|
2000
|
|
|
Venezian Caravaggioren koadro ikusgarri batzuen ikusteko parada izan diat. Nik ez zekiat zer sentitu huen hik Michelangelorekin, baina enea ez zuan gutiago izan,
|
hago
segur. Hango argiak eta itzalak, hango mugimenduak eta kontrastak... mundu zaharra hankaz gora!
|
|
|
—Oker
|
hago
, Joanes. Salbuespena izanen lukek, baldin grabitate zentrotik iragaiten den bertikala edifizioaren oinetik kanpoan balego.
|
|
|
" Hire lehenengo kezkari buruz, hauxe erranen diat: ez
|
hago
hain gaizki, Joanikot, zeren bide erdia egina baitaukak, baldin hegaldatu nahi duala badakik, norat ez badakik ere; bigarrenari buruz, berriz, jakin ezak ezen su tipia handi ere egin daitekeela, haizearen eraginaz... Eta hondarrean hauxe baizik ez diat erranen:
|
|
|
Eta osabak oihu egin zuen: " Non
|
hago
, Herensuge?", eta, sokan beheiti eta leizean beheiti zihoala, piztien habia iduriko hartarantz, irrintzi izugarri hura egin zuen, eta, irrintziak edo irrintziaren oihartzunak uxaturik, ez dakit zazpi bele edo baterat jalgi ez ote ziren leizetik, nahiz eta neuri zazpi mila iduritu zitzaizkidan mementu hartan... baita gurekin etorri ziren sehiei ere, agi denez, zeren haiek guztiak ihesi baitzi...
|
|
|
—Superstizionearen alde edo zientziaren alde
|
hago
orain, Joanes?
|
|
|
Izan ere, orain dela guti arte ez huen, jauregiaz denaz bezainbatean, nehongo ardurarik hartu. Orain, berriz, ez
|
hago
geldi... Etxe aitzineko kanoiarekin hasi hintzen, eta ikusten diat ezen hura ez zela egun bakarreko haizea izan... zeren eta orain heure gain hartu nahi baituk koadroen ardura ere.
|
|
|
—Orduan, Alessandroren laguntzarekin, Italian bertan erosiko ditiat koadroak, zeren, batetik, merkeagoa izan baitaiteke, eta zeren, bertzetik, Italia baita, Greziaren ondotik, artearen sehaska —eta, aita are gehiago sosegatu nahian edo, erantsi zuen—: Hago segur ezen ez naizela Italiatik esku hutsik itzuliko, eta
|
hago
lasai, Martin... Ezin gogarago utziko haut, ikusiko duk...
|
|
|
—Hi ere sinesteko moduan
|
hago
, hire amak egin iragarpenaren ondoren...
|
|
|
" Hemen nago!"; baina, orduan, nola gartzela hartarik eta trabailu ezin nekeago hartarik ihes egin nahi baitzuen, bururatu zitzaion Axularri ezen bi hitz haiek irakatsi behar zizkiola galbaheari; eta irakatsi zizkion Axularrek galbaheari bi hitz haiek eta, hala, Etsai urrun samar ikusi zuèn egun batean, pentsatu zuen ezen hura zela bere ordua, eta entseiatu zen, ondorez, handik itzurtzerat eta ihes egiterat; eta bazihoan Axular kanporantz, eta galdetu zion deabruak: " Non
|
hago
–", eta galbaheak ihardetsi zion: " Hemen nago!"; eta deabruak galbahea zegoen tokirantz egin zuen, eta hala egin ahal izan zuen Axularrek aitzina; eta bazihoan Axular aterantz, bazihoan... baina atearen iragaiterat zihoan puntuan, deabruak ikusi zuen eta burdinazko gako bat jaurtiki zion, eta gakoak ez zituen Axularren zapata zola eta haren itzala baizik harrapatu; eta hala itzuri zen Axular haitzulotik eta hala erdietsi zuen Sarako apez izaitea, itzala deabruaren menerat zuen arren.
|
|
|
—Aizak, hi... Hik eguzkiari anaia Eguzki deitzen diok, baina horren segur al
|
hago
ezen anaia dela eta ez aitona, zeren eguzkia ezin zaharragoa baita...? —eta irri karkaraka hasi zen.
|
|
|
Baina, geldiro eta baratx bada ere, aitzina egin behar diagu... Izan ere, zeruan baduk argi argitsu bat, oraino ere ezjakintasunaren eta inorantziaren hodeiak estalia, baina
|
hago
segur ezen argi horrek guztiok argituko gaituela egunen batean, katolikoak eta protestantak, haiek eta gu... —eta, skribatzen ari zen liburuaren orri bat eskuan hartzen zuela, erran zuen—:
|
|
|
—eta, eskua goiti jasotzen zuela, akabatu zuen—: Beraz,
|
hago
lasai, zeren biak ala biak sendatu baikinen, guaiakoari esker, eta zeren geroztik hartu bainuen ohitura hura, untzian hiruzpalau flasko eramaitekoa, guaiakoz beteak...
|
|
|
—Zentzutik eta adimendutik kanpoan
|
hago
ala.... Edo, ni baino giristinoagoa haizela erran nahi ote duk horrekin?
|
|
|
—Zer habil? Perlesiak jorik
|
hago
ala...?
|
|
|
—Segur al
|
hago
ezen jakintsua ez dela nehoiz koleratzen...? —erran zidan, teatro edo komediako aktoreen gisarat deklamatzen zidala, hitzak eta isiluneak tartekaturik— Baina segur ez bahago, hemendik gutirat egonen haiz...!
|
|
|
Bai, bazekiat, halarik ere, ezen pentsu beltz batek ez hauela bakean ez soseguan uzten, zeren, hasteko, nekez lot daiteke suizidioa atsegintasunarekin, eta zeren, ondorez, izugarria idurituko zaik, lehenengo istantean bai bederen... baina
|
hago
trankil, Joanes. Izan ere, nola ene egia eta ene ohorea guztiz lohituak izan diren Ofizio Sainduaren sententzia horrekin, hala, burua jaso beharra diat, ohorezko gizon izaiten segitu nahi badut bederen.
|
|
|
" Liburuak halaxe erosten dituk, batzuetan jakinaren gainean, eta bertzeetan jakin gabe..." Beraz, berriro erraiten diat, Joanes:
|
hago
trankil... Hago trankil, bai, zeren eta, gure obrak eta gure egitekoak aski ez badira ere, Kristoren pasionea bai, eta Kristok salbatuko gaitik, gu salbatzen ez bagara ere, behin baino gehiagotan erran izan diadan bezala.
|
|
|
—hustu zuen Charlyk bere edalontzia— Eta ahantz Kristinaz. Oraino sasoian
|
hago
. Dozena aurkituko dituk, bilatuz gero.
|
|
|
—.. Bai, dena ukatzekotan
|
hago
—gezurra. Ez nuen solasa luzatzeko estakururik erantsi nahi— Baina nirekin ez haiteke ezkutukerietan ibil.
|
|
|
—Oso oker
|
hago
uste baduk inora eramanen haudala, lau kafe huts elkarren segidan edanaraztera. " Ttipi" deituko diat berriz, baina lehenago, Kimikaren jainkoei hel eginen zieagu.
|
|
|
Hire buruarekin ispiluan topatzea eta oraindik zerbaitetarako haizela sentitzea duk. Hi ere sasoian
|
hago
oraindik. Karriketan gerla eske dabiltzan neska puskak ikusita, ez haiz Kristinaz eta mutikoaz etxean penatzen gelditzeko bezain ergela izanen, ezta?
|
|
|
—Zer egin ez nekiela nengoan —Ximurrak pausarik ez bere kontakizunari—, seme alabak kanpineko igerilekuan ito, eta haiekin batera andrea eta izeba ere bai, edo neronek burua urkatu itzala ere ematen ez duten pinu ziztrin horietariko batetik. Baina oporretan
|
hago
. Opor sainduetan.
|
|
|
—Erreparatu hire itxurari. Bolada txarrean
|
hago
: familia aferak, batetik; hire lagunaren heriotza, bertzetik —ahotsa apaldu zuen— Tragoa...
|
|
|
—Orduan oporretan
|
hago
bihartik goiti. Hi kanpoan egon bitartean Anak hartuko dik Gertakarien ardura.
|
|
|
—Irrigarri
|
hago
, Edu. Hi ikusita mutur ozpinena ere irriz urratzeko maneran —haurretako oriztak hirugarren begiarena egiten zion matelondoan— Aspaldi handian irrikitan nengoan hiri noiz erranen, Edu, eta gaur diat parada:
|
|
|
—Ez, Edu. Oker
|
hago
. Ez diat deus zor.
|
|
|
—Miraz
|
hago
, ezta?
|
|
|
Ez duk harrigarria hi batere itxura oneko ez egotea. Gaizki
|
hago
–
|
|
|
—Ehorzketari dagokionez, zuzen
|
hago
, baina gainerakoan...
|
|
|
Sukaldean ohar bat aurkitu nuen: " Eduardo, ongi
|
hago
–Zalaparta polita atera duk, bart ailegatzean.
|
|
2001
|
|
|
–Ez ezak ezetz esan –aholkatu dio lagunak putre begiradaz– Banekian maiteminduta hengoela, banekian. Ez zekiat seguru zein den neska, malekoiko hori edo beste bat, baina berdin dik, maiteminduta hagoela seguru, ze azken aldian joanda bezala
|
hago
, txikito, Marte parean paseatzen gutxienez.
|
|
|
Jakinduriaren Ahotsa ludian– Gero, aurrean ez dagoenean ere berataz pentsatzen jartzen haiz, obsesionatzen hasiz, burutik kendu ezinik, orduan berarekin hitz egiteko bidea aurkitzen duk nolabait, edozer gauza esaten diok, txorakeriak, neskak irribarre bat egiten dik, edo hitz goxo bat, eta akabo! Maiteminduta
|
hago
! –isilune labur teatreroa, txakolina kolpe batez bukatzeko aprobetxatu duena– Eta horren kontra ez zegok erremediorik, Tasio, ezta erdiko hankan egunero elektroshock deskarga jasota ere.
|
|
|
–Unaik ezin du sinetsi. Txakolin pixka bat isuri zaio Kilometroetako kamiseta gainera ohartu gabe– Esaten diat, hi ez
|
hago
ondo, Tasio, hi maiteminduta habil!
|
|
|
–Iepa, Tasio! Zer moduz
|
hago
, ondo edo oso ondo?
|
|
|
Ez daukat egun ona, izan da bere erantzun guztia. Hi maiteminduta
|
hago
, tematu da Unai albotik, jendearen jakin mina piztuz. Baina Tasiok ez du hitzik gaineratu eta nork bere eskutitz zatitxoa idazten bukatu bezain laster presaka alde egin dute denek.
|
|
|
Bai zera, harritu naiz ni, seguru al
|
hago
ez zaiola heldu behar, edo hortzen artean zerbait sartu behintzat. Sorbaldak altxatu ditu Arrillagak.
|
|
|
‘Hi maiteminduta
|
hago
! ’ esan nion, Clemente Lopez demokrazia organikoari buruz ari zen unean.
|
|
|
‘Ba hi ere nahiko kriptiko
|
hago
gaur, neska! ’
|
|
|
‘Hi oraindik maiteminduta
|
hago
, e? ’ esan nion.
|
|
2002
|
|
|
–galdetu zuen Haritzek. Gero eta usain txarragoa hartzen zion guztiari– Hi zora zora eginda
|
hago
.
|
|
|
Hark ez dik arazo handiegirik izango mutil bat uzteko eta beste batekin hasteko. Hi ez
|
hago
ohituta, eta, gutxi balitz bezala, tontotuta hago. Jolaserako erabiliko hau.
|
|
|
Hark ez dik arazo handiegirik izango mutil bat uzteko eta beste batekin hasteko. Hi ez hago ohituta, eta, gutxi balitz bezala, tontotuta
|
hago
. Jolaserako erabiliko hau.
|
|
|
–Baina hi zoratuta al
|
hago
, ordea? –garrasika esan zion Haritzek– Nola esan diek, ba, hori?
|
|
|
–Hik, hik! Baina hi burutik eginda
|
hago
, ordea! –oihukatu zuen Imanolek– Orain kristoren lotsa emango zidak Alazne ikusteak.
|
|
|
–Hobeto al
|
hago
––galdetu zion Mirarik.
|
|
|
–Hi ere zoratzen hasita
|
hago
. Alexena kutsagarria izango duk.
|
|
|
–Hi, Alex, ondo al
|
hago
––Haritz zen, tabernatik irteten.
|
|
|
–Alex, ondo al
|
hago
––galdetu zion Haritzek.
|
|
|
–Ez adarrik jo. Hi ez
|
hago
ondo ganbaratik –bota zion besteak, Julenek, asaldaturik. Batera eta bestera mugitu zuen burua, berezkoa zeukan mugimendu bitxiarekin, eta" zora zora eginda hago" esanez bezala.
|
|
|
Hi ez hago ondo ganbaratik –bota zion besteak, Julenek, asaldaturik. Batera eta bestera mugitu zuen burua, berezkoa zeukan mugimendu bitxiarekin, eta" zora zora eginda
|
hago
" esanez bezala. Juleni Bronto esaten zioten lagunek, askotan, lepoa luzaturik eta zuzen zuzen ibiltzeko mania zuelako, eta Brontosauro bat ematen omen zuelako.
|
|
|
–Ondo
|
hago
horrela?
|
|
|
–Lehengoan ere halaxe esan hidan, eta nola
|
hago
horren seguru...?
|
|
|
–Animo, Sara! Egun onak ikusteko
|
hago
oraindik. Ikusiko dun...
|
|
|
–Baina
|
hago
lasai. Ez duk hilko, seguru ezetz.
|
|
2003
|
|
|
maitasunezko egun zoragarri bat, edo urtebeteko iraunaldi antzua? Eta hi hor
|
hago
, hodeien bestaldean, eta nik hemendixe sentitzen haut, artizarretik Azpil maitatzen, eta ni neu ere maitatzen. Azpil, hi eta ni, hirurak bat baikara, ez al da egia?
|
|
|
" Con dinero y sin dinero,
|
hago
siempre lo que quiero". Falta zena, mariatxiak.
|
|
2004
|
|
|
–Isilik egon hadi, isilik. Hobeto
|
hago
eta. Ez ezak gezurrik esan.
|
|
|
tú eres, tú estás: haiz,
|
hago
|
|
|
–Baina horretarako galanki jan behar duk, hezurretan
|
hago
eta –esan zion De Groeeningek eta, eskua luzatuta, platano bi eman zizkion.
|
|
|
–Zeren zain
|
hago
–Tira, jarrai diezaiogun!
|
|
|
–Nekaturik
|
hago
, Oskar. Denok gaudek nekaturik –Ibarra ere zutitu zen– Nirean afalduko diagu, eta gero etxera eramanen haut.
|
|
|
–Ez
|
hago
ongi –esan zidan.
|
|
|
Eta, halako batean, nire ordez zelaian jokatzen ari zèn kideak huts ikaragarria egin zuen, gola egiteko baldintza guztiak alde zituenean, eta orduan barrutik atera zitzaidan esaldia, ahapeka bota banuen ere: " Aulkian hobeto
|
hago
, bai, trakets hori!". Filofoklesek, baina, entzun egin zuen eta, zorrotz begiraturik, halaxe esan zidan:
|
|
|
–eta, niregana jiratzen zelarik, ni neu banintz bezala haren salbabidea, esan zidan–: Eta hi ados
|
hago
...?
|
|
2005
|
|
|
–Non
|
hago
, Ines bihotzekoa? –esan zion honek.
|
|
|
–Non
|
hago
––errepikatu zuen hark.
|
|
|
Eta batean Emilik esaten zuen: . Non demontre
|
hago
orain??, eta hurrengoan esaten zuen: –Orain bai, harrapatu haut!?, eta Teresak beste hainbeste.
|
|
|
–Orain jota
|
hago
, Tere, baina uste dinat ez haizela damutuko, ikusiko dun! –animatu zuen amona Kontxik.
|
|
|
–Zer esan nahi didak horrekin, maitatzen ez dakidala ala?? Bada, oso oker
|
hago
. Gau eta egun plantak egiten ibiltzeak ez baitu maitasunarekin zerikusirik, eta barruko urak ez baitu kanpora atera beharrik, aparretan galtzeko, eta, batean suhiari so egiten ziola eta bestean Teresari, honela bukatu zuen?:
|
|
|
–Buruhauste larri bat dinat, erantzun zion Kontxik?. Bakarrik
|
hago
etxean?
|
|
|
–Gaizki al
|
hago
––galdetu zion.
|
|
|
–Oso gaizki
|
hago
, beraz. Lana uzteko eskatu al din, bada, Tomasek?
|
|
|
–Ongi
|
hago
––galdetu zion amak alabari.
|
|
|
–Ezin ederrago
|
hago
, pitxin –Ainarak betileak jaitsi ditu, herabe– Hemen geratuko ninduken hi betirako besarkatzen, baina zorriek urdailak jan behar zizkidaten jatetxea berehala ikusten ez badute.
|
|
|
–Heu ere lehen bezain lerden
|
hago
. Ez zirudik urtebete egin duanik ohean etzanda, giharrak gogor gogor dituk eta –erantzun dio, eskuez besoetako giharrak estutzen dizkiola, horrela burua jaitsi eta pozarren irten nahian dabilzkion malkoak ezkutatuz.
|
|
|
–Achan! Hau poza, ondo
|
hago
–
|
|
|
–Ez diat ulertzen –orria esku artetik kendu eta, buelta eman ondoren, bere eskuetan utzi nuen berriro; atzekoa irakurtzera behartu nuen– Ez diat ulertzen –errepikatu zuen– Ziur
|
hago
–Honegatik garbitu zitean hire koinatua?
|
|
|
–Historia ikasketak? Ezustez beteta
|
hago
, motel.
|
|
|
–Ondo
|
hago
––niregana makurtu eta eskua luzatu zidanean ezagutu nuen:
|
|
|
–Gaur hire eguna dok. Hortxe daukok heure erretratua, berehala jaisteko prest. Jaseko
|
hago
!
|
|
|
–Pentsakor
|
hago
, Antton. Larregi berbain dot?
|
|
|
" Hezueriaz, humoreaz, eta juntura eritasun guztietatik sendatua
|
hago
jadanik, Antton", esan diot hitzik gabe neure buruari.
|
|
|
–Yota
|
hago
nerbixoetatik, Antton. Medikutara yoan bihaz ahalik eta azkarrenik.
|
|
|
–Seguru
|
hago
–
|
|
|
Faborez, Antton. Ez
|
hago
hi trote horreitarako. Itxiok eginkizun hori gazte yenteari.
|
|
|
–Parka, Antton. Baie hi ez
|
hago
biar dan osasun maillan komando baten sartzeko. Etxuat besterik esan gura.
|
|
|
–Hi ez
|
hago
ondo...
|
|
|
–Oker
|
hago
, Antton. Pentsakera horretakuak gugandik at yagozak aspaldi.
|
|
|
Pentsakera horretakuak gugandik at yagozak aspaldi. Desfasatuta
|
hago
. Benetan.
|
|
|
–Txarto
|
hago
ala? –Ixaskunek sukaldetik galde– Barriro be botaka?
|
|
|
–Oker
|
hago
, Antton. Goazen hirurok astiro astiro.
|
|
|
–Hala ere, arazoa ez duk hori –jarraitu zuen– Arazoa heu haiz. Burutik jota
|
hago
, ezpata bat hartuta gurasoak hiltzen dituzten gazte horiek bezain erotuta. Baina zer gertatu zaik gu horrela tratatzeko?
|
|
2006
|
|
|
Nun
|
hago
, zer larretan
|
|
|
–Oker
|
hago
. Gerla hau irabazia diagu –erran nuen– Nafarroa Beherean zuek zineten azkenak.
|
|
|
–Penitentzia beharrean
|
hago
–erran dio ahopeka bere buruari. Agerrek gero eta boz ozenagoa erabiltzen du bere buruarekin.
|
|
|
–Garaiz
|
hago
zaldia azpian hartu eta hemendik ziztuan lekutzeko. Hire adinean, inork ez dik desohoretzat hartuko.
|
|
|
–Zorioneko
|
hago
–eman zidan eskutara– Zorro honi esker hago bizirik. Itzulian eraman behar ez bahu, Biduzeko arrainek besta izanen zitean gaur hirekin.
|
|
|
–Zorioneko hago –eman zidan eskutara– Zorro honi esker
|
hago
bizirik. Itzulian eraman behar ez bahu, Biduzeko arrainek besta izanen zitean gaur hirekin.
|
|
|
–Honi esker
|
hago
bizirik –harrotu zitzaidan gizona, xaflakoka bere semearen bizkarrean. Premiarik ez zen; amaren ahotik nekizkien xehetasunak.
|
|
|
–Oraindik esna
|
hago
–Egin ezak lo, bihar ere kukuak joko dik eta.
|