|
2013
|
|
|
Zer
|
moduz
–
|
|
|
3 Hirugarren aldiz entzungo duzue elkarrizketa. Oraingoan, parte hartzaileen hizkera
|
moduei
erreparatuko diezue.
|
|
|
Eta, bat batean, esatea gradu hori niri eman didatela edota nik irabazi dudala... Urtetan egindako lanaren emaitza da, baina ez nik egindakoarena bakarrik; nigatik egin dutena eskertzeko
|
modua
ere bada. Eta aurrera jarraitzeko akuilua.
|
|
|
Bai, duda barik. Bertso udalekuek aukera eman didate bertsolaritza oso
|
modu
informalean bizitzeko eta gozatzeko. Bertsolaritza ez da gaia, aitzakia da.
|
|
|
1 Binaka elkarturik, ordenatu ematen zaizkizun hitzak, eta osatu erantzuna
|
modu
egokian. Zeregin hori azkar eta ondo burutzeko, bi pista emango dizkizugu:
|
|
|
a) seriotasunez b) begirunez c) edozein
|
modutan
|
|
|
5 Deskribapenak egiteko, hitzez gainera, keinuz eta hotsez balia zaitezke. Eta, amaitzeko, gogoratu galderak
|
modu
egoki eta zuzenean egiteari buruz ikasi duzun guztia.
|
|
|
Elementu horiek ordenatu eta elkarrekin erlazionatu behar dira, irakurleak leku hori" ikus" dezan. Beraz, espazio jakin bat deskribatzean, haren nolakotasuna islatzen duten elementuak eta ezaugarriak ez dira edozein
|
modutara
aurkezten; aitzitik, aurrez finkatutako deskribapen plan baten arabera ordenatzen eta aurkezten ditu deskribapenaren egileak.
|
|
|
Deskribapen plana finkatzea eta hari zintzo jarraitzea ez da nahikoa leku deskribapen on bat egiteko. Beharrezkoa da, halaber, hitz egokiak erabiltzea, deskribatu nahi den lekuaren elementuak ahalik eta
|
modu
zehatzenean eta zuzenenean izendatzeko.
|
|
|
Dagoeneko azaldu dugun bezala, leku baten deskribapena egitean, espazio horretako elementuak
|
modu
ordenatu batean izendatu behar dira. Horrekin batera, elementu horien arteko erlazioa ongi adierazi behar da, irakurleak argi irudika dezan nolakoa den deskribatzen ari garen leku hori.
|
|
|
Etxea mendiaren maldan zegoen, itsasotik ikusteko
|
moduan
. Haren goialdean, basoak gorantz egiten zuen euri hodeietaraino; behealdean, tolesduraz tolesdura jaisten zen laba beltza, garai bateko erregeek barruan gordetzen zituzten haitz haiek osatuz.
|
|
|
Etxea deskribatu du, haren xehetasunetatik hasiz, eta, gero, espazioan
|
modu
orokorrean kokatuz.
|
|
|
Leku deskribapen batean aipatzen diren elementuak
|
modu
ordenatu batean erlazionatzeko leku antolatzaileak erabiltzen dira.
|
|
|
1 Erosoen sentitzen zaren
|
moduan
jarri: eserita, zutik&, baina inoiz ez hanka edo bizkarra hormaren kontra duzula.
|
|
|
Joan den asteburuan, mendira joan zinen ikastolako mendi taldearekin, inguruko tontor garaiena igotzera. Ohiko
|
moduan
, zurekin eraman zenuen Xei, etxeko txakurra. Han ibilitakoak badaki paraje malkartsua dela, eta zuhaiztirik gabea.
|
|
|
4 Txakurraren deskribapenaz gain, gogoratu zurekin harremanetan jartzeko
|
modua
eskaini behar duzula kartelean.
|
|
|
2 Binaka jarrita, txakurraren jabearen eta aurkitu duen pertsonaren arteko elkarrizketa egingo duzue, aurrez prestatu dituzuen galderei jarraituz. Erabaki nork emango dion hasiera elkarrizketari, eta nola; adostu esango duzuen guztia eta esateko
|
modua
.
|
|
|
Pertsona bati buruzko informazioa jasotzeko
|
modu
bat baino gehiago dago; horietako bat elkarrizketa da. Orain ikusiko duzun bideoan, Mertxe Arruti andreak bi elkarrizketatzaileren galderei erantzuten die.
|
|
|
f) Haren irudiari, esaten dituen gauzei eta hitz egiteko
|
moduari
erreparatuta, deskriba ezazu, hiru lerrotan, nolakoa den Mertxe.
|
|
|
Pertsona bat deskribatzeko, nolakoa den adierazteko, hainbat
|
modu
dago. Gogoratu, esate baterako, Xabier Payak bere buruari buruz dioena 13 jardueran irakurri dugun elkarrizketan:
|
|
|
Ondoren, hiruko taldeetan elkartu, eta adostu zuen artean, zerrenda bakar batean, zein diren unitatean zehar ikasiko dituzuen eduki baliabideak. Irakaslearen laguntzaz, taularen bigarren zutabea osatuko duzue, Mireiak ulertzeko
|
moduan
.
|
|
|
5 Oparia jasotzen duenak, opariei jartzen zaien lazoaren
|
modura
, adjektibo bat gehituko dio; egokitu zaion hitz sorta horrekin, testu labur bat idatziko du, sentimendu bat adieraziz.
|
|
|
4 Ordenatu eta irakurri dituzuen hitzek adierazkortasun maila handia izan dute, seguru, zuen ahoskatzeko
|
moduari esker
. Eta, bolumena emateaz gainera, keinuak eginez ahoskatuko bazenituzte, lortuko al zenukete are adierazkorragoak izatea?
|
|
|
2 Bolumenaz gain, badira hitz horiek indartzeko beste
|
modu
batzuk. Jarraitu, binaka, probak egiten.
|
|
|
3 Bururatzen zaizu poema hori irakurtzeko beste
|
modurik
–
|
|
|
3 Orain, elkarrizketa horren esketxa antzeztuko duzue. Ea zer
|
moduz
moldatzen zareten! Horretarako, irakasleak elkarrizketa osoa emango dizue.
|
|
|
Egin itzazu probak; irakurri leloa
|
modu
batean eta bestean: batean, poliki poliki, silaba bakoitza ondo bereiziz; bestean, azkarrago, hitz osoak ahoskatuz; azkenik, azkar azkar, hitzak ia bereizi gabe.
|
|
|
Kontuan izan hitzak osorik eta argi ahoskatu behar dituzuela. Irakurketa bakoitzaren bukaeran, esan elkarri zer
|
moduz
egin duzuen. Gogoratu erabiltzea iritziak emateko landu dituzuen formulak:
|
|
|
hainbat hitzen eta testu poetikoren irakurketa adierazkorra egiteko, poemako hitz edo zati esanguratsuak indartzeko
|
modu
ezberdinak erabiltzen. Horretarako baliatuz
|
|
|
2 Poema aukeratutakoan, presta ezazu haren irakurketa adierazkorra. Horretarako,
|
modu
bat baino gehiago landu duzue osagai honetan: banaka, binaka, taldean.
|
|
|
4 Zer
|
moduz
aritu zara. Dena prestatutako moduan atera al zaizu?
|
|
|
4 Zer moduz aritu zara? Dena prestatutako
|
moduan
atera al zaizu. Gustura gelditu zara?
|
|
|
Gustura gelditu al zara? Zer
|
moduz
gelditu zaizu?
|
|
|
zuetako bat Mikel izango da, beste bat Eunate, hurrena Miren, laugarrena Urko eta bosgarrena Xabi. Zuetako bakoitzak egokitu zaion gazteak idatzitako testuaren irakurketa adierazkorra egingo du; ahotsa eta keinuak
|
modu
egokian erabiliko dituzue.
|
|
|
c) Aditzaren denbora aldatu: lehen horrela jokatu bazuten, orain, edo hemendik aurrera, beste
|
modu
batera jokatuko dutela adieraziz
|
|
|
2 Irakasleak egindako proposamenekin (nork bere sentimenduak adierazteko testuak sortu, testuak trukatu eta irakurketa adierazkorra egin, eraldatu&), zer
|
moduz
bukatuko ote zuten Mikelek, Eunatek, Xabik, Urkok eta Mirenek. Zer uste duzue zuek?
|
|
|
egokitu zaidan poemaren irakurketa adierazkorra egitean, guneak nabarmentzeko, ikasitako
|
moduetatik
egokiak erabili baditut: intonazioa, errepika, etena, keinuak, etab.
|
|
|
egokitu zaidan poemaren irakurketa adierazkorra egitean, puntuaziomarkak
|
modu
egokian irakurri baditut.
|
|
|
Liskarrak ditugunean, mintzen edo kezkatzen gaituen hori adieraztea da egoera konpontzen hasteko
|
modua
. Ez da erraza.
|
|
|
Gainera, nire buruari begiratzeko eta entzuteko beste
|
modu
bat ere bada.
|
|
|
egin zuten, beste batzuek ikastolako ariketa
|
moduan
, hiruzpalau emozionatuta& Zenbat gozatu eta ikasi nuen&!
|
|
|
c) izan ere, bihotza bonba baten
|
moduan
lehertu eta puskatan zatitu behar zaiola dio poemak, eta maite dugunak maite ez bagaitu, bihotza apurtzen zaigu".
|
|
|
SENTIMENDUA ADIERAZTEKO
|
MODUA
|
|
|
4 Keinuak errepikatzen direnean, sentimendu hori adierazteko
|
modu
berririk otutzen ez zaizuenean, sentimenduz aldatzeko unea da.
|
|
|
Idatzi esaldiak, eta adierazi zergatiak, ikasi dituzun egiturak erabiliz. Laguntza
|
modura
, usainekin erlazionatutako hainbat hitz eskaintzen dizkizugu.
|
|
|
Ahapaldi berean, multzo bat osatzeko
|
moduan
adierazteko erlaziorik ba al dute?
|
|
|
2 Hemen zehazten ditugun instrukzioei jarraituz, eralda ezazu poema. Arretaz irakurri dituzu,
|
modu
nahikoa xelebrean emanak daudelako!
|
|
|
Taldeka elkartu, eta luzatu olerkia, zuen malkoak nolakoak diren deskribatuz. Horretarako, erabili eredu
|
modura
osatzeko eskaintzen dizuegun testua:
|
|
|
c) Zer
|
moduz
bete duzue bigarren zereginaren eskakizuna; alegia, informazioaren kategoria bakoitzerako testu labur bat idaztea. Azter ezazue egin duzuen lana, berrikusketarako gida erabiliz.
|
|
|
Irakurri sortutako esaldiak, eta ahalik eta
|
modu
ulergarrienean berridatzi.
|
|
|
a)" Animaleak" testuan dioen
|
moduan
tratatzen al ditugu etxe abereak Euskal Herrian gaur egun. Erantzuna arrazoitzeko, entzun taldekideen azalpenak eta jaso oharrak.
|
|
|
Kasu batzuetan, sarreraren erakargarritasunak baldintzatzen du irakurleak testua irakurtzen jarraituko duen ala bere horretan utziko duen; garrantzitsua da, beraz, informazioa
|
modu
erakargarrian ematea.
|
|
|
2 Beso kurbatuak dituen gurutze bat da, azken urteotan sinbolo
|
moduan
oso modan jarri dena.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, baditu bestelako erabilera batzuk: batetik, ibiltarien laguna da, eta bestetik, neurtzeko tresna
|
modura
ere erabili izan ohi da.
|
|
|
1 Paragrafoen banaketa edozein
|
modutan
egin daiteke.
|
|
|
Horrela, gaiari jarraipena emanez, testuaren progresio tematikoa ziurtatzen da. Aurreko hitzari erreferentzia egiteko
|
modu
agerikoena hitza bera berriz errepikatzea izan liteke. Baina ez al litzateke oso errepikakorra suertatuko testua?
|
|
|
1 Idatz ezazu paragrafo bat, honako esaldi hauek
|
modu
egokian josiz.
|
|
|
Asko dira inausten diren zuhaitzak: pagoa, haritza, urkia, lizarra, gaztainondoa, sagarrondoa& Zuhaitz mota bakoitza
|
modu
batera inausten da, horrekin lortu nahi denaren arabera.
|
|
|
Hainbat testuren lanketak egiten aritu zara orain arte: ideiak lotzen, errepikapenak ordezkatzen& Alderdi garrantzitsuak dira horiek, testu bateko edukiak
|
modu
argi eta egokian adierazi nahi baditugu. Baina beste batek irakurri behar duen testu bat idazten dugunean, bada zaindu beharreko beste alderdi bat:
|
|
|
testuaren aurkezpena. Izan ere, testu bat
|
modu
batean ala bestean aurkezteak errazago ulertzea edo ulergaitza izatea eragin dezake.
|
|
|
Hainbat lan egin behar izaten dute azken emaitzara iritsi baino lehen. Izan ere, ez dute informazioa asmatzen, informazio hori ez da edozein
|
modutara
adierazten, eta, halaber, aldizkari bat ez da artikulu pilaketa soil bat.
|
|
|
Informazioa bilatzen dugunean, dokumentu digitaletara jo behar izaten dugu sarritan. Dokumentu horiek datuak eta informazio zehatzak
|
modu
azkar eta eraginkorrean topatzeko aukera ematen digute; barne bilatzaileen bidez egiten da hori.
|
|
|
Ireki ezazu" Txalaparta.pdf" dokumentua. Klik egin Edizioa> Bilaketa aurreratua aukeran, eta,
|
modu
horretan, dokumentuaren barneko bilaketari ekingo diozu. Bilaketak zehatza bezain azkarra izan behar du.
|
|
|
Komunikazio asmo jakin baterako informazioa eskuratu dute Maitek eta Anek: beharrezko informazioa galdera
|
moduan
jarri dute, informazioa bilatu egin dute, eta erregistratu egin dute. Txukun egin ote dute?
|
|
|
Hau da hau unitatea hasteko
|
modua
: irudi bat!
|
|
|
Euskal Herriko gazte guztien eskura helduko den aldizkaria izango da. Horretaz gainera, zuen artikuluekin gelako aldizkaria argitaratzeko aukera izango duzue;
|
modu
horretan, ingurukoen artean zabaldu duzue zuen lana.
|
|
|
1) janaria, edaria eta osasuna; 2) babesa; 3) mundua ezagutzea eta haren materialak eta indarrak menderatzea; 4) gizarte bizitza antolatzea; 5) komunikatzea; 6) gauza atseginak eta gustukoak egitea; 7) nork bere burua eta gizakiaren izatea eta xedea aurkitzea. Horrela, kultura bakoitzak bere
|
modua
dauka elikatzeko, babeslekuak eta etxeak eraikitzeko, bakoitzak baditu bere hizkuntza eta jolasak
|
|
|
4 Azpigai bakoitza paragrafo batean garatuko da, hartzaileek ahalik eta errazen ulertzeko
|
moduan
.
|
|
|
informazioa hartzaileak ulertzeko
|
moduan
emateko hainbat baliabide egoki erabiltzen?
|
|
|
KULTURA ETA BIZ
|
MODU
ASKO ARROTZAK IZAN OHI DIRA KANPOTARRENTZAT. BAINA, MAIZ, ARROTZAK IZATEAZ GAIN, ARRAZOIRIK GABEAK EDO ZENTZUGABEAK ERE IRUDITZEN ZAIZKIO INORI BE TEREN KULTURA ETA BIZIMODUA.
|
|
|
Dagoeneko amaitu duzu eskatutako lana. Zer
|
moduz
moldatu zara?
|
|
|
Informazioa hartzaileak ulertzeko
|
moduan
emateko hainbat baliabide erabili ditut.
|
|
|
ozik egoteko
|
moduan
egongo zarete, lan handia egin duzue eta! Gainera, Izena duena izana du elkartekoen eskutitza jaso duzue, zeinean egindako lanagatik eskerrak ematen dizkizueten.
|
|
|
2 Lehiaketaren xehetasunak ezagutzeko, galderak ez dira nahikoa; galderen erantzunak behar dira, jakina. Bilatu galderen erantzunak erretiratuen elkartetik bidalitako dokumentazioan, eta idatz itzazu ahalik eta
|
modu
zehatzenean.
|
|
|
Historia eta kultura tradizioa ezagutzeko,
|
modu
ona delako hura bizi izan zutenen ahotik jasotzea.
|
|
|
2 Norentzat da bloga eta, beraz, sarrera? Erabiltzaileek ulertzeko eta erakartzeko
|
moduan
adierazi behar da mezua. Haien interesa erakartzeko, erabil ezazu unitatean ikasitako baliabideren bat:
|
|
|
Gogoratu bideoak, gehienez, 1' 5 minutuko iraupena izan behar duela. Denbora tarte horretan esan edo irakur al daiteke zure sarrera ikus entzuleek ulertzeko
|
moduan
–
|
|
|
Hautatutako informazioa berriro irakurri eta
|
modu
ulergarrian idatzi.
|
|
|
Bilatutako eta hautatutako informazioa
|
modu
jaso behar da. Gainera, modu ordenatuan egiten lagunduko digu erabiltzeak.
|
|
|
Bilatutako eta hautatutako informazioa modu jaso behar da. Gainera,
|
modu
ordenatuan egiten lagunduko digu erabiltzeak. Izan
|
|
|
ere, gerta daiteke informazio horretara behin eta berriz joan behar izatea: zenbat eta argiago, ordenatuago eta
|
modu
ulergarriagoan izan informazioa, orduan eta hobe.
|
|
|
3 Sendabelarrak hainbat
|
modutan
erabili izan dira; besteak beste
|
|
|
b) infusio
|
moduan
|
|
|
Eskuratutako informazioa antolatzeko, egituratzeko,
|
modu
bat baino gehiago dago. Jarraian ezagutuko duzu zein den, aukera ezberdin horietatik, sortu behar duzun dibulgazio artikuluari hobeto egokitzen zaiona:
|
|
|
Informazioa ematerakoan, hainbat
|
modutara
antola dezake informazioa igorleak. Komunikazio asmoak edo helburu orokorrak markatzen du zer modutan antolatu behar duen igorleak informazioa.
|
|
|
Informazioa ematerakoan, hainbat modutara antola dezake informazioa igorleak. Komunikazio asmoak edo helburu orokorrak markatzen du zer
|
modutan
antolatu behar duen igorleak informazioa.
|
|
|
azpigaia erabiltzeko
|
moduak
|
|
|
1 Informazioa emateko, antolaketa
|
modu
bakarra deskribapen egitura da.
|
|
|
Deskribapenaren atal bakoitza gehienez hiru lerroko paragrafo batean azaldu behar da. Ideiak ezin dira
|
modu
soltean eman.
|
|
|
Komunikazio asmoarekin erlazionatuta egon arren, hura betetzeko beharrezkoak ez diren galderak mantentzea balioetsi: ezabatu edo informazio gehigarri
|
moduan
erabiltzeko markatu.
|
|
|
Baditugu Larrun mendira oinez igotzeko hainbat bide, baina bada trenez igotzeko
|
modua
ere; mapa topografikoak erabiliz antolatzen saiatuko gara.
|
|
|
1 Bikoteka, saia zaitezte bata besteari aurreko iragarpen horiek ulertzeko
|
moduan
azaltzen. Hemen duzuen hiztegitxoa baliagarria izango zaizue hainbat kontzeptu argitzeko.
|
|
|
Egia esateko, nik beste
|
modu
batekoa imajinatzen nuen Buenos Aires.
|
|
|
Unitate hasieran aurkeztu zitzaizun erronka jada gainditu duzu eta eskatutako hainbat zeregin ere egin dituzu. Zer
|
moduz
konpondu zara?
|
|
|
Aurreko jardueran, egoera berri bati aurre egin behar izan diozu. Zer
|
moduz
konpondu zara. Nola ikusten duzu zeure burua orain?
|
|
|
Zuen gelakideak ulertzeko
|
moduan
azaldu.
|
|
|
Ba al duzue aukerarik garraio publikoz iristeko? Ondorioz, zein da zuen ikastetxera iristeko
|
modu
zuzena?
|
|
|
Munduko herrialde edo guneren baten kokapena norbaiti adierazteko
|
modurik
zehatzena koordenatuen bidez egiten da. Ezagutza hori ondo etor dakizuke zure bizilekuaren kokapen zehatza edonori adierazi behar diozunerako.
|
|
|
Koordenatuak adierazteko bi
|
modu
daude. Orain arte, ikusi duguna zen ohikoena.
|
|
|
Ikus dezagun bestea. Koordenatuak adierazteko
|
modu
hori gero eta gehiago erabiltzen da gaur egungo nabigatzaile eramangarrietan. Beraz, horiek nola irakurri jakitea garrantzitsua da edozein bidaia egiteko.
|