|
2000
|
|
|
Orain, neuk jartzen dizkiot baldintzak eta debekuak nire buruari: " Abiatzeko bideak ez dik orube partikularrik zeharkatu behar... ehiza sasoian ez diagu ehiztarien ondotik ibili behar... todoterrenoen pistetatik ez dik merezi, dena hautsa eta zarata baita... poliziak zaintzen dituen errepetidoretatik urrun, mesedez... giriek maite dituzten kasko famatuetan
|
hago
lasai, euskaraz entzunik atzerritar bezala tratatzen bahaute ere... lagunen txaboletan ez ezak sua aipa... erdara hutsezko seinaleak erauzi baino lehen, kontuz, begira inor ez dagoen...". Eta araudiak oso nahasiak direnean, bagoaz Pirinioetara, gora, urrun, pentsatuz gorago joan zela Luis Pedro eta bazekiela zergatik
|
|
|
Kondairak dioenez, behin Bidarraiko neska gazte bat galdu zen inguru hauetan, eta herrikoek, kezkaturik, haren bila hasi zirenean, ez zuten arrastorik ere aurkitu, ez gorputzik eta ez ezer. Hala ere, inguruetan"
|
hago
, hago!" esaten zuen ahots bat en tzuten zen. Gau batean argi indar tsu batek zerua sutan balego bezala jarri zuen eta batean sartu zen.
|
|
|
Kondairak dioenez, behin Bidarraiko neska gazte bat galdu zen inguru hauetan, eta herrikoek, kezkaturik, haren bila hasi zirenean, ez zuten arrastorik ere aurkitu, ez gorputzik eta ez ezer. Hala ere, inguruetan" hago,
|
hago
!" esaten zuen ahots bat en tzuten zen. Gau batean argi indar tsu batek zerua sutan balego bezala jarri zuen eta batean sartu zen.
|
|
|
" Neretzat kontrariorik txarrenak hainbeste denbora bertsoa hasteko egiten dutenak dira. Hor
|
hago
erbia noiz ertengo zain eta... ez ote dik honek hasteko asmorik, galdetzen diok eure buruari. Nekatu egiten naiz holakotan.
|
|
|
Venezian Caravaggioren koadro ikusgarri batzuen ikusteko parada izan diat. Nik ez zekiat zer sentitu huen hik Michelangelorekin, baina enea ez zuan gutiago izan,
|
hago
segur. Hango argiak eta itzalak, hango mugimenduak eta kontrastak... mundu zaharra hankaz gora!
|
|
|
—Oker
|
hago
, Joanes. Salbuespena izanen lukek, baldin grabitate zentrotik iragaiten den bertikala edifizioaren oinetik kanpoan balego.
|
|
|
" Hire lehenengo kezkari buruz, hauxe erranen diat: ez
|
hago
hain gaizki, Joanikot, zeren bide erdia egina baitaukak, baldin hegaldatu nahi duala badakik, norat ez badakik ere; bigarrenari buruz, berriz, jakin ezak ezen su tipia handi ere egin daitekeela, haizearen eraginaz... Eta hondarrean hauxe baizik ez diat erranen:
|
|
|
Eta osabak oihu egin zuen: " Non
|
hago
, Herensuge?", eta, sokan beheiti eta leizean beheiti zihoala, piztien habia iduriko hartarantz, irrintzi izugarri hura egin zuen, eta, irrintziak edo irrintziaren oihartzunak uxaturik, ez dakit zazpi bele edo baterat jalgi ez ote ziren leizetik, nahiz eta neuri zazpi mila iduritu zitzaizkidan mementu hartan... baita gurekin etorri ziren sehiei ere, agi denez, zeren haiek guztiak ihesi baitzi...
|
|
|
—Superstizionearen alde edo zientziaren alde
|
hago
orain, Joanes?
|
|
|
Izan ere, orain dela guti arte ez huen, jauregiaz denaz bezainbatean, nehongo ardurarik hartu. Orain, berriz, ez
|
hago
geldi... Etxe aitzineko kanoiarekin hasi hintzen, eta ikusten diat ezen hura ez zela egun bakarreko haizea izan... zeren eta orain heure gain hartu nahi baituk koadroen ardura ere.
|
|
|
—Orduan, Alessandroren laguntzarekin, Italian bertan erosiko ditiat koadroak, zeren, batetik, merkeagoa izan baitaiteke, eta zeren, bertzetik, Italia baita, Greziaren ondotik, artearen sehaska —eta, aita are gehiago sosegatu nahian edo, erantsi zuen—: Hago segur ezen ez naizela Italiatik esku hutsik itzuliko, eta
|
hago
lasai, Martin... Ezin gogarago utziko haut, ikusiko duk...
|
|
|
—Hi ere sinesteko moduan
|
hago
, hire amak egin iragarpenaren ondoren...
|
|
|
" Hemen nago!"; baina, orduan, nola gartzela hartarik eta trabailu ezin nekeago hartarik ihes egin nahi baitzuen, bururatu zitzaion Axularri ezen bi hitz haiek irakatsi behar zizkiola galbaheari; eta irakatsi zizkion Axularrek galbaheari bi hitz haiek eta, hala, Etsai urrun samar ikusi zuèn egun batean, pentsatu zuen ezen hura zela bere ordua, eta entseiatu zen, ondorez, handik itzurtzerat eta ihes egiterat; eta bazihoan Axular kanporantz, eta galdetu zion deabruak: " Non
|
hago
–", eta galbaheak ihardetsi zion: " Hemen nago!"; eta deabruak galbahea zegoen tokirantz egin zuen, eta hala egin ahal izan zuen Axularrek aitzina; eta bazihoan Axular aterantz, bazihoan... baina atearen iragaiterat zihoan puntuan, deabruak ikusi zuen eta burdinazko gako bat jaurtiki zion, eta gakoak ez zituen Axularren zapata zola eta haren itzala baizik harrapatu; eta hala itzuri zen Axular haitzulotik eta hala erdietsi zuen Sarako apez izaitea, itzala deabruaren menerat zuen arren.
|
|
|
—Aizak, hi... Hik eguzkiari anaia Eguzki deitzen diok, baina horren segur al
|
hago
ezen anaia dela eta ez aitona, zeren eguzkia ezin zaharragoa baita...? —eta irri karkaraka hasi zen.
|
|
|
Baina, geldiro eta baratx bada ere, aitzina egin behar diagu... Izan ere, zeruan baduk argi argitsu bat, oraino ere ezjakintasunaren eta inorantziaren hodeiak estalia, baina
|
hago
segur ezen argi horrek guztiok argituko gaituela egunen batean, katolikoak eta protestantak, haiek eta gu... —eta, skribatzen ari zen liburuaren orri bat eskuan hartzen zuela, erran zuen—:
|
|
|
—eta, eskua goiti jasotzen zuela, akabatu zuen—: Beraz,
|
hago
lasai, zeren biak ala biak sendatu baikinen, guaiakoari esker, eta zeren geroztik hartu bainuen ohitura hura, untzian hiruzpalau flasko eramaitekoa, guaiakoz beteak...
|
|
|
—Zentzutik eta adimendutik kanpoan
|
hago
ala.... Edo, ni baino giristinoagoa haizela erran nahi ote duk horrekin?
|
|
|
—Zer habil? Perlesiak jorik
|
hago
ala...?
|
|
|
—Segur al
|
hago
ezen jakintsua ez dela nehoiz koleratzen...? —erran zidan, teatro edo komediako aktoreen gisarat deklamatzen zidala, hitzak eta isiluneak tartekaturik— Baina segur ez bahago, hemendik gutirat egonen haiz...!
|
|
|
Bai, bazekiat, halarik ere, ezen pentsu beltz batek ez hauela bakean ez soseguan uzten, zeren, hasteko, nekez lot daiteke suizidioa atsegintasunarekin, eta zeren, ondorez, izugarria idurituko zaik, lehenengo istantean bai bederen... baina
|
hago
trankil, Joanes. Izan ere, nola ene egia eta ene ohorea guztiz lohituak izan diren Ofizio Sainduaren sententzia horrekin, hala, burua jaso beharra diat, ohorezko gizon izaiten segitu nahi badut bederen.
|
|
|
" Liburuak halaxe erosten dituk, batzuetan jakinaren gainean, eta bertzeetan jakin gabe..." Beraz, berriro erraiten diat, Joanes:
|
hago
trankil... Hago trankil, bai, zeren eta, gure obrak eta gure egitekoak aski ez badira ere, Kristoren pasionea bai, eta Kristok salbatuko gaitik, gu salbatzen ez bagara ere, behin baino gehiagotan erran izan diadan bezala.
|
|
|
—hustu zuen Charlyk bere edalontzia— Eta ahantz Kristinaz. Oraino sasoian
|
hago
. Dozena aurkituko dituk, bilatuz gero.
|
|
|
—.. Bai, dena ukatzekotan
|
hago
—gezurra. Ez nuen solasa luzatzeko estakururik erantsi nahi— Baina nirekin ez haiteke ezkutukerietan ibil.
|
|
|
—Oso oker
|
hago
uste baduk inora eramanen haudala, lau kafe huts elkarren segidan edanaraztera. " Ttipi" deituko diat berriz, baina lehenago, Kimikaren jainkoei hel eginen zieagu.
|
|
|
Hire buruarekin ispiluan topatzea eta oraindik zerbaitetarako haizela sentitzea duk. Hi ere sasoian
|
hago
oraindik. Karriketan gerla eske dabiltzan neska puskak ikusita, ez haiz Kristinaz eta mutikoaz etxean penatzen gelditzeko bezain ergela izanen, ezta?
|
|
|
—Zer egin ez nekiela nengoan —Ximurrak pausarik ez bere kontakizunari—, seme alabak kanpineko igerilekuan ito, eta haiekin batera andrea eta izeba ere bai, edo neronek burua urkatu itzala ere ematen ez duten pinu ziztrin horietariko batetik. Baina oporretan
|
hago
. Opor sainduetan.
|
|
|
—Erreparatu hire itxurari. Bolada txarrean
|
hago
: familia aferak, batetik; hire lagunaren heriotza, bertzetik —ahotsa apaldu zuen— Tragoa...
|
|
|
—Orduan oporretan
|
hago
bihartik goiti. Hi kanpoan egon bitartean Anak hartuko dik Gertakarien ardura.
|
|
|
—Irrigarri
|
hago
, Edu. Hi ikusita mutur ozpinena ere irriz urratzeko maneran —haurretako oriztak hirugarren begiarena egiten zion matelondoan— Aspaldi handian irrikitan nengoan hiri noiz erranen, Edu, eta gaur diat parada:
|
|
|
—Ez, Edu. Oker
|
hago
. Ez diat deus zor.
|
|
|
—Miraz
|
hago
, ezta?
|
|
|
Ez duk harrigarria hi batere itxura oneko ez egotea. Gaizki
|
hago
–
|
|
|
—Ehorzketari dagokionez, zuzen
|
hago
, baina gainerakoan...
|
|
|
Sukaldean ohar bat aurkitu nuen: " Eduardo, ongi
|
hago
–Zalaparta polita atera duk, bart ailegatzean.
|
|
|
– Ziur
|
hago
–
|
|
|
Nola azalduko diet ba zertan nabilen, paraje hauetan eta itxura honekin, hire ondoan, lana eta etxea utzita, bidez bide baina ibilbide jakinik gabe, oinez beti, Gorbeiapeko sagasti baterantz? Eta ni baino askoz ere okerrago
|
hago
hi inori ezer azaltzeko. Zer uste duk egingo dutela guardia zibilek hik gerra aurreko euskal olerkaria haizela esaten badiek, gerra garaian euskarazko lehen egunkariaren bultzatzaile suharra eta Euzko Gudarosteko intendentzia komandantea, 1937ko ekainean faxistek fusilatua eta 60 urte geroago bat batean Jaungoikoaren graziaz berpiztua?
|
|
|
– Energia beharra jagok eta eolikoa energiarik garbienetako bat dok. Prest
|
hago
argindar barik biziteko. Zer gura dok ba hik, leize zuloetara bihurtu ala?
|
|
|
– Hi sasoiko
|
hago
oraindino, bestela mendian batetik bestera ibilterik ez heuke izango. Hire aldean, askoz be zaharrago dok artzaina.
|
|
|
– Ezin dok ordea esan, Lizardik legez," beeko bear goriak" haroanik, behekoaz be etsita
|
hago
eta. Euren beharretan etsipenetik baino ezin abiatu ei diran egungo poeta eta artista ustez moderno horreen antzekoa haz hi azken baten.
|
|
|
Begiak ireki, mutil aurpegi zorrotz bat sorbalda astintzen ari zitzaion. " Ondo al
|
hago
–Ondo?", galdetu zion hark.
|
|
2001
|
|
|
«Bizirik ote dago, hilen artean? / Eta hi, bizien artean, hilda ote
|
hago
–» (Hnuy, 94 or.).
|
|
|
–Ez ezak ezetz esan –aholkatu dio lagunak putre begiradaz– Banekian maiteminduta hengoela, banekian. Ez zekiat seguru zein den neska, malekoiko hori edo beste bat, baina berdin dik, maiteminduta hagoela seguru, ze azken aldian joanda bezala
|
hago
, txikito, Marte parean paseatzen gutxienez.
|
|
|
Jakinduriaren Ahotsa ludian– Gero, aurrean ez dagoenean ere berataz pentsatzen jartzen haiz, obsesionatzen hasiz, burutik kendu ezinik, orduan berarekin hitz egiteko bidea aurkitzen duk nolabait, edozer gauza esaten diok, txorakeriak, neskak irribarre bat egiten dik, edo hitz goxo bat, eta akabo! Maiteminduta
|
hago
! –isilune labur teatreroa, txakolina kolpe batez bukatzeko aprobetxatu duena– Eta horren kontra ez zegok erremediorik, Tasio, ezta erdiko hankan egunero elektroshock deskarga jasota ere.
|
|
|
–Unaik ezin du sinetsi. Txakolin pixka bat isuri zaio Kilometroetako kamiseta gainera ohartu gabe– Esaten diat, hi ez
|
hago
ondo, Tasio, hi maiteminduta habil!
|
|
|
–Iepa, Tasio! Zer moduz
|
hago
, ondo edo oso ondo?
|
|
|
Ez daukat egun ona, izan da bere erantzun guztia. Hi maiteminduta
|
hago
, tematu da Unai albotik, jendearen jakin mina piztuz. Baina Tasiok ez du hitzik gaineratu eta nork bere eskutitz zatitxoa idazten bukatu bezain laster presaka alde egin dute denek.
|
|
|
Bai zera, harritu naiz ni, seguru al
|
hago
ez zaiola heldu behar, edo hortzen artean zerbait sartu behintzat. Sorbaldak altxatu ditu Arrillagak.
|
|
|
‘Hi maiteminduta
|
hago
! ’ esan nion, Clemente Lopez demokrazia organikoari buruz ari zen unean.
|
|
|
‘Ba hi ere nahiko kriptiko
|
hago
gaur, neska! ’
|
|
|
‘Hi oraindik maiteminduta
|
hago
, e? ’ esan nion.
|
|
|
Baina zoratu edo? Hi... hi ez
|
hago
burutik sano! (Lagunaren ondoan eseriz; maitekiro):
|
|
|
Baina ez al dakik? Ez al
|
hago
jakinaren gainean?
|
|
|
Baina ezinezkoa duk hori, lagun, itzalik gabe gelditzea bezala duk hori, gauza zentzugabe bat... Ziur al
|
hago
–Egin al dituk froga guztiak?
|
|
|
Noiz arte
|
hago
hemen, galdetu zion Txomin errotariak amerikanoari.
|
|
|
" Ieup, zer moduz! Dotore
|
hago
!". Domingo Maria, jendearen harrera beroarekin zeharo harrotuta, kontu kontari hasi zen, berriro ere.
|
|
|
–Entzun nahi ez dunanik ez entzuteko,
|
hago
isilik!
|
|
|
–Ez dük hoberik gizon –nioen ironiaren eta ilundura latzaren artean erdibitua, non
|
hago
Kerouac. Desolazioaren aingeruak etor daitezela!
|
|
|
Zutik kontzen diguten soka guziak moztu balizkidate bezala. Agindu bakarra aditzen nuen nire baitan" hoaie erreka bazterrera eta etzin txopo baten gerizean, eta
|
hago
hantxe geldirik, ura nola heldu den eta nola joaki den begira". Egonean egoteko bertzetarako fundamenturik ez nuen.
|
|
|
– Zer dun Maria? Ez
|
hago
ongi. Non dun mina?
|
|
|
– Orain taldeko gainontzekoen arrastoan gabiltzak, baina hiri zegokiana horixe zuan. Jakinaren gainean
|
hago
. Hortik kontuak ateratzea hire esku zagok.
|
|
|
– Orduan zergatik
|
hago
oraindik hemen?
|
|
|
– Kasua neurea duk, entzun? Hire mutur zikin hori afera honetan sartzen baduk, hilda
|
hago
, konforme?
|
|
|
– Ez
|
hago
kexatzeko moduan.
|
|
2002
|
|
|
\ Baita zera ere, ni horra, hi ez
|
hago
burutik sano!
|
|
|
Mendigurenen ibilbide literarioa osatzen dute haur eta gazteentzako idatzi dituen 21 liburuek (Estitxuk pirata izan nahi du, 1987; Patakon, 1992; Irakasle alu bat, 1995; Obsexuen kluba, 1997; Kanibalaren kaiolan, 1998; Txakurraren alaba, 1999..) eta helduentzako idatzitakoek: 4 ipuin liburu (Sei ipuin amodiozko, 1986; Hamalau, 1992; Opor ezberdinak, 1995; Ene dama maite horri, 1996); 3 eleberri (Bekatuaren itzala, 1995; Berriro igo nauzu, 1997; Gure barrioa 1975, 1998); 7 antzerki liburu (Kanpotarrak maisu/ Kultur ministrariak ez digu errukirik, 1987; Pernando, bizirik
|
hago
oraindio, 1989; Garai (a) da Euskadi, 1993; Ankerki, 1993, Hilerri itxia, 1995) eta genero autobiografikoan sartuko genituzkeen lanak (Nerabearen biluzia, 1999; Errekarteko koadernoa, 2001). Benetan oparoa da, beraz, beasaindar egile honen ibilbide literarioa, oparoa eta hainbat sari erdietsitakoa gainera.
|
|
|
No exageremos, el cazador de cabezas es otro individuo y no representa a país alguno, y me temo sea un abuso y caer en una trampa el sostener lo contrario. Yo me afirmo como persona de otra manera, con lo que
|
hago
, que es lo que soy. Eso es todo (89 orr.).
|
|
|
Oker
|
hago
, nire liburuen lapur zeken alu hori, eskuizkribu bat edo paper borobil baten prezioan ez diagok poeta izatea, bikaintasuna ez duk sei zazpi numorekin eskuratzen.
|
|
|
–Hoa atzera, gizagaixo hori,
|
hago
ahalik urrunen nire laratzetik, ezen nire sugarrik ttikienak hire pittinik xemendreena ere ukitu orduko, hezur mamiraino erreko haiz, eta ez duk inor hire erresumina itzaltzeko gai izango, neu izan ezik, hain okela saltsa gozoak prestatzen ditudan, eta hain airoso lapikoa nola ohea astintzen ditudan hau.
|
|
|
Hor
|
hago
, hortxe. Zerura bidean noak, bihotz iduriko lainoetan barna.
|
|
|
–galdetu zuen Haritzek. Gero eta usain txarragoa hartzen zion guztiari– Hi zora zora eginda
|
hago
.
|
|
|
Hark ez dik arazo handiegirik izango mutil bat uzteko eta beste batekin hasteko. Hi ez
|
hago
ohituta, eta, gutxi balitz bezala, tontotuta hago. Jolaserako erabiliko hau.
|
|
|
Hark ez dik arazo handiegirik izango mutil bat uzteko eta beste batekin hasteko. Hi ez hago ohituta, eta, gutxi balitz bezala, tontotuta
|
hago
. Jolaserako erabiliko hau.
|
|
|
–Baina hi zoratuta al
|
hago
, ordea? –garrasika esan zion Haritzek– Nola esan diek, ba, hori?
|
|
|
–Hik, hik! Baina hi burutik eginda
|
hago
, ordea! –oihukatu zuen Imanolek– Orain kristoren lotsa emango zidak Alazne ikusteak.
|
|
|
–Hobeto al
|
hago
––galdetu zion Mirarik.
|
|
|
–Hi ere zoratzen hasita
|
hago
. Alexena kutsagarria izango duk.
|
|
|
–Hi, Alex, ondo al
|
hago
––Haritz zen, tabernatik irteten.
|
|
|
–Alex, ondo al
|
hago
––galdetu zion Haritzek.
|
|
|
–Ez adarrik jo. Hi ez
|
hago
ondo ganbaratik –bota zion besteak, Julenek, asaldaturik. Batera eta bestera mugitu zuen burua, berezkoa zeukan mugimendu bitxiarekin, eta" zora zora eginda hago" esanez bezala.
|
|
|
Hi ez hago ondo ganbaratik –bota zion besteak, Julenek, asaldaturik. Batera eta bestera mugitu zuen burua, berezkoa zeukan mugimendu bitxiarekin, eta" zora zora eginda
|
hago
" esanez bezala. Juleni Bronto esaten zioten lagunek, askotan, lepoa luzaturik eta zuzen zuzen ibiltzeko mania zuelako, eta Brontosauro bat ematen omen zuelako.
|
|
|
–Ondo
|
hago
horrela?
|
|
|
–Lehengoan ere halaxe esan hidan, eta nola
|
hago
horren seguru...?
|
|
|
–Animo, Sara! Egun onak ikusteko
|
hago
oraindik. Ikusiko dun...
|
|
|
–Baina
|
hago
lasai. Ez duk hilko, seguru ezetz.
|
|
|
Nora begira
|
hago
, arraioa?
|
|
|
Astegun buruzurian zinera? Hi ez
|
hago
burutik ondo! erantzun zion Orrondok, laineza hartutako haurren jokabidea imitatuz.
|
|
|
Pare bat zurrut aski, kamamilak on egiten diala konturatzeko. Hala ere ez
|
hago
umoreko. Periodikuak sarritan ateratzen hau heure onetik eta gaur ere halaxe gertatu duk.
|
|
|
Heure bulegoan sartu eta lanari ekin diok adoretsu. Harrituta
|
hago
heure buruaz. Noiz arte iraungo dik adoreak?
|
|
|
Negarrez
|
hago
, Gabriel Aresti Segurola, eta ez dik axola inork ikusteak. Malkoei eusten saiatu haiz, baina azkenean barrenak gainezka egin dik.
|
|
|
Malkoei eusten saiatu haiz, baina azkenean barrenak gainezka egin dik. Negarrez
|
hago
, arrantzaka, eta ez zaik batere inporta inork entzun diezaan. Â atera eta mukiak kendu dituk. Horrelako laudorioak ez dituk egunero entzuten, alajaina.
|
|
|
Katiluan, faborez. Zurbil
|
hago
. Tailerretako sirenak orroka hasi dituk, zeinek aldarri handiagoa egingo.
|
|
|
Baina hi ez
|
hago
Eibarko Sociedad Deportivaren balentriekin emozionatzeko, are gutxiago haren aldeko leloak kantatzeko. Premia larriagoa daukak orain, katilu erdia hustua duanean, zeren halako su bat nabaritu baituk barrenean, tripa guztiak irakiten jarri dizkiana.
|
|
|
Nahiz kaleko jantziak izan, urdin mahonezkoa eta errauts kolorearen arteko tonuak ugari. Xehetasunak barren barreneraino  sartzen zaizkik, hunkituta
|
hago
, eta bat batean idazteko gogo zoro bat erne zaik. Poetaren makinaria martxan jarria duk.
|
|
|
Arrastorik ere ez. Gezurra esan diok, izan ere haserretzen hasita
|
hago
, ez hainbeste ugazabandrearekin, nola heure buruarekin. Idazteko gogo guztiak aienatu zaiz  kik eta ajearen zama nozitzen duk ostera lepondoan.
|
|
|
Zer moduz
|
hago
–galdetzen dit; hots batzuk txistuka ateratzen zaizkio hortzetako aparatuaren eraginez.
|
|
|
Hain
|
hago
gertu
|
|
|
Zeren zain
|
hago
|
|
|
– Horretan erratuta
|
hago
. Ez itzak nahastu apaltasuna eta ahulezia.
|
|
|
– Ondo
|
hago
, Aranguren? –Aguilerak trufa egin zuen.
|
|
|
– Hemen ez
|
hago
seguru. Bazakitek zer idatzi huen Guernicaz.
|