|
2000
|
|
|
Nafarroan izan dugun lehiaketarik ospetsuena izan zen hura. Diru pribatuek hornituko dute
|
orain
sona handia izateko bidean jarri duten Juan Zelaia saiakera saria. Pamiela etxearen produktua da, euskaldun jendea buruari hazka jarri nahi duena, ile kalpar azpian pentsamendu edo iritzi, analisi edo proposamenik topatzerik bat ote den jakitera emanen diguna.
|
|
|
Beste gisa batez ere esan daiteke: une jakin bateko distira iragankorra baino nahiago dute
|
orain
denboran iraunaraziko dituen egitura. Halakok agintzen zuen urtean musturik, irakurri ahal izanen da gero eraikin horietako bakoitzean, mandatari eragileen oroitzapena betikotuz.
|
|
|
Oro har, euskara eta euskalgintzaren alorrean garai ilunak datozkigula ezin ukatuko dugu. Aurreko urtean garbi geratu zen Kontseiluaren sorrera eta lana txalogarriak izan direla euskaldun guztiontzat, bai motor gisa(
|
orain
arte ikusi ez den maila batean, era bateratuan eta ukitu gabeko sektoreetara iritsita, industria adibidez), bai euskalduntze prozesuan sinesten duten gehienen ahaleginak bildu eta elkartzeko ardatz gisa ere. Baina, egungo errealitatea ikusita, itxaropentsu eustea ez da ahuntzaren gauerdiko eztula.
|
|
|
Baina
|
orain
arteko azken harribitxia, larriena seguruenik, ezagutu berria dugu. AEKren ondasunen bahimendua eta erakunde honen hainbat eta hainbat kideren aurkako prozesamenduak ez du, tamalez, ia inor harritu.
|
|
|
Antzerkigintzaren bidea ez da
|
orain
urte batzuetakoa bezain txarra, esan beharrik ez dago. Aurreko urteko joerari jarraiki, badirudi sendotze prozesua aurrera doala, ez arinegi, baina bai etengabe.
|
|
|
Ez dirudi, beste batzuetan bezala, gehiegi puztu eta lehertzeko arriskurik dagoenik oraingoan. Eta ez dela gertatuko
|
orain
urte batzuk bezala, garai hartako talde nagusiak desagertu zirenean, basamortu bihurtzeko prozesua. Gaur egun badira baikor izateko arrazoiak eta sintomak.
|
|
|
Eta hori prestaketetan eta entsegu kopuruetan uj nabarmen igartzen da. Bestalde,
|
orain
arte Estatu espainiarra zen jomuga bakarra, baina hizkuntza lagun, jauzi egiteko esperientzia ere probatzen hasia da zenbait talde. Era berean, gero eta talde gehiagok, gaur egun bizirauteko modu bakarra dela jabetuta, enpresa bihurtzeko ausardia erakutsi izana pozgarria da.
|
|
|
Hala ere, eta honekin batera esan behar da," betiko izenek" ere erronkari eutsi diotela (Izagirre, Urretabizkaia, Lertxundi, Irigoien, Txiliku, Igerabide). Pozgarria da ikustea
|
orain
20, 25 eta 30 urte hasi ziren haiek zer nolako lan interesgarriak ari diren argitaratzen.
|
|
|
Bizkaia dugu
|
orain
bidegintza horretarako tresna, asteartetik igandera esku eskura, zortzi orrialdetan eguneroko albisteak eta bertako ingurumariak erakusten dituena. Hori ondo!, esango du norbaitek.
|
|
|
Urte batzuk lehenago, bere arloko kongresu baterako, aipatu irakasle hori Madrileko unibertsitate batera etorri zen. Bere alaba Salomek,
|
orain
dela urte batzuk Euskaltzaindiaren kide urgazle izendatuak, eskatua zion, Espainiako hiriburura egiten zuen bisitaz baliatuz, euskal gramatikaren bat eros ziezaiola, hark gure hizkuntza ikasteko gogoa baitzuen, tipologian haienarekin, georgierarekin alegia, antz handia du eta. Sinposioan zehar Gabunia jaunak unibertsitate hartako errektorea agurtzera hurbildu eta, paradaz baliatuz, galde egin zion ea Madrilen zein liburu dendatan eros zezakeen euskal gramatika bat.
|
|
|
Guztiok dakigu gaurko kultura hizkuntza nagusiak, hots, txinera, ingelesa, espainiera, alemana, frantsesa, errusiera, arabiera, hindi edo japoniera, Erdi Aroan, batez ere, abeltzainen, nekazarien eta eskulangileen berbetak izan zirela, eta mendeetan zehar, monasterioetan, gorteetan, kantzelaritzetan eta eskola unibertsitateetan izandako lantze literario, administratibo eta zientifikoari esker heldu direla gaur aitortzen diegun zientzi eta kultur tresna egoki izateko maila horretara. Kasu hauetan guztiotan baina, mende asko iragan dira hizkuntza horiek beren literatur batasuna eta estandarizazioa eskuratu eta
|
orain
zientzi arloan daukaten terminologia zehatza lortu arte.
|
|
|
Estatuaren gainegitura politikoak, euskara zapaltzen eta baztertzen jardun beharrean, hura bere administrazioan onartu eta irakaskuntzan bultzatu balu, berehalaxe agertuko zatekeen hizkuntza estandarizatzeko premia. Baina euskaraz diogunez, joanak joan eta balizko oleak burdinarik egin ez daroa, gauzak ez ziren horrela izan, eta, beraz, alferrik da
|
orain
izan balizko horiekin burua nekatzea.
|
|
|
Beste aldetik, joan den mendean uste zen gorabidea ez du gaur inork aintzat hartzen. Izan ere,
|
orain
dakigunez, txinera, gaur hizkuntza silababakarren eredua, aurreko garaietan malgukaria izan zen, eta beraz, ustezko igobide itzulezin hura oinarririk gabeko aurriritzi hutsa besterik ez zen. Beste muturrera joanik, autore batzuek diotenez, gaurko ingelesak, jatorriz malgukaria izanda, gero eta joera handiagoa dauka silababakartasunera.
|
|
|
Gizarte materialista honetan ez etsitzeko ahalegin poetikoa da bere azken obra ere, salmodia kutsuko hegalditan antolatua. Poetak ez du galdu, haatik, hitzaren alderdi guztiak ustiatzeko talentua, baina
|
orain
joko haiek zama semantiko handiagoa dute, eta esan liteke adieraren arabera antolatzen direla. Lehen zeukan espazioaren eta soinuaren ardura berberaz, orain Artze abiatua da formaren liberaziotik barnearen liberaziora.
|
|
|
Poetak ez du galdu, haatik, hitzaren alderdi guztiak ustiatzeko talentua, baina orain joko haiek zama semantiko handiagoa dute, eta esan liteke adieraren arabera antolatzen direla. Lehen zeukan espazioaren eta soinuaren ardura berberaz,
|
orain
Artze abiatua da formaren liberaziotik barnearen liberaziora.
|
|
|
Erri, zure gomuta niregan gau t’egun: zurekiko apeta
|
orain
dut ezagun.
|
|
|
Gure poetaren aurkikuntza horri esker dakigu
|
orain
udaberria urdinez janzten den neskatxa dela; elurtzaren hondarrak" emazte zuhurraren zapiak" direla; basoa" atsedenaren eliza" dela eta uda" suzko itsasoa", eta hura dugula" uda igarotzeko ontzia"; izotz ondoko eguzkia" neguaren barrea" dela eta" neguak bere sudur ospeldu zorrotza" sartzen duela gure etxean... Aurkikuntza xalo eta partzial hauek bideratu zuten poeta, apurka, adierazpen ausartagoetara:
|
|
|
Nik bisitatu nuenean, urria ongi aurrera ordurako, Euskal Herriko kostaldeak tarteka, udazkenetan, eman ohi dizkigun lainoz zipriztindutako zeru urdina nagusitu zen, eta hankapeko belardian nabaria zen freskura, eta gorriaren gama pil pilean zegoen aurretik izandako berdea arboletako hostoetatik desagertzen ari zen bitartean. Eta hantxe zeuden Chillidaren eskultura handiak, beti han egon balira bezala, betiko han baleude bezala, euren tokia, artistak sortu zituenetik, hura izan balitz bezala, eta
|
orain
arte esanahi osoa erakusteko gauza izan ez balira bezala. Ez nuen patrikako CD horietako bat eraman, Johann Sebastian Bachen laugarrensuit e a —Csaba Onzcayren celloak joa, esate baterako— aldi berean entzun ahal izateko, baina beharbada komenigarria izango litzateke artistaren sorkuntzan hainbesteko garrantzia izan omen duen musikaz laguntzea Chillida lekura egindako bisita.
|
|
|
Urteak, eta mendeak, daramatzagu instrumentalizazio ideologiko horri aurre egin beharraz mintzatzen, eta behin eta berriro horretantxe erortzen. Bizitzan gertatzen diren pasadizo gogorrenetan bezalaxe, artearen balio unibertsalaz diharduten borondate onez egindako diskurtsoez gain, denboraren joana izan da
|
orain
arte aurkitutako antidoto eraginkor bakarra. Urteak pasa ahala, eta gertaera historikoak atzean utzi eta ahaztu egiten diren neurrian, orduan itzultzen da artearen benetako balioa lehen planora.
|
|
|
Baina balio positibo horrekin batera, kezkatu egin nau Chillidaren museoa zabaltzeak sortu duen oihartzun mediatiko ikaragarrian, bere obraren inguruko debate handirik ikusi ez izanak. Niri ere gustatzen zait Chillidaren lana, beste askori bezala, baina aho bakar batek hitz egin du Chillidaren lanaren inguruan aste guztiotan, eta faltan bota dut
|
orain
hamarkada batzuk Jorge Oteizarekin sortutako tirabira, haserre eta eztabaidak gaur egun berpiztu ez izana, ez Oteizarekin —ez zuten eta alferrik elkar besarkatu bi artistek, lehenagoko gorabeherak atzean utzi izanaren sinbolo gisa— baina bai Chillidaren obrak dituen kritiko gogorrekin, baditu eta.
|
|
|
Okupez ari garen honetan, bere aurreko eleberrian giro hori ezin hobeto jasotzen zuen idazle bat aipatu behar dugu
|
orain
. Kronika hau idazten ari naizelarik ez dut oraindik Juan Luis Zabalaren eleberri berria mesanotxeratu, baina Agur, Euzkadi izenekoaren gaia edo hipotesia benetan zait erakargarri:
|
|
|
Gara egunkariarekin antzeko egin dezakete: Gara eta Egin gauza bera omen dira
|
orain
, Garzonek dioenez, eta duela bi urte Egin eta ETA gauza bera zirenez, ba atera kontuak.
|
|
|
Geu Gasteiz hiri aldizkari euskalduna dirulaguntzarik gabe geratuko den susmoa azaldu dute Gasteizko euskaltzaleek. PP da nagusi
|
orain
Arabako Foru Aldundian, eta badago susmo eta beldurrentzako lekurik. Esaten dutenez, aldizkariak preso ohi bati egin zion elkarrizketa omen da aitzakia laguntzen irizpideak aldatzeko.
|
|
|
Eraikuntza nazionala motel dabil. ezinbiltzan. lizarrako euforiak ahaztuta, etsipena nagusi
|
orain
. Hala ere, une honetan lehenago bezala, Euskal Herrian benetako erreferentzia nazionalak hedabideetan nork ematen dituen begi bistakoa da:
|
|
|
Gaur egun Estatu espainiarreko kazeta digitalen kalitatea,
|
orain
dela gutxira arte Estatu Batuetakoena zena bezain ona dela ziurta dezakegu. Horren lekuko, horra hor oraindik orain El Mundo, La Vanguardia, Canarias 7 edo ABC k lortu dituzten sari ospetsuak arlo honetan.
|
|
|
Gaur egun Estatu espainiarreko kazeta digitalen kalitatea, orain dela gutxira arte Estatu Batuetakoena zena bezain ona dela ziurta dezakegu. Horren lekuko, horra hor oraindik
|
orain
El Mundo, La Vanguardia, Canarias 7 edo ABC k lortu dituzten sari ospetsuak arlo honetan.
|
|
|
Egunkari digital honek paperezko euskarrian erabiliko den informazioa ere sortzen du. Horretarako,
|
orain
dela bi urte internauten artean gai desberdinei buruz inkestak egiteko sortu zuen gunea erabiltzen du. Sistema honekin, galdera zehatz bat mahaigaineratuz, 1.500 erantzun lor ditzakete ordu gutxiren buruan; hau bai dela komunikazio elkarreragilearen sekulako lorpena!
|
|
|
Eta honen guztiaren froga argiena Estatu Batuetan oraindik garatzen ari den Internet aurki dezakegu.
|
Orain
ezagutzen ditugun baliabideen gaitasunak biderkatzera etorriko dena.
|
|
|
HTML lengoaiak eskaintzen dituen lotura hipertestualak,
|
orain
dela urte gutxira arte pentsaezinak ziren aukerak ematen ditu. Hau dela eta, behin eta berriz entzun dugun" egunkari pertsonalizatuari" buruzko leloak inoiz baino gaurkotasun handiagoa hartzen du eta beste dimentsio berri batean sartzen da.
|
|
|
Hau dela eta, behin eta berriz entzun dugun" egunkari pertsonalizatuari" buruzko leloak inoiz baino gaurkotasun handiagoa hartzen du eta beste dimentsio berri batean sartzen da.
|
Orain
, nabegatzaileak berak aukera dezake bere albiste zerbitzu propioa, webgunearen eskaintza sorta bere nahien arabera diseinatu eta gero. Horrez gain, doan edo ordaindurik lortzen duen material digitalizatuarekin bere datu base partikularra gauzatu dezake.
|
|
|
CD ROMean egindako bildumak alde batean uzten baditugu, kazetaritza elektronikoa ez da
|
orain
dela gutxira arte aintzat hartu egunkarien idazgeletan. Interneten hedapenarekin kazetaritza elektronikoak berpizkunde handia ezagutu du.
|
|
|
Laburbilduz,
|
orain
arte honako argudio hauek garatu ditugu: 1) liberalismoaren bereizgarri nagusietariko baten arabera, gizabanakoek beraientzako bizitza ona denaz aukeratu behar dute, kanpotik inork bere ikuskera partikularra inposatu behar ez dielarik; 2) hemendik ondorioztatzen da estatuak politika antiperfekzionista bat jarraitu behar duela, politika mota hori bermatzeko bizimodu onen aniztasunaren aurrean neutraltasunez jokatu behar duelarik; 3) gizabanakoa benetan autodetermina dadin, berau inguratzen dueneko ingurune kulturala babestu beharra dago, ingurune horrek eskaintzen baitio, hein handi batean, desiragarri eta gaitzesgarri diren bizimodu onen ikuskera.
|
|
|
Nahiz eta Arrue, Barandiaran eta Tovarren mailako intelektualen laguntza izan, frankistek aldizkariaren proiektua ez zuten onartu. Zaitegik, 1956 urteaz gero, Miarritzen helbideratu ondoren, aldizkariaren garai berri honi ekin zion,
|
orain
Baionan. Bigarren etapa 1960an bukatuko zen, Arrasateko idazleari ekonomikoki itota zegoen aldizkaria ixtea beste biderik gelditu ez zitzaionean.
|
|
|
Mundu Gerrak eta Europako inbasio alemaniarrak, naziek eragindako pertsekuzioak zirela medio,
|
orain
arte aztertu dugun egoera zeharo aldatu zuten. Frantziako okupazioarekin, Francorengandik ihes egiten ari zirenek berriz ere arriskuan ikusi zituzten beren bizitzak, naziek harrapatzen zituzten erbesteratuak Penintsulara bidaltzen baitzituzten.
|
|
|
gogora dezagun Manex Erdozaintziren" Gure etxegibeleko haritza", edo Lizardiren" Zugaitz Etzana", garaikide zuen Amado Carballo poeta galegoaren" Os piñeiros mortos" oroitarazten didana beti... Baina
|
orain
Otañoren" Amerikako Panpetan" ekarri behar dut hona, bertako ombu zuhaitza eta etxeko atariko intxaurrondoa alderatzen dituenean:
|
|
|
18 urte iraun zituen hiru koloreko txoritxo ezagunak agur esan dio pantailari eta EITBren irudi korporatiboari. Txoritxoa bizirik dago, baina estilizatuago
|
orain
, hegazti oso bat izan barik, gora begira dagoen txori soslai bat dugu orain.
|
|
|
18 urte iraun zituen hiru koloreko txoritxo ezagunak agur esan dio pantailari eta EITBren irudi korporatiboari. Txoritxoa bizirik dago, baina estilizatuago orain, hegazti oso bat izan barik, gora begira dagoen txori soslai bat dugu
|
orain
.
|
|
|
Orain arte, Arrasate inguru horretan asmatu dute, inon baino ondoen, esparru horretan lanean. Herri desberdinetako ekimenak batu eta beste urrats batzuetan dihardute
|
orain
: Goiena da hori, Deba Garai edo Goieneko komunikabideen kooperatiba berria (kooperatibaren egitura hartu baitu ekimenak).
|
|
|
Goiena da hori, Deba Garai edo Goieneko komunikabideen kooperatiba berria (kooperatibaren egitura hartu baitu ekimenak). Eskualdeko bi herri telebistak bailarako Goiena TB proiektuan elkartu dira dagoeneko, eta herri guztietan zehar zabalduko dira
|
orain
telebista berri horren uhinak.
|
|
|
Euskaldunon Egunkaria k
|
orain
kaleratzen duenBiz kaia gehigarria ere hor dugu. Kasu honetan, herri edo eskualde agerkaria baino gehiago da, jakina.
|
|
|
|
Orain
, bigarren fasean, erabiltzaileen interfazea prestatzen ari gara, katalogo elkarreragilea eta argia eratzeko asmotan. Kontsultak egitean bilaketa lagundua eta aditua erabiltzeko aukera izango dugu.
|
|
|
Udalak, bere garaian Nafarroako Unibertsitate Publikoaren egoitza Alde Zaharrean (auzoa nahiko egoera kaxkarrean zegoen orduan) kokatzeko aukera galtzen utzi ondoren jasotako kritikek akuilatuta, ez zuen entzun ere egin nahi Liburutegi Nagusia Alde Zaharrean kokatzen ez zuen ezein asmo. Nafarroako Gobernuak, berriz, apalago hasieran baina sendoago
|
orain
, liburuzainek hasieratik defendatu zuten aukeraren alde egin du: Liburutegi Nagusia Intendentziako orubean (autobus geltokiaren inguruetan) kokatzea, Alde Zaharretik metro batzuetara (baina handik kanpo), eta ongi komunikaturiko alde batean, dotazio berria hiriko auzo guztien eskura jartzeko moduan.
|
|
|
Liburutegiei buruzko Legea baliagarria izatea espero dugu, Nafarroako herritar guztiendako liburutegi zerbitzua bermatzeko, batetik, eta liburutegi berriak irekitzeko eskumena Nafarroako Gobernuko Hezkuntza eta Kultura Departamentuaren esku uzteko, bestetik. Etorkizunean Nafarroako Liburutegi Publikoen Mapak adierazten duen tokietan soilik irekiko dira liburutegi berriak, eta ez udalek nahi dutenean,
|
orain
arte gertatu den bezala. Legearen beste helburuetako bat da egoera antolatu eta egitura organikoa ezartzea.
|
|
|
Pornografia omen Itxaso Diazek prestatutako collage batean ikus zitezkeen hainbat argazki! Orain hogei hogeita hamar urteko polemika itxura hartu nion, baina
|
orain
hogei hogeita hamar urte protagonistak ezberdinak izaten ziren. Gogoan dut, esate baterako," El Libro Rojo del Cole" izenekoak sortutako iskanbila, edo Etxarri Aranazko ikasle batek bikote bat ume batek pentsa dezakeen jarrera sexual inozo bat paper baten gainean marraztu zuenekoa.
|
|
|
Haiek garai hartako PSOEko kideen antsiak! Eta
|
orain
, urteren bueltan, sexu eszena esplizituak ikusten omen direlako, erakusketa itxiarazi egin dute orduko askatasunaren defendatzaileen oinordekoek.
|
|
|
Artearen hizkuntza unibertsala izango da, konforme, baina hizkuntza hori erabiliz sortzen diren komunikazioak anitzak dira. Caravaggiok bere koadroak ikusten ditugun guztiekin eta bakoitzarekin hitz egiten du, eta gurekin lortzen duen komunikazioa ez da, noski,
|
orain
ehun urteko gure aurrekoekin lortzen zuenaren parekoa. Zerbaitegatik gara gu gaurkoak.
|
|
|
Eta guk Esnaola gorrotatu genuen instant batez.
|
Orain
, Santa Teresa bilakatu diguten honetan, gu gara garrasi egiten dugunak: zergatik ez dute militantzia hori serio islatzen?
|
|
2001
|
|
|
...an etorriak beharturiko zirkulazio geldiunean, era honetako obra zibilek kulturgintzarekin baino zerikusi zuzenagoa ez ote duten gure denbora hauetako ekonomia neoliberalaren joko engainagarria rekin, alegia merkatuari bere kasa jokatzen utzi behar zaiola esan, baina diru publikoaren kutxatik ordaintzen dela porlanaren ekoizpena, eta gutxienekoa dela zertarako balia, lehen azpiegitura hidraulikoa,
|
orain
kultur ekipamendua, gero auskalo zer, garrantzia duena eraikuntzaren sektorea eta honen hornigaiena ez dadila geldi. Inbertsio produktiboa esaten diote horri.
|
|
|
Uste dut Pablo Antoñanari entzuna dela, eta ez balitz ere, berdin balio lezake itzulinguru gisa, iragan urtean Nafarroako erdal letretan bizar handiko bi figurak beste koxka bat hazi direla esaten hasteko. Lehen erraldoi sendo ziren,
|
orain
sendoago, bai errekonozimendu sozialean, bai produkzio literarioan. Vianako Printzearen kultur saria eraman du Miguel Sanchez Ostizek, bi liburu argitara eman eta hitzaurrea egin dio Pablo Antoñanaren bati.
|
|
|
Elkartea ren plan estrategikoaren bururapena EuskoJaurlaritzaren Politika Linguistikorako Sailburuordetzatikjaso genuen diruaz ordaindu genuen eta LKS izena daukan aholkularitzarekin egin genuen. Berari esker
|
orain
badakigu zeintzuk diren zehatz mehatz egin nahi ditugunak bezala, hala egin behar ditugunak ere. Eta laburbildu beharrean bertan aipatzen diren sei ildo estrategikoak aipa daitezke:
|
|
|
Plan honek dakarren lanaren handia zaila da neurtzen, baina diogun duela hamar urteko Elkartearen aurrekontua 6 bider handitu dela
|
orain
arte, eta aurton eskuartean darabiltzagun perspektibekin, aurrekontu hori hamar bider handiago bihur daitekeela duela 10 urte geneukan hura baino. Adibide bi baino ez jartzeko, eskola programa(" Idazleak ikastetxean") eta solasaldiekin(" Idazleekin solasean") bakarrik gure aurrekontua izugarri handitu da, batetik eta bestetik joan den urtean guztira 430 bat ekitaldi egin baitziren Euskal Herri osoan zehar.
|
|
|
Den dena debaldean. Eta garrantzitsuago oraindik, nork esan zukeen
|
orain
dela 10 urte Eusko Alderdi Jeltzaleak egin dituenak egitera helduko zela. Noiz konturatuko gara inongo eraginik eduki gura bada demokrazia beharrezkoa dela?
|
|
|
Noiz konturatuko gara inongo eraginik eduki gura bada demokrazia beharrezkoa dela? Eta noiz helduko gara kontzientzia argira joera guztietako abertzaleekin batera bakar bakarrik lortuko dela etorkizuneko Euskal Herriarentzat
|
orain
baino askatasun gehiago. Are gehiago, Euskal Herri osoko demokratak gure aldera erakarrita lortuko dela bakarrik benetako autoerabakikuntza prozesu sendo bat?
|
|
|
Arazoa kezkatzekoa zen, eta
|
orain
ahantzixea badugu ere, aitortu beharra dago euskaltzale guztiok benetan kezkaturik geundela. Gure naziogintzaren bidean azken hogei urte autonomikootan egindakoa, askotxo izanik ere, neurri handiz oraindik behin behineko egoeran aurkitzen da, erabat sendotu eta gotortu gabe, eta, horregatik, hezkuntzan edota hizkuntz politikan aurkako jokabideak praktikan jarriz gero, beldur izatekoa zen ez ote zitzaigun orain arteko lan guztia goitik behera amilduko, kolokan dagoen karta gaztelu bat bezala.
|
|
|
Arazoa kezkatzekoa zen, eta orain ahantzixea badugu ere, aitortu beharra dago euskaltzale guztiok benetan kezkaturik geundela. Gure naziogintzaren bidean azken hogei urte autonomikootan egindakoa, askotxo izanik ere, neurri handiz oraindik behin behineko egoeran aurkitzen da, erabat sendotu eta gotortu gabe, eta, horregatik, hezkuntzan edota hizkuntz politikan aurkako jokabideak praktikan jarriz gero, beldur izatekoa zen ez ote zitzaigun
|
orain
arteko lan guztia goitik behera amilduko, kolokan dagoen karta gaztelu bat bezala. Aurretikorik ere bazen, aski baikenuen Nafarroan gertatuari begiratzea, Autonomia Erkidegoan ere zer jazo zekigukeen konturatzeko.
|
|
|
Gure artean etorkinen arazoa aski korapilatsua da eta EAJren fundatzailearen hasierako joera arrazista tamalgarri haiek gogoan izanda, sentiberatasun handia egon da, eta
|
orain
ere badago, problema hori behar den lasaitasun eta orekaz tratatu ahal izateko. Hori dela eta, politikari abertzaleen jokabidea, oro har, bitarikoa izan da:
|
|
|
Beraz, integrazioa, ohiko zentzuan bederen, ez zen gertatu. Horren isla, neurri handiz,
|
orain
arte Euskal Herrian PSOE eta PPren feudo izandako guneetan argi ikus dezakegu (Ibaizabalen ezkerraldean, Gasteizen, Ermuan, Irunen...), hots, autoktonoak urri ziren eskualdeetan. Hortaz, maiatzaren 13ko hauteskundeetan" hain segur" ez genituen herritar horiek ustekabeko sorpresa eman ziezaguketen.
|
|
|
Izan ere, prozesu berria hasi besterik ez dela egin esan daiteke, eta oraingo sorpresa hau,, ez da azkena izango. Batzuek pentsatu lukete beren
|
orain
arteko" etorkin kolonoen" boto poltsak honezkero urratu handia duela eta hemendik aurrera hortik gero eta boto gehiago galduko dituztela, etengabeko jarioan, bertoko alderdien mesederako. Geure aldetik, bihotz bihotzez eskertu diegu gure herriaren alde erakutsi duten borondate on eta zintzotasuna, haiekiko inoiz izan dugun zabarkeria etamesp rezioagatik mea culpaaito rtu eta adiskidetasun eta elkartze bidean sakondu, guztion arteko lotura soziala sendoagotzeko.
|
|
|
Jokabide hori berez lauzpabost txotxoloren keria litzateke, eragin praktikorik gabea, baldin eta beren inguruan bozgorailu sistema bikaina eratu ez balute, non eta Euskaldunon Egunkaria n. Ondorioz, euskara batuak frantses eta espainol hizkuntzekin zeraman sokatira desorekatua berez aski latza ez balitz bezala,
|
orain
, etxe barruan, bere barruko euskalkien kontra ere borrokatu beharra dauka.
|
|
|
Gurean, ordea, Nicolas Redondo Terreros, Rosa Diez, Adolfo Ares edo Javier Rojo,
|
orain
arte ezertan nabarmendu badira, bere antieuskalduntasun amorratuagatik izan dira. Praktikan PPren politika espainol kolonialista bera erabili dute Euskal Herrian, baina azken hauteskundeen emaitzek inflexio puntua markatu dute, eta, beraz, badirudi susmatzen hasi direla jokabide horrek ez diela hemendik aurrera gehiago etekin onik ekarriko.
|
|
|
Praktikan PPren politika espainol kolonialista bera erabili dute Euskal Herrian, baina azken hauteskundeen emaitzek inflexio puntua markatu dute, eta, beraz, badirudi susmatzen hasi direla jokabide horrek ez diela hemendik aurrera gehiago etekin onik ekarriko. Programa, eskaintza eta aurpegi politikoa aldatzeko ordua heldu zaie beraz, eta testuinguru horretan ulertu behar da atzora arte ostrazismoan erdi gorderik egondako kideak eta ideiak, izozkailutik atera eta
|
orain
plazaratzeko gertu egotea.
|
|
|
Ni neu, ordea, egia esan, aipaturiko horiez gehienez ez naiz batere fidatzen, eta hobe oker banengo. Hain euskaltzaleak izan badira, ez dakit zertan ibili diren
|
orain
arte vasquista horiek noizik behin" bai baina" aspergarri eta hutsalak esateko ez bada. Ez ditugu sekula ikusi euskararen edo euskal kulturaren aldeko ekitaldi, jai edo bileretan, ez eta gure hizkuntzaren aurka, Nafarroan edo Frantzian adibidez, egiten diren erasoengatik inolako protestarik egiten.
|
|
|
Te rrorismo kulturala edo terrorismoaren kultura aplikatu du UPNk aurten euskal kutsua edo euskal kulturarekin lotura duen edozein eragileren aurka. Eta, erasoa orokorra dela erakusteko frogarik onena, Euskaltzaindia eta Eusko Ikaskuntza bezalako erakunde susmagarriek urte luzetan jasotako dirulaguntzak (ez da ahaztu behar Nafarroako Diputazioak hartu zuela parte hasieratik —Hego Euskal Herriko beste hiru Diputazioekin batera— bi erakundeon sorreran
|
orain
80 bat urte, 1918an Eusko Ikaskuntza eta 1919an Euskaltzaindia) barregarriak izatea, orain bi urteko datuekin konparatuz gero, iaz ere jaitsiera nabarmenak izan baitzituzten euskalgintzako sektore guztiek Nafarroan.
|
|
|
Te rrorismo kulturala edo terrorismoaren kultura aplikatu du UPNk aurten euskal kutsua edo euskal kulturarekin lotura duen edozein eragileren aurka. ...erasoa orokorra dela erakusteko frogarik onena, Euskaltzaindia eta Eusko Ikaskuntza bezalako erakunde susmagarriek urte luzetan jasotako dirulaguntzak (ez da ahaztu behar Nafarroako Diputazioak hartu zuela parte hasieratik —Hego Euskal Herriko beste hiru Diputazioekin batera— bi erakundeon sorreran orain 80 bat urte, 1918an Eusko Ikaskuntza eta 1919an Euskaltzaindia) barregarriak izatea,
|
orain
bi urteko datuekin konparatuz gero, iaz ere jaitsiera nabarmenak izan baitzituzten euskalgintzako sektore guztiek Nafarroan.
|
|
|
Kafe antzerkiaren bidetik jo dute beste aktore askok, beren burua enpresa bihurtuz (modu bakarra lan txikiak kaleratzeko gaur egun), eta emaitzak datorren urtean ikusiko dira. Antzerki eskoletatik sortzen diren talde berriek (Getxoko Antzerki Eskolako 96 Unicornios, kasu) argi pixka bat ekarri diote
|
orain
arte berri gutxi zituen arte alor honi.
|
|
|
Azken finean, Albert Camus eta Jean Paul Sartrek Bigarren Mundu Gerraren amaieran sentitu zuten hura ez zen oso urruti egongo gaur egun iragartzen ari den Hirugarren Mundu Gerraren hasieran senti daitekeen honetatik. Orduan eta
|
orain
ez dira oso ezberdinak absurdoaren sentsazioa, galera sentimendua, gauza berberak berriz ere bizi beharraren fatalitatea eta, azkenik, norberaren errealitate sozial, politiko eta kulturalarekin, nola edo hala, konprometitzeko beharrizana.
|
|
|
Etxean jokatzeko parada eman zaie sortzaileei eta, agian, zertxobait ahuldu da egileek urteetan erakundeekiko izan duten umezurtz sentsazioa. Jakina, amildegiaren beste alboan dagoen kulturgintza, umezurtzago dago
|
orain
aurreko garaietan baino, eta bortitzago joko du kultura zentralaren magalera.
|
|
|
Amaitzeko, eta apunte arin gisa, merkatuaz arituko naiz
|
orain
. Merkatuaren lege krudelena arintasuna da.
|
|
|
Luze joango litzaiguke diru berriaren alde onak erabat zerrendaraztea. Alde okerrak, alabaina, berehalakoak izango ditugu,
|
orain
artekopezetak eta liberak esku artetik laprast egin eta billete eta moneta ezohikoak gureganatzen ditugunean; orobat, behinola ikasi ohiturak desegin eta usadio berriak asmatu behar ditugunean.
|
|
|
Behinola Mikel Zaratek asmatu zuen dakigunetik ez dakigunera hura goiburu daukagunok, mendebaldeko euskalkitik euskara baturako bidegintzan, nekez uler dezakegu askoren gogoa, mendebaldeko euskara besterik gabe arautzeko,
|
orain
artekoa kareletik botata.
|
|
|
Ibaia handitu behar zutela eta, herria hustu eta kontinentean dagoen Chisasibi izeneko kolonizazioko herrieraiki berrira mugiarazi zituzten bizilagun guztiak. Honek, hala ere, ez du esan nahi
|
orain
salbu bizi direnik. Chisasibiurtegitik hurbil kokatuta dago eta dikea apurtuz gero, biztanleek 3 ordu eta 10 minutu izango lituzkete alde egitekohe rria erabat urperaturik gelditu baino lehen (Roslin 1999).
|
|
|
Frantsesa arrotza da haientzat.
|
Orain
, gero eta presio handiagoak jasaten ari dira Quebec frantsesdunaren aldetik. Guk dakigun neurrian, hizkuntzarena ez da beste arazoak bezain larria, baina kontuan hartu beharrekoa da.
|
|
|
Han mendia eta itsasoa, biak genituen. Orduan
|
orain
hainbeste turista ez baitzegoen, hango plaia luzeetara neguan ere joaten ginen. Baina paseatzera.
|
|
|
Aitorpenak aitorpen, bestelako kontuak ere sarri entzun behar izan ditu Zavalak urte hauetan guztietan. Herri literatura, izan ere, ez da beti
|
orain
bezala balioetsia izan, eta horixe da, hain zuzen, Zavalari galdetu dioguna, ea duela urte batzuk bere inguruko jendeak baliorik ematen al zion haren lanari.
|
|
|
Bertsolaritzari dagozkion lanetara mugatu gara
|
orain
arte. Zavalak alor horretan egin duen lana besterik egin izan ez balu ere, harrigarria litzateke haren obra.
|
|
|
Bertso zaharrekin nahikoa dut" rai batean.
|
Orain
, berriz, gutxitan. Basarri eta Uztapide lagun handi zituen Zavalak, eta gainerako bertsola ri gehienak ere bai.
|
|
|
|
Orain
, berriz, erdarazko narrazioak eta historiak biltzeari ekin diozu. Zer dela eta?
|
|
|
Atañoren Jesusen bizitzaprestatzeak ere denbora asko eraman dit. Lotura horietatik
|
orain
askatu dut nire burua. Hala, erdarazko beste liburu batzuk berehalaxe agertuko dira.
|
|
|
Argitaratu gabeko bertso zaharrak ere laster aterako ditut, zenbait liburutan. Hori, noski, Jaungoikoak
|
orain
artean bezala osasuna ematen badit; eta zu bezalako inor etortzen ez bada, denbora galaraztera.
|
|
|
Urruzuno saria, ohiko bidean • Durango,
|
orain
bai?
|
|
|
B ertsolaritza aztertzeari ekin, eta sekula elkarrizketatu ez nuen gizonarekin egiten nuen topo
|
orain
bai eta gero ere bai. Izan ere, ez dago inola ere bertsolaritza ulertzerik aita Zavalarik gabe.
|
|
|
Bai; anaia bat hamazazpi urterekin hil zen, sasoi ederreko mutila. Eta arreba
|
orain
urte t’erdi. Nire haurtzarotik eta etxeko girotik zer geratu zaidan?
|
|
|
Paper bat erosi nion. Baina ez nuen apuntatu eta
|
orain
ez dakit paper hori, nik neronek Tolosan erositako paper hori, zein den. Baina bertso saltzaile hura badakit nor zen:
|
|
|
Ez zait
|
orain
ezer bururatzen, hiru urterekin edo hasi nintzen eta. Lehenengo, orduan hasi berria izango zen eta escuela vasca izeneko batera bidali ninduten.
|
|
|
Eta gero ere bai. Mendian, berriz, nekazari eta artzain askorekin topo egiten genuen, orduan
|
orain
baino gehiago, bai Euskal Herrian eta bai atzerrian ere, hemen bizi izan naizen urteetan. Jende horrekin hizketalditxo bat egin gabe ezin utzi.
|
|
|
" Zer ikusi, hura ikasi", dio esaera zaharrak. Zavalaren kasuan, ordea, ez dirudi,
|
orain
arte kontatu digunetik behintzat, txikitan etxean bizi izandako giroak kutsatuta hartu zuenik hartu zuen bidea. Gaztaroko urteak, be rriz, harat honat eman zituen Zavalak, apaiz ikasketak egiten Jesuitekin.
|
|
|
Akabo! Nazio Batuak ere ez dira gauza izan, urtetan eta urtetan," terrorismoa" definitzeko (eta kontu honen inguruan historian zehar New York eta Genevatik irtendako hainbat testu eta dokumentu benetan bitxiak dira), eta
|
orain
bat batean, argi dago etsaia zein den, manikeismoaren planteamendu okerrenetara itzuliz.
|
|
|
esandako eguna Europako Batasunak eta Europako Kontseiluak antolatua izan arren, hizkuntza horien aldeko politikak estatuen eskuetan daude. Eta Frantzia nahiz Espainiako estatuek
|
orain
arte izan duten euskararekiko praxia sobera ezagutzen dugu.
|
|
|
Esan bezala, hizkuntza gutxituen gaineko eskumenak dituzten estatuek ez dute berebiziko kemenik jartzen eta ez dira zinez inplikatzen hizkuntza horien alde; ez
|
orain
artekoan, ezta aurrera begirako asmotan ere. Horregatik, Hizkuntzen Europako Egunean hartutako jarrera geldoa da haien axolagabekeriaren adierazlerik hoberena.
|
|
|
Baina, aldaketek erakar ditzaketen onurak gorpuzten diren bitartean, lantua, negar zotina eta betosko iluna nagusi dira oraindik
|
orain
. Nazioarteko terrorismoa gero eta gehiago baliatzen ari omen da Internetez bere egitasmoak burutu ahal izateko eta arazo honek ez omen du hasi baino egin.
|
|
|
Formazio eskakizuna gero eta handiagoa izango da eta lanpostuaren egonkortasuna gero eta urriagoa. Administrazio Publikoak sekulako zailtasunak izango omen ditu
|
orain
arteko funtzionario jendeaz hiritar andana berriaren eskakizunei erantzuteko.
|
|
|
Baina, aldi berean, egia ere bada aldagarrien arteko ezberdintasunak nabariak direna eta teknologi aurrera kuntzakzein giza ezagutzak erabateko eragileak direna hazkuntza ekonomikoa suspertzeko orduan. Hain zuzen ere, Euskadiko Kutxaren ikerketak dioenez, euskal ekonomiak bi ard atzhoriek behar omen ditu gogoan izan
|
orain
arteko hazkuntza iraunkorrari benetan eutsi nahi baldin bazaio.
|
|
|
A rgi dagoena hauxe da, iraganean bezala
|
orain
ere aurresan gabeko eta aurresan ezinezko sorpresak izango ditugula. XIX. mende amaieran nork imajina zezakeen denbora gutxira Eisntein ek honakoa proposatuko zuela, hots, ezerk ezin duela argia baino abiadura handiagoz bidaiatu?
|
|
|
Teoria bi hauek XX. mendeko lorpen handiak izan dira. Baina, beraien arteko uztarketa,
|
orain
arte, porrota izan da, eta XXI. mendeko erronka nagusienetariko bat da berau, grabitate kuantikoa hain zuzen ere. Bi teoria horiek uztartu arte, ezin izango da unibertsoaren jatorriari buruzko deskribapen koherentea egin, nahiz eta egun dauden datuen arabera, unibertsoa tenperatura handiko espazioko burbuila batetik sortu zen.
|
|
|
Badirudi azken 20 urteetan gure mahai gaineko ordenagailuek jarraitu duten tendentziak, abiadura eta ahalmen handiagoarena, 2010 arte jarraituko duela,
|
orain
dugun ezagutzaz baliatuz. Ohar gaitezen XX. mendeko azken 21 urteetan konputagailuetako txipen 7 belaunaldi egon direla.
|
|
|
Eta nahi izan duenak, Johanne Vermeer en lanak ere ikusi ahal izan ditu —adituek diotenez, optikarentzat hain garrantzitsua izan den kamara ilunaren teknika koadroak egiteko erabiltzen zuen pintore holandarra. Edo baita,
|
orain
arte mundu osoan XIX. mendeko William Blake pintore erromantikoari eskainitako erakusketarik zabalena ere. Bilboko Guggenheimen, ordea, Panza bildumako artista minimalisten lanak (zailak, eta bestela ere bertan daudenak), eta Nam June Paik sortzaile korearraren lan audiobisualak.
|
|
|
Bai, derrigorrez onartu behar izan du Nafarroako Gobernuak euskarazko irakaskuntzak ez duela atzera bueltarik —eta bada zerbait—, baina doktrina ideologikoari kosta ahala kosta eutsiko diotela ere argi gelditu da. Nafarroaren benetako izaera esplikatu behar omen zaie, eta ez
|
orain
arte bezala, Euskal Autonomia Erkidegotik zetozen liburuek egiten zuten moduan, dotrina abertzalesabiniano deabruzalea.
|
|
|
Hemen, alabaina,
|
orain
aipatu nahi ditugun ikasketak beste batzuk dira: euskalgintzako profesionalentzat sortu berriak diren berariazko unibertsitateko graduondoko ikastaro bi, hain zuzen.
|
|
|
Hau da, kapitalismoa ren hastapenetaninput ik merkeenetakoa eskulana izan zen. Geroztik eta
|
orain
dela 25 urte arte, inputikmerkeena energia izan genuen eta egungo ziklo ekonomikoan, berriz, ugariena eta merkeena informazioa denez gero, datu pila horren artean hautatzeko galbahea Ezagutza da. Ondorioz, Informazioa baino gehiago, Ezagutza kudeatzea izango da aurrerantzean enpresen apustua.
|
|
|
Baina norbaitek uste baldin badu internetek bere onenak eman dituela eta, beraz, e konomiarenak egin duela, erabat oker dago. Gogoratu
|
orain
dela lau urte tipo" arraro" samarrak baino ez zirela emaila zutenak eta, hain zuzen ere, Hego Euskal Herrian, 1997tik hona, %2, 5etik %23ra pasatu dela etxean Internet dutenen hiritarren ehunekoa. Etorkizuna ez da sekula lehengo lepotik joango.
|