|
2000
|
|
|
Liburu horiek sareko liburutegi guztien artean banatzen dira. Horren bitartez, Euskal Autonomia Erkidegoko Liburutegi Sare Nazionala osatzen duten liburutegi publikoak euskaraz argitaratu berri diren lanez hornituko dira, eta jende guztiak
|
euskarazko
liburu berriak eskuratzeko modua izango du.
|
|
|
Erosketa zentralizaturako prozedura, hala Liburutegien Sareak nola Nafarroako Liburutegiak erabiltzeko pentsatua, tresna funtsezkoa da, eta liburutegiek titulu askoren artean (Nafarroako Liburutegi Nagusian urtero sartzen direnak, 10.000 inguru) beraien bilduBiblinleka metarako egokienak hautatu ahal izateko behar bezain malgua. Horrela, haurrendako liburutegiek haur eta gaztetxoendako liburu gehiago aukeratuko dituzte, eta eremu euskaldunean daudenek
|
euskarazko
liburu gehiago. Azken finean, esan dezakegu ereduak aukera bat dakarrela euskararentzat, baina teknikariek eta arduradunek etekina ateratzen jakitea, edo hala nahi izatea, besterik da.j
|
|
2001
|
|
|
Badira ezberdintasunak jatorrizko bertsioaren eta beste hizkuntzetan eskainitakoen artean, halere: alde batetik, funtsean testua berdina den arren, kontakizuna berridatzia izan da; eta bestetik,
|
euskarazko
liburua Jokin Mitxelenaren marrazkiaz horniturik agertu zen bezala, erdarazko bertsioetan Asun Balzolak eman die irudien bidezko bizia ipuineko protagonistei, alegia sorgin lardats samar bati, sorgintxoak hegan egiteko erabiltzen duen bigarren eskuko erratzari, eta bien gaiztakeriak jasan behar izaten dituztenei. Irakasleak dira den denak, hara!
|
|
|
Euskal liburugintzaren industria sendotzeko bidean, berriz, ekoizpen eta zabalkunde egiturei dagozkien irizpideak ere kontuan hartu behar dira: argitaratzaileen egituraren profesionaltasuna eta bideragarritasuna onartu eta hauei laguntzak bideratu behar zaizkie;
|
euskarazko
liburuen kostuak arintzearren, gurearekin lotutako inprimategientzaGari Berasaluze*
|
|
|
Andonik
|
euskarazko
liburuak eta beste sekretuak gordetzeko duen gelan lo egingo nuen.
|
|
2002
|
|
|
Arinegi al zebilen zenbait gazte? Eta ea Arantzazun aholkatu ziren urratsak gehiegi handitu egin al zituzten batasun horren aldeko batzuek, eta herria inoiz
|
euskarazko
liburuak irakurtzen zituen herria beraiei jarraitu ezinik utzi.
|
|
|
Euskarazko produkzioaren maila oso txikia dela bonbardatzen da merkatuan, etengabe, baina hona beste datu bat: EAEn,
|
euskarazko
liburuaren erosleak 325.000 inguru dira, Euskal Herri osoan 400.000 erosle direla esan dezakegu.
|
|
|
Kopuru hori alderatzen badugu euskaldungoaren kopuruarekin, konturatzen gara
|
euskarazko
liburuen erosle proportzioa izugarria dela, kontuan har dezagun horiek ere gaztelaniaz edo frantsesez erosten dutela. Irakurle komunitate zale bat dugu beraz.
|
|
|
Ekoizpena ez da gehiegi, nik liburu bat aukeratze soilarekin gozatzen dut, liburu denda batera joate soilarekin, aukeratzeko eskaintza zabala izatea eskertzen dut, gero eta liburu eskaintza gehiago izan eta gero eta gehiago gozatzen dut liburua aukeratzean. Orain gutxi, idazle batek zioenez, orain hamar urte
|
euskarazko
liburu guztiak irakurri zitzakeen eta orain ezinezkoa zaio. Gaur egun zaila da, baina neurri batean badago nobedade gehienak inguratzea edo horien berri izatea; interesa duen irakurle bati gutxitan eginen dio ihes euskal nobedade baten berriak, gero liburu denak irakurri ez arren.
|
|
|
Bitartekaritzat har genitzake, halaber, hainbat erakunde publiko nahiz pribatu, liburuaren promoziorako diru-laguntzak ematen dituztenak. Aurrerago aipatuko den moduan, Euskal Herriari dagokionez, hortxe geneuzkake Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak, Foru Aldundiek, hainbat erakundek (Euskal Kultur Erakundea...)
|
euskarazko
liburuaren sustapenera bideratu dituzten diru-laguntzak (liburutegietarako aleak erosiz, liburu azoketan euren presentzia ziurtatuz, katalogoen edizioa bultzatuz...). Horiez gain, bitartekarien atal honetan ezin utzi aipatu gabe euskal liburu17 Berriki, literatur sarietan irabazle suertatzen diren liburuen zabalpen eskasa salatzen zuten adierazpenak argitaratu dira egunkarietan.
|
|
|
Ugaldek erbestean argitaratutako lehen
|
euskarazko
liburuak Iltzalleak (1961) eta Umeentzako kontuak (1966) ipuin liburuak, eta Ama gaxo dago (1964) eta Gurpegin aspaldi gertatua (1965) antzerki lanak izan ziren. Denen artean, Iltzalleak ipuin liburua nabarmenduko genuke:
|
|
|
2002ko iraila urria • 132 zenbakiara renesportazioaz ari zela eta, eta
|
euskarazko
liburuek kanpora ateratzeko duten zailtasuna ikusirik, ondorengo proposamena egiten zuen: merkatuaren azterketa egin, merkatuak zer nahi duen ikusi eta hura eskaini, enpresa munduan egiten den ildoari jarraituz.
|
|
2003
|
|
|
Aitzakiak: egunen batean kontatu digute kritikari horietako batzuek zergatik ez duten borrokarik egin, haien medioetan,
|
euskarazko
liburuen kritikak gaztelaniazkoak bezain luzeak izan daitezen; bestalde, karaktere gutxirekin gauza duin samarrak egin daitezkeela erakusten dute A. Unanueren kritiketako batzuek, «Aizu!» aldizkarian.
|
|
|
Ez guri erantzunik edo konponbiderik eskatu. Guk
|
euskarazko
liburuak irakurri eta argitaratzen ditugu. Ez gara aztiak edo politikoak.
|
|
|
Antzinako Erregimenean, euskaldunen barne kontsumorako idazkiak babestu zituen erakunde bakarra Eliza izan zen. Irten ote zen Elizatik historia generoaren baitan sailka dezakegun
|
euskarazko
libururik?
|
|
|
Manex Goihenetxek erakutsi duenez, Ipar Euskal Herrian, XVI. mendetik Frantses Iraultzara arte, liburu gehiago argitaratu ziren euskaraz frantsesez baino (90 euskaraz, 73 frantsesez eta 9 beste hizkuntzatan). Baina
|
euskarazko
liburu produkzioa, ia osotara gai erlijiosoen ingurukoa zen (90 liburutik 83), frantsesez orotariko gaiak lantzen ziren bitartean (literatura, zientziak, testu juridikoak, historia lanak,...). Epealdi horretan, Manex Goihenetxeren arabera, euskaraz ez zen propioki historia generoko lanik argitaratu (ikusi ditugun zeharkako historia aipamentxoak, eta eskuizkribu mailan geratu zen Etxeberri Sarakoa... Kontraerreformako Eliza katolikoak, protestantismoaren mehatxua ikusi ostean, serioago hartu zuen herritarren hezkuntza erlijiosoa.
|
|
|
«Euskalerria eta euskera ezer izango baldin badira oraintxe loratzen doan gizaldiaren esku dago»14 Lau dira fenomeno horren adierazleak:
|
euskarazko
liburu produkzioaren hazkundea, euskal prentsaren garapena, euskalduntzeko eta alfabetzatzeko prozesuek hartutako indarra eta ikastoletan matrikulatutako haur kopuruaren igoera. Frankismoak eskaintzen zituen zirrikitu gero eta handiagoek ahalbidetu zuten aldaketa hori, baina ezin dugu ahaztu, besteak beste, utzitako oinordetza.
|
|
|
Horrekin batera, irakurzaletasuna eta aisiarekin lotutako hainbat aktibitate egingo dituzte Gabonetako oporretan. Gainera,
|
euskarazko
liburuekin lotutako gaiak izanik, Euskararen Eguneko jardunaldietako ekintza bezala hartu dute egitasmoa. Hori dela eta, Uribe Kostako Mankomunitateko Euskara Zerbitzuko dirulaguntza jaso du.
|
|
|
diablura más perjudicial no ha podido introducirse en los púlpitos". Xelebrea diot, hain zuzen ere garai horretan eta hurrengo hamarkadetan luzaro elizgizonek idazten dituzten
|
euskarazko
liburu gehienak, hitzaurrean aitortu ohi dutenez, baserritar eta jende pobreari propio zuzenduta daudelako.
|
|
|
Iztueta, 1996). Guztira edizio gehien izan dituen
|
euskarazko
liburu aszetikoa egile lapurtar ezezagun baten Exercicio spirituala da (1718; gutxienez 80 aldiz berrargitaratua XIX.a bukatu baino lehen); Asteteren dotrina kenduta, euskalki guztietara itzulpen gehien izan dituen erlijio liburua, berriz, Kempisen De imitatione Christi izan da (Villasante, 1979).
|
|
2004
|
|
|
Pauli Davilaren esanetan,
|
euskarazko
liburu haiek ez ziren ume askorengana iristen. Kontuan izan behar da Araban, ia Nafarroa osoan eta Iparraldean usainik ere ez zietela hartu, erdarak baitziren jaun eta jabe hezkuntzan.
|
|
|
Gauza bat da euskaraz gai izatea, jakitea, eta beste bat erabiltzea. Gauza bat da euskaraz irakurtzen jakitea eta beste bat irakurtzea,
|
euskarazko
liburuak edo egunkariak erosi eta irakurtzea. Euskaraz hitz egiteko beste euskaldun bat behar duzu, talde euskaldun bat tokatu behar zaizu, eta hori zaila izan ohi da zenbait hizkuntza eremutan, baina irakurtzeko aski da egunkaria edo aldizkaria erostea; ez duzu beste inoren beharrik?. 648
|
|
|
Aranak, euskararen gizarte eragile gisa, hainbat ekintzatan parte hartzen du. Erakunde mailan, Bizkaiko Diputazioari Euskarazko Katedrari laguntza emateko eskaria egiten dion aldi berean (43), haren bizitza indartzeko bitarte ko eragingarri batzuk ezartzea proposatzen du, hala nola ikasle saiatuenentza ko sariak ezartzea, bertako ikasleen artean euskarazko lehiaketa publiko bat antolatzea literatura eta euskalaritzan, eta
|
euskarazko
liburu literario eta zien tifikoak idazteko laguntzak ematea (44). Izan ere, pozgarria da adineko jen dea euskara ikasten ikustea.
|
|
|
Esan beharrik ez dago egileak
|
euskarazko
liburu hauetan darabilen hiz kuntz ereduak idatzizko zein ahozko euskal literaturaren tradizioarekiko al daketa errotikoa edo, agian hobeto, etena ekarri zuela. Aranari leporatu izan zaizkion hutsegite nabarmenen artean, hain zuzen, garbizalakeriarena izan da, hots, erdal jatorrizko hitzak onartzeari zion higuina.
|
|
2005
|
|
|
Argitaletxeetako profesionalak, horietako 20 bat Euskal Editoreen Elkartearen baitan bildu dira. Elkarteak
|
euskarazko
liburuen produkzioaren alde egiten du lan eta oraindik ez du kanona ezartzearen inguruko jarrera bateraturik adostu.
|
|
|
Jesus Moyak, berriz, jatorriz gasteiztarrak izan ziren Isunza eta Hurtado de Mendoza ahizpak XVI.mendean Burgosko Medina de Pomareko klaratarren komentuan izan zuten bizitzaz dihardu. Eta Jose Luis Barrio Moyak 1730eko ezkonsari gutun madrildar batean agertzen diren
|
euskarazko
liburu batzuen berri ematen du.
|
|
|
\ Gure etxeetan indarrez sartzen diren hedabideetan (telebista, irratia, prentsa, internet…) euskarazko eskaintza handitu behar da, gazteek, bereziki, aukera gehiago izan ditzaten kirola, musika informazioa edo bestelakoak euskaraz jasotzeko. Horretaz gain, jatorrizko ekoizpenaren zein itzulpenen bitartez,
|
euskarazko
liburuen, aldizkarien eta komikien eskaintza areagotzera egin behar da »gazteentzakoak, bereziki», gaztelaniaz dagoen eskaintzarekin lehiatzeko adinako kalitatea eta erakargarritasuna bermatuz.
|
|
|
" Beltzarana naiz baina pollita. Horra zergatik erregeak maitatu nauen eta eraman bere logelara." (Kt 1, 4) Hartu XIX. eta XX. mende hastapenean agertu
|
euskarazko
liburuak. Bezperak urteko himno guziekin latin hutsez ematen dituzte, itzulpenik gabe:
|
|
|
H. Orain dela gutxi plazaratu da Eusko Jaurlaritzak aginduz egindako prospekzio soziologiko bat eta hor bildu diren datuen artean, aipagarria da honakoa: EAEko biztanleen artean %68 direla liburu irakurleak eta irakurtzen duten horien artean %15ak irakurtzen duela
|
euskarazko
libururen bat. Espero izatekoa zen ala harritzen zaitu datuak?
|
|
|
Euskaraz dator, beraz, Grotiusen testua irakurlearen eskura. Agiantzarik sutsuenak egin behar, zalantzarik gabe, egun liburu osoaren zatia dena, bihar etzi ez luze batean
|
euskarazko
liburu osoa izan dadin.
|
|
2006
|
|
|
30en bat argitaletxek kaleratzen dituzte euskarazko lanak, Jorge Gimenezen esanetan, eta horietatik zortzi inguru dira testuliburugintzan dihardutenak, baina kaltea guztientzat litzateke. " Salmenta sareak jasango lituzkeen kalteen ondorioz,
|
euskarazko
liburu salmentak, oro har eta ez testuliburuenak soilik sekulako kolpea hartuko luke. Berez badaukagu toki txikia salmentan, pentsa toki hori murrizteak zer ekarriko ligukeen".
|
|
|
Frankismo garaian ireki zenuten denda, 1955ean. Aita, euskaltzalea,
|
euskarazko
liburuak saltzen jarduten zuena. Poliziak ere bisitak egin zizkizuen...
|
|
|
Jarri dezagun hori neurrian: ezin dugu pentsatu
|
euskarazko
liburu bati mundu mailako promozioa egin behar zaionik, baina ezin zaio hiri baten mailako promozioa egin. Ez da, ahal dela, euskal komunitatearen promozioa egin behar, etxean oihartzuna izatea nahi badugu.
|
|
|
Euskarazko liburugintzan falta dugu gure bezeroa behar bezala tipifikatuko duen azterketa bat. Ez dakigu euskaldunak,
|
euskarazko
liburuak kontsumitzeko gai denak, zein joera duen. Laginak ez du hizkuntzaren irizpiderik hartzen.
|
|
|
Ez dago alderatzerik ere. Areago, askotan
|
euskarazko
liburu baten egile oso ezagunaz galdetzen diozu saltzaileari eta ez du ezagutzen.
|
|
|
Goian, behatokiko paperak nahasturik zeudela eta
|
euskarazko
liburu batzuk falta zirela konturatu ginen.
|
|
|
Bestalde, ni saiatu nintzen aipatu zenidan horrekin, baina berehala utzi nuen, barkatuko didazula espero dut. Badakizu ni,
|
euskarazko
liburuekin... baina gainera, nobela hori, ez dakit nola azaldu... tira, berdin dio.
|
|
2007
|
|
|
Congostok dio
|
euskarazko
liburuen eskaera badagoela, baina txikia: «ONCEn, euskaraz irakurri nahi dutenen irakurle kopurua murritza da.
|
|
|
Oraindik orain, euskaraz ahots sisteman 300 liburu inguru daude eta braillez idatzita gutxiago. Gure liburutegia
|
euskarazko
liburuz hornitu nahi dugu eta Eusko Jaurlaritzak asmo bera du. Gaztelaniaz 4.000 liburu badaude, euskaraz 1.000 egon daitezen da xedea, nahiz eta gaztelaniazko irakurle kopurua askozaz ere handiagoa izan.
|
|
|
Jesukristoren miraria, helduentzako
|
euskarazko
liburu ilustratu bat!
|
|
|
Unibertsitatean,
|
euskarazko
liburuak
|
|
|
Torrealdai, J. M. (2003): " Fraide frantziskotarren
|
euskarazko
liburuak", in: Intxausti 2003, 593
|
|
|
Baina
|
euskarazko
liburuak ere badira liburu dendan. Zerk erakartzen nau euskal liburuetatik?
|
|
|
Euskararen erabilera eta bilakaera, luzaroan nagusitu den mugazgaindiko lankidetzaren ahultasunari lotuak daude. Izan ere, azken urteetaraino, batez ere frantses Estatuak, Akitaniako Eskualdeak eta Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Nagusiak begi txarrez ikusten zuten" atzerriko" erakunde publiko batek dirua eman zezan ikastola bat eraikitzeko,
|
euskarazko
liburuak argitaratzeko ala eskolatik kanpoko jarduerak euskaraz eskaintzen dituen elkarte bat laguntzeko. Susmoa zen nagusi; are eta gehiago jakitean hizkuntza komunitate bereko zati bat ordezkatzen zuen erakunde batek" Frantziako barne gaietan" bere sudurra sartzen zuela.
|
|
2008
|
|
|
literatur historiaren transmisioa egitea eta euskarazko literatur liburuen irakurketa sustatzea. Dena dela, elkarrizketetan antzematen da ikasleek urtean zehar
|
euskarazko
libururen bat irakurtzea lehenesten dutela irakasleek. Literaturaren historia irakastea denboraren, ikasleen maila linguistikoaren eta beste hainbat faktoreren menpe geratzen da.
|
|
|
Zuzenbidearen eremuan euskararen erabilera rik ez badago, orduan jakintza horretako hitzak ere ez dira izango, nora jo ez dugu izango. Larramendik berak HH an
|
euskarazko
liburuen falta aipatzen duenean, ildo bertsutik, beste hau dio euskararen erabilerari buruz: «No> hay> libros> manuscritos, > > ni> procesos> impresos».
|
|
|
euskara eta hiria baterazeinak zirela, eta hizkuntza honen patua heriotza zela. Hitzaldi horren testuinguruan Azkuek Unamunori idatzi zion (Salamancako errektoreak zeukan
|
euskarazko
liburu bat eskatzeko), bide batez haren hitzaldiari erantzunez:
|
|
|
37 Hau ez da balorazio kualitatibo bat, objektiboki neur daitekeena baino: abandotarrak ez zuen lortu Azkuek 18881903 epean atera zituen adina
|
euskarazko
liburu argitaratzea, Azkuek bezala euskara hutsezko aldizkaririk sortzea, Azkuek beste pertsonari euskara irakastea, Azkueren hiztegiaren pareko bilketa lanik egitea, Azkuek adina antzezlan idaztea, edota Azkuek beste harreman egitea Euskal Herri osoko kultur eragileekin.
|
|
|
Euskaltzaindia sortutakoan Junta de Culturak Akademiari esleitu zion txosten hartan ezarritako helburuak kudeatzeko ardura344 Be ¡ laustegigoitiaren txostenak euskarazko argitalpenen arloan zeuden gabezia ugariak diagnostikatu eta erremedioak proposatzen zituen. Hola, Diputazioaren subentzioak espontaneoki argitaratzen ziren
|
euskarazko
liburuei ematera mugatu barik, premiazkoenak zeintzuk ziren aztertu eta horiek idazteko edo itzultzeko sustapenplan aktibo bat diseinatu zuen. Txostenak euskarazko aldizkariak hobetzeko eta literatur lehiaketak antolatzeko bideak ere zehazten zituen.
|
|
|
Izatez, laster, Bizkaiko monarkikoak dirulaguntzak murrizten hasi ziren. Hola, 1923ko otsailean, Euskaltzaindiak Belaustegigoitiaren txostena indarrean jartzeko dirua eskatzean, Junta de Cultura Vascak erantzun zion Akademiak bere sarreretatik sariztatu zitzakeela
|
euskarazko
liburuak, Bizkaiko Diputazioak ez baitzuen inolako partidarik aurreikusita horretarako347 Zentzu horretan, Bizkaiko Diputazioak Euskaltzaindiari autoritatea aitortu arren teorian, praktikan baliabideak moztuz joan zen.
|
|
|
Apur bat positiboagoa izan zen Gipuzkoako Diputazioaren jarrera. Bertan 1920ko hamarkadan, Julian Elortza karlista zen presidentea, eta honek,
|
euskarazko
liburuei subentzioak emateko politika segitu zuen, aurretik Euskaltzaindiari txostena eskatuz sistematikoki348 Neurri horrek indartu egin zuen Gipuzkoako idazleen artean Akademiaren arauak errespetatzeko joera (adibidez euskera idaztearena, eta ez euzkera), nahiz atxikimendu hori lehendik zetorren. Alta, Gipuzkoako Diputazioak ere ez zuen Belaustegigoitiaren plana edo antzekorik sortu:
|
|
|
Beste alde batetik, irailaren 30eko Eskualduna astekariaren zenbakiak. Deux livres basques? artikulua dakar,
|
euskarazko
liburu biren berri damaiguna39 Biotariko lehena Laborarier: zonbeit kontseilu berechi ongarri erremedio berriez da, eta, besteak beste, dans une langue claire et précise?
|
|
|
Inma Arrietari esker, Bizkaiko liburutegian ez ezik, ikusmen urritasuna duten hainbat euskaldunen eskuetan ere izango da haren lana. Euskal Filologia ikasi zuen Arrietak, ikusmen urritasuna du, eta ONCEko
|
euskarazko
liburuen kudeatzailea da.
|
|
|
Aresti euskal kulturan pertsona garrantzitsua da, eta haren lanak braillez egon behar duela pentsatzen dugu. Gure helburua ahalik eta
|
euskarazko
liburu gehien braillez eskuragarri egotea da. Beharbada ez ditugu denak argitaratuta edukiko, baina gutxienez beharra sortzen denean egin ahal izateko aukera egotea:
|
|
|
Sastreren iritziz, euskal liburua zer den eta zer ez den zehazteko argudioak oso ezberdinak izan daitezke. Bestalde, Durangoko Azokan
|
euskarazko
liburuak bakarrik saltzeko apustuaren alde agertu da Sastre.
|
|
|
Igandero joan ohi naiz liburu zahar bila. Batzuetan topatu izan ditut balio handiko gauzak,
|
euskarazko
liburu zaharrak agertzen dira noizean behin; Euskaltzaindiari eman dizkiot asko. Eta, halako batean, erretratu zahar bat ikusi nuen, oso zimurtua eta higatua.
|
|
|
Irurtzun, Etxarri Aranatz edota Altsasuko liburutegi publikora joan, eta euskarazko edozein liburu maileguan hartzea da lehenengo urratsa. Kanpainak dirauen bitartean,
|
euskarazko
liburua hartzen duen bakoitzak orri markatzaile bat jasoko du opari, ekimenean parte hartu zein ez. Horretarako, 25.000 markatzaile egin ditu antolakuntzak.
|
|
|
Neure zifrarik ez dut, baina ez da gezurra izango Precisa azterketa etxeak iaz azaldu zituen datuak: alegia, 2000tik 2005era 824.500 ale galdu zituela
|
euskarazko
liburuak. Eta iturri beretik dakigu, 2006an 2005ean baino 95.000 ale gutxiago ekoitzi direla.
|
|
|
Bai ikasmaterialak bai haurrentzako argitalpenak, bi biak populazio berera zuzenduak dira. Horiei begira egiten da
|
euskarazko
liburu ekoizpenaren erdia: %50, 5 Goragotik ere ibiliak gara (%63, 5), baina aurten biek galdu dituzte tituluak, 115 batek eta 48 besteak.
|
|
|
Ingeniaritza eskolen artean euskaldunena omen da. Euskal Herrian arlo teknikoetan
|
euskarazko
liburu eta materialen behar handia egonik ere, euskarazko ikasmaterialik ez du kaleratzen. Zoritxarrez, irizpide ekonomikoak nagusitzen direnean, gizartearekiko konpromisoa desagertzen da.
|
|
2009
|
|
|
Kultur jardueretan eta zerbitzuetan ere ez dago egitura indartsurik. Ez dago itzulpenak eta bikoizketak egiteko laguntzarik, laguntza gutxi daude euskarazko jardueretarako, gobernuak euskarazko argitalpen gutxiago plazaratu eta
|
euskarazko
liburu gutxiago ere erosten ditu. Ez dago plangintzarik, eta orain arte garatutakoa noizbehinkakoa da eta gehienetan izaera sinboliko hutsa du, eraginkortasunik gabea.
|
|
|
Aurrena euskarazko irakurgaien irakurketa sustatzea da. Horretarako herriko liburutegira joan eta
|
euskarazko
liburua hartzen duen bakoitzak orri markatzaile bat jasoko du opari, ekimenean parte hartu zein ez. Zein liburu hartu ez dakitenentzat, 100 liburu gomendatzen dituen zerrenda egongo da eskuragarri, Uxue Alberdi idazleak eta zenbait liburutegitako arduradunek prestatua.
|
|
|
Emandako datu horietatik ondorioztatzen da euskarazko argitaletxeen ekoizpena, neurri handian, hezkuntza sisteman duen presentziaren mende dagoela. Arlo horretara zuzendutako liburuek argitalpenen multzoan duten garrantzia areagotzen da 2004an argitaratu zirenen kopuruari aditzen badiogu(% 56), eta areago sortzen duten negozio bolumenaren aldean duten garrantziari begiratzen badiogu(
|
euskarazko
liburuen salmenta guztien% 68). Horregatik eragin du halako lurrikara alor horretan duela gutxi euskal erakundeek ikastetxeetan liburuak berrerabiltzeko politika bultzatzeko asmoa dutela iragartzeak, jarduera errentagarri gisa irautea zail izango zaiolakoan.
|
|
|
Esparru digitalean(?) eskaintza itzela izango da, hasiera batean liburu digitalak amaierarik ez duen bizitza izango du, ebooka esportatu ahal izango da edo print on demand sistemaren bidez inprimatu ahal izango da. Horregatik guztiagatik,
|
euskarazko
liburua galdu egin liteke oihan horretan. Horrenbestez, euskarazko liburuari datorkiona ez da hainbeste argitalpen modu berri batera egokitzea, baizik eta euskarazko edukiak ongi identifikatuko dituzten agregadoreak garatzea eta eduki horiek erraz eskuratzeko ahalmena edukitzea bilatzaileen, webgune espezializatuen, bilatzaileetan egindako sustapenaren eta abarren bitartez.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, euskarazko liburua galdu egin liteke oihan horretan. Horrenbestez,
|
euskarazko
liburuari datorkiona ez da hainbeste argitalpen modu berri batera egokitzea, baizik eta euskarazko edukiak ongi identifikatuko dituzten agregadoreak garatzea eta eduki horiek erraz eskuratzeko ahalmena edukitzea bilatzaileen, webgune espezializatuen, bilatzaileetan egindako sustapenaren eta abarren bitartez.
|
|
|
Gure ustez,
|
euskarazko
liburuak bi euskarritan, paperezkoan zein digitalean, biziko dira elkarrekin.
|
|
|
biziko dira elkarrekin. Baina, une honetan tiradari dagokionez kopuru kritikotan gaudela aintzat hartuz, bizikidetza horren ondorioz paperezko liburuen kopurua jaitsi egingo da, eta liburu elektronikoarekin bezero berriak erakartzea lortzen ez bada,
|
euskarazko
liburuaren lekua jaitsi egingo da merkatuan eta zenbait kasutan ezin iraunezko egoerara iritsiko da.
|
|
|
Paperean argitaratzen diren liburuen kopurua 1.500en inguruan egonkortu bada ere (beherakako joeraz) azken urteotan, batez besteko tiradak oso murritzak dira, eta, krisiari eragotz dakizkiokeenak alde batera utzita ere, gero eta zailagoa da
|
euskarazko
liburuarentzat harrera egokia lortzea merkatuan. Azken ondorioa:
|
|
|
Euskal literaturaren merkatua oso finkatuta dago eta oso zaila da hortik kanpo zabaltzea. Merkatua horrela izanda, liburu dendek
|
euskarazko
liburuei eskaintzen dieten lekua oso mugatua izaten da.
|
|
|
Hori guztia horrela izanda, liburu denda bakoitzak zenbat leku eskaintzen dien
|
euskarazko
liburuei, azken finean, dendaren jabearen edo kudeatzailearen erabakia besterik ez da izango. Baina argi dagoena zera da:
|
|
|
Betiko moduan, arriskuak eta aukerak eskutik helduta datoz arlo honetan ere; bere dohainik onenak baliatu ditu, beraz,
|
euskarazko
liburuaren sektoreak, kinka konplexu honetatik etekinak ateratzen asmatzeko.
|
|
|
Hego Euskal Herrian, baina, Francoren diktadurak errotik moztu zuen Pizkunde hura eta
|
euskarazko
liburuen ekoizpenak igarri zion horri. Hala ere, 1937tik 1974ra 1.733 liburu argitaratu ziren59 Titulu kopurua hazi ahala hazi egin zen, logikoa den moduan, jorraturiko gai kopurua ere.
|
|
|
26 urterekin hartu zuen erbesterako bidea. Burua prest nuen, errepikatu du; Parisen egin zituen ikasketak, eta
|
euskarazko
liburuak lehenengoz Euskal Etxean ezagutu zituen. Emaztearekin iritsi zen Goizuetara, eta mintzatzen da frantsesez, espainieraz, ingelesez eta amazigeraz, euskaraz ez ezik.
|
|
|
Hizkuntz eskubideen urraketak salatu dituzte Osakidetzako lan eskaintza publikoko azterketak euskaraz egin nahi dituzten hainbatek:
|
euskarazko
liburuak geroago banatzea, itzulpen traketsak...
|
|
|
Bihar, martitzena, herriko hainbat txokotan horren gaineko esku-orria jarriko dute, aretxabaletarrek har ditzaten. Horretan, zenbait herritarren ekarpenak daude, eurek gustuko duten
|
euskarazko
liburuen proposamena egiten. Atzean, berriz, Bergarako Elkar liburu dendak azken urtean gehien saldu diren euskarazko liburuen zerrenda ikus daiteke.
|
|
|
Horretan, zenbait herritarren ekarpenak daude, eurek gustuko duten euskarazko liburuen proposamena egiten. Atzean, berriz, Bergarako Elkar liburu dendak azken urtean gehien saldu diren
|
euskarazko
liburuen zerrenda ikus daiteke.
|
|
|
Eta Euskadi Sariak direlakoak? 2008ko
|
euskarazko
libururik onenak egon dira lehian. Eta sariari uko egin diotenen liburuek, ez dute kalitaterik?
|
|
|
Ezustekoa kezka bihurtu zen. Poztekoa al da
|
euskarazko
liburu bat saritzea, edozein izanik haren ekarpena?
|
|
|
Lankidetza ezinbestekoa dugu; txikiak gara, baina elkartuta zerbait handiagoak. Erakundeei ere laguntza eskatu die,
|
euskarazko
liburuek nahitaezko dutelako diru laguntzak jasotzea, eta are gehiago aldaketa aldian. Eta oraindik ez dira inplikatu.
|
|
|
Asmo xumea den arren, helburu handi bat du hasieratik. Egileak, idazleak, editoreak, irakurleak, kritikariak... publikoa
|
euskarazko
liburuen inguruan batzea asteburu batez. Helduak eta gazteak, umeak eta gurasoak auzoan, parean liburuak direla.
|
|
2010
|
|
|
Nekez ondoriozta daiteke krisi ekonomikoak eragina izan duenik aurtengo udazkenean kaleratuko diren
|
euskarazko
liburuen zerrenda aztertu eta aurreko urteetakoekin konparatuz gero. Kopuruari dagokionez, egia da iaz baino ale batzuk gutxiago ageri direla eleberrien, narrazio liburuen zein poema liburuen sailetan, baina aldea ez da handia, eta oro har argitaletxe nagusien argitalpen kopuruan ez da nabari aparteko beherakadarik.
|
|
|
Baina ekintza nagusia Kritika Sarien bezperan egitekoa zuten lau kritikariek. Ohar bidez,
|
euskarazko
liburuentzako saria Kirmen Uriberen Bilbao New York Bilbao eleberriak eta Larrearen poema liburuak jaso zutela zabaldu zuten. Amua irentsi eta Euskadi Irratian eta Noticias taldeko komunikabideetan horrela argitaratu zuten berria.
|
|
|
aburuz, harresi babeslea zen, isolatzailea, Euskal Herria munduko arrisku eta lanjer guztietatik begiratuko zuena. Jainkoari esker, Arbelbideren harresiaren ondorioz, euskaraz ez zegoen inolako liburu labainkorrik, ez zegoen
|
euskarazko
liburu gaixtorik, soilik erlijio liburuak. Bake santu hori lorrintzera etorri zen Etxepareren Buruxkak:
|
|
|
Ordurako bagenekien euskara zela gure hizkuntza, hori bai, ahozko hizkuntza,
|
euskarazko
liburu bakarra ezagutu bainuen haurtzaro osoan. Lehoi kumea zuen izena eta argazkiz josia zegoen.
|
|
|
Ikastolaren bitartez, sortzaileek eskola berri bat eraiki nahi zuten; baina saio hura nekez izan zitekeen eskola bat, ikasteko materialak eta liburuak falta ziren neurrian. Xabiertoco zen
|
euskarazko
liburu bakarra, Elbira Zipitriaren etxeeskoletan ere erabilia.
|
|
|
Haiekin harremanetan jarri eta eskaera eredua helarazi ziguten. Eskaeraren oinarria da haurra jaio aurretik jakinaraztea euskaraz erregistratu nahi dugula eta behar dituzten neurriak har ditzatela, dela
|
euskarazko
liburu bat jarrita (Aretxabaletan bezala), dela aplikazio informatiko bat instalatuta. SEMAFOROA:
|
|
|
Liburuxka biografikoen helburuak azpeitiarrak
|
euskarazko
liburuak irakurtzera bultzatzea eta ildo beretik, historiaren ondarea jasotzea dira.
|
|
|
Aitzolen funtsezko ekarpenetako bat izan zen ohartaraztea euskal literaturak eta
|
euskarazko
liburuek hedapen sistema behar zutela. Sistema hori sortzeak euskal lirika berria ezagutarazteko beste esparru batzuk eratzera bideratu zuen.
|
|
|
Kontzientzia kargua eman zidan, baina ezinezkoa egin zitzaidan. Edozelan ere libertatea eman nion
|
euskarazko
liburuari. Irudikatu nahi izan nuen liburua ukituko zuten hurrengo eskuak zelakoak izango ziren.
|
|
|
Hori berria izan zen. Gogoan dut, gero, Salbatore Mitxelenaren Arantzazu poema atera zenean [1949an], eta Arantzazuko historia ere atera zenean, sermoietan jendeari nola gogoratzen zitzaion gauzak jakin nahi baldin bazituzten,
|
euskarazko
liburuak ere bazeudela.
|
|
|
" Garai hartan
|
euskarazko
liburuak ez zeuzkan edonork. Akordatzen naiz, soldaduak erre eta erre, eta ama penetan.
|
|
|
Bilbora ezkondutakoa zuen aita, Zeruko Argian kolaboratzaile izandakoa aitona. Begoren etxean ugariak ziren
|
euskarazko
liburuak plazaratzen zituzten argitaletxeetakoak. Bere logelan sartuta, orduak ematen genituen literatura aldizkarietako testuak irakurtzen.
|
|
|
Beterriko Liburua aipamena jasoko du bihar, 19:30ean, Amasako Kultur Etxean (Gipuzkoa) Irati Jimenezek, 111 Akademiako irakurleei haren Nora ez dakizun hori nobela (Elkar) iruditu zaielako iaz argitaratutako
|
euskarazko
liburuen artean onena. Lanpetuta dabil egunotan Jimenez (Mundaka, Bizkaia, 1977):
|
|
2011
|
|
|
Kultura jendarte osoarentzat ez ona bakarrik baizik eta beharrezkoa den ondasun ukiezin baten moduan ulertzen badugu behintzat.Aste berean Susak liburu digital asko sarean jarri ditu 3,54 eurotan. Orain arte
|
euskarazko
liburu digitalak gutxi zeuden, baina bazeuden. Hala ere, Susak egindako honetan hiru gauza garrantzitsu daude:
|
|
|
Euskaldunek asko irakurtzen dute, baina gaztelaniaz. Kezkagarria iruditzen zait
|
euskarazko
libururik arrakastatsuenek ere lortzen duten tirada eskasa».Ezeren gainetik, istorioaNobela honetan «idazkera istorioaren aginduetara dago erabat», Lozanoren beraren hitzetan. «Oso azkar doan kontaketa bat egiten saiatu naiz».
|
|
|
Beraz, hori da behar dena, alegia, sosak. Adibidez, liburuak egin, egin daitezke eta egiten ditugu, baina, jendea ez da ohartzen kolorezko, alegia, erakargarri den liburu bat inprimatzeak 22.000 euroko diru gastua duela.
|
euskarazko
liburu asko saldu behar da dirutza hori berreskuratzeko bakarrik. zinema munduan dokumentalak egiteko material pedagogiko egokiagoa egin litzateke. Baina, arazo bat sortu da.
|
|
|
nola lagunduko diegu haurrei etxeko lanak egiten guk euskaraz ez badakigu?. guraso eta irakasle askok bilatu dituzte baliabideak, tokian tokiko arazoei aurre egiteko. Adibidez,
|
euskarazko
liburuen erdarazko bertsioak izan ohi dira bitartekorik lagungarrienak. eta ikasleek, gurasoekin lan egiteko, aldi berean euskara eta erdara lantzen dituzte. Lan handiagoa dela?
|
|
|
Martin Lezetak ingelesez gehiago izkiriatu zuen euskaraz baino, eta aldizkarietan sakabanaturiko testu gehiago liburuak baino. Dena dela, ingelesezko beste laurekin batera,
|
euskarazko
liburu hori ezagutzen zaio. Martin Lezeta, biografia ahalik eta laburrena entseatzeko, 1900 urtean eta Igorretako Albania baserrian sortu zen, jaiotze agiriaren arabera.
|
|
|
Azpeitia dugu Euskaltzaleen Biltzarretan hitzaldi bat eman zuen lehen emakumea. Gerraurrean haurrentzat
|
euskarazko
liburuak plazaratu bazituen ere, gerraostean kaleratu zituen bere lan gehienak. Julenek Donostian Ume euskaldunai euskeraz idazten eta irakurtzen zelan irakatsi izenburuko hitzaldia eman zuen59.
|
|
|
Argitaldari berriak,
|
euskarazko
liburuen ugaritzea 118
|