giza
|
hizkuntzara
, hots, espresio (natural, irrazionaletik) adimenduzko eta borondatezkora116, hizkuntza metafisiko moderno bateraino ailegatzeko, «arrazoimen eta gizartearen emaitza»117 Ez da errazago ulertzen nola izan litekeen posible hizkuntzaren sorrera konbentzio bidez. Izan ere, adostasun edo konbentziora jotzeak hizkuntzaren eta adigaiaren balioa oinarritzeko, hizkuntzarik egon baino lehenagoko hizkuntza... ez dagoela hizkuntza arrazoimenaren aurretik ipintzerik, hizkuntzak arrazoimena suposatzen duela.
|
|
|
Zelan sortzen du naturak hizkuntza? ...un naturalistari jarraiki, Humboldt-ek imajinatzen du lurbiraren azala gaurko bere irudira heldu, barruan iraulketa handien ostean bakarrik heldu dela (eta gaurko hori bakarrik da zinez «mundua»), eta hala gizakiaren historian ere suntsitu diren «hizkuntz forma» aurrehistorikoak egon direla («Sprachformen»), agian horien aztarnak gure hizkuntzetan oraindik suma daitezke, egun ezagutzen dugun
|
hizkuntzara
iritsi aitzin446 Edonola ere, bilakabide horretan momentu bat badago «organizazio osoarena, handik aurrera ez baita gehiago aldatuko eraikuntza organikoa, eite (Gestalt) finkoa. Aitzitik, izpirituaren ekoizpen biziak diren bezainbatean, garapen meheagoa, emaniko mugen barruan, amaigaberaino aitzinaraz daiteke haietan.
|
|
|
Alta Txillardegik, ez inperioaren eta ez hexagonoaren alde, baizik kontra, errebindikatu du Euskal Herriaren eta euskararen lotutasuna. Horrela ere, inori ez zaio sekula burutik pasatu nazioa
|
hizkuntzara
soil mugatzea (salbu kontrario gizajoak behar zituen gizajoren bati euskal inteligentsian, tesi hori antagonistaren ahotan ipini, aisa garaitu, eta baliente sentitzeko). Hain zuzen, naziotasunaren ezaugarriak gehiago foruetan, arrazan, pilotan edo zintzotasun moralean ipintzenago zituztenen aurka garatu da gure artean hizkuntzaren kontzientzia naziotasunaren ezaugarri funtsezko bezala, eta beste haiek ukatu gabe.
|
|
|
Errealitatea pentsamenduan ezberdinki «aztertzen» dute1173 Eta horixe da bigarren puntua: errealitatea ebaki, hemen esaten eta nabarmentzen zaigunez, pentsamenduan egiten da aurrena, eta gero ebakera hori
|
hizkuntzara
pasatu. Taxuketa pentsamenduan egin ondoren («ondoren, bai») dator hitzaren «bataioa», hizkuntzazko izen ematea:
|
|
|
Kultura, gizartea edo erakundeetan adin txikikoak zaintzeko modua asko alda daitezke leku batetik bestera; beraz, komeni da haurra adoptatu aurretik nola bizi izan duen jakitea. Familiei, halaber, haurren ama
|
hizkuntzara
itzulitako hitzen zerrenda ematen zaie, lehenengo topaketetan komunikatzeko aukera izan dezaten, eta, behar izanez gero, antsietatea kontrolatzeko tailerretara joateko aukera ematen zaie. Adopzio prozesuaren inguruko emozioek sentsazio mota horiek eragin ditzakete.
|
|
|
Aurrera doan herri batean, Euskal Herriak aurrera egin behar duela bizitzera. Teknologia berriak egunero egokituz, gurera,
|
hizkuntzara
, komunitatera, kulturara, ekonomiara.
|
|
2008
|
|
|
Gogoratzen dut mesedez eskatu zidala, berarekin joan eta agertoki aurrean beraren parean jarrita egoteko, laguntzeko. Alegia, ekitaldian euskaraz hasten zirenean, nik zeinu
|
hizkuntzara
itzultzen nuen, eta nire lagunak, ekitaldiko gorren itzultzaileak, niri kopiatzen zidan: nik euskaratik zeinu hizkuntzara itzultzen nion, eta berak jendeari transmititzen.
|
|
|
Alegia, ekitaldian euskaraz hasten zirenean, nik zeinu hizkuntzara itzultzen nuen, eta nire lagunak, ekitaldiko gorren itzultzaileak, niri kopiatzen zidan: nik euskaratik zeinu
|
hizkuntzara
itzultzen nion, eta berak jendeari transmititzen. Ondoko urtean neuk egin nituen, zuzenean, itzultzaile lanak.
|
|
|
Itzultzaile zara, euskaratik euskarara, eta gaztelaniatik gaztelaniara egiten duzu lan, zeinu
|
hizkuntzara
betiere.
|
|
|
Filmaren izena ez da SPrako tranbia, ezta Kirmen Uribe idazleak filma euskaraz balitz izenda zezakeen Ontza bat txokolate ere. Kirmen Uriberi ondo ulertzera, eta egia bada, jatorrizko hizkuntzatik poesia denean behintzat beste
|
hizkuntzara
itzultze jardunbidean beste obra bat sortzen dela, kasuon, euskarazkoa eta gaztelaniazkoa, bi liburu dira. Eta, izan ere, SPrako tranbia literatura poetikoa da.
|
|
|
Lehenengo taldea asimilaziorako aplikazioek osatzen dute, hau da, itzulpen automatikoa erabiltzen dutenak beste hizkuntza batean idatzitako dokumentuak oro har ulertzeko (adibidez, Interneten argitaratutako testuak). Txat bateko elkarrizketen itzulpena da asimilaziorako itzulpen automatikoaren beste adibide bat; txat horretan parte hartzen duen pertsona bakoitzak bere hizkuntza erabil dezake eta beste parte hartzaileen ekarpenak irakur ditzake bere
|
hizkuntzara
itzulita. Aplikazio mota horietan, oso azkar itzuli behar da, hobe mementoan bertan, eta zuzenean erabiltzen da, landugabe; batzuetan, ez da osorik irakurtzen eta normalean, ez da gordetzen irakurri ondoren.
|
|
|
Dosier hori bidali aurretik, hango
|
hizkuntzara
itzuli behar da, eta legeztatu ere egin behar da, bestela ez baitiote baliorik emango.
|
|
|
Ama hizkuntzaren jabekuntzan ez bezala, bigarren mintzaira ikasten dugunean jadanik ehundua daukagun eremu sinbolikoa, pentsamendua dela, irudimena dela, jakintza dela, sineskerak direla? egokitu behar dugu xede
|
hizkuntzara
.
|
|
|
hiru milioi ale saldu ziren bertan. Guztira, 30
|
hizkuntzara
itzuli zen eta 10 bat milioi ale saldu.
|
|
|
Jatorrian pertsona izena ez duten unitateen izenak, batzuk behintzat, aldatu egi ten dira hizkuntzatik
|
hizkuntzara
, baina jatorrian pertsona izena duten unitateen ize nak ez. Euskaltzaindiak volt eta watt eman ditu, baina anpere erabaki du, hau da, jato rrian pertsona izena duen unitatearen izena egokitu egin du, sistema osoaren nomen klaturaren koherentzia bortxaturik (Espainian bertan, Errege Dekretu baten aginduz1, ampere da forma ofizial bakarra, ez amperio).
|
|
|
San Mateorena beren> begian> soliboa> ikusi> nai> ez, > ta> berzearen> > ilaun> iduri> bat> ere> bai> (DCCb, 313) itzultzen du eta coger, > agarrar> > por> > cuernos en hurbile kotzat idia> adarretik, > > gizona> > itzetik> lotzen> > (DCCb, 324) darabil. Erdarazko noches> alegres> > tristes> gure
|
hizkuntzara
arratsak> alegre> > triste> iraultzen du, errimarik ez badu ere, eta dime> con> quién> andas> y> te> diré> quién> eres> euskaraz erran> zadazu> noreki> zabilzan, > eta> erranen> dizut> nor> zaren> (UIGPL, 161) ematen du. Bestalde, de> tal> palo> tal> astilla> erranairu edo
|
|
|
Gaien arabera egindako sailkapen hau begiratzea aski da, beste sailkapen irizpide bati bidea irekitzeko: lehen hiru gaietan hizkuntza bitarteko du, laugarrenean, berriz,
|
hizkuntzara
bertara biltzen du arreta. Honenbestez, lehen zati batean gai jakin batzuk jorratzeko tramankulu du kodea, aldiz, bigarrenean, kodea bera bihurtzen du gai.
|
|
|
1 Hona hemen abiatutako hainbat egokitzapen: Austriako alemanera, Amerikako keinu
|
hizkuntzara
, txinerara, Beijingeko mandarinerara, Hong Kong eko kantonerara, kroazierara, danierara, nederlanderara, Bretainia Handiko ingelesera, Zeelanda Berriko ingelesera, finlandierara, Kanadako frantsesera, Frantziako frantsesera, galizierara, Alemaniako alemanera, grezierara, katalanera, hebreerara, islandierara, italierara, japonierara, malawierara, polonierara, Brasilgo portugesera, Mexikoko gaztela...
|
|
|
Zinpeko itzulpengintza zinpeko interpreteak (izen ofiziala da) sinatutako eta zigilatutako itzulpena da, eta, beraz, Kanpo Arazoetako Ministerioak horretarako akreditatua. Gure herrialdearen kasuan, itzulpena gaztelaniatik
|
hizkuntzara
egingo da, edo alderantziz, baina ez atzerriko bi hizkuntzen artean. Kasu bakoitzean, itzultzaileak ziurtatzen du itzulpena jatorrizkoarekiko leiala dela, eta, hala, ofizialtasuna, legezko balioa ematen diola.
|
|
|
Red Sorda Telefonoak Gorrak entzumen galera “handiagoa edo txikiagoa” dutenak dira. Gainera, CNSEren arabera, ahozko
|
hizkuntzara
eta hizketara sar daitezke, “bakoitza bere trebetasunen arabera”. Bi ezaugarri horiek direla eta, telefonoa da errendimendu handieneko aparatuetako bat, D.T.S. izenekoari esker.
|
|
|
Erabiltzaileak idatzitako testuen itzulpenera bideratzen da; horrek esan nahi du laguntza ona dela mezu elektroniko bat idazteko edo inprimaki bat beste hizkuntza batean betetzeko. Aplikazioak leiho bat irekitzen du nabigatzailean, eta, han, testu baketsua idatz daiteke, hautatutako
|
hizkuntzara
itzultzen da. Gaztelaniaren kasuan, ingelesetik, frantsesetik eta errusiarretik abiatuta itzulpenak lor daitezke, eta zuzentzaile ortografiko bat erabili.
|
|
2009
|
|
|
Eta erosketak egitean gauza batzuk euskaraz eskatzen ditut. Hara, dendari euskaldun gutxi dago Leioan, zaila da hemen edonon lehenengo hitza euskaraz egitea, nik agurtu beti euskaraz, gero askotan erdarara aldatzen gara, ama
|
hizkuntzara
. Gainera lotsatu egiten naiz, iruditzen zait nire euskara beste jendeari txarra irudituko zaiola.
|
|
|
Baina katalanaren eta galegoaren atzean ez da orririk egongo: sistemak egingo du gaztelaniazko orria hartu, testua bereizi, behar den
|
hizkuntzara
itzuli, berriro orria sortu eta pantailan erakutsi... Eta hori guztia segundo pare batean!
|
|
|
Hau da, azpitituluak dituen YouTubeko edozein bideo zuk nahi duzun
|
hizkuntzara
aldatzen du, 41 horien artean baldin badago, eta horietako bat da katalana. Edo arabiera.
|
|
|
Ikerketaren egileek galdetegi bat eman zieten 93 zientzialariri (42
|
hizkuntzara
moldatuta), 22.610 pertsonaren laginak lor zitzaten.
|
|
|
Hainbat teknika lantzen ditugu, interpretazio arrazional batetik hasita ametsei aurre egiteko eta interpretatzeko sistema batera. Iristen zaizkigun lengoai oniriko konplikatu horretatik eguneroko
|
hizkuntzara
eramateko sistema da. Ametsak berriz bizitzeko eta galtzen ditugun ametsen emozioak berreskuratzeko teknikak ere badaude.
|
|
|
Hainbat teknika lantzen ditugu, interpretazio arrazional batetik hasita ametsei aurre egiteko eta interpretatzeko sistema batera. Iristen zaizkigun lengoai oniriko konplikatu horretatik eguneroko
|
hizkuntzara
eramateko sistema da. Ametsak berriz bizitzeko eta galtzen ditugun ametsen emozioak berreskuratzeko teknikak ere badaude.
|
|
|
Frantsesez iragaten zen orenaren atalik luzeena. Azken puskan, gure
|
hizkuntzara
makurtzen ginen gutiz gehienetan. Gorteko usadio eta moldeak ez baitziren odolezko printze batek jakin beharreko bakarrak.
|
|
|
Zentzumenen bidez jasotako informazioa lehenik talamora joango da (nongarunaren
|
hizkuntzara
itzuliko den informazioa), bertatik amigdalara joko du (aktibazio emozionalaren zentro neuralgikoa eta oroimenarekin harremana duena) eta beronek ekintzarako prestatuko du gure gorputza. Hau, beheko bidearen prozesua dugu eta milisegundotan gauzatzen da, beraz, informazioa modu kontzienteanprozesatu aurretik, azkar asko erantzuteko aukera eskaintzen digu.
|
|
|
Egoera horren ondorioz, ezgaitasuna duten pertsonei laguntzeko erakunde batzuek ibilgailu eraldatuak erosten dituzte eta autoeskolei ematen dizkiete eskola praktikoetarako. Autoez gain, profesionalak ere" uzten" dira; adibidez, ikastetxeetan ematen diren eskola teorikoak zeinuen
|
hizkuntzara
itzultzeko ardura duten interpreteak. Zirkulatu ahal izateko, ibilgailuek IAT pasatu dute egokitu ondoren.
|
|
|
Horrek haien eta haien familien ongizatea dakar. Harekin, pertsonak askatasunez adierazten dira, harremanak izaten dituzte eta ahozko
|
hizkuntzara
sartzen dira. Inguruneak ulertzen dituenean, lagundu eta behar duten guztia eman diezaieke.
|
|
|
Inguruneak ulertzen dituenean, lagundu eta behar duten guztia eman diezaieke. Baina, batez ere, komunikatzeko modu horrek lortzen du pertsonak askatasunez adieraztea, harremanak izatea eta ahozko
|
hizkuntzara
iristea. Batzuetan, prozesu hori “ez da azkar iristen”.
|
|
|
Soinuak igortzen, jasotzen eta interpretatzen ikasteko, zientzialariak metodo bat garatzen ari dira zenbait protokolorekin. Ikertzaileak lanean ari dira pertsona gor eta itsu batek etorkizunean metodo hori erabil dezan, oihartzunak entzumenaren bidez ez ezik,
|
hizkuntzara
eta hezurretara iristen diren bibrazioen bidez ere hautematen baitira. “Pertsona mota horrentzat, eta, oro har, edonorentzat, mundua hautemateko modu berri bat litzateke”, esan zuen ikertzaileak.
|
|
|
–Garai batean, gure hizkuntza babesteko kanpokoa kanpoan uzten saiatzen ginen?. XXI. mendean, berriz, kanpotik datorrena gure
|
hizkuntzara
egokitzea garrantzitsua dela adierazi du. Euskarak eta eremu urriko hizkuntzek globalizazioaren eta teknologia berrien abantailak aprobetxatu behar dituztela, alegia;, euskal kultura kanpokoentzat ere erakargarri izan dadin Interneten?.
|
|
|
Ontziaren balantza baino ez zen entzuten, eta uraren plisti plasta nagia. Ez zegoen itsasontzirik inguruan; eta hiria, urruti zegoen, garabien
|
hizkuntzara
bildua. Hain isiltasun lasaia, egin zuen Irenek bere artean, hilerrietan baino ez zitekeen irudika.
|
|
|
Markoak berak dio, horregatik, tokian tokiko
|
hizkuntzara
eta egoerara egokitu behar direla bere edukiak.
|
|
|
3 Tokian tokiko hizkuntzarekiko hiztunen atxikimendua, hizkuntza bat jakitea ez baita nahikoa erabiltzeko, eta ohikoa baita prestigio handiagoko
|
hizkuntzara
jauzi egitea tokian tokikoaren apaltasunaren altzoa abandonatuta.
|
|
|
Beste hizkuntza batetik neurera txango etengabea egitea zen, neurri handi batean, idaztea. Orain, ordea, askoz ere sarriago egiten dut txango neure hizkuntzatik neure
|
hizkuntzara
, eta ez da soilik euskal idazleen, eta obren, panoramika zabaldu delako.
|
|
|
Itzulera etxera, aberrira, Edenera, lehenera, haurtzarora, ama
|
hizkuntzara
, iturrietara... Idazlea hara eta hona ibili da bizitzako baso urrunetan, baina ez zaio han hemen ogi papurrak botatzea ahaztu.
|
|
2010
|
|
|
Jonas Bengsttonen eleberri batean dago oinarrituta. Halaber, azken pelikulak ingelesez filmatu baditu ere, orain ama
|
hizkuntzara
itzuli da. Oso aurrekontu txikia baliatuta, abiadura biziko filmaketan istorio oso gordina egokitu nahi izan du zinemara, ikuslearekiko batere gupidarik erakutsi gabe.
|
|
|
Kurt Cobain eta haren lagunen kantuak jazzaren
|
hizkuntzara
ekartzen ditu Nevermind Triok. Nirvanaren Nevermind diskoa mugarria izan zen 1990eko hamarkadan, eta Cobainen suizidioak hilezkortasuna ziurtatu zion estatubatuarren musika garratz eta indartsuari.
|
|
|
Eleaniztasunarekiko pentsaera elebakarra litzateke horrelako egoera batean esatea," egoera honetan denek ulertzen dute ingelesez". Hau da, autoritate
|
hizkuntzara
jo hiztunen komunikazio egoera konpontzeko.
|
|
|
Bilatu nahi den hitza edo hitzak beste hizkuntzetara itzultzen dira, bai eta horietan bilaketa egin ere; ondoren, hizkuntza bakoitzeko emaitzarik esanguratsuenak bueltatzen dira. Zirkulua ixteko, emaitza guztiak itzulpen automatiko bidez hasierako
|
hizkuntzara
itzul daitezke.
|
|
|
Gauza jakina da askotan, eta ikusi dugun bezala, poetak zientzialarien
|
hizkuntzara
hurbiltzen direla eta, alderantziz, badirela zientzialariak poesiaren mundutik oso gertu daudenak. Agian honetan guztietan pentsatuz esan dit Anjel Lertxundik badaukala galdera bat Pedro Miguel Etxenike fisikariari egiteko.
|
|
|
La isla del tesororen nire aurreneko edizio maiztu hark, Gipuzkoako Kutxarenak, gurasoen etxean jarraitzen du, ordea, badudalako norekin traizionatu: Treasure Islanden euskarazko itzulpen ederrarekin, zeinaren patua ez baita izan, zorionez, gure
|
hizkuntzara
itzulitako literatura unibertsaleko titulu ibaizabaltar askorena bezain ankerra, berriki berrargitaratu baitu, hosana!. Elkar etxeak.
|
|
|
Egokieraren norantza: mundutik hitzetara; jarrera eta ekintzetatik,
|
hizkuntzara
.
|
|
|
Ez da inondik inora kasualitatea 1949 urtean «atzerrialdi» hitzak euskalizkribuetan argia ikustea, hots, 1937ko eta 1940ko erbestaldi latzen ostean. 1959koadugu «erbesteratze» aditz izena eta, 1975 urtearen ondorengo atzerrialdiek, berrizere geure herria doluz eta minez jantziz, «atzerriratze» hitz berria erakarri dutegeure
|
hizkuntzara
.
|
|
|
Edukia bat da, eta hainbat hizkuntzatara moldatzen dugu: irratiaren
|
hizkuntzara
, telebistara, paperera eta Internetera. Internet beste hedabide bat da, gure ikusle entzule irakurleengana heltzeko beste modu bat.
|
|
|
Bata kulturatik
|
hizkuntzara
doan bezala, bestea hizkuntzatik kulturara. Baina bien arteko lotura, honela Duranti, ukaezina da:
|
|
|
Kontua da, bestela esanda, lehenengoa —zientzia psikologikoaren atal den heinean— psikologiatik abiatuz iristen dela
|
hizkuntzara
, eta, aldiz, bigarrena —zientzia linguistikoaren parte bezala— linguistikatik irteten dela psikologiara heltzeko. Ezberdintasunak ezberdintasun, baina, zera eransten dute Serrak eta Vilak:
|
|
|
Mary Annek badaki: jardun horren bitartez umeak nire ama
|
hizkuntzara
hurbildu nahi nituen, horixe besterik ez. Bete gabe geratuko den nahia, gauzak asko aldatzen ez badira.
|
|
|
Nazioartean, animazioko munduko fenomeno bilakatu da urte gutxiren buruan Bob Esponja. 170 herrialdetan ikusle datuetan liderra da, eta 25
|
hizkuntzara
itzuli dute. Euskarara ez dute itzuli, baina Hego Euskal Herriko neska mutikoen artean zale asko ditu.
|
|
2011
|
|
|
Gehigarriaren helbidea hauxe da: https:// chrome.google.com/extensions/detail/idaeealfhcijmeigljaopafdapgijdcb.Google TranslateGoogle Translate (https://chrome.google.com/extensions/ detail/ aapbdbdomjkkjkaonfhkkikfgjllcleb) gehigarriak detektatzen du ea erabiltzailea ikusten ari den webgunea nabigatzailean konfiguratua duen hizkuntzan dagoen, eta, bestela, bere
|
hizkuntzara
itzultzeko ikonoa erakusten du. Ikono horri sakatuta, webgunea bere hizkuntzan agertuko da.
|
|
|
Beste batzuk, ordea, ez eta horretan dago, hain zuzen ere, ezberdintasuna. Txepetxen ibilbide naturalaren bidez euskara (gure kasuan hizkuntza gutxitua) jasotakoak, hau da, familian hizkuntzarekiko afektuzko harremana bizi izan dutenak, berezko
|
hizkuntzara
itzultzeko aukera gehien dutenak dira. Aldiz, euskararekiko harreman nagusia (eta batzuetan bakarra) esparru formaletan bizi izan dutenek, nerabezaroaren ondoren, gizartean dominantea den hizkuntza hitz egiten jarraitzeko arrisku handiagoa dute.
|
|
|
K→B= B Lehenengo emaitza bide honek zera esan nahi du: kanpotarrak bertara etorri direlarik beren k hizkuntza galdu egin dutela azkenean (normalean, bizpahiru belaunaldiren epe barruan). hiru belaunalditik gorako perspektiban bertako B
|
hizkuntzara
mintzaldatu da, erabat, kanpotik etorritako hiztun taldea. Language shift edo mintzaldaketa gertatu da beraien artean (ez bertakoen artean) eta, horren ondorioz, etorkinen relinguification (eta askotan horren eskuz esku, baina ez ezinbestean neurri eta abiadura berean, transetnization) fenomenoa dugu begien aurrean181 etorkin askoren kasuan gertatu izan da, lehen, erabateko mintzaldatze hori. orain ere halaxe gertatzen da kasu askotan.
|
|
|
kanpotik etorritako hiztun taldea gailendu egin dela hizkuntzaz185 Bertako hiztun taldeak atzera egin du nabarmen, hiru belaunalditik gorako perspektiban: bere B hizkuntza galdu egin du eta kanpotarren k
|
hizkuntzara
mintzaldatu da. oso fenomeno ezaguna da bigarren hau ere: Ameriketako kolonizazioak galbidean jarri (hainbatetan zeharo desagerrarazi) ditu bertako hizkuntza zaharrak, eta kolonizatzaileek (tartean gure arbasoek) berekin ekarritako zenbait hizkuntza (batez ere espainola, ingelesa, portugesa eta frantsesa) gailendu egin dira nabarmen.
|
|
|
" Indar handia ikusten diot teoriaren munduan iraunkortasuna oso onartuta dagoela. Horiek
|
hizkuntzara
ekartzea indartsua da gure jarrerak eta ikuspuntuak saltzeko".
|
|
|
Hartara, aldez aurreko eta jarduera arauen gainetik legoke hasierako araua (initial norm). Arau horrek ezartzen du itzulpena sorburu
|
hizkuntzara
(SH) begira egiten den, hots," egokitasuna" (adecuacy) bilatzen den; edo xede hizkuntzara (XH) begira egiten den, hau da, xede sistemak ezarritako" onargarritasuna" (acceptability) bilatzen den.
|
|
|
Hartara, aldez aurreko eta jarduera arauen gainetik legoke hasierako araua (initial norm). Arau horrek ezartzen du itzulpena sorburu hizkuntzara (SH) begira egiten den, hots," egokitasuna" (adecuacy) bilatzen den; edo xede
|
hizkuntzara
(XH) begira egiten den, hau da, xede sistemak ezarritako" onargarritasuna" (acceptability) bilatzen den.
|
|
|
Testu jakin bat, jatorrizko hizkuntza edozein izanda, euskaraz emateko jarraitutako prozesua eta euskaraz nola eman den; horixe izan da orain arte aztertu izan dena. Itzulpena, baina, ez da soilik testu jakin bat jatorrizko hizkuntzatik xede
|
hizkuntzara
igarotzen deneko prozesua; itzulpenean badira hizkuntzaz kanpoko eragileak, ezen itzulpena ekintza kulturala baita, hots, literatura eta kultura jakin batetik bestera egindako zubi lanean parte hartzen duten eragile guztien emaitza, zelanbait esateko. Eragile horietan jarriko dugu, hain zuzen ere, lan honetan arreta.
|
|
|
Zenbaitek esan dezake, hiztunak (eta hiztun elkartea, beraz) ez direla galtzen. Euskaraz egitetik erdaraz egitera (oro har, X hizkuntzatik Y
|
hizkuntzara
) pasatu arren, hor segitzen dutela hiztunek bizirik: hiztun horiek edo, denboraren harian, beren ondokoek.
|
|
|
Jakina denez, nazio identitatearen konstelazioa ezin da, besterik gabe eta bere horretan,
|
hizkuntzara
edo beste osagai bakar batera murriztu. Ados. Guztiarekin ere, horrek ez du esan nahi hizkuntza gainerako edozein ezaugarri elementuren mailako eta neurrikoa denik hizkuntza propioa duten nazioetan, behintzat.
|