|
2008
|
|
|
Inork ez du eztabaidatzen osasun arreta Erkidegoko bi hizkuntza ofizialetan jasotzeko familiek duten eskubidea. Are gutxiago pediatriaren eremuan, non azken urteotan, bai pediatrek nola Administrazioak esfortzu handia egin
|
duten
euskarazko osasun arreta egia bihur dadin. Egia esan, asko dira kontsultan euskaraz lan egiten duten pediatrak, nahiz eta 2.hizkuntza eskakizuna lortu ez duten, euskaldun zahar ez alfabetatuak direlako batzuk eta euskara ikasten aritu arren, azterketa gainditu ez dutelako beste batzuk.
|
|
|
Manuel Larramendik zergatik bultzatu zuen euskararen loraldia XVIII. mendean; Frantziako Iraultzak zergatik onartu zuen euskara hasieran, eta baztertu, gero; emakumeek zer toki izan
|
duten
euskararen transmisioan; nola erabili diren erregistroak tokien arabera. Euskararen gizartekotasuna aztertu eta hizkuntzari gertatu zaizkion gauzak ezagutzea.
|
|
|
Pausokak eta ETBk elkarlanean telebistarako ekoitzi
|
duten
euskarazko Go! Azen film musikalaren estreinaldia bihar izango da, Donostiako Antzoki Zaharrean (19:30). Bilbon, Gasteizen eta Iruñean, berriz, datorren asteartean emango dute.
|
|
2009
|
|
|
Euskalkiek hizkuntzaren barruan betetzen duten garrantzia aitortzera dator Adolfo Arejitak eta Igone Etxebarriak idatzi
|
duten
Euskara eta euskalkiak liburua. Arejitaren esanetan, euskalkiei esker iraun du euskarak bizirik, eta bai bertsogintzan bai kazetaritzan bete duten funtzioa goraipatu zuen.
|
|
|
Hala definitu izan du Nafarroako Gobernuko alderdi nagusi UPNk Euskal Herria. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburu Isabel Zelaak iragarri du ez duela adiera hori baztertuko EAEko curriculumetik,, zazpi lurraldek bat egiten
|
duten
euskararen eremua eta euskaldunok partekatzen dugun kultura eta hizkuntzaren eremua, delako.
|
|
|
Donibane Lohizunen (Lapurdi) egin nahi
|
duten
Euskaraz Bai dinamika aurkeztu zuten, atzo, Kontseiluak, Ziurtagiriaren Elkarteak eta Euskaraz Bai taldeak. Herriko Etxeko ordezkariak eta herriko gizarte eragileak presente egon ziren agerraldian.
|
|
|
Euskara besterik ez da. Nahiz beste muturretik esaten
|
duten
euskara banatzailea dela, justu kontrakoa da, gu batzen gaituena da. Euskaldunak badaki oso ondo euskarak batu egiten gaituela, euskarak egiten gaituela euskaldun, ezta?
|
|
2010
|
|
|
Gainera, euskara ikasten urte andana igaro ostean, gaur egun euskara irakasten eta euskal kulturari buruzko eskolak ematen ari dira. Bakoitzak bere esperientzia pertsonala kontatu du, nola hasi ziren euskara ikasten eta zergatik atsegin
|
duten
euskara.
|
|
2012
|
|
|
« Zergatik panpox nobelan dugu lehenengo aldiz euskal literaturan protagonista femenino subjektu bat, aitzindaria izan zena bere ezaugarri guztietan», azaldu dute aurtengo ekitaldian egindako aukera arrazoitzeko. Film baten oinarri izandakoa Zinemarako pausoa eman
|
duten
euskarazko nobela bakanetakoa da Zergatik panpox. 1986an estreinatu zen izenburu bereko filma, Xabier Elorriagak zuzendua. Bihar irakurraldia izango bada; gaur, berriz, Josune Muñoz literatur ikerlariak Zegatik panpox nobelari buruzko hitzaldia emango du, 19:00etan, Euskaltzaindiaren Bilboko egoitzan, Bilbo Zaharra Forumek antolatutako jardunaldien barruan.
|
|
|
Bosgarren dokumentala grabatzen ari gara, eta seigarrenaren gidoia amaitzen». Lantaldeak oraindik ez daki nola zabalduko
|
duten
Euskara Jendea dokumental sorta, «baina badakigu zabaltzeko aukera askotarikoa dagoela: izan Internet, izan telebista?
|
|
2013
|
|
|
Lorpen berriak lortzen zirela ikusteak motibatzen zuen. Gu euskaldunok horren parte sentitu gara; ikusi dugu nola lortu
|
duten
euskara bere lan hizkuntza moduan erabiltzea inolako traumarik gabe. Hori oso positiboa da, eta gauza asko erakutsi dizkigu.
|
|
2014
|
|
|
Gerora etorri diren euskara hutsezko kateak; garaipena lortzeko beste pauso bat. Hamaika Telebista adibidez, zein emankizun zerrendetan tokirik izan ez
|
duten
euskara hutsezko beste hainbat programa. Euskarazko telebista gehiago sortzeko egiten ari den esfortzu indarberritzailea; etorkizun normalizatua.
|
|
|
batetik, migrazioaren bidean euskararen munduko mapa zeharkatzeko; eta, bestetik, itzulerako bidaia ere egingo du bigarren bidean. Japonian, Australian, Italian, Mexikon zein Ameriketako Estatu Batuetan Euskal Herriarekin harremanik ez
|
duten
euskara ikasle ugari daude, eta horien lekukotzak ere jasoko ditu dokumentalak. Korima Filmsek eta Traola Komunikazioak ekoitzi dute Euskara munduan. 75 minutuko iraupena du, eta trailerra www.euskaramunduan.com webgunean ikus daiteke.
|
|
2015
|
|
|
Pelikulako aktore nagusiek izendapenik jaso ez izanak pena pixka bat eman diela ere esan zuen, horretarako aukera bazutela iritzi baitio. Goya sari nagusia jasotzeko izendatu
|
duten
euskarazko lehen filma Loreak izatearen «dimentsioaz» ere pixkanaka jabetzen ari ziren atzo zuzendariak; «oso pozik egotekoa da».Izendapenak filma are gehiago zabaltzeko aukera ere ekar dezakeela uste du Goenagak. Goya sari nagusia irabazteko, ordea, itxaropen gutxi agertu zuen, lehiatzen diren El niño eta La isla mínima jotzen dituzte gehienek faboritotzat?.
|
|
|
Ertzaintzarekin eta justizia administrazioarekin gauza bera gertatzen da, eta hainbat eta hainbat udaletan ere ez dira euskaldunen eskubideak bermatzen. Ez dakit non ikusten
|
duten
euskara normalizaturik dagoela; erdara dago normalizaturik, baina guk ez dugu beti euskaraz bizitzeko aukera. Hezkuntzari dagokionez ere, euskararen ezagutza ez dago bermatuta belaunaldi guztietan.Nafarroan eta Iparraldean ere, egoera ez da lar ona.Euskal Herria bi estaturen menpe egonik, indarrean dauden hizkuntza politikak menpekoak dira.
|
|
2016
|
|
|
Goian aipatu ikerketan hainbat gako ageri dira hiztun berriek gizarteratzeko egin behar izaten duten ahalegina, nolabait, errazteko: sareak sortzea, ikasi
|
duten
euskararekin ondo sentitzea, euskara espazio ez formaletara zabaltzea, haien berba moldeetara hurbiltzeko ahalegina igartzea... Bada, AEKn aspaldi ohartu ginen honetaz: ez da nahikoa euskara euskaltegietako lau hormen artean irakastea eta ikastea; ikasitakoa praktikatu behar da, eta horretarako bideak jarri behar dira.
|
|
2018
|
|
|
Irakurle euskaldunen datuak dira.Aurkako jokabideari buruz ere galdetu dute: euskaldunek zergatik ez
|
duten
euskarazko libururik irakurtzen. Erantzun bat da nagusia:
|
|
2020
|
|
|
Pirinioen alde honetan, baina, Tele ei da kanalik ikusiena. Horren ostean daude beste guztiak, eta azkena zerrendan, gutxi batzuek baino ikusten ez
|
duten
euskarazko telebista. Telebista publikoari dagokionez ere, gaztelaniazko katea da ikusiena:
|
|
2021
|
|
|
Iruñeko Haur Eskolek abuztuaren 16an hasi zuten ikasturte berria, eta Iruñeko Udalak eta Nafarroako Gobernuak
|
duten
euskarazko eskaintza eskaeraren oso azpitik dago.
|
|
|
Bide horretan, oso adierazgarria izan daiteke ikasleek irakasleekin dituzten hizkuntza ohituren bilakaera, zehazki LH 4ko ikasleen gelaz kanpoko neurketena. Ikerketaldi guztien arteko bilakaera ikusita, ia zortzi puntu egin du behera ikasleek irakasleekin
|
duten
euskara erabilerak —%75ekoa zen 2017an— Egileek honela diote txostenean: «Aztertzekoak dira, zentzu horretan, nolako aldaketak gertatu diren zazpi urte horietan, eta haien zergatiak, ereduan irakasle aritzen direnen arteko hizkuntza erabileretan.
|
|
|
ikastolako ume euskaldunena eta auzoko haurrena, soilik erdaraz zekitenena. Txikitako lagun horietako zenbatek ikasi
|
duten
euskara galdetu nion. Oso gutxik.
|
|
|
Euskaraz guti edo batere ez dakiten gurasoek zer egin dezaketen galdegin zien Ubedak bi solaskideei, eta argi erantzun zuen Kasaresek: «Erakutsi behar zaie zein rol garrantzitsua
|
duten
euskararen biziberritze prozesuan».Haren ustez, hain zuzen, haiek ere giltzarri dira transmisioan, hizkuntza menperatu ez arren: «Euskarari loturiko balio eta jarrera positiboak transmititzen ahal dituzte, eta hori, egokia ez ezik, beharrezkoa da:
|
|
|
Beren iruditerian euskarak lekua dauka, familian zein kalean euskararen mundua presente dago. Baina nagusitu ahala, zirkuitu horiek ahuldu eta lausotu egin dira; apenas
|
duten
euskaraz sozializatzeko biderik.
|
|
2022
|
|
|
Aurrekoaren gabezia nagusiek bere horretan jarraitzen dutela ohartarazi du Bilbaok; batik bat, lanpostu guztietan ez dela aintzat hartuko euskararen ezagutza. Izan ere, dekretuak zehazten du euskara nola baloratuko
|
duten
Euskararen Legearen arabera banatutako hiru eremuetan, eta ondorioa da eremu ez euskaldunean euskara jakiteak ez duela inolako eraginik izango —bai, aldiz, ingelesa, frantsesa edo alemana jakiteak— eta eremu mistoan, berriz, lanpostu batzuetan soilik hartuko dutela aintzat.
|
|
|
Batzuek beharbada beldurragatik, oldartzera ausartu ezinik. Beste batzuek akaso hizkuntza kontzientziarik ez daukatelako, edo ezagutzen ez
|
duten
euskararen ikarak aztoratuta. Ikusirik nola Osakidetza eraisten ari diren, ez da harritzekoa euskarari garrantzirik ez ematea; euskara aterpe bat izan baitaiteke, osasun publiko eta unibertsala defendatzeko tresna baliagarria.
|
|
|
Euskal Herri osoko zinemetan urtean eskaintzen diren filmen %1 soilik da euskaraz (%2, 3 EAEn). Aretoetara heltzea lortzen
|
duten
euskarazko lauzpabost film, eta haurrentzat bikoizturiko beste hamabi bat. Nazioarteko film arrakastatsuen artean, euskarara bikoiztu edota azpidatzitakoen arrastorik ere ez.
|
|
2023
|
|
|
Beste gai zenbait hizpide hartuta ere egiten dute taldeek alde horiek erakusteko ahalegina. Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berri bat egiteko EAJk, EH Bilduk, PSE EEk eta Elkarrekin Podemos IUk lortu zuten akordioan, esaterako, oinarrizko adostasun bat lortu zuten ikasleek derrigorrezko eskolatzea bukatzean lortu behar
|
duten
euskara mailari buruz, baina orain, legea ontzeko prozesuan hori lortzeko erari buruz agertu dira ñabardurak.
|
|
|
Gazte Euskaltzaleen Sarearen izenean hitz egin du Beñat Jusuek (Tutera, Nafarroa, 1998). Malen Frantsesena (Oiartzun, Gipuzkoa, 2003) ere sare horretako kidea da, eta EHUko ikasleek Leioan
|
duten
euskara taldeko partaidea. Hernaniko (Gipuzkoa) Burrunba gazte euskaltzaleen elkarteko kideak dira beste hirurak.
|
|
|
Gainera, nabaritu du ikasle batzuek «ardura falta» dutela euskara ikasteko: «Aurreko ikasturtetik Euskara ikasgaia gainditu gabe ekarri duten ikasleek zein ahalegin gutxi egin
|
duten
euskara ikasteko...». Areago:
|
|
|
Hamarretik bat lehenengoan, hurrengoa entzuteko beste hamabi pasa dira. Zeure buruari galdetzen diozu ea turista horiek denak bertara iristeko erabili dituzten hegazkin, tren, hotel edo taxietan entzun ote
|
duten
euskarazko berbarik. Ea zergatik brandy ak eta tabakoaren keak lagundutako egongela dotoreetan ez den existitzen elkarrizketarik euskaraz.
|
|
|
Euskara ardatz duen sistema eleaniztuna aipatzen dute. Ikusteko dago EAJk eta PSE EEk aurkeztuko dituzten zuzenketetan zer jasoko
|
duten
euskararen presentziari buruz. Orain arte batzuek eta besteek esan dutena ez dator bat.
|
|
|
Lehen urratsa diagnostikorako tresnak sortzea izanen da. Aztertzen ari gara zein egoerek eragiten
|
duten
euskara.
|
|
|
Dena dela, podcasta «kantu batzuk entzun eta horien inguruan solastetik haratago» doala hausnartu du Perezek, artisten inspirazio iturriak eta gogoetak ere lantzen baitituzte. Saria irabazi badu ere, balioan jarri ditu aitortzarik jaso ez
|
duten
euskarazko lanak: «Kalitatezko edukia egin behar da euskaraz, baina baita eduki kaxkarrekoa ere».
|