|
2013
|
|
|
Villasanteren lehen ekarpen garrantzitsu batzuk, Euskaltzaindiaren lehen Euskal Gramatika, Lehen Urratsakliburukiak UZEIren hiztegiak eta Orotariko Euskal Hiztegiaren lehen liburukiak eman zizkigun garai horrek, eta euskal argitaletxe ugarik nabarmen aberastu zuten
|
euskarazko
liburuen eskaintza.
|
|
|
Ez da txorakeria bat; zentsura zein bizirik zegoen adierazten du. Donostiakoek bahe zabalagoa izango zuten, baina bahea hor zegoen, eta bi aldeetatik eutsia, Madriletik eta hemendik, zer da eta
|
euskarazko
liburu zaharrak berrargitaratzeko.
|
|
|
1954an egin zuten Antonio Arrue euskaltzain, euskararen alde eginak zituen merituengatik baino gehiago egin zitzakeenengatik, besteak beste,
|
euskarazko
liburuak argitaratzeko eta biltzarrak egiteko baimenak lortzen eman zezakeen laguntzagatik; karlista tradizionalista izanik, euskaltzale gerra galtzaileek ez zituzten adiskideak eta harremanak zituen erregimenean norbait zirenen artean, bera ere izan baitzen norbait Francoren erregimenaren baitan. Alfonso XIII.a erregeak 1926an sorturiko Meritu Zibilaren Ordenaren domina eman zioten 1964an, Espai...
|
|
2016
|
|
|
– Ez genuke
|
euskarazko
liburu/ film/ disko/ joko, bategatik ordaintzen jarraitu liburu/ film/ disko/ joko?
|
|
2018
|
|
|
Pedro Rocamoraren sarrerarekin, ordea, egoera hau irauli egin zen. 1948 urtetik aurrera, Rocamora agertzearekin batean, garai berri bat abiatu zen
|
euskarazko
liburuentzat, Rocamorak" besoetan hartutako" liburuak ez baitziren zentsuraren epaitik pasatzen. Baimenduak izaten ziren zuzendari nagusiaren aginduz, bestelakoen beharrik gabe.
|
|
|
1972 urtean, berriz, LPI, 4/ 1966 Legea dago indarrean (Fraga Legea izenez ere ezaguna), ustez liberalagoa dena, baina arestian esan bezala, praktikan zentsura sistematizatu eta sofistikatzen du. Ordurako Antonio Albizu hasia da 1963tik Madrilen
|
euskarazko
liburuak aztertzen, eta hain justu bera da, esan bezala, Euskaldunak zentsuratzea gomendatzen duena. Bestetik, Frankismoaren ikuspuntutik, 70eko hamarkadan separatismoaren arazoa 1950 urtean baino larriagoa da.
|
|
|
Izan ere, testua berbera izanagatik, 1950eko eta 1972ko edizioak aski ezberdinak ditugu. 1950ekoa oso modu prekarioan argitaratu zen; izan ere, ikusi dugunez, euskal argitalpen sistema egoera kaskarrean geratu zen gerraondoan, eta argitaletxeen egoera ekonomikoa txarra izateaz aparte,
|
euskarazko
liburuak baimenduko ziren ere zalantzazkoa zen. Gauzak horrela, argitalpen xumea dugu 1950ekoa, eta gainera, eskuizkribu originaletik egin gabe," han hemen barreiaturik zeuden testu zatiak bilduz osatu behar izan zuten [Manuel Lekuona eta Antonio Maria Labaienek] poema eta hortik sortu ziren argitalpen akatsak[.] errata asko eta handiekin kaleratu zen lehen argitalpena" (Iztueta, 1991:
|
|
|
Hori horrela, eta Torrealdairi jarraiki (1999: 14), zentsurak nolabaiteko literatur kritikaren lana ere burutzen zuen, nahiz eta
|
euskarazko
liburuen kasuan, salbuespenak salbuespen," iritzi literario nagusienak Donostiako Delegazio Probintzialean buruturiko irakurketetan gauzatu ziren, ziurrenik A. Arruek eginak"; aldiz, irakurlego zentralizatuen kasuan, balorazio literarioak oso urriak dira eta testu mota guztietan ebazpen edo ikuspegi politikoa gailenduko da. Izan ere," literatura ez da ezagutzaren garapenerako tresna gisa epaitzen, kanon erlijioso, moral, eta politiko zehaztugabeei men egiten dien neurrian baizik" (Larraz, 2014:
|
|
|
2001," Fraide frantziskotarren
|
euskarazko
liburuak", in: Intxausti, Joseba (zuz.):
|
|
|
2003," Fraide frantziskotarren
|
euskarazko
liburuak", in: Intxausti, Joseba (zuz.):
|
|
|
Gauza bat baita zenbat publikatzen den eta beste bat zer den argitaratzen dena. Orduko nire lan hipotesia zera zen,
|
euskarazko
liburuak neurri batean euskal gizartea islatzen zuela. Edo beste modu batera esanda, liburugintza ez dela jarduera marjinala, gizarte errealean txertatu gabe, lau txoro eta bost egoskorren ekintza.
|
|
2019
|
|
|
Horrezaz gainera, beranduago egina izateak ez luke inolaz ere deuseztatuko contrefaçon aren argitalpen urtea epekoa edo beranduagokoaizateko posibilitatea67, oro har Arandako kondearen desagertzearekin batera hasi baitzitzaien
|
euskarazko
liburuei inprenten atea berriro irekitzen68.
|
|
|
Argi da, beraz, 1766ko azaroaren 13tik aurrera Rada Etxeak ere ez zuela
|
euskarazko
libururik argitaratzeko baimenik. Eta ez, agidanez, asmorik ere.
|