|
2000
|
|
|
Ikasle Abertzaleak taldeak Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) errektorearen dimisioa eskatu du, besteak beste, orain arte euskararen inguruan erakutsitako jarrerarengatik. Errektorearen azken erabakia urtero ikasleek antolatzen
|
duten
Euskararen Eguna debekatzea izan da, hainbeste jaik unibertsitateari" itxura txarra" ematen diotela argudiatuz. Nolanahi ere, Euskararen Eguna ospatu zen pasa den ostiralean, eta sinadura bilketa egin zen" benetako hizkuntza plangintzaren alde".
|
|
|
Mundok euskaraz argitaratzen dituen horiek Espainiarekin dute lotura batez ere.Hain zuzen, Euskal Herriarekin soilik lotura dutenak baino bost aldiz gehiago diraEspainiarekin lotura zuzena
|
duten
euskarazko inputak.
|
|
|
XII. < nz, lz, rz> eta < ns, ls, rs> bilkuretako < z, s> letrak < tz, ts> egin ohi dira euskaraz (Frantzia, unibertsitate, faltsua). Elkarren ondoko hitzetan ere egiten
|
duten
euskaretan onartzen da ahoskera zainduan: esan zuen= esantzuen, eman zion= emantzion.
|
|
2001
|
|
|
Kasu horretan programakproposaturiko aldaketa, subjektuaren gertuko sarearen euskara maila lehenengoaldagai latentean ere sartzea izan da. Hori ere ulergarria da, izan ere subjektuarengertuko pertsonek
|
duten
euskararen ezagutza maila aldagai soziolinguistiko modura interpreta daiteke.
|
|
|
Aspaldion euskarak aurrera egin badu, neurri handiz, euskara batuagatik izan da, eta hori ongisko dakite gure hizkuntzaren etsaiek. ...baitirudi euskalkiz mintzo diren analfabeto guztiak hiztun eredugarriak direla—, aspaldiko salatzaile nagusiaren hitzez," Ma rteko euskara" delako etiketak, mesede baino kalte handiagoa egiten du, Jose Ignacio Perez Iglesiasek, EHUko euskara errektoreorde ohiak zuhurki salatu duenez, horrek, azken buruan, euskaldun berriak erdaraz egitera gonbidatzen dituelako, hainbeste nekez ikasi
|
duten
euskara baztertuz, eta, bide batez euskara ikasteko inolako ahaleginik egin nahi ez dutenen zabarkeria eta alfertasuna xuritzen duelako. Hori al da ba nahi duguna?
|
|
|
NUPen euskaraz ikasteko aukera eskasa zen, baina irailean hasi zen ikasturte berrian urriagotu egin dira aukerak, Nafarroako Gobernuak hala aginduta. Komunikabideei dagokienez, barrega rria dirudi erdarazko komunikabide guztiz ahaltsuei euskaraz argitaratzen dituzten aitzakia orrialdeengatik dirulaguntzak bikoiztu izanak, biziraupena inola ere ziurtaturik ez
|
duten
euskara hutsezkoeimu rriztapen zorrotza ezarri zaien bitartean. Euskal dunonEgunkaria ren Nafarkaria gehigarri beteranoak ez du sosik jaso, hamar urteko ibilbidean nafarrentzat errefe rentziaeta informazio iturri baliagarria izan bada ere.
|
|
|
esandako eguna Europako Batasunak eta Europako Kontseiluak antolatua izan arren, hizkuntza horien aldeko politikak estatuen eskuetan daude. Eta Frantzia nahiz Espainiako estatuek orain arte izan
|
duten
euskararekiko praxia sobera ezagutzen dugu.
|
|
|
Hauengan guztiengan Euskara= Nazionalismoa= ETA ekuazioa behin eta berriz proiektatuz, haurrak erdal ereduetan mantentzera bultzatzen zaie, ikasi
|
duten
euskara apurra ezkutuan gordetzera eta euskararen aldeko sinpatia edo laguntza oro galtzera.
|
|
2002
|
|
|
Irakasleek
|
duten
euskara ezagutzari buruzko daturik duen unibertsitate bakarra EHU da, eta hortik atera ditugu Zientzia Fakultateko datuak (6 taula). Bertanirakasle euskaldunen proportzioak gora egin du, eta gaur egun irakasle guztien%27k irakasten dute euskaraz.
|
|
|
Besterik da etxekoak euskaldunak izaki, etxean normalean euskara erabiltzen baldin badute eta erabiltzen
|
duten
euskara bera ere landua baldin bada. Umearen sortzeari eman zaio euskara eredugarria.
|
|
|
diru konturik tartean ez balego, ez litzateke hobea izango eskolak beste hizkuntza batean ematen diren ikastetxe batera bidaltzea umea? Horrela, etxetik
|
duten
euskara galdu gabe, eta ahuldu gabe ere, beste hizkuntza baten ikasteko gai izango lirateke.
|
|
2003
|
|
|
Erriari ostiko eman, utik! Esan, eta bat' intelektualek' ulertuko
|
duten
euskera izenekoa idazteari ekin diogu. Ortan ageri gera buru belarri».
|
|
|
Eta behar da. Apenas dakigun zertaz eta nola hitz egiten
|
duten
euskara hiztunek. Intuizio handia dago, batzuetan bete betean asmatzen du intuizio horrek, baina ez da nahikoa.
|
|
|
Eibar ingurukoek erabiltzen
|
duten
euskaran eman zituen ezagutzera Juan San Martinek kontakizun guztiak., euskaraz hain gutxi irakurtzen zen garai hartan inguru horietako euskaldunak euskaraz irakurtzen ohitzeko erarik hoberena zelakoan. Baina ez zuen hori arrazoi bakarra:
|
|
2004
|
|
|
" Ahozkotasunaz ikerketak egin dira. Antzeman den arazoa da ikasleei, ikasten
|
duten
euskara akademikoak ez diela aukerarik ematen eguneroko bizitzan euskaraz egiteko. Ahozko ekoizpena ere oso txikia da, aste osoan irakaslearekin baino ez dutelako euskaraz egiten".
|
|
|
Dena dela, bere lanaren emaitzak neurtzeko orduan, ez zen gehiegi fidatzen ordura arteko inkestez, Euskal Herri osoan egindako haietaz, eta bidea jorratu zuen nafar gobernuak bere kontura eta foru baratze honetan bakarrik egiteko 2001.etik aurrera. Horrela, ezagutzera eman berri
|
duten
Euskararen inguruko ikerketa soziolinguistikoa 2003.eko Nafarroan izenburukoa da, nafar gobernu honen konfiantzazko lehena. Eta, izan ere, ikerketaren seriotasuna goraipatu dute Pegenautek eta Campoy hezkuntza kontseilariak.
|
|
|
\ Donostiako hondartzan guraso batzuek umeekin erabiltzen
|
duten
euskara, gaztelaniaz" y en este preciso instante hemos de encaminarnos al hogar" esango balute bezalakoa da.
|
|
|
Marteko euskara gisa definitu izan dute, ordea, euskara batuaren izenean itxuratutako mintzamoldea.581 Baina, aitortu bezala, euskara batuari ezin omen dakioke halako deiturarik ezar: ...teaz gainera, bai baitirudi euskalkiz mintzo diren analfabeto guztiak hiztun eredugarriak direla?, aspaldiko salatzaile nagusiaren hitzez Marteko euskara delako etiketak, mesede baino kalte handiagoa egiten du, Juan Ignacio Pérez Iglesiasek, EHUko euskara errektoreorde ohiak zuhurki salatu duenez, horrek, azken buruan, euskaldun berriak erdaraz egitera gonbidatzen dituelako, hainbeste nekez ikasi
|
duten
euskara baztertuz, eta, bide batez euskara ikasteko inolako ahaleginik egin ez dutenen zabarkeria eta alfertasuna xuritzen duelako. Hori al da ba nahi duguna? 582
|
|
|
bateko, aginte erakundeen aldetik egindako inkesta eta ikerketak dauzkagu; besteko, euskalgintzan diharduten euskara erakundeen kale neurketak.624 Eta hala eta guztiz ere, ez omen dakigu ezer handirik gai horretan: . Oso gutxi dakigu oraindik euskara hiztunek noiz eta nola hitz egiten
|
duten
euskaraz. Jacqueline Urla mintzo zaigu honela?. Eta jakin beharra dago.
|
|
|
625 Jacqueline Urla: Oso gutxi dakigu oraindik euskara hiztunek noiz eta nola hitz egiten
|
duten
euskaraz, Euskararen berripapera, 2003, Eusko Jaurlaritza.
|
|
2005
|
|
|
Lea Artibain (Gernikaraino) gazteek egiten
|
duten
euskara bizia da eta nabarmen igartzen omen da gazteen artean indartsu dagoela. Ez da gauza bera gertatzen kostako Bermeo eta Mundaka herrietan.
|
|
|
Anjeles Iztueta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak berak onartu duenez, A ereduak ez ditu ikasleak euskalduntzen. Azken boladan, gainera, B eta ereduetan dabiltzanek eskuratzen
|
duten
euskara mailari buruzko zalantzak sortzen ari dira bulego bat baino gehiagotan.
|
|
|
Ez dakite zer aberastasuna baztertzen
|
duten
euskararekin! Fededunentzat aberasgarri litekeen aberastasuna.
|
|
|
Gaur egun ere bizirik dirau euskara teknikoaren egokitasunaren inguruko eztabaidak, eta kritika latzak jasaten dituzte askotan euskara beren jardueran erabiltzen duten zientzialariek edota terminologiaz ari direnek. Sarasolak (1997a, b) zientzialariek erabiltzen
|
duten
euskara narrasa eta chicana moduko bat dirudiena dela idatzi du. Areago, honelako testuak euskararen normalizazioaren alde edo aurka egiten ote duten zalantza egiteraino heldu da (Sarasola, 1997b):
|
|
|
• Euskararen aldeko politika hau epelagoa edo beroagoa izan, egia esan, Administrazioaren politika hau ez da ia inoiz gai izan euskararen aldeko sentimendu sakon eta iraunkorra bideratzeko. Gorago aipatutako adostasun zabala lortu
|
duten
euskararen aldeko kanpaina eta ekintza ia guztien atzean" herri ekimena" izenez ezagututako mugimendu, talde edo elkarteren bat izan da, eta ez, ordea, Administrazioa. Hala ere, azpimarratzekoa da azkenaldian zenbait gizartesekto re euskalduntzeko Administrazioak berak sortu edota babestutako neurri edo material sorta (Osasun mundua euskalduntzeko" Osatuz" materiala; Ostalaritza mundua euskalduntzeko berriki sortua; etorkinak euskalduntzeko" Aisa" izenekoa...).
|
|
|
" Hizkuntzen aniztasunari esker, berehala eta guretzat, handitu egiten da munduaren aberastasuna eta bertan ezagutzen dugunaren aniztasuna" 166 Aniztasun linguistikoaren ikerketa sinkronikoa eta diakronikoa, modu honetan, gizakiaren ezagutzarako eta baita beronen formaziorako ere ezinbestekoa den bitarteko bihurtzen da. Azken finean, hizkuntzek" eskaintzen digutena giza-natura osoa, garbia eta hutsa da" 167 Honekin lotuta gogoratzekoa da, beste behin, Humboldtek arreta berezia eskaintzen diela garapen literario handirik izan ez
|
duten
euskara bezalako hainbat hizkuntzari, ze, bere aburuz, bat bera ere ez da alferrikakoa eta guztiak dira bildu eta ikertu beharrekoak168 Jarrera honetatik abiatuta ulertu behar dugu bere" entziklopedia" linguistikoaren helburu nagusia, hain zuzen, berak honako hitzekin deskribatzen duena: " hizkuntzaren estudio propio bat egitea[...] zein beste guztiengandik banandua eta bere baitan sistematikoki ordenatua den", eta berau bitarteko garrantzitsu bat bezala eraikitzea, gizakia bere kulturaren maila ezberdinetan ezagutu eta formatu ahal izateko eta, honekin batera, baita hizkuntza partikularren jabekuntza erraztu ahal izateko ere.169
|
|
2006
|
|
|
14 urte daramatzate elkarrekin lanean. Udalean martxan jarri
|
duten
euskararen normalizazio planak beraien arteko harremana aldatu du. «Elkarren artean gazteleraz hitz egiteko ohitura izan dugu betidanik.
|
|
|
Duela hemezortzi urtetik honantz Euskal Unibertsitateko Hezkuntza Aldizkaria den Tantak en 35 zenbakian plazaratu dituzten gaien artean, honokoak azpimarra genitzake: Hego Euskal Herriko eskola liburutegietan izan diren funtzionamenduaren gorabeherak; Euskal Autonomi Erkidegoan hezkuntza kooperatiben egoera zertan den; zenbateraino ezagutzen
|
duten
euskarazko tradizioa irakasle eta kazetari gaiek; Txema Preciado Saez de Ocariz, Euskal Herriko Unibertsitatean Musika, Plastika eta Gorputz Adierazpenaren Didaktika sailean diharduen irakasleak idatzitako Erna zite! Beranta gorria dugu!; heziketa bereziaren gaineko legediaren garapena Euskal Autonomi Erkidegoan aztertzen duen lana; eta helburu geometrikoen eskuratze mailaren kategorizazio bidean Van Hielek dituen ereduak.
|
|
|
Ikerketa hori egin duten egileen ustez, arrazoi pedagogiko berritzaileek baino akulturazioaren hipotesiak indar gehiago izango luke. Hau da, irakaskuntza euskaldunean eta euskara hizkuntzaren presentzia sendoa
|
duten
Euskara eta Ingurunea bezalako arloetan testuliburuak ez erabiltzea hizkuntza normalizazioaren aurkako erabakia izango litzateke. Izan ere, testuliburuak erabiltzen ez dituzten irakasleek ez dute hizkuntza aldetik beste alternatiba hobeagorik.
|
|
2007
|
|
|
Zentzu berean ulertu behar dugu ikasleak euskaltegietara erraztasunez hurbiltzeko beharrezkoak diren fondoak garatzea beka sistemetarako. Zentzu honetan, Nafarroako hainbat udalen eta mankomunitateren lana aipatu gabe ezin utzi, bertako biztanleei berezko eskubidea
|
duten
euskara ikastea ekonomikoki hain pisutsua ez izatea ahalbideratzen dutelako.
|
|
|
Haurrek ereduan euskara formala ikasten dute, baina ez kalean jolasteko behar
|
duten
euskara, euskara informala, komunikatiboa. Ahozko euskararen, edo euskara komunikatiboaren, garapen eskasaren ondorioz, haur euskaldun askok eta askok adierazkortasun bila erdarara jotzen dute.
|
|
|
ikastetxeentzako autonomia, euskara helburuak finkatzea eta ikasle guztiei ebaluazioak egitea. Egungo sistemak ez duela bermatzen legeek eskatzen
|
duten
euskararen ezagutza. Kontseiluak Ebaluazio eta Ikerketarako Euskal Institutuak Bigarren Hezkuntzako ikasleei egindako azken azterketa gogorarazi du.
|
|
2008
|
|
|
Oihartzabalen berbetan: " Udaletan euskaraz egitea posible da eta badira euskara teknikariak, baina edozein gauza egin behar dutelarik galdetzen dute ea nola idatzi behar
|
duten
euskaraz. Euskara batua Iparraldeko terminologiari egokitu beharra dago, ezberdina baita administrazioaren antolaketa osoa".
|
|
|
aldizkariak, telebista... Baina kopuruak baino interesanteagoa da jakitea elkarteek zer eragin izan duten jendeak euskarari buruz duen pertzepzioan eta nola eragin
|
duten
euskararen bilakaeran. Topagunean diogu soinujolea bezala belarriz jotzen ari garela.
|
|
|
Erdaldunek ulertzen ez
|
duten
euskarazko sare eremua badago, baina Egunkaria goiz batean itxi zuten bezala, eremu hori ere deusezteko aukera izan dezakete Espainiako aginte taldeek.
|
|
|
Gaur egungo euskara aztertzeko? Gaur egungo euskaldunek erabiltzen
|
duten
euskara aztertzeko. Gaur egun irizEuskara beharrezkoa da
|
|
|
Ondorioz bost urtetarik hizkuntza egoeraren argazki zehatza badugu: aldagai soziodemografikoak baliatuz, badakigu zein den hiztunen hizkuntza gaitasuna eta euskararen transmisioa, euskara nola erabiltzen duten etxean, ingurumen hurbilean, gizarte bizitzan, herritarrek zer iritzi eta jarrera
|
duten
euskarari buruz. Gainera aldi oroz galdetegia berdintsua baita, euskararen diakronia egin dezakegu inkesta batetik bestera.
|
|
|
Azpimarratu behar da Vianako bertako eta inguruetako partehartzaileen portzentajea; hots, nafar bisitarien %19, 7 baitira. Horrek adierazten du inguru horretako auzokideek zer nolako atxikimendua
|
duten
euskararekin eta ikastolekin. Horietatik, %73, 3 urtero joaten da.
|
|
|
Gaur egun egin genukeena hauxe da, alde batetik, conectores pragmáticos? izene ko partikulen historia adierazi, zein modutan azaldu ziren eta zer funtzio betetzen
|
duten
euskaran gainera, bada... eta abar, eta batez ere gaztelaniatik hartuak direnak: según> eta, > eta abar.
|
|
|
euskara nagusi dutenena eta beste hizkuntzaren bat nagusi dutenena. Horrela, bada, haurrak hiru multzotan bereizi dira, entzuten
|
duten
euskararen arabera: 1) haurraren inguruko hizkuntzetatik euskararen presentzia% 90 edo gehiagokoa denean, 2) euskararen presentzia% 60tik% 90era bitartekoa denean, eta 3)% 60 baino gutxiagokoa denean.
|
|
|
Hizkuntza inputaren eragina ikertzeko 4.3.2.5 atalean azaldu bezala haurrak hiru taldetan bereizi dira, entzuten
|
duten
euskararen arabera: a) euskara% 90etik% 100era entzuten duten haurrak, b) euskara% 60tik% 90era entzuten dutenak, eta c) euskara% 40tik% 60ra entzuten duten haurrak.
|
|
|
Inork ez du eztabaidatzen osasun arreta Erkidegoko bi hizkuntza ofizialetan jasotzeko familiek duten eskubidea. Are gutxiago pediatriaren eremuan, non azken urteotan, bai pediatrek nola Administrazioak esfortzu handia egin
|
duten
euskarazko osasun arreta egia bihur dadin. Egia esan, asko dira kontsultan euskaraz lan egiten duten pediatrak, nahiz eta 2.hizkuntza eskakizuna lortu ez duten, euskaldun zahar ez alfabetatuak direlako batzuk eta euskara ikasten aritu arren, azterketa gainditu ez dutelako beste batzuk.
|
|
|
Manuel Larramendik zergatik bultzatu zuen euskararen loraldia XVIII. mendean; Frantziako Iraultzak zergatik onartu zuen euskara hasieran, eta baztertu, gero; emakumeek zer toki izan
|
duten
euskararen transmisioan; nola erabili diren erregistroak tokien arabera. Euskararen gizartekotasuna aztertu eta hizkuntzari gertatu zaizkion gauzak ezagutzea.
|
|
|
Pausokak eta ETBk elkarlanean telebistarako ekoitzi
|
duten
euskarazko Go! Azen film musikalaren estreinaldia bihar izango da, Donostiako Antzoki Zaharrean (19:30). Bilbon, Gasteizen eta Iruñean, berriz, datorren asteartean emango dute.
|
|
|
Ulertzeko zein izan daitezkeen etorkinek euskara (ez) ikasteko arrazoiak, interesatzen zaigu aztertzea zergatik ikasi duten edo ikasten
|
duten
euskara autoktono elebakarrek. Eremu euskaldunetan komunikatzeko premia da haietako bat, noski, eta aurreko epigrafean aipatu dugu, baina bertako elebakarren artean ikasteko faktore nagusiak lan arrazoiak eta arrazoi ideologikoak dira, hain zuzen.
|
|
|
Hortaz, ‘euskaraz bai’ aurrerapausoa emateko garaia da. Hala jakinarazi genuen 2007ko abenduan Kontseilua osatzen
|
duten
Euskararen Gizarte Erakundeekin egindako Batzar Ez Ohikoan.
|
|
2009
|
|
|
Erakunde publikoek berriz, bi hizkuntzetan eskatzen dute, baina gaztelaniazkoa ematen diete komunikazio agentziei. Patata beroa itzultzaileek dute, ea nola itzultzen/ ematen
|
duten
euskaraz gaztelaniaz sortua.
|
|
|
Are gehiago, nekezago ari da aurrera egiten esparru informaletan (familia, lagunartea, aisialdia...) esparru formaletan baino (ikasgela, jarduera ofizialak...). Beraz, ezinbestekoa da eta Administrazioaren eginbeharra, euskaldundu den pertsona orori, ikasi
|
duten
euskara hori erabiltzeko aukerak eskaintzea; alegia, erabilera esparruak sortzea gizartearen alor desberdinetan. Hala ere, gai honetan lehentasunak finkatzerakoan, argi eduki behar dugu, egun, eta etorkizun hurbilean are gehiago, pertsona elebidunak nagusiki gazteak direla.
|
|
|
Beste min askoren artean dagoen mina: handikiek destainatzen
|
duten
euskara fraideek ere baztertzeagatik, etab.,. Korupeko, saminetan hustu dituenak,. Korupeko?
|
|
|
Eguneroko edota asteroko maiztasuna
|
duten
euskarazko informazio orokorreko kazeten artean, lau dira gaur egun Euskal Herri guztian (edo beronen zati handi batean) zabaltzen direnak: Herria, Argia, Berria eta Aldaketa 1694 Kazeta nazional modura izendatu ditugu horiek atal honen goiburuan, baina jakin badakigu, aipu honek iradokitzen duen moduan, etiketa hori ez dela erabat zuzena (Zuberogoitia, 2006:
|
|
|
Euskalkiek hizkuntzaren barruan betetzen duten garrantzia aitortzera dator Adolfo Arejitak eta Igone Etxebarriak idatzi
|
duten
Euskara eta euskalkiak liburua. Arejitaren esanetan, euskalkiei esker iraun du euskarak bizirik, eta bai bertsogintzan bai kazetaritzan bete duten funtzioa goraipatu zuen.
|
|
|
Bihar, martitzena, herriko hainbat txokotan horren gaineko esku-orria jarriko dute, aretxabaletarrek har ditzaten. Horretan, zenbait herritarren ekarpenak daude, eurek gustuko
|
duten
euskarazko liburuen proposamena egiten. Atzean, berriz, Bergarako Elkar liburu dendak azken urtean gehien saldu diren euskarazko liburuen zerrenda ikus daiteke.
|
|
|
Hala definitu izan du Nafarroako Gobernuko alderdi nagusi UPNk Euskal Herria. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburu Isabel Zelaak iragarri du ez duela adiera hori baztertuko EAEko curriculumetik,, zazpi lurraldek bat egiten
|
duten
euskararen eremua eta euskaldunok partekatzen dugun kultura eta hizkuntzaren eremua, delako.
|
|
|
Donibane Lohizunen (Lapurdi) egin nahi
|
duten
Euskaraz Bai dinamika aurkeztu zuten, atzo, Kontseiluak, Ziurtagiriaren Elkarteak eta Euskaraz Bai taldeak. Herriko Etxeko ordezkariak eta herriko gizarte eragileak presente egon ziren agerraldian.
|
|
|
Bertan egindako platerak, atzerritar bakoitzaren herrialdekoak izaten dira," eta gainera sukaldean aritze horrek pertsona hauen errealitatea hobeto ezagutzeko aukera eman digu: nola etorri diren, zergatik Euskal Herrira, nola ikasi
|
duten
euskaraz hitz egiten, nola integratu diren..." azaldu dute Erlo Telebistako lagunek.
|
|
|
Euskara besterik ez da. Nahiz beste muturretik esaten
|
duten
euskara banatzailea dela, justu kontrakoa da, gu batzen gaituena da. Euskaldunak badaki oso ondo euskarak batu egiten gaituela, euskarak egiten gaituela euskaldun, ezta?
|
|
|
Neurri batean bada ere, tokian tokiko herri aginteen euskararekiko konpromiso eta atxikimendua nolako, euskararen bilakaera halako: ikusi besterik ez dago Iparraldeko, Nafarroako eta Euskal Autonomia Erkidegoko herri aginteek 25 urteotan izan
|
duten
euskararekiko jarrera eta konpromiso maila diferenteek zer nolako eragina izan duten tokian tokiko euskararen bilakaera sozialean. Etorkizunean ere, ezinbestekoa izango da herri aginteen konpromiso irmoa eta politika aktiboa euskararen erabilera sustatzearen alde.
|
|
|
Hobetzea nahitaezkoa da, besterik ez bada ere, arrazoi honengatik beragatik: A irakasteredua eskubide osoz aukeratu duten ikasleek eskubidea dutelako, hezkuntza sistemaren eskutik gaur egun eskuratzen
|
duten
euskara gaitasun zimelaren ordez askoz gaitasun bikainagoa lortzeko, eta hezkuntza sistema legeriaren arabera behartuta dagoelako A irakastereduko ikasleei ere euskaraz komunikatzeko adinako gaitasuna bermatzera. Obligazio horri bizkarra erakusteak, hezkuntza sistemak berak legeriari berari gibela ematea ekarriko luke, eta, okerragoa dena, ikasle guztiei, baita eskubide osoz A eredua aukeratzen dutenei ere?
|
|
|
Ez dugu zalantzarik euskararik ez dakiten milaka gurasok erakutsi
|
duten
euskararekiko begiruneari eta atxikimenduari esker egin ahal izan dela bide hori, eta hizkuntza pluraltasunaren aldekoa den pertsona orok aitortu eta txalotu egin luke guraso horiek egin duten ahalegina (beraiek ezagutzen ez duten hizkuntzan partez edo osorik euren seme alabak eskolatzeko ahalegina) eta erakutsi duten euskararekiko (eta, azken batean, euskal hiztunenganako) elkartasuna, hori bai ...
|
|
|
Ez dugu zalantzarik euskararik ez dakiten milaka gurasok erakutsi duten euskararekiko begiruneari eta atxikimenduari esker egin ahal izan dela bide hori, eta hizkuntza pluraltasunaren aldekoa den pertsona orok aitortu eta txalotu egin luke guraso horiek egin duten ahalegina (beraiek ezagutzen ez duten hizkuntzan partez edo osorik euren seme alabak eskolatzeko ahalegina) eta erakutsi
|
duten
euskararekiko (eta, azken batean, euskal hiztunenganako) elkartasuna, hori bai baita hizkuntzen bizikidetzaren eta gizarte elkarbizitzaren mesedean egindako ekarpena.
|
|
|
Beharrezkoa dugu aipatu berri ditugun lau gertakari nagusi horien zergatiak ahalik eta ongien ezagutzea, aurreiritziak alde batera utzita. Paradoxikoa da ikustea nola ezagutzaren eta erabileraren arteko aldea mutur batekoek euskararen etorkizunaz mezu apokaliptiko eta agoniazkoak plazaratzeko erabiltzen duten, eta nola beste muturrekoek alde hori bera baliatzen
|
duten
euskararekiko gizarte atxikimendua artifiziala edo gezurrezkoa dela esateko. Ez bata ez bestea ondoriozta daitezke hizkuntza errealitatearen eta bilakaeraren argitan, ez behintzat gure iritzian.
|
|
|
Erabilera, beraz, esparru publikoan handitu da, herri aginteen arauen eraginpeko esparruan; ez, ordea, esparrurik pribatuenean, etxeko salan eta sukaldean ez baita gehiago erabiltzen. Elebidun gehiago izateak, elebidun kopuruaren hazkundeak alegia, ez du konpentsatzen gaur egun elebidunek atzokoen aldean egiten
|
duten
euskararen erabilera apalagoa esparru ez formaletan. Gehiago, erruz gehiago, osasun zerbitzuetan eta zerbitzu publikoetan erabiltzen dute, eta bakarrik zertxobait gehiago seme alabekin eta lankideekin.
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntzen 2004ko Ebaluazioa Europako Erreferentzi Markoan… %47, 3ak bakarrik gainditu zuen B2 euskera froga: 2004 urtean lehen aldiz ISEI IVEIk neurtu zuen nazioarteko erreferente bat hartuta derrigorrezko irakaskuntza amaieran, 16 urterekin, ikasleek
|
duten
euskara maila. Horretarako B2 froga homologatuak sortu ziren euskararentzat eta emaitzak espero zitezkeenak baziren ere argigarriak izan ziren:
|
|
|
Newsframe analysis bezala ezagutzen da lehenbiziko ikerlerroa. hurbilpen horrek kazetaritzaren diskurtsoa hartzen du analisiaren ardatz, era horretan komunikabideen framinga zedarritu ahal izateko; baita diskurtso horrek duen informazio prozesua ere (ekoizpena, prozesamendua eta eragina). izan ere, framing prozesua estrategikoa den aldetik, bere funtzionamenduan badute zerikusia komunikabideen barruko eta kanpoko faktoreek. horrela eginez, jorratzen diren gaien eta ezaugarrien zerrendatze hutsa gainditzen da, eta errealitatea ulertzeko edo ulertarazteko eraiki den informazio eremuko egitura orokorra zedarritu eta horren arau orokorrak azalduko lirateke. gure interesgunera ekarrita, newsframe analysiaren abiapuntua hauxe litzateke: ...zio prozesua baldintzatzen edota ezartzen duten komunikabideen barneko zein kanpoko eragileak; eragile horiek zergatik sartzen —edo isiltzen— dituzte agendara euskarari buruzko albisteak; nola eta zergatik moldatzen dituzten albiste horien osaketa, ekoizpena eta prozesamendua. horrela, era sistematikoan ezagutuko genituzke interes ideologikok, politikok, ekonomikok markatzen eta gidatzen
|
duten
euskararen framinga (edo, hobeto, framing ezberdinak). horrela eginda, euskara hauteman eta interpretatzeko dagoen egitura orokorraren ezagutza sakona eta zorrotza oinarri, balizko interbentzio batek emaitza oparoagoak ekar litzake.
|
|
|
erabileraren gehikuntza ezagutzaren gehikuntzari zor zaiola, gaurko elebidunek ez baitute atzokoek adina edo gehiago erabiltzen, gutxiago baizik kasu askotan eta adin talde batzuetan. erabilera, beraz, esparru publikoan handitu da, herri aginteen arauen eraginpeko esparruan; ez, ordea, esparrurik pribatuenean: etxeko salan eta sukaldean. elebidun gehiago izateak, elebidun kopuruaren hazkundeak alegia, ez du konpentsatzen gaur egun elebidunek atzokoen aldean egiten
|
duten
euskararen erabilera apalagoa esparru ez formaletan. nire ustean, alabaina, erabileraren korapiloa askatzeko giltzarrietako bat zera da: gaurko belaunaldi gazteek beren eguneroko bizitzan (eta batez ere esparru ez formalean:
|
|
|
6 gazTeen eraBilera: Helduen perTzepzioaK behin ikerketan agertu diren bi dimentsioak eta gizarteratzearen kontzeptua ulertzeko proposatu den bi munduko egoeran bizi kontzeptua aurkeztuta, gazteek egiten
|
duten
euskararen erabilerari buruz helduek dituzten pertzepzioetara joko da: gazteek gutxi erabiltzen omen dute euskara eta euren erabilera bermatzea da euskararen normaltze prozesuak daukan erronketarik garrantzitsuenetakoa. baina nola sumatzen dute gazteen erabilera bi munduko egoeran bizi diren helduek?
|
|
|
Heldu euskaldunek, egoeraren zailtasunaz jabeturik, ez dute harridura erakusten, irakurketa errealistagoa egiten dute. partaideen pertzepzio horien aurrean, zenbait xehetasun ematea komeni da. gazteek ei
|
duten
euskararen erabilera urriak helduengan sortzen duen ardura eta harridura ulergarriak dira, batez ere, heldu horietako askok ez dutelako euskara nahiko luketen moduan ikastea lortu, eta ez baitute ulertzen ikasi dutenek, berriz, ez erabiltzea. edozein kasutan, gazteen benetako egoera sakonago aztertu behar da zer gertatzen den jakiteko. gazte denek primeran hitz egiten dutelako pertzepzioa, hau da... Familia eta giro erdaldunetan bizi diren ume eta gazte askok euskara eskolan ikasten dute gehienbat, eta euskaraz gaitasun handiarekin moldatzen ikasi dutela ezin da zalantzan ipini. hala ere, eskolak ez ohi ditu lagunarteko hartu emanetan erabiltzen diren hizkuntza ereduak eskaintzen, eguneroko jardueretan eta parekoen artean beharrezkoak diren hizkera ereduak alegia, eta eskatu ere ezin zaio egin (euskararen aholku batzordea 2009: 48). gazteek gaztelaniaz badituzte honelako ereduak, eta horietara jotzen dute, sarri, batez ere giro erdaldunetan hazitako gazteek. inguru euskaldunean bizi direnek, berriz, badituzte euskaraz eredu dinamikoak baina, hala ere, nerabezaroan erdarara jotzen dute sarri, helduen ustez, eta konpromiso falta erakutsita. ideia hauek auzitan ipin daitezke. batetik, ez dago argi gazteek erdarara erabat jotzen dutenik. aitzitik, taldekideen arteko bat bateko harreman eta erabat informal diren egoeretan jotzen dute gazte euskaldun askok gaztelaniara baina erabat ala euskara gaztelania kode —alternantziaz baliatuta—?
|
|
|
Zer bizitza izan
|
duten
euskarazko itzulpenek?
|
|
|
gauzatzen dena. Guzti hori dela eta oso zaila egiten zaigu gazteek zenbateraino erabiltzen
|
duten
euskara zehazki jakitea. Egin eginean ere hizkuntzaren erabilera nola gauzatzen den jakiteko ezinbestekoa dugulako harremanak norekin, nola eta non gauzatzen diren jakitea.
|
|
|
baino gehiago, praktikari? begiratu behar diogu, hots, zer egiten
|
duten
euskararekin. Eta, motibazioa?
|
|
|
Artikulu guztiak ingelesez daude, lehena salbu, nederlanderaz, zeinetan Jan Paul Hinrich ek Uhlenbeck-en gaztaroaz diharduen. Egia esan, aldizkariaren izenburuari erreparatuta (Netherlandic Studies) inpresioa hartzen da derrigorrezko kuota bat betetzen ari dela, hala nola egiten
|
duten
euskararekin gure inguruko beste aldizkari asko.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, ikerketa lan honetan aztertzen da ea neskatoek eta mutikoek garatzen
|
duten
euskara modu berezituetan eta, zehazki, ea balizko ezberdintasunak generoen artean sendoak diren KGNZren bertsio bietan (luzean zein laburrean).
|
|
|
elkarlanean antolatu
|
duten
Euskara ala ezkara hitzaldi zikloa.
|
|
|
Coca Colaren iragarkiak, alde horretatik, oso esanguratsuak dira. Hizkuntzen erabilera emozioekin lotu nahi
|
duten
euskararen aldeko kanpaina batzuek modu berean funtzionatzen dute, baina batzuetan erabiltzen dituzten tonuak eta melodramatismoak helburuak kaltetzen dituzte.
|
|
|
Iruñeko apezpikuak, 1376an, Ibargoiti Getze herriko apeza euskalduna behar zuela izan agindu zuen: "... clericus secularis, de nostra diocesi oriundus et basconciatus, et qui linguam basconcii, quam locuntur homines utriusque sexus vine predicte, et loqui sciat et intelligere"(". apaiz sekularra, gure apezpikutegikoa eta euskalduna, eta jakin dezala mintzatzen eta ulertzen herri horretako gizonek eta emakumeek egiten
|
duten
euskara").
|
|
|
Gainera, euskara ikasten urte andana igaro ostean, gaur egun euskara irakasten eta euskal kulturari buruzko eskolak ematen ari dira. Bakoitzak bere esperientzia pertsonala kontatu du, nola hasi ziren euskara ikasten eta zergatik atsegin
|
duten
euskara.
|
|
2011
|
|
|
Ia denek euskaraz jakin arren gero dena erdaraz egiten dute eta gazteok hipokresia hori salatu egiten dute. Gazteek sumatzen dute musika talde askok egiten
|
duten
euskararen erabilera ia sinboliko dela. Hau da, kanta batzuk euskaraz egin arren (batzuk beste batzuk baino gehiago) kontzertuetan taula gainetik esaten dutena eta beren artean hitz egiten dutena gaztelaniaz da.
|
|
|
• Zein perzepzio
|
duten
euskarazko musikaz eta zerekin lotzen duten: Honi buruz hurrengo atalean arituko naiz, gai honi buruz ere argi utzi baitituzte beren iritzi eta aurreiritziak.
|
|
|
Hemen orain arte azaldutako datuak oso orokorrak dira eta ez dute inolako argitasunik ematen aipatutako faktore batzuei buruz. Izan ere gazteek lortu duten gaitasun erlatiboa edo inguruan
|
duten
euskarazko hiztunen maiztasuna dudarik gabe, aldagai garrantzitsuak dira. Honi buruzko daturik ez dut lortu.
|
|
|
Halaber, lan egiten dudan Arrasateko ikastolan bertan ikusi dut, musikaz gain beste arlo askotan ere sumatzen dutela gabezia hau ikasleek. Gazteak ondo moldatzen dira, oro har, behar akademikoetarako egin behar
|
duten
euskara jasoarekin. Baina ez dira batere ongi moldatzen, adibidez, txisteak kontatu, sexuaz berba egin edo messengeren elkarrizketan aritzeko.
|
|
|
Euskaldun askok etxean erabili
|
duten
euskara Bilbon kalea zapaldu orduko ahaztu egin izan dute, eta beste askok ahazte hori etxera eraman eta transmisioa eten dute. Zergatik ahazte eta etete hauek?
|
|
|
Gaur, urriaren 13an, Colin Williams hizkuntzalari galestarra Euskaltzaindian izan da, eta Xabier Kintana idazkariak lagundurik, Akademiaren egoitza bisitatu du. Williamsek parte hartuko du bihar, Bilbon, Euskaltzaindiak eta Euskal Herriko Unibertsitateak antolatu
|
duten
Euskara biziberritzeko bi ekinaldi XX. mendean. Aitzol eta bere lagunak:
|
|
|
narrasa, zabarra, onartezina, mordoilokeria, izugarrikeria bezalakoak denoi egiten zaizkigu ezagunak. Zientzialariek erabiltzen
|
duten
euskara maiz aipatu ohi da euskara kaxkar eta antikomunikatiboaren adibide paradigmatiko modura. Zientzia Fakultateko euskara. Leioako euskalkia?
|
|
|
– zein esparru betetzen
|
duten
euskarazko edukiek gaztetxoen kontsumoan
|
|
|
Egia esan, alperrikako zerizkidak eta ez ain ongarri euretzat ere, gure aurrekoek geiegi arroturik
|
duten
euskera joera kontu oietan naastea. Etekingarririk baiño kalte geiago sortzen ditek gai oek; onetxek ere urruntzen dizkik gure aurrekoak elkarrengandik.
|
|
2012
|
|
|
Amankomunazgoa osatzen
|
duten
euskara teknikarien eta arduradunen arteko elkarlana azpimarratu dute: “Beraiek egindako iradokizunak eta ekarpenak ezinbestekoak izan dira Plana diseinatu eta aurrera eramateko”.
|
|
|
Oraingoan ere, euskaraz bizi nahi dugunon hizkuntza eskubideak urratu egingo dira. Behin eta berriz huts egin
|
duten
euskara planak existituko ez bailiran, kontratazio politikak ez du bermatuko langile berriek euren lana euskaraz egin edo administraziora hurbiltzen diren herritarrei ematen zaien zerbitzua euskaraz izatea. Arazo horiei aurretik datozen guztiak gehitu behar zaizkio.
|
|
|
Oraingoan ere, euskaraz bizi nahi dugunon hizkuntza eskubideak urratu egingo dira. Behin eta berriz huts egin
|
duten
euskara planak existituko ez bailiran, kontratazio politikak ez du bermatuko langile berriek euren lana euskaraz egin edo administraziora hurbiltzen diren herritarrei ematen zaien zerbitzua euskaraz izatea. Arazo horiei aurretik datozen guztiak gehitu behar zaizkio.
|
|
|
« Zergatik panpox nobelan dugu lehenengo aldiz euskal literaturan protagonista femenino subjektu bat, aitzindaria izan zena bere ezaugarri guztietan», azaldu dute aurtengo ekitaldian egindako aukera arrazoitzeko. Film baten oinarri izandakoa Zinemarako pausoa eman
|
duten
euskarazko nobela bakanetakoa da Zergatik panpox. 1986an estreinatu zen izenburu bereko filma, Xabier Elorriagak zuzendua. Bihar irakurraldia izango bada; gaur, berriz, Josune Muñoz literatur ikerlariak Zegatik panpox nobelari buruzko hitzaldia emango du, 19:00etan, Euskaltzaindiaren Bilboko egoitzan, Bilbo Zaharra Forumek antolatutako jardunaldien barruan.
|
|
|
Bosgarren dokumentala grabatzen ari gara, eta seigarrenaren gidoia amaitzen». Lantaldeak oraindik ez daki nola zabalduko
|
duten
Euskara Jendea dokumental sorta, «baina badakigu zabaltzeko aukera askotarikoa dagoela: izan Internet, izan telebista?
|
|
|
Ikasleen esparruarekin jarraituz, egunez eskolan eta eskolaz kanpo egiten
|
duten
euskara erdaren erabilera zehatzago aztertzeko, Gela argazki deritzon galdetegia erabili ohi dugu, eta, gela bakoitzeko honelako emaitzak jasotzen ditugu.
|
|
|
Kontuan izan behar da inkestatuen artean 16 eta ia 100 urte bitarteko pertsonak daudela. Horren ondorioz, orain dela ia ehun urtetik hona gurasoek nola transmititu
|
duten
euskara jakin dezakegu.
|
|
|
Izan ere, datu demolinguistikoen osagarri, egokia iruditu zaigu ikasleen hizkuntza erabilerari erreparatzea. Zenbat eta non erabiltzen
|
duten
euskara. Belaunaldi berriak dira, arnasgune horietan sortuak, bertan bizi direnak, euskarazko ereduetan hezten ari direnak.
|
|
|
Aztergai dugun marko kronologikoa eskenatoki
|
duten
euskarazko testuetan bestelako ekarpenak antzeman ditut nik. Azal dezadan.
|
|
|
Hiru hedabideek berezko
|
duten
Euskarazko Komunikazio Esparruko albisteek kazetaritza jarduera bikainagoa suspertzen zuten. Izan ere, banakako azterketan baino emaitza hobeak lortzen zituzten, ETB1ekin bat egin zuten Berriako albisteak kenduta.
|
|
|
Horren ildotik, euskarazko hedabideen jarduna euskalduntasunetik aldendu denetik, zabaltzen duten albisteek kalitate eskasagoa agertu dute. Horrenbestez, euskalduntasuna alboratu
|
duten
euskarazko albisteek Komunikazio Esparrua ere eraldatu dute, eztabaida publikoari ekarritako edukietan herritarrek ezin dezaketelako euskaraz eragin.
|
|
|
Euskararen erabilera neurtzeko, banakako elkarrizketaren bidez, 17 itemez osatutako galdetegia erabili zen (2 taula), non langileek 6 puntuko eskaletan adierazten zuten zein maiztasunez erabiltzen
|
duten
euskara zenbait egoeratan. Eskalaren fidagarritasuna ona izan zen hartutako hiru neurrietan(?= 0,92).
|
|
|
Gutxiago dira, ostera, euren jarduna dibertsifikatu
|
duten
euskarazko talde multimedien gaineko ikerlanak. Talde horien gaineko ikerketetan hutsunea adierazgarria da kontuan hartzen bada Goiena Komunikazioa Taldea bilakatu dela euskarazko komunikazio taldeen artean erreferentziazkoa, eta bera dela Euskal Herrian dagoen tokiko komunikazio talderik handiena4.
|
|
|
Edurne Gonzalez: " Enpresek sare sozialetan
|
duten
euskararen erabilera anekdotikoa da"
|
|
|
Uste dugu orokorrean enpresek sare sozialetan
|
duten
euskararen erabilera anekdotikoa dela. Zerbitzu enpresek euskara gehiago erabiltzen dutela ere ikusi dugu, industria enpresek baino.
|