|
2000
|
|
|
Zenbat dira? Zer nahi
|
dute
gugandik. Zer gelditzen da guk ezagutu genuen hiriaz?
|
|
|
Zer zentzu
|
du
gure biziak, John Smart?
|
|
|
Zer da, orduan, moda berri barren huts itxurati nazkagarri hau? Nor engainatu nahi
|
dute
gure heroi berri txiotxiolari sasijainkotuek. Barka, baina suak hartzen nau.
|
|
|
Ez zen erantzunaren zain egoten. Nik banekien bazekiela galdetutako gauza guztien erantzuna, baina zer edo zertaz hitz egin behar
|
zuen
gurekin, eta edonori atsegin zaio jakitea bere gainetik dagoen batek bere arazoen berri dakiela eta kezkatu egiten dela. Gaur, egia esan, ezin dut horrelakorik jasan, baina orduan bertute zoragarri, gizon zuzenaren ispilu iruditzen zitzaidan erretorearen galdetu behar etengabea.
|
|
|
" Egia esan, New Yorken Saint Patrick katedralean otoitzean ikusi zintudan eta harrigarria egin zitzaidan". Guztiarekin, irudipena
|
dut
gure bidaia hasi besterik ez dela egin eta, lehenago edo geroago, nik ere izango dudala berarekin aitorpen luze bat egiteko aukera... Zor diodala Behar dudala esango nuke.
|
|
|
Teresak zioenez, inbidia sanorik ez dago, eta hala bada, niri inbidia doi bat sortzen dit Rubenek munduarekiko eta Jainkoarekiko duen harremanak, konfiantzak...; ez da sinestun batzuengan ikusi izan dudan erlijioa= betebeharra= hala egiten
|
zuten-eta
guk hala egingo dugu tristea.
|
|
|
Bestalde, heriotza mehatxuak zirela eta, Lakuatik San Martingo auzune dotorera aldatu ginen, eta, orduz gero, gure Dabiden izena desagertu egin zen telefono aurkibidetik. Soil soilik Teresak eta bera bezalako lagun min batzuek dei  tzen ahal
|
zuten
gurera, Teresaren hitzetan," Existitzen ez direnen etxera".
|
|
|
Ez da posible nazioaren hiriburuak eta ibaiak behar bezalatxo ez ezagutzea. Presidenteak isilune bat egin du bere suminduraren gorenean, inork baino hobeto ezagutu behar
|
du
gure nazioa, eta buru belarri saiatu nazioaren handitasuna sendotzen. Malo, malo eta malo!
|
|
|
honaino ekarri gaituen auzi honen jatorrian edozein arrazoi dagoela ere, Lewinsky andereñoak amarru makur bat prestatu zuen gure presidentea harrapatzeko, eta horrek guztiz baliogabetzen ditu bekadunaren amodioaren benetakotasunaz esandako guztiak. Baina berriro ere fiskalaren beraren hitzen ildotik, gaineratu nahi
|
dut
gure presidentea ez dela kale garbitzaile bat, taxi gidari bat edo irakasle bat baino gehiago, eta hori dela-eta harro egon gaitezkeela gure herriaren legediaz: gurean inor ez da beste inor baino gehiago.
|
|
|
" Bakarrik?", besterik ez zitzaion atera orduan ere. " Bakarrik", erantzun nion tinko," denbora gehiago eta distantzia behar
|
ditut
gure artekoa argi ikusiko badut. Agian zuri ere on egingo lizuke...".
|
|
2001
|
|
|
Estatutu estu zorrotz bat, hitzez hitz bete behar duguna. Guk, adibidez, ezin
|
dugu
gure lana afizioz edo debozioz egin: debekatuta daukagu gozamena:
|
|
|
Halaxe da, seme. Argi izan behar
|
duzu
gu lanabesa besterik ez garela, baliapide bat, eta agindu zaigun hori ahalik eta ondoen betetzea dela gure betebehar sakratua. Gu, hain justu, seme, sadikoen eta psikopaten antipodetan gaude.
|
|
|
hitzaldiak, artikuluak, berripaper laburrak... Idatzi ziren urteak ere desberdinak dira, gainera? 1951koa da zaharrena; 1987koa, berriena?, eta ez
|
ditu
gure ediziorako erabili dugun batasun jantziak erabat berdindu. Berdintze guztiak ez dira on noraezean, eta berdintasunak gorabehera, badago bilduma guztian zehar asmoz eta idaztankeraz halako batasun ukaezin bat.
|
|
|
Gabe bagaude, badugu ordu horrelako zerbait sor  tzeko, bestek gure ordez sor dezan baino lehen. Izan ere, arras aurpegi berezia
|
dute
gurean bai irakaskuntzaren eta bai irakasleen istiluek.
|
|
|
Baina hori alfer lana litzateke, eta zauriaren gainean pikoa: nork ez
|
du
gure artean ezagutzen, arestian jaioa ez baldin bada, faxismoaren mutur beltza. Horrelatsu ari zaizkigu Espainiako presondegiak barrendik nolakoak diren erakuts beharrean dabiltzanak, hala nola, atzerrian, Alcázar de Velasco," primerako" preso ezaguna eta, azken baina ez hutsen, Sánchez Covisa2 Barka, Sánchez Covisa, handikiei omen dagokien marratxoarekin.
|
|
|
Nik, berriz, eta ez nuke" nitanoz" edo" nika" sobera ari nahi?, besterik uste dut: hazi beharrak ekarri dizkion hazi minak
|
dituela
gure hizkuntzak, haurren hazizurri eta gurentxoen gisakoak. Gainean dituen eta datozkiokeen ekaitz eta erasoei gogor egingo badie, hori baita harako gai dagoenaren indarra.
|
|
|
Oker geunden, noski. Zaharrek, zaharretan onenek, guk baino hobeki idazten zuten euskaraz, lehen eta oinarrizko hizkuntza
|
zutelako
guk ez bezalako moduan; hitz egin, noski, guk baino ederkiago egiten zuen edozein nekazarik, edozein bertsolarik, euskaraz funtsaren funtsean ederkiago zekielako. Hori, urte haietan, dagoeneko aldarrikatua zuten Altubek, Mokoroak," Sabiagak" (Apalategik), gehiegik entzungor egin bazien ere.
|
|
|
egia hori ere. Baina noizean behin, orain Cayattek bezala, guztioi dihoakigun auzi larri batez mintzatzera datorkigunak ere arreta pixka bat merezi
|
du
gure aldetik.
|
|
|
Hobe bai, niretzat behintzat, euskaldun naizenik ez bailidakete ukatuko. Ez
|
du
gure lanbidea, aditzea dudanez, inongo elizak eskumikatu ez inongo legek debekatu. Beraz, nirean ariko naiz horrelakorik ez den bitartean edo U. jaunak hileroko euskaldun soldata ordaintzen ez didan bitartean:
|
|
|
Ni ere zaharra naiz, ez haatik euskara bezain zaharra, eta horrek gogorarazi dizkit oroitzapen aski ugariak. Ez ote
|
genuen
guk, bestek eta nik, daitekeen, zitekeen eta litekeen, hotsak pixkaren bat aldaturik, behin eta berriro esaten eta entzuten. Ez ote, gainera, dezakeen, zezakeen eta lezakeen?
|
|
|
Urte haietan heldu zen gorengo mailara Orixeren izena eta omena. Bizirik
|
genuen
gure artean gau egunetako ametsetan bila genbiltzan hiz  kuntz eredua, irakaslea eta urrutiko gailurretarik bidea erakusten zigun gidaria. Poemaz landa, gainera, ez zegoen geldirik Orixe.
|
|
|
Nire ustez, Barojak Euskal Herria maite zuenik ezin daiteke uka: maite
|
zituen
gure zeru lur itsasoak, maite gure jendea, gure izaera, gure gizabidea, gure mintzaera euskaraz ala erdaraz. Hori begien bistan dago.
|
|
|
âNahigabetzen gaituen ala ez, Jainkoak daki, eta gure eginek eraku  tsiko
|
dute
gure hitzek baino garbiroago. Gurasoek erakutsi zigutenez, marrurik ozenenak ez dira beti saminenak.
|
|
|
Gurasoek erakutsi zigutenez, marrurik ozenenak ez dira beti saminenak. Hori bai, euskara zertan den inork aztertu nahi
|
badu
gure artean, dituen gaitzak eta sendabideak gizonki azaltzen baditu, gogoz eta arretaz entzungo diogu beti.
|
|
|
Eleizaldek bazekien, eta bat nator zalantzarik gabe, bi alde berezi
|
dituela
gure hizkuntza jasotzeko lanak: gizarte aldekoa eta hizkuntzarekikoa berarekikoa.
|
|
|
Oraingo agerraldi honek, gainera, hobetua ez ezik, hobeagotua deitzea merezi luke. Ez ditugu, izan ere, aurrerakada makalak egin 30 urte hauetan, eta ongi irabazia
|
dugu
gure aldetik zerbait hobetzeko eskubidea. Lehen agerralditik bigarrenera, besteak beste," gauza" gauz bihurtu zen," eleiza" eleiz eta" neskatxa" neskatx.
|
|
|
Bejondeiola! Inora nahi badugu, horrelako buru argiak eta zentzudunak behar
|
ditugu
gure artean.
|
|
|
Bistan daukagu euskarak erro sendoak
|
zituela
gure herrian landatuak, eta komeni genuke orain artekoak baino ikerlan sakonagoei ekingo bagenie zer nolakoak ziren jakiteko. Fergusonek ez zekien ongi zer gerta zitekeen hedatu zuen" diglosia" hitzarekin eta hitzak azaltzen edo estal  tzen duen gogoetarekin:
|
|
|
Deitura hori ematen zaio hedabideen eta Iritzi Publikoaren eratze prozesuaren arteko harremanen gainean dagoen teoria aipatuenetako bati 15 Espiralaren metaforaren bidez adierazi nahi da nolako eragina
|
duten
gugan gai eztabaidatsuetan geure ustez iritzi giro nagusia denak eta haren pertzepzioak. Bistan da euskal gatazka eta ETAren arma indarkeriaren aurreko jarrera gai eztabaidatsuak direla, gai horien aurrean jarrera eta argudio desberdinak, are kontrajarriak, erabiltzen direla.
|
|
2002
|
|
|
Zuzendaria urduri zegoen, nabarmena zen buruan ez
|
zuela
gurekikoa noiz amaituko beste ezer; ez zekien zer egin eskuez eta begirada non pausatu.
|
|
|
Itxaron egiten du, gure paretik pasatu diren bi neska urrutiratu arte. Ez
|
du
gure artekoaren lekukorik nahi, ezagutzen diot jokabide hori. Atzera begiratzen du, gero hatz artean darabilen gomari.
|
|
|
Eta irakurleak zer esan ez, anitzez ere handiagoak, aski duzu ikustea zenbat liburu dauden etxean erosiak, eta zenbat irakurriak. Bada, horretara nindoan, orain, denboraren buruan, euskal idazle onak
|
ditugula
gure artean, literaturaz maitemindu eta letrak denak nahaste jarri beharrean, bata bestearen aldamenean ederki lotu, kateatu eta elkartzeko gai diren idazleak.
|
|
|
Hola sortu ziren ikastolak, adibidez, aitzindari nekaezinak ziren batzuen ahaleginen fruitu oparoa. Ondorioz, eta gauzak onerako aldatu direnean, historia osoan baliabide izan ez dituen horiek ditu euskarak, eta egiten diren ikerketei begira, euskaldun gehiago
|
dugu
gure artean urterik urte. Gazte gehienak gai omen dira euskaraz egiteko ez bada ere, euskararen ulertzeko bederen.
|
|
|
Goenkalekoei begira egoten dira milaka lagun gauero, ametsetan ere pentsa ezin zitekeen fenomeno baten erakusgarri. Ez dakit nik sobera eztabaidatzen dugun, gure herri zigortu honetan batzuetan nahiago
|
baitugu
gure diferentziak tiroka garbitu, baina ekonomiaz edo medikuntzaz ere eztabaida daiteke gaur egun euskara hutsean. Nahi izanez gero, filosofiaz ere, nahiz ez dudan hain argi ikusten gai hauetan guztietan horrenbeste aditu baditugun.
|
|
|
horregatik hitz egiten ote du Koldo Zuazok" Marteko" euskaraz? Ez, beste planeta batekoak direnak alde batera utzirik, horiek beren burutazioak planeta hartaz egin behar baitituzte nik ez dakidanez ongi zein den, uste dut sen ona duen edonork onartuko duela euskarak lehen baino anitzez ere presentzia handiagoa
|
duela
gure artean.
|
|
|
Marteko euskara deitzen du Zuazok. Eta hori aski zuzena da, Marteko kontuek bai baitute, ez pentsa, pisu handia guretako, zuk ez bezala nerabetasuna aspaldian gibelean utzi genuenendako, zeren zure adinean zalantzak
|
baikenituen
guk planeta hartan marteraz egiten zuen jenderik bizi ote zen menturaz. Euskararen batasuna bideratzen ari zenean ohartu ginen, beharrik, han ez zela inor ere bizi.
|
|
|
Edo mintzo gaitezen ingelesez, Tourmaletera joaten garenean Frantziako itzulia ikustera, inguruko ostatuetako ostalertsekin platerean ahatea ekartzeko eskatzen diegunean. Ingelesez, edo eskuekin keinuka, baina ez espainolez edo frantsesez, horiek baztertu behar
|
ditugu
gure eguneroko hizkeran. " Euskaldunon jokabideak hauxe izan behar du:
|
|
|
Orain modan jarri da, moda ez dakit moda den urte batzuetako kontua baita dagoeneko, baina modan jarri da, diot," Espainiako estatua" deitzea" Espainia" baizik ez dena. Ez dakit ongi zergatik den, eta kosta egiten zait hor bi izenen arteko desberdintasunik aurkitzea, baina oso argi
|
dut
gure kulturaren parte handi bat" Espainia" deitzen dugun hortik datorkigula, nola Baionan bizi den euskaldun eta euskaltzale bati bere kulturaren zati bat, txikia ez dena, Frantziatik heldu zaion. Hau ez da iritzi kontua bakarrik, zeren iritzi kontua balitz, eztabaidatzeko kontua izango bailitzateke aldi berean.
|
|
|
Orain, pozaren pozez, umeak euskaraz hazten ditugu eskoletan, ikusten duzunez. Idazle onak
|
ditugu
gure artean, luma arin erabiltzen dutenak, esan nahi duten hori esan nahi duten moduan eta unean eragozpenik gabe adierazteko gai direnak, aldamenean beti hiztegira altxapeka begira egon gabe, eta gogora datorkien erdal esaera haren ordaina euskaraz zein ote den kontuan hartu gabe ere. Orain, eginaren eginak gure eskura jarri dizkigu autore guztien liburuak CDetan edo Interneteko sareetan, hariaren bidez kontsultatzeko moduan.
|
|
|
Zuri idatzirik ere, ez dakit irakurriko dituzun lerro hauek. Zeren uste baitut, nahiz agian ez naizen batere zuzen, ez
|
duzula
guk gure garaian irakurtzen genuen adina irakurtzen. Zuk, guk zure denboretan ez bezala, eskura baitituzu ordenagailuak eta sakelako telefonoak:
|
|
|
Segur aski ere, zuk ez dakizu nola hasi ginen honekin, baina esan nahi dizut, nire adin direnak ongi aski oroitzen diren gisa, garai hartan, egun ez bezala beharbada, kezka handia
|
genuela
guk euskararekin. Garai ilunak ziren haiek gero!
|
|
|
Hori da askatasunik gabeko herri batean ozenki esan ezin den zerbait, faxismoaren zama beldurgarria gertutik ikusi dugunok ederki ikasi dugun bezala. Garai hartan euskara nahi
|
genuen
gure hizkuntzatzat. Ordea, euskara gure hizkuntza izanik ere, orain dela zenbait urte, eguneroko bizitzan, gure hizkuntzaz ezin baliaturik bizi ginen, norabaiteratuak batzuetan, hori da kontua.
|
|
|
Kargudunen baten mendekua ere gero etorri zen. Bazirudien ezpatarat atera nahi
|
zuela
gurekin, sainduak diren handienak ez baitira orotan saindu. Lana izan genuen, eta hau sinesgaitza da denboraren buruan ere, diru publikoz horniturik dagoen egunkari batek, euskaraz arduratzen dena hau ere, gure gutun irekia argitara eman zezan.
|
|
|
agian" artezialari" esan nuke edo, egokiago," trebetasunlari". Bai
|
badugu
guk irudimena (fantasia esan nuke) artifizieroak artezilari bihurtzen ditugunean! Trebe dena, artifizioetan jantzia da?
|
|
|
Eta nola museoek ez duten bereizten margolanetako kolorea baizik, hizkuntzetan ere hizkuntzaren kolorea bakarrik bereizi genuke, ez ideologiarena. Eta barkatu, berdin balio du honek euskararekin nahiz gaztelaniarekin, Bidasoaz alde honetan bizi garenon kasuan bederen, biak
|
baititugu
gureak, ez dezagun gure burua engaina hemen balizko ametsekin, nola dituzten biak bereak euskara eta frantsesa Iparraldean bizi diren euskaldunek.
|
|
|
Ez da, zoritxarrez, holakorik gertatzen, eta abertzale ez direnen artean euskaltzaleak ikusten ditugunean, euskaraz mintzo telebistan adibidez, orduan nabarmenago gelditzen da kontua, dagoen eskasia horretan norbaitek bere buruko kukulina ateratzen duenean. Zeren gutxi horiek bai esan dezakete euskara ere dutela" bere" hizkuntza, nola
|
dugun
guk, euskaltzale guztiok, erdara ere" gurea".
|
|
|
Handik eta hemendik tiraka baratua dugun komunitate gaixo eta hertsatu honetan bizi gara, baina agian hortik etorriko da noizbait konponbidea, egoera hori onartzetik eta sinpatikoengandik bereizten gaituzten mugak ere ongi bereiztetik. Hortaz, bada, iduri
|
du
guk geuk aurkitu ditugula aterabideak, besteren buztanarekin ez baitira euliak kentzen ahal.
|
|
|
Baina ez da gai izan arau horiek eta hiztegi hori patxadazko argitalpen egoki batean denon eskura jartzeko: zerbait begiratu nahi denean, edo kontsultatu, karpetak eta agiriak behar dituzu eskura, eta Wally aurkitu nahi duzunean nola ibili behar duzun goiti eta beheiti non dagoen ez dakizula, irudi guztiek jertse berdina baitute, halatsu ibili behar
|
dugu
guk ere arauak non dauden ezin aurkitu, arau batek zer esan eta besteak nola aldatu duen aurretik esana ongi ez dakigula, Diogenesen ikasle norabaiteratu baten gisa, gure eltzerma eta guzti eskuetan. Eta hiztegi horrek beste buelta bat behar du, baina gaur egun erakusten dugun abiadurarekin urteak eta urteak ditugu, munduak aurrera presaka egiten duen bitartean, fundamentuzko zerbaiten mahai gainean jartzeko.
|
|
|
egun horretan, Eguzkitza sarrera hitzaldia irakurtzen ari zelarik, bete zituen zorioneko bost urte gure Dolly zorioneko ardi zoriontsuak. Bost edo hamaika, batek daki, hor ez zientzialariak bat, kontuan harturik bere ama edipikoak sei urte
|
zituela
gure bildotsa munduratu zenean eta bildots hau bitasunaren misterioaren erakusgarria dela. Dollyk ireki zuen bidea nazioarteko berrietara pasatzeko:
|
|
|
Entzuten den hizkerak, anitzetan, ez du ez gatzik ez piperrik, indargabea da eta ñabardurak falta zaizkio. Moteldua eta ahuldua
|
dugu
gure hizkuntza. Baina horrekin bat eginik ere, baditut beste gogoeta batzuk gai honen inguruan.
|
|
|
Eta beldur naiz Hondarribitik Bilbo alderako bidea hartuta ere, holako zerbait gertatzen den. Niri gustatuko litzaidake, kontu hauetan (eta berdin balio du honek ahoskera kontuetarako ere)" sukaldetara" jolasteko eskubidea ere izatea, nola
|
duten
gure aldameneko hizkuntza" serioek", eta hizkuntza serioetan onartzen ditugun arauen parekoak barnean ere, prozedura gisa bederen, aplikatzeko aukera izatea. Badakit horrekin bakarrik ez dugula seriotuko hizkuntza, baina agian honek guztiak lagun dezake pixka bat, eta nonbaitetik hasi behar da.
|
|
|
Gauzak aldatzen ari direla uste dut, bai, oraindik tran  tsizio garai batean gaudela ematen duen arren. Emakumeak, gauzak normal badoaz, geroz eta presentzia handiagoa izango Â
|
du
gure literaturan, ingurukoetan bezala, eta, agian, horrek ikuspuntu aniztasun handiagoa ekarriko du, oso positiboa izan daitekeena. Baina susmoa dut liburu txarren portzentaia gizonezkoek merkatua erabat menderatzen zuten garaiko beretsua izango dela.
|
|
2003
|
|
|
Orduko Tareixak inondik ere ez zuen atzo maleta ttipi bat prestatuko, iluntzean Vigora etorri, eta bertako ostatu ziztrin batean gaua emango; orduko Tareixak goizean ez
|
zuen
gure, barkatu, hemendik aurrera, nire, etxerako billetea erosiko, eta bakarrik abiatuko.
|
|
|
Elpides, emazte lakonikoa da: mintzo den aldi oroz hitzetan traukatzen eta grekatzen
|
duelako
gure mundukoa dela onartu ezazu, O, Sokrates... zer inporta du ororen buru: hementxe aurkitu eta bildu gara aspaldiko partez, gerlak bazterrak su eta odoletan suntsitzen dituela.
|
|
|
Eta ez dugu gogo izpirik aura horren ezaba  tzeko. Gainera, saihetsetarik behatzen gaituzten kazetariek preseski ibilera berezi hori
|
dute
gugan bilatzen, beren erreportajeak osatzeko unean: begira zein menderaezinak diren euskaldunak!
|
|
|
–Isil zaitez aita, erran zion alabak, hori poliziaren jukutria bat da. Nahi
|
dute
gure familiaren ohorea zikindu. Badakite aspalditik abertzaleak garela eta hori ez dute patitzen ahal.
|
|
|
Une hartantxe gogoratu nahi izan nuen gure kausa galdurik hurbilena eta presazkoena hantxe zegoela, gugandik apenas ehun berrehun metrora, eta hartara bideratu behar
|
genituela
gure indar guztiak. Hitza ahotik zintzilik utzi ninduten, ordea:
|
|
|
Euskarazko esparru komunikatibo osotua eraikitzeko, sarea betetzeko, beharrezkoa
|
dugu
guk geuk kudeatutako albiste agentzia; euskaldunek euskaldunei hitz egiteko, euskaldunek erdaldunei hitz egiteko. Besteen produkzioa (informatiboa nahiz kulturala) gure eskuetara normal antzera heltzen da; izan ere, gutako gehienak elebidun gara, gero eta gehiago eleanitzak.
|
|
|
Alegia, gu bagarela sinetsi behar dugu; baina, besteek gure berri ere badutela susmatu behar dugu. Inguru koherente baten beharra ere
|
badugu
guk, besteek izan lezaketenaren modukoa gutxienez. Agentziaren produkzio lerro nagusia euskaraz izango da; baina gainerako erdaratan ere ekoitzi du, gure buruaz (euskaldunez) baina erdaraz:
|
|
|
Labirinto sakona
|
du
gure herriak. Zigorraren eta per  tsekuzioaren poliedroa, bera ere, ertz anitza da.
|
|
|
Zer mundu mediatu bizi dugu euskaldunok? Ba al
|
dugu
gure mundurik euskaldunok, hedabideetan. Bai eta ez; modu batera bai, baina bestera ez.
|
|
|
Intolerantziaren zelaian, ankerrena ur bedeinkatzailea da. " Predikatzen zaigun mestizaiak seguru asko esan nahi du, miseriarekin kontent egotea izan behar
|
duela
gure destinoak. Txikizio asko egin eta gero hasten da mestizaia aberastasun izaten, historian kalbario asko bezala2".
|
|
2005
|
|
|
Gero, baina, etsipenak jo ninduen, ankerki, Juliorekin zertan zebilen jakin nuelarik. Gertaera hark ez
|
zuen
gure adiskidetasuna eten, hala ere; alta, maistrarekin beste era bateko harremanak izateko aukera eman zidan, hots, harreman arrazoitsuagoak, ideologikoagoak; apika ez zen gauzatuko hori, baldin eta eten mingarri hura gertatu izan ez balitz. Modu horretan sartu nintzen Adelaren buruan, haren mundu ikuspegian, haren esperientzia historikoan, haren erroetan.
|
|
|
Sarrera gisako horren ostean, Garapen Iraunkorraren kon  tzeptuak dituen esanahi eta ondorioak sakon aztertzen ahalegindu gara, uste
|
baitugu
gure planetaren geroa dagoela hor jokoan. Gure ustez, kontzeptuak dituen hiru alderdiak (sozial, ekonomiko eta ingurunezkoa) ez dira beti modu orekatuan aintzat hartzen.
|
|
|
Euskal Ingurumen Estrategiara itzuliz, zenbaitetan sinesgarritasuna ukatu egin izan zaio funtsezkoak diren epeak eta aurrekontuak ez jasotzeagatik. Esan behar dugu xedetzat
|
duela
gure gizarteak bizi kalitate osasungarria lortzeko erdietsi behar dituen helburuak finkatzea, hain zuzen gure atzetik etorriko direnek ergelkeria eta etsipen gehiagorik heredatu behar izan ez dezaten. Estrategia horretan, berriro ere ahalik eta elementu gehien inplikatzea lortu nahi da, hala nola produkzio agenteak, herritarrak eta administrazioa.
|
|
|
Garapen iraunkorrak, berriz, etorkizuneko belaunaldiei beren beharrak asetzeko gaitasuna ez murritzarazteko ideia du oinarri. Hau da, ez
|
dugu
gure ondoren izango direnen etorkizuna hipotekatu behar. Baina horrek guztiak nolako inplikazioak ditu natur baliabideez egin behar den erabilpenari dagokionez?
|
|
|
Aldi berean, kontsumora bultzatzen gaituzte, eta kontsumoa saritzen. Ikusia
|
dugu
gure inguruko politika ekonomikoen lehenbiziko helburua Barne Produktu Gordinaren hazkundea dela. Beharbada ez gara gure bizimoduan aldaketa sakonak planteatzen ausartuko.
|
|
2006
|
|
|
Estatu Batuetako dolar txanponean In God we trust jartzen du: Jainkoagan
|
dugu
guk uste ona. Hitler-en armadekin ere joan zen Jainkoa:
|
|
|
–Ondo aprobetxatuta egoteaz gain, erosoa ere badela uste
|
dugu
guk antolaketa hau; gure gusturako, betiere. Dena dago eskura; baina, aldi berean, gela bakoitzak badu bere zabaltasuna.
|
|
|
nomada bat, edo seminomada bat bai behintzat. Ezagutzen zaitudanetik errepikatu izan duzu kontinente afrikarrean
|
dugula
gure jatorria gizaki guztiok eta han bizi izan ziren azal iluneko gizakiak ditugula gure lehen gurasoak. Afrikarren atal bat garela diozu, eta ez ditugula ezagutzen.
|
|
|
nomada bat, edo seminomada bat bai behintzat. Ezagutzen zaitudanetik errepikatu izan duzu kontinente afrikarrean dugula gure jatorria gizaki guztiok eta han bizi izan ziren azal iluneko gizakiak
|
ditugula
gure lehen gurasoak. Afrikarren atal bat garela diozu, eta ez ditugula ezagutzen.
|
|
|
Gauez lurrean edo hormaren batean proiektatzen dugun itzalak behin baino gehiagotan asaldatu ohi gaitu. Ez gara oroitzen toki guztietara jarraitzen zaigula, eta gutxien uste
|
dugunean
gure aurretik pasatzen da tupustean.
|
|
|
Ordaindu, behintzat, ez zenuen ezer ordaindu nigatik. Beraz, uste
|
dut
gure kontratuaren arabera ez nagoela dena garbitzera behartuta, ezta?
|
|
|
Espaziora joan zen Einsteinen bidaiariak itzultzerakoan ikusi zuenaz beste, zuk beti aurkitzen al duzu berdintsu gure mundu hau, Mikel, Afrikatik bueltatzerakoan? Badirudi uste
|
duzula
guk ez dugula zure beharrizanik, zu gabe ere gure munduak modu bertsuan egiten duela aurrera. Eta gure mundua diodanean ez naiz teoria sozialez ari, gure seme alabek, zuk eta nik osatzen dugun munduaz baizik.
|
|
|
Hala ere, ez zen sentiberatasunik gabea, ez zen bihotz gogorra. Hermannek proposatutako ekintzaren bat gehiegiz  koa iruditzen zitzaigunean, aski
|
zuen
gutariko batek esatea:
|
|
|
Zalutasuna eta ausardia txalotzen genizkion eta egoera zailenetan erakusten zuen patxada miresten. Alkoholak ere lidergoari eusten laguntzen zion, gibel osasuntsu baten jabe zenak abantaila handiak
|
baitzituen
gurea bezalako talde batean. Hermannek ez zituen sekula oreka eta argitasuna galtzen.
|
|
|
Gogoilun egin nuen nire ganbaratxorainoko bidea, beldur bainintzen nire kontu hartze minduak ez ote
|
zuen
gure arteko etena ekarriko.
|
|
|
Baina ez da euskara izanen. Euskararen izorramendia etorriko litzateke hortik, eta ez
|
dugu
guk ontzat emanen halakorik, are gutxiago gure izatea bera ukatzen denean. Baina ez dugu horregatik mendekurik nahi, eta ez dugu eskatuko absolutiborik gabeko euskararik.
|
|
|
Esaterako, akaso irizpide nagusia izan behar ez duen arren?, zuzentasunaren oinarrizko arau batzuk era zaindu dira, ezta? Eritzi edo iritzi esateak ez
|
du
gure mintza jardunaren kalitatean eragin handirik izanen, baina ni/ nik nahasteak noski. Zuzentasuna ere ez da dena, ez dugu horrekin itsutu behar, baina bai kontuan hartu.
|
|
|
Ondotik datorrena badakizue. Maitasuna agertzeko modu xelebrea
|
baitute
gure UPNko euskaltzale horiek.
|
|
|
Bada euskararen etorkizuna kontu estetikoekin erabat lotuta ikusten duenik. Ez
|
dugu
guk hain lotura estua eta erabatekoa itsu itsuan defendatuko, baina egia da hizkuntza erabiltzeko arrazoi estetikoak egon litezkeela, eta une jakin batean, edo askotan, hizkuntza bat edo beste hautatzea hizkuntza" guaitasun" horren baitan egon litekeela.
|
|
2007
|
|
|
–Adin berbera
|
genuen
guk argazki hura egin zigutenean. Ez genuen urte gehiagorik bete.
|
|
|
Gure interesak lehenik eta gure interesen arabera federalentzako gara gaurkoan. Quebeceko lehendabiziko nazioen gehiengoa pekisten kontra da, kontuan hartuz gutik
|
duela
gure artean bozkatzen, anitzi ez baitzaie beharrezkoa iduritzen bozkatzea ere.
|
|
|
Eta nik diotsut Iohan Apeza Indiako enperadore denaren lurrak gure azpian direla kokatuak. Haiek eguna dutelarik  guk gaua dugula eta haiek gaua
|
dutelarik
guk dugula eguna.
|
|
2008
|
|
|
Hamabosten bat minutuz egon ginen telefonoz hizketan, eta azkenean, gau hartan bertan zurekin afaltzera joateko gonbita egin zenidanean, ez nuen bi aldiz pentsatu baietza ematerakoan. Xabier lagunekin zen afaltzera joatekoa, eta" nahi
|
baduzu
gurekin etorri zaitezke" hura ez zen oso konbentzigarria izan, nik uste berak nahiago zuela aspaldiko partez mutilen arteko parranda horietako bat egin, eta, beraz, ni ere ez nintzen gehiago tematu. " Lasai, zuk ondo pasatu, nahiago dut gau lasai bat izan.
|
|
|
Azkenekotako bat ireki dut, ia mega batekoa. " Eta hemen
|
duk
gure azkeneko argazkia, Mx, A.", dio bakarrik: argi dago aurreko mezu luzeago baten segida gisa bidali didala.
|
|
|
" Dena dela, asko esan daiteke heriotzari kara emanez nola bizi ikas daitekeelako usteari buruz. Baldin
|
baditugu
gure heriotzari aurre egiteko baliabideak aurkitzeko aukerak, segur aski ongi bizitzeko baliabideak aurkitzekoak ere izanen ditugu; eta tragediak ahalbidetzen du, irudimenean bada ere, eta beraz modu ez kaltegarrian, baliabideak aurkitzea. Heriotzaren ezagutza iraunkorrean bizitzea, San Paulok eta Heideggerrek benetako bizitza bat bizitzeko aholkatzen diguten bezala, bizitzara hobeki egokitzen ahalbidetzen digu, eta ondorioz gehiago gozatzen dugu.
|
|
|
" Kierkegaardek, bere aldetik, uste
|
du
gure mundua tragikoa dela Jainkoarengandik tarte gaindiezinez banandurik dagoelakoz. Beraz, filosofo horrendako, munduaren egitura bera da tragikoa, ez pertsonaien egoera.
|
|
|
Zerga pagatzaileek zein langabetuek tolerantzia izugarria
|
dute
gure gizarteko elefante zuriarekiko. Horrek eramaten gaitu pentsatzera ez direla gure lur honetako pariak iriote publikoa lizunkeria gisa laidoztatu dutenak, baizik eta beren buruak haien babesle erradikal izendatu zituztenak. Robespierre bat, edo Lenin, edo Mao Zedong edo Pol Pot bat?, alegia, abokatuak, lur jabeen semeak, soziologoak, zeinak aszetismoan bertutea ikusten baitzuten, zeinak hura ezartzeko terrorismoaren indar guztia erabiltzeko prest baitzeuden.
|
|
|
Ekintza ankerren atzean logika klaseren bat egon ohi dela jabetzen zara; pitzadura handirik gabeko koherentzia halako bat. Ez
|
du
gure logikak bezala funtzionatzen, baina munstroak bere logikaren legeak betetzen ditu, hori da aldea.
|
|
|
Isiltasun hura, ordea, inoiz baino gehiago ari zen luzatzen. Hark ez zuen itxura onik, irensten hasita nengoen uko egingo ziola bi bat hilabete lehenago hasia
|
genuen
gure arteko jardunari. Eta pena ematen zidan, pena handia, bai bainekien bere istorioa kontatzeak on egingo ziola Rosaren auto-estimuari, agian haren nortasuneko defizit handienari.
|
|
|
Gure arrazoia badakit ez dela gurea, eta gutxien gutxiena gure dirua da geurea (zenbat eta gordeago eta kapitalduago, orduan eta gutxiago). " Gure diruarekin ez
|
dute
guk nahi ez dugunik egingo", arranguratzen dira hiritar arduratsuak (Nineu barne). Baina gure diruak gogoak(?) ematen diona eta komeni zaiona egingo du, gure gauzek, gorputzak eta arrazoiak bezalaxe.
|
|
|
Ba omen da insomnio klase bat gehiegizko zorionak dakarrena. Zorionak ere tamainakoa behar
|
du
gugan, neurrikoa, bere batekoa: arrazoizkoa, zentzurik txarrenean.
|
|
|
Lehendik ere ez
|
genuen
guk asko, baina" euskararen mundua" esaten hasi zenak beste arrazoi bat eman zigun mundutik aparte sentitzeko.
|
|
|
Normalizazioa ongi egon liteke, baina berekin dakar subnormalizazioa ere; integratzeak desintegrazioa, arrazoiak eromena edo idazteak hizketan ahaztea dakarten bezala... eta abar. Gauzak holaxe dira gibela sendatzeko urdaila izorratzea beste biderik asmatu ez
|
duen
gure kasta honentzat.
|
|
|
" Zerbait egon behar du", diote fededunek, deus sentitu gabe. Zerbait badagoela sentitzen
|
dugu
guk, dena eta ezereza ezinezko idealak direla dakigunok; zerbait badagoela, bai: " zer" eta" bait" (edo" zer edo zer"):
|
|
|
Antza denez, Txinako gobernuak astindua eman nahi izan zion gaiari eta asigna  zioak gero eta azkarrago iristen hasi ziren. Hamabi, hamar, bederatzi, zortzi hilabete... zurrumurruek zioten sei hilabetera ere jaitsiko zela asignatzeko epea eta horrek esan nahi
|
zuen
gure seme alabak gertuago zeudela. Aldaketak, baina, alde txar bat zekarren gordeta.
|
|
|
Hala ere, azkar mugitu genuen Enararen bila joango baginen, eta gauza asko genituen zehazteke. Aurreko hilabeteetan irakurria
|
genuen
guk bezala otsaileko sarrera data zuen jendea hasia zela bidaia prestatzen. Familiek mezuak uzten zituzten euren asmoak azaltzen, batzuek bere kasa joateko asmoa zuten, beste batzuk NAEL baten zerbitzuak kontratatzekoak ziren, eta bagenekien AFACek berak bidaia bat antolatzeko asmoa zuela.
|
|
|
Atal honen hasieran esan dut nork bere burua ezagutzen duela ondoen eta norberak dakiela inork baino hobeto zer dagoen onartzeko prest eta zer ez. Denok nahi
|
dugu
gure seme alabak zoriontsuak izan daitezen eta horretara bideratzen ditugu gure urrats guztiak. Euren zoriontasuna gurea izango da, bai.
|
|
|
Bigarrena, ordea, kasualitatez topatu genuen eta txinatarrentzako emanaldi publiko bat zen. Ez dut ezer bidaiatzeko era horren kontra, baina argi
|
genuen
gu ez ginela turistak, ez geundela han turismo egiteko, eta turismo egin bagenuen ere âargazki albumak ikusi besterik ez dagoâ, gure gogoa eta asmoa ez ziren haiek. Egun gutxi genituen gure alaben kulturaz zein jaioterriaz ongi jabetzeko, etorkizuna presta  tzeko, egunen batean egingo dizkiguten galderen erantzunak jasotzeko.
|