|
2001
|
|
|
Estatutu estu zorrotz bat, hitzez hitz bete behar duguna. Guk, adibidez, ezin
|
dugu
gure lana afizioz edo debozioz egin: debekatuta daukagu gozamena:
|
|
|
Itzulpen ugari izan
|
dugu
gure artean euskal literatura hasi zenez geroztik. Itzulpen horiek, ordea, biziro zabaldu eta ugaritu dira azken urteotan.
|
|
|
Are gehiago antze sailetik jakintza sailera gatozenean: ez
|
dugu
gure ametsean erdararen oihartzuna baizik entzuten euskal hitzetan. Jakintza liburuak egin dituztenek erdarazkoak itzuliaz eta antolatuaz egin dituzte, erdara erabili baitute gehienbat haiek ere gure antzera beren ikastaldietan eta erdaraz mintzatzen baitira hitzez nahiz izkribuz beren baitarik zerbait sortu edo aurkitu dutenean beren lankideei jakinarazteko.
|
|
|
Bestela esan, zordun gara zenbait kultura sailetan, duguntxo pixkaren zordun, nahiz euskaraz nahiz erdaraz mintza, eta zorrak aitortzea eta ezagutzea dagokio zordun onari, pagatuko ez baditu ere. Horrelako eginkizunetarako ez
|
dugu
gure artean ez gogorik ez girorik izan. Erruduna nor den jakiteak ez du axola handirik, baina hori ondo jakinaren gainean dugula abiatu behar dugu bide horietatik.
|
|
|
Guztiok, ezjakinean edo jakinaren gainean? irakasle genuena galdu
|
dugu
guk eta zeukan haberik sendoenetariko bat galdu du euskarak. Euskal literaturaren oroitzapenak lurrean diraueino ez da noski itzaliko haren izena eta omena.
|
|
|
Oraingo agerraldi honek, gainera, hobetua ez ezik, hobeagotua deitzea merezi luke. Ez ditugu, izan ere, aurrerakada makalak egin 30 urte hauetan, eta ongi irabazia
|
dugu
gure aldetik zerbait hobetzeko eskubidea. Lehen agerralditik bigarrenera, besteak beste," gauza" gauz bihurtu zen," eleiza" eleiz eta" neskatxa" neskatx.
|
|
2002
|
|
|
Urteak igaro ondoren denok onartuko
|
dugu
gure umeek aukera osoak dituztela oinarrizko ikasketak euskaraz burutzeko, euskara institutuetan ere ikas daitekeela, eta unibertsitatean ere hainbeste arlotan, hori ez dizut esan beharrik zuri. Hori hala gertatu da hainbeste jenderen lanari esker, eta hainbeste lagun buru belarri sartu zirelako, bere sakeletan diruaren ordez ilusioa zutela, euskal hezkuntza sistema berriak sortzen, zegoen hezkuntza ofizialari ia ia baliabiderik gabe lehia egin nahian.
|
|
|
Hola sortu ziren ikastolak, adibidez, aitzindari nekaezinak ziren batzuen ahaleginen fruitu oparoa. Ondorioz, eta gauzak onerako aldatu direnean, historia osoan baliabide izan ez dituen horiek ditu euskarak, eta egiten diren ikerketei begira, euskaldun gehiago
|
dugu
gure artean urterik urte. Gazte gehienak gai omen dira euskaraz egiteko ez bada ere, euskararen ulertzeko bederen.
|
|
|
Baina ez da gai izan arau horiek eta hiztegi hori patxadazko argitalpen egoki batean denon eskura jartzeko: zerbait begiratu nahi denean, edo kontsultatu, karpetak eta agiriak behar dituzu eskura, eta Wally aurkitu nahi duzunean nola ibili behar duzun goiti eta beheiti non dagoen ez dakizula, irudi guztiek jertse berdina baitute, halatsu ibili behar
|
dugu
guk ere arauak non dauden ezin aurkitu, arau batek zer esan eta besteak nola aldatu duen aurretik esana ongi ez dakigula, Diogenesen ikasle norabaiteratu baten gisa, gure eltzerma eta guzti eskuetan. Eta hiztegi horrek beste buelta bat behar du, baina gaur egun erakusten dugun abiadurarekin urteak eta urteak ditugu, munduak aurrera presaka egiten duen bitartean, fundamentuzko zerbaiten mahai gainean jartzeko.
|
|
|
Entzuten den hizkerak, anitzetan, ez du ez gatzik ez piperrik, indargabea da eta ñabardurak falta zaizkio. Moteldua eta ahuldua
|
dugu
gure hizkuntza. Baina horrekin bat eginik ere, baditut beste gogoeta batzuk gai honen inguruan.
|
|
|
Begira, adiskide: bizi osoa hizkuntzarekin kezkaturik ibili, eta azkenean jakin
|
dugu
gu garela, euskal hizkuntzalariok, hizkuntzaren ahuleziaren errudun, eta ez" Los 40 principales". Aitortzen dizut ezustea gertatu zitzaidala hau guztia.
|
|
2003
|
|
|
Frantsesezko itzulpen hori Philippe Veyrinek eskaintzen du," La sagesse du peuple basque" erakusten duten esaera zaharren bilduma batean (Gure Herria, 1930: 75); Â aurreko mendeetako esaera zaharren bilduma handietan ez da ageri, ordea. Hortaz, askoz lehenagotik osatzen joan zen ideia primeran jasotzen eta laburtzen duen esapidea dugu, eta horrela erabiliko
|
dugu
guk ere.
|
|
|
Euskarazko esparru komunikatibo osotua eraikitzeko, sarea betetzeko, beharrezkoa
|
dugu
guk geuk kudeatutako albiste agentzia; euskaldunek euskaldunei hitz egiteko, euskaldunek erdaldunei hitz egiteko. Besteen produkzioa (informatiboa nahiz kulturala) gure eskuetara normal antzera heltzen da; izan ere, gutako gehienak elebidun gara, gero eta gehiago eleanitzak.
|
|
|
Zer mundu mediatu bizi dugu euskaldunok? Ba al
|
dugu
gure mundurik euskaldunok, hedabideetan. Bai eta ez; modu batera bai, baina bestera ez.
|
|
|
Isiltasuna ez da soluzio. Euskara baztertzaile eta politikoki konnotatu gisa salatu izan denean, euskalgintzan zer egin
|
dugu
gure diskurtsoa gaurkotu eta zabaltzeko. Zer egiten da euskararen prestigio soziala bermatzeko eta indartzeko? 95".
|
|
2005
|
|
|
Tamalez, tresna berriok praktikan ezartzeko ausardia falta izaten da sarri. Izango ote
|
dugu
guk bururik eta kemenik aski tresna berriok behar bezala erabiltzeko?
|
|
|
Garapen iraunkorrak, berriz, etorkizuneko belaunaldiei beren beharrak asetzeko gaitasuna ez murritzarazteko ideia du oinarri. Hau da, ez
|
dugu
gure ondoren izango direnen etorkizuna hipotekatu behar. Baina horrek guztiak nolako inplikazioak ditu natur baliabideez egin behar den erabilpenari dagokionez?
|
|
|
Aldi berean, kontsumora bultzatzen gaituzte, eta kontsumoa saritzen. Ikusia
|
dugu
gure inguruko politika ekonomikoen lehenbiziko helburua Barne Produktu Gordinaren hazkundea dela. Beharbada ez gara gure bizimoduan aldaketa sakonak planteatzen ausartuko.
|
|
2006
|
|
|
Estatu Batuetako dolar txanponean In God we trust jartzen du: Jainkoagan
|
dugu
guk uste ona. Hitler-en armadekin ere joan zen Jainkoa:
|
|
|
–Ondo aprobetxatuta egoteaz gain, erosoa ere badela uste
|
dugu
guk antolaketa hau; gure gusturako, betiere. Dena dago eskura; baina, aldi berean, gela bakoitzak badu bere zabaltasuna.
|
|
|
Gure paranoia guztiek borrero bakar bat izaten dute mehatxu. Pertsonifikatu egiten
|
dugu
gure izuaren iturria. Nire kasuan, Hermannen irudiarekin batera, Klausena edo frau Gerdarena edo Andreas Keunena etortzen zi  tzaizkidan burura, baina Hermannengan biltzen ziren nire beldur eta egonezin guztiak.
|
|
|
Eta ez
|
dugu
guk horren beharra ukatuko. Euskara larri dabil, eta larritasunetik aterako duen estrategia orokor bat behar du, zalantzarik gabe.
|
|
|
Baina ez da euskara izanen. Euskararen izorramendia etorriko litzateke hortik, eta ez
|
dugu
guk ontzat emanen halakorik, are gutxiago gure izatea bera ukatzen denean. Baina ez dugu horregatik mendekurik nahi, eta ez dugu eskatuko absolutiborik gabeko euskararik.
|
|
|
Bada euskararen etorkizuna kontu estetikoekin erabat lotuta ikusten duenik. Ez
|
dugu
guk hain lotura estua eta erabatekoa itsu itsuan defendatuko, baina egia da hizkuntza erabiltzeko arrazoi estetikoak egon litezkeela, eta une jakin batean, edo askotan, hizkuntza bat edo beste hautatzea hizkuntza" guaitasun" horren baitan egon litekeela.
|
|
2008
|
|
|
Gizakiok egindako edozer, gizakiok berregin dezakegu. Kasu honetan ez dugu errealitatea berregiteko batere mugarik onartzen; arbuiatu egiten
|
dugu
gure ekintzek aurretiko muga behin betikoak izan ditzaketelako ideia; muga horiek gaindi baitaitezke nahikoa ahalegin eta borondate onarekin: " Ez dugu ulertzen zergatik guk geuk sortutako arauek ez luketen izan gutako bakoitzarentzat babesa eta abantaila".
|
|
|
" Guztiendako, tragedia bilakatuko da espekulazio teorikoaren gunea, teodizea, azken baloreen tokia, bikoiztasun filosofikoen irtenbide artistikoa. Tragediara itzuli beharra dugula esaten digute guztiek eta halaxe uste dut nik ere, izan ere tragediara itzuliz eginen
|
dugu
gure tycheaz techne, halabeharraz lanketa. Halaxe aurkituko dugu irtenbidea plano transzendentean.
|
|
|
Hildakoak gurtzea aspaldi bukatu omen zen. Baina zer gurtzen
|
dugu
gugan, zer nahi genuke bestek gugan gurtzea, geure baitan bukatua, hila, ehortzia eta idatzia dagoena baizik?; zer, marrazki bizigabe ukiezinak bihurtzen gaituena besterik?
|
|
|
" Zerbait egon behar du", diote fededunek, deus sentitu gabe. Zerbait badagoela sentitzen
|
dugu
guk, dena eta ezereza ezinezko idealak direla dakigunok; zerbait badagoela, bai: " zer" eta" bait" (edo" zer edo zer"):
|
|
|
Atal honen hasieran esan dut nork bere burua ezagutzen duela ondoen eta norberak dakiela inork baino hobeto zer dagoen onartzeko prest eta zer ez. Denok nahi
|
dugu
gure seme alabak zoriontsuak izan daitezen eta horretara bideratzen ditugu gure urrats guztiak. Euren zoriontasuna gurea izango da, bai.
|
|
|
Apika, ez dugu gogoan izango noiz hasi ginen eskolara joaten, baina ziurrenik gogoan izango dugu beti noiz hasi ginen lanean edota zein egunetan lo egin genuen lehendabiziko aldiz hain garesti erositako etxean. Gogoan gordetzen
|
dugu
gure ezkon egunaren data, edota izatezko bikote bilakatu gineneko eguna, edota elkarrekin bizitzen jarri gineneko eguna, edota... zorionez hainbeste dira gaur egungo familia ereduak!, eta gure senide zein lagunen urtebetetze egunak, zoriontzeko besterik ez bada ere.
|
|
2009
|
|
|
poetek eta artistek senez erabiltzen dutenaren oso antzekoa da, beren behe pasioak goragoko erregistro batera eramaten baitituzte eta hala lortzen dute, pasio horiek baliatuta, indar espiritualak areagotzea. Gauza bera egiten
|
dugu
guk elementu psikikoarekin. Tira, onartzen al duzu nire eskuetan jartzea?
|
|
|
Apur bat pentsatuz gero, ordea, hori horrela izan bada ere, ez da hori izan azkenengo arrazoia. Guk lan eta lan egin
|
dugu
gure bizitzan, hasteko, besterik egiten ikasi ez genuelako, eta, horrez gain, geugatik; bai, berba batean esanda, batez ere geugatik. Gero eta hobeto bizitzeko sasoiak izan ziren gureak; ingurukoen pareko maila eskuratzen ahalegindu ginen, eta, aukera etorri zitzaigunean, ingurukoen maila ez ezik apurren bat hobea ere lortu gura izan genuen.
|
|
|
borondatearen kontra ez da deus egiterik. Argi izan behar
|
dugu
gure politikak bi mutur hauen lotura egokia egin behar duela: eskubideak herritarrarenak dira, baina obligazioak, berriz, administrazioarenak.
|
|
|
Euskarak eta kalitateak besotik joan behar dute. Zenbat eta kalitate handiago ikusi gure hizkuntzan, zenbat eta zerbitzu hobeak eskaini, orduan eta beharrezkoago ikusiko
|
dugu
gure hizkuntza. Eta bide hau hartu dudanez gero aritaldi honetan, ozenki esan nahi nuke hemen zentzugabekeria dela, ezjakintasun hutsa ez bada, kalitatea eta euskara kontrajartzea, aurrez aurre paratzea, batzuek maizkara egiten duten gisan.
|
|
|
Bizitasunaren seinalea da hori, poza emateko modukoa, eta seinale ona. Hor ikusi nahi
|
dugu
gure hizkuntza, aurrera egin dezan. Vianako Printzea Saria jasotzerakoan, Leiren esan nuen bezala," gure hizkuntzak kezkatzen nau, euskarak, lingua navarrorum den horrek.
|
|
|
Euskararen erabilera indarberritzeko ekimenak, batetik, eta ekimen horien sustatzaile eta gauzatzaile guztiak, bestetik: horiek guztiek osatzen dute eta horien guztiena da euskalgintza, horrela ulertzen eta definitzen
|
dugu
guk euskalgintza. Badira, beraz, euskalgintza instituzionala eta soziala, euskalgintza publikoa eta pribatua, herri aginteak, enpresak, askotariko elkarteak eta kulturgintzan diharduten pertsonak, euskarazko ekinean ari direnak, bakoitza dagokion esparruan.
|
|
|
Eta horretarako, garenaren neurriak, gure txikitasunak, alegia? behartutako ezinbesteko apaltasunez, baina aldi berean naturaltasun osoz mugitu behar
|
dugu
guk, eta mugitu behar da euskara bera ere, eleaniztasunaren logiketan eta dinamiketan. Labur beharrez esaldi bakarrera ekarrita, honelaxe definituko genuke eremu urriko hizkuntzen eta kulturen erronka, beraz baita euskararena ere:
|
|
|
Jakina da ez dela homogeneoa euskararen bizi indarra bere lurralde guztietan, eta horregatik diogu oro har lortzen duela nahiko nota altua, ez baikinateke ausartuko nota altua lurralde guztietara zabaltzera. Bistakoa ikusten
|
dugu
guk nota altu antzekoa argi eta garbi Euskal Autonomia Erkidegoko egoeraren eta bilakaeraren argitan baino ezin daitekeela jarri; nekez, ordea, asko kostata, Nafarroari begira; eta inondik inora ez, Iparraldeari bagagozkio.
|
|
|
Euroituna izenaren gainean. Hizkuntzen Euroituneko langues minoritaires edo lenguas minoritarias" eremu urriko hizkuntzak" itzuli
|
dugu
guk. Irudipena dugu, ordea, hizkuntza pluraltasunaren gainean munduan zehar hain errotuak dauden aurreiritzietan dutela oinarria Hizkuntzen Euroituneko minoritaire/ minoritaria hitzek.
|
|
|
bide batetik eta herritarren gogoa bestetik joan ahal balira bezala. Geuk aurkitu behar
|
dugu
gure tokia, geuk aurkitu behar dugu gure hizkuntzarentzako tokia, ez baitigu beste inork aurkituko. Hori, ordea, ez da nolanahi egin ahal:
|
|
|
bide batetik eta herritarren gogoa bestetik joan ahal balira bezala. Geuk aurkitu behar dugu gure tokia, geuk aurkitu behar
|
dugu
gure hizkuntzarentzako tokia, ez baitigu beste inork aurkituko. Hori, ordea, ez da nolanahi egin ahal:
|
|
|
Halaber, egun herritarrok nekezago ametitzen
|
dugu
gure barruan inork modu egonkorrean ostatu hartzerik. Herritarron barruak, identitateak, fluidoagoak dira, hautazkoagoak, iragankorragoak, dinamikoagoak, pluralagoak.
|
|
|
kontua gurekin ez doala iruditzen zaigu; edo ezer pasatuko ez balitz bezala egiten dugu, inkontzientziaren txotxongiloak izan nahi dugula aldarrikatuz bezala; analista eta zientzialariei egozten diegu histerikoak eta tremendistak direla; edo, aitor dut hauxe dela urdurien jartzen nauena? lau haizetara aldarrikatzen
|
dugu
gure eskubide naturala dela garagardoa muga barik edatea, Gabonetan otarrainxkak barra barra jatea, eta low cost hegaldien bidez asteburuak Londresen igarotzea. Herritar aseak, eskubide naturalak haizatuz, bere burua bihurtu du ipuineko printze.
|
|
|
Isilpeko lanean ari garela, idazle guztiok amesten
|
dugu
gure literaturaren oihartzun globala, gure garaia eta gure oilalurra baino urrutirago iritsiko den zera hori.
|
|
|
Normaltasuna definitu behar dugu, baina ez da lanbide erraza: normaltasuna eraiki
|
dugu
gure memoria iristen den puntutik gaur bitartean ezagutu izan ez dugun zutabe berri baten gainean, eta euskaldun ahalik gehienen oniritziarekin.
|
|
|
Beren burua kuestionatu dutelako kuestionatzen
|
dugu
guk geurea.
|
|
|
beste aldera begiratzea bilatzen du, izugarrikeriak ahaztea, bidegabekeriei bizkarra erakustea eta memoria abolitzea. Kriminalak egiten duen krimena guk perfektu bihurtzen
|
dugu
gure arreta faltarekin.
|
|
|
Nazioaren aurreko egoeratzat hartuko
|
dugu
guk etnia. Bata bestetik bereizten dituena dimentsio politikoa da [5].
|
|
|
Eta zera eransten
|
dugu
guk: musika ere, eta kantagintza zehazki, oso hizkuntza emankorra izan da erresistentzialismo horren eraketan.
|
|
|
Baina, ondorengo beste sei asteei izena ipintzeko orduan, bazen irudipena dantzatzen zekienik. Garizumako aste bakoitzak zizun izen berezirik, eta beste behin ikusten
|
dugu
gure nekazaria, sukaldean zintzilikatzeko egutegirik gabe ere, astez aste, egutegitik aparte ere nola primeran maneiatzen zen. Izenok, mezatan ematen ziren irakurgaietatik harturik erabiliko zituen:
|
|
|
Ez dugu abererik, ez gara aberatsak. Euskara
|
dugu
guk, gu gara euskaldunak!". Euskarak, aizue, aberats gu!
|
|
|
Soinekoa, gure lotsaizunak ezkutatzeko; armadura ere bada, geure burua defendatzeko. Jostun eta errementari bilakatu behar
|
dugu
gure euskal arma jantzia egiteko. Esfortzu handiak egin ondoren, halere, soineko itsusi eta desitxurosoak eta zuloz jositako armadurak egitea baino ez dugu lortzen.
|
|
|
–Pailazoengan, bada, jarri
|
dugu
gure itxaropena? –eszeptizismo ilunez.
|
|
|
presoen kriseilua da, izan ere. Eta hori geureganatu ezean,
|
dugu
gure herrimin metagailua sortu.
|
|
|
dena, etorkinak barne, gure biziraupenaren kontra dago (Uler bedi: mugimendu objektiboei buruz ari gara, ez indibiduoei buruz; aitzitik, indibiduoengan jartzen
|
dugu
gure itxaropena indar objektiboak bideratu/ gainditzeko). Horregatik haiek gure alde jartzera behartuta gaude.
|
|
|
–Hitzarmen berria behar
|
dugu
gure gizartea berpizteko. Hitzarmen bikoitza, dakizunez.
|
|
|
–Begira ikuspegi honetatik: beti bide okerretik ibili arren, azkenean zuzenduko
|
dugu
gure bidea, hain handia da gure mintzo komunitatearen ahalmena.
|
|
2010
|
|
|
Balio zauzue zuen menskeriekin, balio baitu iragana harrotzea hola, ez duzuea aski lan ez gaurkoarekin, zer irabaziko duzue jakiteak zuen arbasoa Karlomagno ala Hiriart Urruty den? Hau hastapenetik errana nuen ez zela ideia ona, ze afera
|
dugu
guk orain nehondik kurutzatzen ez ditugun askazgo urrundu horiekin. Pfff, 448 lagun!
|
|
|
Ez nuen burutik pasatuko ere alda zenezakela! Zer egin dizute gazte horiek hola airosteko?... segi zazu berdin, entsea zaite bederen, ze, intimitate edo egiatasun pitta bat sartzen ahal
|
dugu
gure harremanean... noiztenka bederen.
|
|
|
Zergatik? Beste gauza batzuen artean, gure organoarengatik eta herriko seme batzuen lan txalogarriak azken hogeita bost urte hauetan antolatu duen musika ziklo bikainari esker, izan ere, Europako interpreterik onenetakoak ekarri dituzte Bedaiopera eta hauei esker lortu
|
dugu
gure musikariek sortutako organo musika lau haizetara zabaldu eta merezi duen lekuan jarri ahal izatea...".
|
|
|
" Zuek ikusten duzuen ur gazi bera ikusten
|
dugu
guk gure herrian.
|
|
|
Adinekoak. Adineko guztientzat zahartze aktiboa eta prebentziozko laguntza zerbitzuak ahalbidetzen dituzten politikak garatu daitezen defendatzen
|
dugu
gure programan. Baita lanbide arteko gutxieneko soldata baino txikiago ez den errenta duina izan dezaten ere.
|
|
|
Proposamen hori egiten
|
dugu
gure autogobernua areagotzeko eta normalizazio politikoa lortzeko, bai gure arteko bizikidetasunean eta bai Espainiako Estatuarekin daukagun harremanean ere.
|
|
|
Humek berak ere kausazko erlazioa ulertzeko modu horren aurkako arrazoi onak ematen dizkigu. Dena dela, eztabaida horiek ere lan honetatik kanpo utziko ditugu, eta Arregik aipatzen duen beste ezaugarri batera lerratuko
|
dugu
gure begirada, hain zuzen ere, Jainkoaren izaera ez fisikora. Ziur aski, ezaugarri hori Humek aipatzen duen bigarren ezaugarriari, hau da, ikusezintasunari lotzen zaio.
|
|
|
4 Gertakari mentalek ez dute ezer fisiko kausatzerik, hau da, guk uste
|
dugu
gure nahiak eskua mugiarazi duela, baina benetan ez da horrela izan.
|
|
|
Mundua nolakoa den galderaren inguruko usteei, sinesmenei eta iritziei helduko diegu oraingoz. Geroago, munduak nolakoa izan behar duen galderarantz lerratuko
|
dugu
gure gogoeta.
|
|
|
Horrek gure usteen gaineko eskakizun bat dakar berekin: ahalik eta zehatzen jokatu behar
|
dugu
gure uste eta sinesmenekin. Zehaztasuna (edo egiarekiko konpromisoa) da usteen eta sinesmenen balioa.
|
|
|
Beste aldetik, arazoak, errealitatetik baino, guregandik ere etor daitezke, eta zehaztasunak eskatzen duen ahaleginaren aurrean alfer edo nagi joka dezakegu. Esate baterako, zenbaitetan nahiago izaten
|
dugu
gure nahiak edo desioak sinesmen bihurtu, zehaztasunak eskatzen duen ikerketa gutxi asko zorrotza egin baino. Tronpatzeak eta ahuleziak barne, usteek eta sinesmenek badute egiarekiko konpromisoa, dena dela.
|
|
2011
|
|
|
Argiaren Erreinura itzultzeko eskaini zuten beren burua; zazpi esferetako ateak zeharkatzeko modua asmatuko ahal zuten! Gutxi izan gara beti, eta orain arte gutxiren artean zabaldu ahal izan
|
dugu
gure sekretua; orain, berriz, Mezularia gurekin da eta gero eta gehiago gara: gero eta gehiagok dakite nola ihes egin.
|
|
|
Gure adin bertsukoen aurpegietan beti aurkitzen
|
dugu
gurean baino zimur gehiago. Ex kalitatezko bizitzaren seinale garbia.
|
|
|
Ez eskerrik asko, ez eskerrik asko! Bitxia da, gogo onez onartzen
|
dugu
gure semeak heroi izatea, gure maitaleak ordea... edo behintzat, hobetsi gaitzatela geu, jar gaitzatela euren heroismoaren gainean eta heroismoa eskain diezagutela opari gisa. Ez, ez dut sekula maite izan René, pentsatu zuen?.
|
|
|
Urrutiratzen ari zara, baina nik hurbil hurbil nahi dut egon, zure itzala izan. Itzala utzi zuela esaten
|
dugu
gure memorian arrastoa utzi zuen norbaitengandik. Arrasto horiek biltzen ari naiz han hemen, etxeko tiraderetan, zure lagunekin hitz eginez, idazten ari naizen orriotako zurian beltz eginez.
|
|
|
–Zer kalte egin digu guri Abendañok? Zer dela-eta joan behar
|
dugu
guk gizonak zimitzak balira bezala hiltzen dituzten gerrazale horien artera?
|
|
|
Baina, mitoaren haria ongi joango bada, bereiztea komeni zaigu alde batetik Diogenis erreginaren odisea eta, bestetik, Jaun Zuriaren jaiotza, mendeak geroago, bere aita, Lope Urtiz, eta ama Albiona printzesa eskoziarra, Mundakan lehorreratzean. Halaxe egin
|
dugu
guk, eta, denboraren hariari jarraitu nahian, Diogenis erreginaren legenda kontatu dugu lehenbizi eta geroago Jaun Zuriaren txanda etorriko da.
|
|
|
emango didazu, hurrengoan elkartzen garenean, hiketan egiteko baimena? Hala jardun ohi
|
dugu
guk geure herrian, Errezilen, lagunartean gaudenean. Zuk ere, jakina, hiketan egin niri.
|
|
|
Eta poesia benetakoa denean eta jartzen dugunean hitzetan, jendeari ematen diogu, ematen diegu besteei, egin nahi izaten
|
dugu
gure izatetik beraien izateaganako zubi bat bezala, eta poesiarekin ematen diogu hurkoari, behar baldin bada, berak bazuen baina adierazten jakin ez zuen ezagutza bat. Eta nik uste dut poesia hori dela.
|
|
|
Puskatan idazten
|
dugu
gure historia pertsonala. Transzendentziaren sentipenak, hunkipen estetikoak edo kontzientzia etikoak ez dira momentu jakin batean gertatzen, ez dute kronologiaren linealtasunik:
|
|
|
Demagun hauteskundeak baliatzen direla politikaren sakoneko galderak planteatzeko: Zorriez gain, zorra nahi al
|
dugu
gure bizieraren oinarri. Kontsumismoa nahi al dugu gure eredu ekonomiko eta kulturalaren erdigune?
|
|
|
Zorriez gain, zorra nahi al dugu gure bizieraren oinarri? Kontsumismoa nahi al
|
dugu
gure eredu ekonomiko eta kulturalaren erdigune. Mundua txikiagotu den honetan, euskararen herriak iraungo ote du hegemonia gune sendorik sortu gabe?
|
|
|
Euskal herritarrok, ordea, apiril alderako xahutu ohi
|
dugu
gure" aurrekontu ekologikoa", hain da bizia gure kontsumo erritmoa, hain da sendoa gure adimenaren sorgortzea. Mendebaldeko bizierara errenditutako pertsona bakoitzak, beraz, dagokiona baino askoz baliabide, energia eta material gehiago gastatzen du, eta horrek sortzen du degradazio ekologikoa eta baliabideen agortzea.
|
|
2012
|
|
|
Etxean ere eutsi ezin badiote ez
|
dugu
guk hemen bere jarrera jasan beharrik. Niri eskolak ematen, behintzat, uzten dit, bere lekuan eseri eta isil isilik egoten baita.
|
|
|
zeregin asko
|
dugu
guk beti:
|
|
|
eta antzera jokatzen
|
dugu
guk
|
|
|
Baina oraingoan, Batzar Nagusietako batzordean, Foru konstituzioaren egintza osoa eskatzen zutenek, otsaileko batzordearekin parekatuz gero, lasaiago lortu zuten gehiengoa. Testua euskaraz eta gaztelaniaz idatzirik erabaki zen (ondoren euskaraz ematen
|
dugu
guk). Horrez gainera, Batzar Nagusiek ez zuten ordezkarien dimisiorik onartu, eta hirugarren puntuan eskatzen dute Foruak bere osotasunean egon behar zutela indarrean eta gero ekingo zitzaiola konponketarako moldaketa bati; laugarren atalean, amore ez emateko gomendioa erabaki zuten:
|
|
2018
|
|
|
–Hori ez da gure kontua. Hôtel de Villera eramateko agindu digute, eta halaxe egingo
|
dugu
guk.
|
|
|
–Inoiz izan den garairik txarrenean egokitu zaigu bizitzea, jarraitu zuen?. Jaungoikoa suminduta dago, berriro ere huts egin diogulako, eta, baretzeko, barkamena eskatu behar
|
dugu
gure utzikeriagatik.
|
|
2019
|
|
|
Artzainak galdetu du ea gutako inor prest dagoen bikotea etxean hartzeko, lana eta bizileku bat topatzen dituzten bitartean. Artzainak eskatzen duen guztia egiten
|
dugu
guk. Neuk ere bai.
|
|
|
Familia osoa suaren inguruan bilduta, Bibliako pasarteak irakurtzen ditugu. Batzuetan Abigaïl eramaten
|
dugu
gurekin. Aitak eta amak beren denda dute, eta guk geurea.
|
|
|
Sinetsi nahi dut orduko hartan eta artean itzulpenei garrantzirik ematen ez zitzaielako izango dela. Euskara batua zalantzen eta indefinizioen zabuan bizi zen, eta nabarmena da hori orduko hainbat itzulpenetan, agian literaturan baino nabarmenago (idazleok, itzultzaileek ez bezala, ziabogak egiteko aukera
|
dugu
gure lanetan)
|
|
|
Hainbat irakurketak badu zerikusirik norberaren biografiarekin. Ispilu bat bilatzen dugu, batzuetan badakigulako gure isla aurkituko dugula bertan; besteetan, aldiz, gutxien espero genuenean ikusten
|
dugu
gure aurpegia ispiluan. Lehenengo egokiera, ispiluan nire isla bilatzea, El retrato del artista adolescente erosi nuenean izenburuak erakarrita:
|
|
|
Euskal literaturarentzat, ordea, zein da homologatu behar gintuzkeen sistema? Gaztelaniazko literaturaren egitura baldin bada gure erreferentzia nagusia, bertako merkatua baldin bada euskal obra itzulien kanpoko merkatu nagusia eta ia bakarra, sistema oso definitu baten koherentzian integratzen gara nahi ez bagenu ere, haren kirioek egiten diote tira gure produkzioari, haren ispiluan begiratzen
|
dugu
gure itxura. Gurea baino literatura askoz ere indartsuagoek (espainiarrak berak kasu) gorriak eta bi ikusten dituzte beren lanak kolokatzeko nazioarteko merkatu ez espainierazkoetan.
|
|
|
Denbora egin esaten dugu. Denbora asko egin
|
dugu
guk mirarien zain, eta euskarak gainbehera. Denbora galduz egin dugun denborari buelta emateko, Arrieta eta Arrieta bezalako itzultzaile asko denbora galduaren bila saiatu izanak denbora berria egin du, denbora berria eraiki dio euskarari.
|
|
|
Garizuma barneko aste denek zizuten izen berezirik, eta beste behin ikusten
|
dugu
gure nekazaria, sukaldean zintzilikatzeko egutegirik gabe, astez aste, egutegitik aparte ere nola primeran manejatzen zen. Izenok, beti ere, mezetan ematen ziren irakurgaietatik harturik erabiliko zituen:
|
|
|
Neguil eta negil, baita ere, Bizkai aldetik. Bateraturik, ordea, Urtarril izenez bataiatu
|
dugu
gure Ilbeltz aspaldikoa. Oxobik ederki erran zigun urtatseko lehen hilabete izotzdun honen berri:
|
|
2020
|
|
|
Vienara iristen garenean, polizia etxe bat bilatzen
|
dugu
gure berri emateko. Han, polizia etxeko bulegoan, oihalak aldatzen dizkiot haurtxoari; biberoia ematen diot.
|
|
|
–Zuk zuzendutako pièce de théatre bat nahi
|
dugu
gure tropen pizgarri. Urbinak garbi eta ahoskera arrotzik gabe esan zuen espresio frantsesa?. Soldaduen artean hautatuko dituzu antzezlariak eta behar dituzun guztiak:
|
|
|
–Eta zer egingo
|
dugu
guk?
|
|
|
Hobe izango
|
dugu
gure errespetuak erakustera joatea, esan zuen Lorrainek.
|
|
|
Xiri-miri aritzen du euriak, xiri-miri, xiri-miri. Irentsi egiten
|
dugu
guk. Lekuak ezagutzen ditu lurrak eta badaki, badakizki gauzak.
|
|
|
hori
|
dugu
gure alde.
|