|
2003
|
|
|
h) Zaintzapeko askatasuna. Neurri horretan, kontrolatu behar da
|
zertan
diharduen neurriaren menpe dagoen gizabanakoak, baita ea gizabanako hori ikastegira, lanbide heziketako zentrora edo lantegira doan, kasuan kasuan. Ginen ondorioz, hala denean, gizarte hezzabanako horri laguntza ematen saiatu behar da, halaber, arau haustea eragin zuten faktoreak gaindi ditzan.
|
|
|
Azken bi horiek talde teknikoen txostenetan jasoko dira, eta, hala denean, adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoen txostenetan, halakoak eman behar direla lege honen 27 artikuluan xedatutakoaren arabera. Epaileak zioak jaso behar ditu epaian, eta xehetasunez azaldu behar du
|
zergatik
aplikatzen duen neurri zehatz bat; adierazi behar du, halaber, zenbat iraungo duen neurri horrek, adingabearen interesa balioetsi ahal izateko.
|
|
|
1 Agintariek eta funtzionarioek adingabearen atxiloketan parte hartzen dutenean, hori egin dute adingabeari kalterik gutxien dakarkion eran, eta haien betebeharra izango da adingabeari azaltzea, hizkera argi eta ulergarrian, eta berehalakoan, zein egitate egozten zaion,
|
zergatik
izan den atxilotua eta zein eskubide dagokion, bereziki, Prozedura Kriminalaren Legetzen dion; haien betebeharra da, orobat, eskubide horiek errespeta daitezen bermatzea. Era berean, agintari eta funtzioko 520 artikuluak zein eskubide aitornarioek berehalakoan jakinarazi behar dizkiete atxiloketa eta zaintza tokia adingabearen legezko ordezkariei eta Fiskaltzari.
|
|
|
Helburu hori erdiesteko, araudi bidez finkatuko da barneratutako adingabeak
|
zer
nolako baimenak lor ditzakeen, arruntak nahiz bereziak; baimenon xedea da adingabeak harreman positiboak izatea kanpoko giroarekin, eta etorkizunean izango duen askatasun bizimodua prestatzea.
|
|
|
Behin ustezko kaltedunak eta erantzule zibilak agertu eta gero, adingabeen epaileak autoa emango du prozeduraren hasiera aginduz. Auto horretan aipatuko dira alderdi auzi jartzaileak eta demandatuak, auzi jartzaileek
|
zer
eskatu duten kontuan hartuta eta espedientetik ateratzen dena gogoan izanik. Autoan bertan, demandatzaileei hamar eguneko epea emango zaie, euren uziak eta euren iritziz beharrezkoak diren frogabideen proposamena idazki baten bidez aurkez ditzaten, epaiketako aitorpena eta lekukoen aitorpena barne.
|
|
|
Diagnostiko hura, erantzukizunaren ereduari dagokiona, alegia, inguruko kultur esparruko zuzenbide konparatuan baita nazioarteko itun esanguratsuenetan ere nagusitu dena besterik ez da, eta, funtsean, zigor legea urratzen duen gazteari egiten duenaz jabetzeko gaitasuna aitortzean datza. Adingabeak baldin badaki
|
zer
egiten duen, berari egin izanagatiko erantzukizuna eskatu zaio. Eskema honek egungo jarduera zientzien ekarria jasotzen du erantzukizun aitorpena adingabearen egitura psikologikoari eta gazteak gizartearen eraikinean duen leku bereziari egokitzen zaien neurrian.
|
|
|
Ezarritako neurria zentzarazpena denean, egoitza judizialean egintza bat bakarrik burutzen da, eta, egintza horretan, epaileak adingabeari adierazten dio, zehatz mehatz eta argiro argiro, adingabe horrek burututako egitateak zergatik diren onartezinak gizartearen ikusmiratik; adingabe horri azaltzen dio egitate horiek
|
zer
nolako ondorioak izan dituzten edo izan zitzaketen berarentzat eta biktimarentzat; eta, etorkizunerako, zenbait gomendio ere ematen dizkio.
|
|
2004
|
|
|
Oreka zuzena bilatu nahian, kauzioa ezarri zaio atariko neurrien eskatzaileari, neurrion subjektu pasiboei eragin dakizkiekeen gastu, kalte eta galerak konpentsatzeko. Zernahi gisaz, neurrion gaineko eskumena zein auzitegik izan eta horrek ahalik arinen erabakiko du kauzioa
|
zertarako
erabili.
|
|
|
Aipatu beharra dago lege honek ez duela erabiltzen gora joatzeari atxikitzea deituriko kontzeptua, kontzeptu horrek hainbat zalantza sorrarazten baititu. Haatik, lege honek nabarmendu eta zehazten du
|
zer
nolako eginkizuna betetzen duen, beste alderdiaren gora jotzea ikusita eta hasieran gora jotako alderdia izanik, errekurtsoaren aurka jartzen denak, horrek, aldi berean, jadanik gora jotako autoa edo epaia aurkaratzen badu, auto edo epai hori ezeztatzea edo onuragarriagoa den beste batekin ordeztea eskatuz.
|
|
|
2 Auzitegiak hala xedatzen badu, auzi paperen arabera bihar etziko epaiak nortzuk ukitu eta horiei ere jakinaraziko zaie prozesua erabakitzeko dagoela. Komunikazio hori egingo da, betekizun berberekin, auzitegiak zantzuak atzematen baditu alderdiek prozesua
|
zertarako
eta iruzur egiteko darabiltela uste izateko.
|
|
|
Jabari hirugarrengotza jada ez da jabaria definitzeko prozesu arrunta, eta ezrrengotzako ondasunaren enbargoa ezerezean uzteko. Orain, jabari hirugarren du bigarren mailako ondorerik hirugagotza betearazpenaren intzidentea da esangura hertsian, eta horren bidez zuzenean eta soil soilik erabakiko da bidezkoa
|
zer
den, jaregitea ala enbargoari eustea. Doktrinak gomendatutako aukera horri egotz dakiokeen abantaila da kasuan kasuko ondasunari begira betearazpen prozesuaren atzerapenik ez ekartzea.
|
|
|
Egitateren bat presuntzio bidez egiazkoa dela ulertu behar bada, hala adieraziko dute alderdiok, euren irizpena oinarrituz. Halaber, zalantzazkotzat jotzen dituzten egitateen inguruan froga zamak
|
zer
ondorioztatu eta hori alega dezakete alderdiok.
|
|
|
Aurreko artikuluetan
|
zer
xedatu eta horren arabera agindu eginbideak gauzatuko dira hogei eguneko epean, legean mota horretako frogetarako ezarritakoaren arabera. Eginbideok gauzatu ondoren, alderdiek, bost egunetan, idazkia aurkez dezakete, eginbideon emaitza laburtuz eta balioetsiz.
|
|
|
Gora jotzea ebazteko auzitegi eskudunari auzi paperak igorri ondoren, behin behineko betearazpena eskatzen bada, eskatzaileak lehenago lortu behar du betearazpenerako beharrezko
|
zer
izan eta horri buruzko lekukotza.
|
|
|
Erantzun bakoitzean lekukoak
|
zer
adierazi eta hori nola jakin duen azalduko du.
|
|
|
2 Txostenetan egileen jakite zientifikoetan, erti jakiteetan nahiz jakite tekniko edo praktikoetan oinarritutako balioespenak badaude, 370 artikuluko 4 paragrafoan lekuko adituari buruz
|
zer
xedatu eta horren arabera jardungo da.
|
|
|
1 Demandan
|
zer
eskatu eta hori egitate edo oinarri nahiz titulu juridiko ezberdinetan oinarri badaiteke, demandan jaso behar dira berori jartzean ezagun direnak edo alega daitezkeenak, eta ez da onargarria geroko prozesu batean alegatzeko erreserba.
|
|
|
Prozesua hasi ondoren gertatu aldaketak alderdien egoitzari, auzigaiaren egoerari eta epaiketaren objektuari buruzkoak badira, aldaketa horiek ez dituzte jurisdikzioa eta eskumena aldatuko; jurisdikzioa eta eskumena zehaztuko dira, auzibitartearen hasierako unean
|
zer
egiaztatu eta horren arabera.
|
|
|
Entzunaldi hori gauzatu behar da, hurrengo artikuluetan xedatutakoaren arabera,
|
zertarako
eta prozesuarekin amaituko duen alderdien arteko hitzarmena edo transakzioa lortzen saiatzeko, prozesuak aurrera egitea edota prozesuaren objektuari buruzko epaiarekin amaitzea oztopa dezaketen prozesu arazoak aztertzeko, objektu hori eta alderdien artean gatazka eragiten duten egitezko edo zuzenbideko gaiak zehatz finkatzeko, eta, hala denean, froga proposatu eta onartzeko.
|
|
|
Egiatan, aurrekoa aintzakotzat hartuta, gure buruari galdetu ahal diogu
|
zer
nolako eginkizuna betetzen duen euskarak prozesu zibilean eta zein diren Prozedura Zibilaren Legearen bertsio elebidun honen ezaugarri teknikoak.
|
|
|
Prozesuan alderdi izan direnek edo zuzeneko interes legitimoa egiaztatzen dutenek auzitegiari jardun egokia eska diezaiokete, epai eratzaileak eragingarriak izan daitezen, eta epaiotan
|
zer
ezarri eta horren aurkako balizko jazarpenak gaindi daitezen.
|
|
|
Prozesu hauetan kautela neurriak hartzeko, ez dago
|
zertan
kauziorik galdatu neurriok eskatu dituenari.
|
|
|
Zozketa bidez izendatutako kontulariari, adituak ezesteko
|
zer
xedatu eta hori aplikatuko zaio.
|
|
|
6.takoaren arabera, jarduna eten bada, eta, auzi kriminala erabakitzeko egoteagatik, jarauntsiko ondasunak baloratzean egindako funtzionario eroskeria delitua iker Lege honen 40 artikuluan ezarritzen ari bada, etendura ezerezean geratuko da, ebazpen irmoaren bitartez auziaren bukaerari itxaron gabe, interesdunek aurkaratutako balorazioa alde batera utziz eta ados jarrita beste balorazio bat aurkeztu bezain laster. Kasu horretan, azken balorazioak
|
zer
ondorioztatu eta horren arabera emango da epaia.
|
|
|
Hipoteka betearazpena eta konkurtso prozesua metatzen badira, orduan, behin behineko administrazioari edo edukitzari dagokionez, konkurtso prozesuan eskumena duen auzitegiak
|
zer
ezarri eta hori beteko da, konkurtso prozesuari buruzko arauak aintzat hartuta.
|
|
|
Aurka jartzea gehiegi edo sobera eskatzean oinarritzen bada, aurka jartze horrek ez du betearazpenaren bidea etengo, salbu eta alderdi exekutatuak bere ustez zor duen kopurua auzitegiaren esku jartzen duenean, auzitegiak kopuru hori berehala eman diezaion alderdi betearazleari. Azken kasu horretatik kanpo, betearazpenak aurrera egingo du; baina enbargatutako ondasunak saltzearen ondorioz
|
zer
lortu eta hori ez zaio alderdi betearazleari emango, aurka jartzea erabaki arte, lortu denak alderdi exekutatuak aitortutako zorra gainditzen duen kopuruan.
|
|
|
Aurka jartzeari oso osorik gaitz iritzi dion autoak alderdi exekutatua kondenatuko du aurka jartzearen ondoriozko kostuak ordaintzera, 394 artikuluan kostuak ordaintzeko kondenarako
|
zer
xedatu eta horri jarraituz.
|
|
|
2) Alderdiek titulu betearazlean
|
zer
itundu eta horren arabera likidazioa egin dela egiaztatzeko agiri fede emailea.
|
|
|
Hala ere, gainerako posturagileek hala eskatuz gero, eurok gordailututako kopuruak ere auzitegiaren esku geratuko dira,
|
zertarako
eta, erremategileak gainerako prezioa epean ematen ez badu, errematea haren atzetik daudenen alde onets dadin, kasuan kasuko posturen hurrenkerari segiz.
|
|
|
4 Prozesua amaiarazi duen epai irmoan gauza epaitu gisa
|
zer
ebatzi eta hori loteslea izango da horrez geroko prozesu baten auzitegiarentzat, baldin eta gauza epaitu gisa ebatzitakoa agertu bada geroko prozesu horren xedearen arrazoizko aurrekari bezala, betiere prozesu bietako auzilariak berberak direla edo gauza epaitua eurengana zabaltzen dela, legezko xedapenaren bitartez.
|
|
|
Prozesura
|
zer
ekarri nahi eta berori artxibo, protokolo, espediente edo erregistroan badago, eta horren kopia fede emaileak eska eta lor badaitezke, orduan ulertuko da auzi jartzaileak eskura duela hori eta demandarekin batera aurkeztu behar duela; halakoetan, ez da nahiko izango aurreko lerrokadan aipatu zehaztapena.
|
|
|
Izendatutako tutorea edo kuradorea fidantza emateko betebeharretik askatuta ez badago, horri eskatuko zaio epaileak beharrezkotzat jotzen duen fidantza aurkeztea,
|
zertarako
eta ondasun higigarrien zenbatekoa eta adingabearen edo ezgaituaren ondarea eratzen duten ondasun higiezinen errenta edo produktua bermatzeko.
|
|
|
Gainera, legeak arau batzuk jaso ditu, prozesu pilaketa behar bezala erabil dadin. Arauon arabera, ez da pilatze hori onartuko, geroagoko prozesua edo prozesuak eragotz badaitezke auzibitarte salbuespenaren bitartez, edo pilatu prozesuetan
|
zer
azaldu eta hori aurretiaz eragiteko aukera izan bada, akzioak pilatuz, demanda zabalduz edo errekonbentzioa eginez.
|
|
|
Berez, epeok ez dira oso laburrak; bai, ordea, zentzuzkoak eta betetzeko modukoak. Halakoetan, kontuan izan behar da, aipatu prozesu arrunten egitura berria dela eta, auziak ezagunak direnez gero, epaileek ez dutela
|
zertan
prozesuaren amaieran horiek aztertu edo berraztertu. Horrek ekarriko luke, ostera ere, banan banan ikertzea, batetik, modu banatuan gauzatutako froga eginbide guztiak; eta, bestetik, alderdien hasierako alegazioak eta uziak, nahiz eta alderdiak gerogarrenean horiek aipatu ez.
|
|
|
Horrela, ez dago
|
zertan
bidegabe behartu «argitze errekurtso» deritzonaren erabilera; horrekin batera, ez erabakitzearen ondoriozko kongruentziarik eza ezin izango da oinarri moduan hartu, errekurtso arruntak eta bereziak jartzeko. Argi dago, eta horrela utzi du legeak ere, erakunde hori ezertan ere ez doala epai osatugabeak izan dezakeen irmotasunaren aurka.
|
|
|
Hariari segiz, legeak nahiago izan du zehatz mehatz ezartzea probidentziak eta autoak
|
zer
diren, manu bakoitzean xedatuz noiz eman behar diren batzuk eta noiz besteak. Horrela, auzitegiek ebatzi behar dituzte, probidentzia edo auto bidez, erabaki judiziala behar duten prozesu arazo guztiak.
|
|
|
Une egokia iritsi da Konstituzioaren 53.2 artikulua oinarri hartu eta ikusteko lege honetan
|
zer
nolako tratamendua jaso duen, prozesu zibilaren esparruan, anitza izan arren, modu bateratuan aintzat hartu beharreko gai batek, alegia, oinarrizko eskubideen gaiak.
|
|
|
...arentzat ondasunon enbargoa nahikoa delako dio alderdi exekutatuari, horrek betea adierazten duenean izan ezik, auzitegiak ofizioz eta probidentzia bitartez agindurazpenaren kopurua estaltzeko adina ondasun eta eskubide zerrenda ditzan; alderdi exekutatuak adierazi ditu kasuan kasuko zamak eta kargak, eta, ondasun higiezinei dagokienez, okupatuta badaude, zein pertsonak okupatzen dituen horiek eta
|
zer
nolako tituluarekin.
|
|
|
1 Eskubide hobeko hirugarrengotzan emandako epaiak pribilegioa dagoen ala ez ebatziko du, baita epaia zein betearazpenetan eman eta horretan kredituak
|
zer
nolako hurrenkeran ordaindu behar diren ere; baina epaiak ez ditu baldintzatuko aurretiaz bakoitzak izan ditzakeen akzioak, eta, bereziki, aberaste akzioak.
|
|
|
Lege hau indarrean jartzean jada hasita dauden betearazpen prozesuetan, lege honek
|
zer
xedatu eta horixe aplikatuko da, alderdi betearazlea guztiz asetzeko oraindik gauza edo aldaraz daitekeen jardun betearazleari dagokionez.
|
|
|
Lege hau indarrean jarri ondoren eskatu kautela neurrietan, lege honetan
|
zer
xedatu eta horixe aplikatuko da, lege hau indarrean jarri baino lehen hasitako prozesuetan.
|
|
|
Konkurtso Legea indarrean jarri arte, konkurtso prozesuetan sortutako intzidenteei aplikatuko zaie lege honetan intzidenteen izapidetza egiteko
|
zer
xedatu eta horixe.
|
|
|
Ez dago
|
zertan
libretarik ekarri, baldin eta, kreditu, aurrezki edo finantzaketa erakundeek merkataritza kontratuak eman badituzte eta kontratu horiek eratorritako kontu korronteak edo antzeko eragiketak ixtearen ondoriozko saldoaren gainekoa bada prozedura, betiere kontratuotan adostu denean betearazpen kasuan eskatu beharreko kopurua erakunde hartzekodunak luzatu ziurtagirian jasotakoa izango dela. Halere, alderdi exekutatuak behar besteko zehaztasunarekin adierazi du zein aldetan ez datorren bat erakundeak egindako likidazioarekin.
|
|
|
Horrez gain, auzitegiak alderdiei igorriko die autoa, euron eskubideak egikari ditzaten auziaren gaineko eskumena duen auzitegian, bal neurrien eskabidea egiten duenak epaidin eta abstentzio horren oinarria bada Espainiako auzitegien jurisdikziorik eza. Gauza bera aginduko da kautelaketa nagusian
|
zer
erreklamatu nahi duen aintzat hartu eta horren arabera aplikagarri diren legezko foruak, horiek aginduzkoak izan ala ez, ezin badira izan auzitegiaren lurralde eskumenaren oinarri. Halere, legezko foru aplikagarria esku emailea izanez gero, auzitegiak ez du bere eskumena bertan behera utziko, baldin eta alderdiak esanbidez jarri badira auzitegi horren jurisdikziopean, auzi nagusiari dagokionez.
|
|
|
Aurreneurrizko enbargoa aginduz gero, 584 artikuluan eta ondorengoetan betearazpen prozesuetarako ezarritakoaren arabera jardungo da; baina zordunak ez du
|
zertan
adierazi 589 artikuluan xedatu ondasunak.
|
|
|
Amaitzeko, lerrun eta garai ezberdinetako administrazio xedapenak, eta Erregistro eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiaren ebazpenak salbuespeneko baliabideak izan dira, Erregistro Zibil ia sekularra
|
zer
izan den jakiteko, bai eta Erregistroaren inguruko arazo franko egoera desberdinen bidez konpontzeko ere.
|
|
|
Orokorrean, ezinezkoa da Erregistroak zuzeneko froga ematea pertsonaren naziotasunari buruz; hala ere, naziotasun hori zehaztea errazagoa izan dadin, Erregistrora eraman nahi dira, inskripzioaren edo idatzoharraren bidez, kasuan kasuan bidezkoa
|
zer
den kontuan hartuta, zehaztapen horren gain eragina izan dezaketen egitate asko.
|
|
|
Erregistroan liburu eta inprimaki ofizialak erabiliko dira, eta, horiek izan ezean, eredu ofizialak erabiliko dira, inprimaki ofiziala
|
zergatik
ez den erabili agerraraziz.
|
|
|
Arian arian, alabaina, erakunde batzuen lana gailendu egin da, euskal onomastika berreskuratzeko bidean, horien artean, Euskaltzaindia bera, eta,
|
zer
esanik ez, Jose Maria Satrustegi euskaltzain nafar adoretsua. Urteak urteak etorri, hortik bideratu zen, neke eta amore emate askoren gainetik, berebiziko lege aitortza euskal onomastikarentzat.
|
|
2005
|
|
|
produktuak etaren arriskuak alde batera utzita. Nolanahi ere, produktu eta
|
zer
zerbitzuak ez dira arriskutsuak izango osasunerako eta segurtasunerako, ezta ingurumenerako ere, erabilerako baldintza arruntetan edo aurreikus daitezkeen baldintzetan onartuak dibitzuek sor ditzaketen arriskuen, horien ondorioen eta saihesteko moduen berri eman behar dute aldez aurretik.
|
|
|
Kontsumitzaileen aldeko elkarteak ugaritzen, eraginkorrago bihurtzen eta euren lana ezagutarazten joan diren hein berean, erakundeekren funtzioa da herritarrei, kontsumitzaileei eta erabiltzaileei jakinaraz kontsumo bulegoak edo KIUB ak ere ireki dituzte hiri eta auzoetan, kontsumitzaileen eskubideak hobeto defendatzeko helburuarekin. KIUB ak Kontsumitzailearen Informaziorako Udal Bulegoak dira, eta eutea
|
zer
egin behar duten dauzkaten eskubideak defendatzeko; baita, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen kexak, salaketak eta erreklamazioak jasotzea eta erakunde edo organo eskudunei bidaltzea. Azkenik, KIUBen lana da kontsumoaren arloko heziketa eta prestakuntza jarduerak antolatzea.
|
|
|
Lege hau gurera aplikatuz, soilik Euskal Autonomi Erkidegoan sortzen eta banatzen diren produktu tradizionalek eraman ditzakete euskara hutsezko etiketak. Hau da, kanpoan sortu eta hemen saltzen diren produktuek ez dute
|
zertan
euskarazko etiketarik izan behar. Honek, nire ustez, zera esan nahi du:
|
|
|
Begiratzen den ikuspuntutik begiratzen dela, erakunde publikoek
|
zer
egin asko dute kontsumitzaileen eskubideak behar bezala errespetatu daitezen. Bestela esanda, administrazioek kontsumitzailea babesteko lege eta arau ugari sortzen dituzte, baina, egiatan, ez dute ahalegin handirik egiten lege horiek behar bezala betearazteko.
|
|
|
Honela, bada, erosketa tokiak berak, eta ez guk, erabakitzen du, sarri askotan,
|
zer
nolako produktuak eta zerbitzuak erosi eta erabilikotzen direla azalera handiko merkataritza zentroetan egongo diren den ditugun. Are gehiago, gogoratu egin behar da goitik behera erabakidak eta zerbitzuak.
|
|
|
Proposamen zehatzagoak eginez, kontsumitzaileak behar bezala babesteko, estrategia eraginkorra izan daiteke produktu eta zerbitzu onargarrien ekoizpena sustatzea; hau da, arriskurik sortzen ez duten produktu eta zerbitzuena. Hara
|
zer
esaten duen Ulrick Beck ek (1998): «Una de las cuestiones esenciales de la segunda modernidad consiste en plantearse cómo conseguir el consenso para productos y serviciosmente?.
|
|
|
Era honetako produktuen ekoizpena eta erabilpena hedatzeko, interesgarria izango litzateke mundu osoan eragina izango lukeen ikurginkorrak direla kontuan hartuta,
|
zergatik
ez erabili gaitasun hau kon edo marka bat sortzea. Ikur edo marka hori arriskurik sortzen ez duten produktuei emango litzaieke; edo berdin dena, onargarriak direnei.
|
|
|
Horregatik, aldiro aldiro animalientzako pentsuen osaketari buruzko ikerketak, elikagaien ekoizpenean erabiltzen diren sulfatoen eta ongarrien ikuskapenak, animaliak hazteko erabiltzen diren tekniken miaketak edo hazien azterketak egin eta argitaratu lirateke. Pentsu zakuetan, adibidez, informazio kimikoa ematen da, baina ez da zehazzurrak, behi eroak eta kalitate txarreko okelak agertzea.ten
|
zer
dagoen, ezta osagai bakoitzeko zenbat dagoen ere. Hau da, etiketak ez du esaten pentsuan arto edo soja transgenikorik dagoen, nahiz eta batzuetan horrela izan.
|
|
|
Denbora gutxian, homo ekoizle izatetik homo erosle izatera pasatu gara, eta, ondorioz, dendarik denda pasatzen dugu gure bizitzaren parte garrantzitsuena. Eta ez oinarrizko beharrizanak asetzeko behar dugulako, baizik eta dendetara joatea denbora pasa bihurtu delako, eta karrotxoa hartuta azalera handiko merkataritza zentroetan produktuz betetako apalen eta erakusleihoen artean paseatzeatiak enpresa handien eskuetan daude, eta goitik behera zehazten digute urteko aro bakoitzean
|
zer
jantzi, jan edo erosi behar dugun. gustatzen zaigulako. Masa kulturadun gizartean, aisialdia eta kontsumoa gauza bera direla esan digute, eta guk sinistu egin dugu.
|
|
|
Baina zelan lortu kontsumitzaileen eskubideak urratzen ez dituen gizartea?
|
Zer
egin kontsumitzailearen eskubide guztiak ziurtatzeko. Besteak beste, produktu eta zerbitzu onargarrien ekoizpena sustatu behar da; hau da, arriskurik sortzen ez duten produktu eta zerbitzuena.
|
|
|
Bigarren atalean, kontsumitzaileen eskubideak
|
zer
nola bortxatzen diren aztertzen dut. Horretarako, kontsumitzaile gisa dauzkagun eskubideak urratzen dituzten aldagai eta eragile ekonomiko, politiko, psikologiko eta soziologiko garrantzitsuenak aztertu ditut.
|
|
|
Prozedura Zibilaren Legeko artikuluak aipatu direnean, artikuluok 1881ko Legearenak dira; beraz, kontuan izan da Prozedura Zibilaren Lege berriak, urtarrilaren 7ko 1/ 2000 Legeak,
|
zer
dioen horren inguruan.
|
|
|
Erregistratzaileak kontzeptuari buruzko okerren bat antzeman duenean, legearen 217 artikuluaren lehenengo lerrokadan aipatutakoetako bat, eta uste duenean oker hori zuzendu ezean kalte egin dakiokeela norbaiti, deialdia egingo die okerretara eginiko inskripzioan interesa izan dezaketen guztiei, oker horren berri emateko eta kasuan kasuko zuzenketari buruz
|
zer
uste duten jakiteko.
|
|
|
1 Eskubide errealen eta ondasun eskualdaketen gaineko zergen ondorioz bildutako funtsak emateko edo bestelako arrazoi zuzenen bat gauzatzeko irten behar direnean; betiere, audientziaren presidenteari azaldu behar diote zein egunetan eta
|
zertarako
irteten diren, eta euren lekuan ordezko bat jarri behar dute, Erregistroaz ardura dadin. Halakoetan, erregistratzaileak eginbeharra betetzeko behar den denbora bakarrik eman dezake kanpoan, eta Audientziaren presidenteari jakinarazi behar dio noiz itzuli den.
|
|
|
...odunak eska diezaioke finka kokatuta dagoen barrutiaren lehen auzialdiko epaileari, egitate horien inguruko egiaztapena onar diezaion; eta egiaztapen horretatik segitzen bada egitate horiek zehatz mehatz hala gertatu direla eta hipoteka askieza delako susmoa oinarriduna dela, epaileak jabeari probidentzia baten bidez aginduko dio zerbait egitea edo ez egitea, kaltea eragotzi eta konpontzeko egokia
|
zer
den ikusita.
|
|
|
Hipoteka eratzen bada endosu bidez eskualdatzeko moduko tituluak edo eramailearentzako tituluak bermatzeko, hipoteka eskubidea obligazioarekin edo tituluarekin batera eskualdatu dela ulertuko da, eta ez dago
|
zertan
eskualdaketa zordunari jakinarazi, ezta Erregistroan inskribatu ere.
|
|
|
Eskualdatu edo banatu den aprobetxamenduaren zenbatekoa, destino finkarekin alderatuz aprobetxamendu horri eratxiki zaion proportzioa eta jatorrizko finkaren aprobetxamendua
|
zertan
geratu eta horren zenbatekoa.
|
|
|
Ezereztu nahi den idazkunaren titularrari zitazioa modu pertsonalean egin bazaio, ez dago
|
zertan
argitaratu erregela horrek ezarritako ediktuak.
|
|
|
3 Inoren landa finkan lurgain eskubide erreala izanez gero, finka horren folioan inskribatuko da eskubide hori, ondokoa agerrarazita: eskubidearen iraupena; eskubide horren arabera
|
zer
landatu edo ereingo den finkan; landaketa edo ereite horien destinoa, baita hobekuntzena ere, eskubidea azkentzen denean; hitzarmen zein prestazioak; eta, halakoa izanez gero, itundutako berme errealak. Inguruabar berberak agerrarazi behar dira Baso Administrazioaren edo norbanakoen izenean eginiko partzuergo inskripzioetan.
|
|
|
Errefakziozko kredituen aurreneurrizko idatzoharra eskatzeko erabiltzen diren tituluek ez dute
|
zertan
zehaztu kredituok barneratzen duten diru kopurua edo efektuon zenbatekoa. da kontrataturiko obrak amaitzean, kredituok likidatzeko adina datu agerraraztea tituluotan.
|
|
|
Ulertzen da lizentzien zabaltze eta luzatzeak isilbidez eman direla, baldin eta bost eguneko epean ez bazaie ezetzik eman esanbidez; halakoetan, ez da
|
zertan
komunikatu noiz hasi behar den lizentziaren erabilera.
|
|
|
Erregistratzaileak ezezkoa eman dionean titulua behin betiko inskribatzeari edo idatzoharrean jasotzeari eta epaile edo auzitegiaren ustetan ezezko horrek ez duenean oinarririk, interesdunak ez du
|
zertan
ordaindu aurreneurrizko idatzoharraren ondoriozko zerbitzu saririk, eta, halakoa ordaindu badu, kopuru hori itzultzea eska dezake.
|
|
|
Atzeratze hori agerrarazi behar da hipoteka atzeratuaren bazterrean ohar bat eginez; etorkizuneko hipoteka inskribatzen denean, ez dago
|
zertan
eskritura berririk egin.
|
|
|
Ezkonsari moduan eman beharreko ondasunen ugazaba emakume adin nagusikoa bada eta horrek ondasun horien gaineko xedapen askea badu, senarrak ez du
|
zertan
bete aurreko lerrokadan ezarritako betebeharra, emazteak uko egin ahal diolako betepen hori eskatzeari, baina kasu horretan, notarioak beraren eskubidearen berri eman behar dio emazte horri, 249 artikuluaren ariora.
|
|
|
Espedientea
|
zeri buruzkoa
den, noiz hasi den eta idatzoharra egiteko esanbidezko eskabidea.
|
|
2006
|
|
|
«8 Sistema sozietateak kudeatutako sistemetan parte hartu duen erakunde baten konkurtsoa adierazitakoan, sozietate horrek erabateko banantze eskubidea izango du, berak kudeatutako sistemetan erakundeok
|
zer
nolako bermeak eratu eta berme horien mendeko ondasun eta eskubideei begira. Aurrekoari kalterik egin gabe, bermatutako eragiketak likidatu ostean geratzen den soberakina sartuko da parte hartzailearen konkurtsoko masa aktiboan.
|
|
|
Gainerako legitimatuek eskarian adierazi behar dute
|
zergatik
aurkeztu duten berori, euren legitimazioa erakusteko agiria aurkeztuz edota legitimazio hori egiaztatzeko froga proposatuz.
|
|
|
Intzidentean demandak metatzen badira eta horien eskariak bat ez badatoz, bertan esku hartzen duten alderdiak zein uziren aurka agertu eta horien demandak erantzun dituzte, kasuan kasuko esku hartzearen uneak hala ahalbidetzen duenean; erantzun horretan modu argi nahiz zehatzean adierazitzen duten. Hori egiten ez badute, epaileak erabat ukatuko du euren esku har dute
|
zer
nolako babesa eskatzea, eta ebazpen horren aurka ezin izango da inolako errekurtsorik jarri.
|
|
|
4 Epaileak edo auzitegiak erabakiko du
|
zer
den bidezkoa, espetxealdia edo fidantza ezartzea. Alderdietatik batek ere ez baditu horiek eskatzen, atxilotutako egotzia berehalakoan aske uztea erabaki du.
|
|
|
Behin gora jotzeko errekurtsoa jarrita, epaileak ondore bakarrean edo bietan onartuko du, bidezkoa
|
zer
den aintzat hartuta.
|
|
|
Lekukoek
|
zer
esan eta esandako horren arrazoia adieraziko dute, eta, erreferentzia lekukoak badira, berriaren jatorria zehaztuko dute komunikazioa nork egin dien azalduta, horren izen abizenak aipatuz edo identifikatzeko balio duten zeinuen bidez.
|
|
|
Alferrekoa izango litzateke zientziaren aurrerapenei men egitea,
|
zertarako
eta idatzizko inkisizio prozedura sekretua guztiz baztertu, eta, horren ordez, honako babes printzipio hauek jartzeko: askatasun printzipioa, aurkakotasun printzipioa, alderdi auzilarien arteko baldintza berdintasunaren printzipioa, eta publizitate nahiz ahozkotasun printzipioak.
|
|
|
Auzian alderdi diren guztiei ez bazaie aitortu doako laguntza juridikoaren eskubidea, euren ordezkari diren prokuradoreen eskubideak, eurak defendatzen dituzten abokatuen
|
zer
bitzu sariak, eurek hala eskatuta informazioa ematen duten adituen zerbitzu sariak eta eurek aurkeztutako lekukoen kalte ordainak ordaindu dituzte, adituek nahiz lekukoek, adierazpena egitean, erreklamazioa egin eta epaileak edo auzitegiak erreklamazio horri oniritzia ematen dionean.
|
|
|
Ondorio horien gainean egiten dira, epaiketa osoan zehar, frogak; eta, epaiketa amaitzean, fiskalaren txostena eta akusatuaren defendatzailearen txostena besterik geratzen ez direnean, batari eta besteari baimena ematen zaie eurentako kalifikazio juridikoari buruz. Hala bada,
|
zer
nolako zailtasuna egon daite lehenengo kalifikazioa baieztatu, zuzendu edo aldatzeko, frogak begi bistan izanda. Izapide horretara heltzean, denalantza gogorrak izatea egitatearen bene bukatuta dago:
|
|
|
Aurrekariak auzi paperetara biltzeko eskaria egiten dutenean, salak egokitzat jotzen duena erabakiko du zehaztasun horri begira. Ondoren, errekurtsoak beteko ditu lege haustearen ondoriozko kasazio errekurtsoarentzat ezarri izapideak, eta salak epaia emango du, ahozko txostenarekin edo halakorik izan gabe, kasuan kasuko inguruabarrak ikusita
|
zer
erabaki duen aintzat harturik, eta epai hori ezeztaezina izango da.
|
|
|
2) Informazioa modurik ulergarrienean emango dio atxilotu gabe dagoen egotziari, berari eratxikitzen zaizkion egitateak zein diren eta berak dituen eskubideak
|
zer
nolakoak diren azalduta. Bereziki, argibideak emango dizkio 520.2 artikuluko a), b), c) eta e) letretan aitortutako eskubideen inguruan.
|
|
|
Auzitegi Gorenaren Gelako idazkari izan zen horrek, 1919 urtean, honako hau idatzi zuen: Ikusi zagun orain
|
zer
gertatzen dan Tribunaletara joaten diran ziñaldari edo testiguakin. Legiak agintzen du oei beren esaera irakurtzia, berak irakurri nai ez badute.
|
|
|
¿ Nola egingo dute au erderaz ez dakien euskaldunak? Begira
|
zer
agintzen duen auziyak erabakitzeko egin dan legiak: Ez baleki gaztelarrez testiguren batek, galdetuko zayo adierazle edo interprete baten bitartez?
|
|
|
Tamalez, hori ez zen lege testuetan gauzatu. Jendaurreko prozesu aipatuenean, Idiakez auzian alegia, agerian geratu zen, beste behin ere,
|
zer
nolako jauzia zegoen auzitegietako hizkuntza zen gaztelaniaren eta hizkuntza bera jakin ere ez zekiten herritar askoren artean.
|
|
|
Giro berri baten atarian, beraz, euskara, auzitegi kriminaletako kontuetan. Horren lagungarri,
|
zer
esanik ez, auzitegi horien jarduera arautzen duen legearen euskarazko testua. Argitalpen honen helburua, beraz, horretara dator:
|
|
|
Justizia eta Zuzenbidearen eremuan, argitalpen hau oinarrizko tresna gertatuko da, arlo horretan hizkuntza normalizazioa lortzeko. Hari beretik, Adituen Batzordeak txostena argitaratu du, 2005 urteko irailaren 21ean, eta txosten horretan aztertzen da
|
zer
nola betetzen dituen Espainiako Gobernuak bere konpromisoak, Eskualdeetako eta Eremu Urriko Hizkuntzen Gutun Europarraren inguruan. Txosten horrek nolabaiteko hutsunea atzematen du, eta hutsune hori betetzeko balio dezake argitalpen honek.
|
|
|
edo atxilotuaren askatasuna dekretatuko du bidezkoa
|
zer
den aintzat hartuta, 497 artikuluan zehaztutako epean.
|
|
|
Epaileak edo auzitegiak, behin behineko espetxealdia erabakitzeko, aintzat hartuko du neurri horrekren garrantzia gogoan izanda ere.
|
zer
nolako eragina izan dezakeen egotziaren gain, horren eta jardunaren gai den egitatearen inguruabarrak kontuan hartuta, bai eta ezar daitekeen zigorra
|
|
2007
|
|
|
Erregelamendu bidez ezarri ahal izango da ebazpen horiek
|
zer
nola argitaratuko diren.
|
|
|
Bigarrenik, erraztasunaren eta formalismorik ezaren agerpenak dira, besteak beste, hitzezko agerraldia egin ahal izatea, eta abokatu eta prokuradorearen beharra ez edukitzea. Bada, bi biek ahalbidetuko dute bidegabeko luzapenak saihestea eta herritar guztiek «Habeas Corpusa» erabiltzea, kontuan hartu gabe herritar horiek euren eskubideen berri duten eta herritar horien ahalbide ekonomikoa
|
zer
nolakoa den.
|
|
|
4 Ikasleen guraso elkarteek irakaskuntza zentroetako lokalak erabili ahal izango dituzte, elkarteari dagozkion jarduerak gauzatzeko. Horretarako, zentroetako zuzendariek erraztu egingo dute jarduera horiek eskola bizitzarekin bat egitea, eskola bizitza ohikotasunez
|
zer
nola gauzatzen den aintzat hartuta.
|
|
|
Era berean, Estatuaren Eskola Kontseiluak informazioa emango du, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioak
|
zer
gairen inguruko kontsulta egitea erabaki eta horren inguruan.
|
|
|
29 artikulua. Ondare kaudimenaribitzuak ematea eta kredituari buruzko informazio
|
zer
|
|
|
Aurreko lerrokadaren ondoreetarako, ez dira lanera ez joate moduan zenbatuko legezko grebak, grebak iraun bitartean, langileen lege ordezkarien jarduerek, lan istripuak, amatasunak, haurdunaldi bitarteko arriskuak, haurdunaldi, erditzenek, baimenek, oporrek eta lan izaerarik gabeko gaixotasun edo istripuak eragin edo edoskitzeak eragindako gaixotasudako ez joateak, noiz eta baja osasun zerbitzu ofizialek erabaki dutenean eta baja horren iraupena ondoz ondoko hogei egun baino luzeagoa denean. Era berean, ez dira lanera ez joate moduan zenbatuko genero indarkeriak eratorritako egoera fisiko edo psikologikoaren ondoriozko ez joateak, baldin eta egoera hori laguntzarako gizarte zerbitzuek edo osasun zerbitzuek egiaztatu badute, kasuan kasuan bidezkoa
|
zer
den kontuan hartuta.
|
|
|
1 Legeak errespetatuta, hitzarmen kolektiboetan arau daitezke ekonomia, lan eta sindikatu izaerako gaiak, eta, oro har, enplegu baldintzetan eta langileen zein euron ordezkaritza erakundeen eta enpresaburuen zein enpresaburuen elkarteen arteko harremanen esparruan eragina duten gaiak, lege honen 40, 41, 47 eta 51 artikuluetan ezarri kontsultaldietan gertatutako ezbaiak konpontzeko prozedurak barne. Ondokaritza laudoek izango dute kontsultalre horietarako eman daitezkeen tartedian akordioek duten eragingarritasun eta tratamendu bera, eta aurkaratu ahal izango dira hitzarmenak aplikatzean sortu eztabaidak konpontzeko
|
zer
nolako laudoak eman eta laudo horien modu berean.
|
|
|
2 Izendatutako langileek izan dituzte behar besteko gaitasuna, denbora eta tresneria egokia; eta behar beste langile izan dira, aintzat hartuta enpresaren tamaina, bai eta langileek dituzten arriskuak eta arrisku horiek enpresan
|
zer
nola banatuta dauden ere, lege honen 6 artikuluko 1 idatz zatiaren e) letrak aipatu xedapenek ezarri ginoan.
|