|
2010
|
|
|
bere herriaren eta euskararen alde lan egitea. Eta euskara bultzatzeko eta maite zuen herriari buruzko ideiak agerrarazteko modurik egokiena,
|
jendearengan
eragina izan zezaketen bitartekoak erabiltzea zen, hau da, egunkarietan idaztea.
|
|
|
Eta neuk holako zerbait erantzun nion: lehendabizi, auzipetuon arteko adiskidantzazko harremanak; bigarrenik, senide, adiskide eta lagunen gertutasuna eta berotasuna; hirugarrenik, bidegabekeriaren aurrean
|
jende
on asko dagoela, Euskal Herrian eta kanpoan, egoera irauli ezin bada, goxatzeko behinik behin prest dagoena; laugarrenik, bakoitzak bere mugak ezagutzeko aukera paregabea eta gu baino lehen antzeko egoeran aurkitu diren pertsonekin nolabaiteko solidaritza sentitzeko abagune zirragarria; eta azkenik, kristau izanik, Jesus gurutzbidean eta gurutzean iltzaturik izan nuen oso gogoan, baita hari jarra... jasan dituzten gizon emakumeak ere, eta ez sinestekoa da Harengandik eta haiengandik, jaso?
|
|
|
B/ Egun osoan zehar mugimendu handia sumatu nuen sotoan:
|
jendearen
sartu irteerak, kolpe ikaragarriak(. X, zatoz/ hator gurekin! Begiak itxi eta burua makurtu!?), oihuak, orruak, izen berriak (Iñaki, Xabier Oleaga, Marcelo).
|
|
|
Bera ere kristau izanik, gu bion zeregina pertsonei laguntzea zela bota zidan, bakoitzak bere erara: berak, adibidez, trafikoa zuzenduz, pateretako
|
jendea
bizirik jasoz e.a. Galdera bakarra egin nion: –Guri hor behean bizitzea tokatu zaigun guztiak zerikusirik badauka pertsonei laguntzearekin??, eta bere ihardespena:
|
|
|
Gosari beroa ekarri didate eta gustura hartu dut kroissana eta guzti. Poliki poliki kalabozo inguru hura
|
jendez
betetzen hasi da, euskaldunak ere tartean (euskarazko oihuak, hitzak e.a. entzun zitezkeen-eta). Bat batean Pablo sartu dute nire ziegara, Epaitegira bere burua defenditzera etorria.
|
|
|
oparotasunak historikoki alferkeria ekarri duela, eta alferkeriak atzeratzea dakarrela, relajatzeagatik). ...ean, gerren bitartez zabaltzen joan direla, gaur egun nagusigoa eurek dutelarik duda izpirik gabe (Elizako hierarkiak Jesusen parabolen mezua aintzat hartuta, nola parabolek gogora ekartzen duten despotismo orientala, Elizako hierarkiak ere kultura klasista hori ezinbestekotzat jo du, ohartu gabe universal bihurtu du, kulturetan bera bada ere txarrena, ahaztuz Jesusek nola argitzen dien apostoluei
|
jendeei
parabolaz mintzatzea, hau da: paraboletan mintzatzen zaie bestela konprenitzen ez dutelako, begiak dituzte ikusteko eta ez dutelako ikusten eta belarriak dituzte aditzeko eta ez dutelako aditzen.
|
|
|
Kultura indigenen estudioan badugu ikasia hori posible dela, eta historikoa ere badela, gaur egun gezurra dirudien arren gure kultura honetan, orientekoan hazia duena, errotuak gaudenontzat, nahiz eta Jesusek ere Bere parabola, orientalak? esplikatzen dituen esanik beste modu batean (hobean!)
|
jendeak
, Bere garaiko eta geografiako jendeak, ez duelako ulertzen, horregatik erakusten zuen despotismo orientala gogora ekartzen duten paraboletan.
|
|
|
Kultura indigenen estudioan badugu ikasia hori posible dela, eta historikoa ere badela, gaur egun gezurra dirudien arren gure kultura honetan, orientekoan hazia duena, errotuak gaudenontzat, nahiz eta Jesusek ere Bere parabola, orientalak? esplikatzen dituen esanik beste modu batean (hobean!) jendeak, Bere garaiko eta geografiako
|
jendeak
, ez duelako ulertzen, horregatik erakusten zuen despotismo orientala gogora ekartzen duten paraboletan.
|
|
|
Oraintsuago, esaterako, Kuba ezagutu dot. Polizi regimena asmatzen da hasikeratik, eta
|
jendeagan
inerzia, susmoa. Baina kubanoa historiagaitik eta formazinogatik, kritikoa da eta azkarra; beraz askatasuna lortzean, garapen bizkorra izango dabela dirudi, aurrerakuntza eta bizitasuna.
|
|
|
Baina hau be gogorazten neban: gure herrian
|
jende
askok, eta gazteen artean ez gitxik, boluntario erakundeetan lan egiten dabela, Euskal Herrian bertan naiz garapen nazinoetan. Beraz, badala hor prestutasuna, eta gerorako itxaropena.
|
|
|
Gizon apal bat zara herrian, zintzoa eta garbia, zuzen ipintzen ahaleginduazoker dabilen
|
jendia
; atseden ordu daukazuneanbertso idazle trebia, omen batekin ez da ordaintzenzuk egin duzun guztia.
|
|
|
Hasieran mutxikoak ikasi nituen, eta geroxeago kantu saioetara ere joaten hasi nintzen. Bertan biziki
|
jende
interesgarria ezagutu nuen. Horietako bat elkarteko arduraduna zen Xabier Soubelet ziburutarra.
|
|
|
Gaiei dagokienez, daukagun corpustxikia kontuan harturik, ikusten dena da, Abarrategik gai zabal eta orduko
|
jendearen
gustukoak erabiltzen zituela: neskatxak (janzkera, ezkontza kontuak...), boxeoa, herri kirolak...
|
|
|
Batetik, populazioari begiratuz,, kalea? deitzen dugun Ibarran baino
|
jende
gehiago bizi zelako auzoetan. Eta auzoetako bizitza oso osorik euskara hutsean izaten zelako.
|
|
|
70Etxe xokotik kantari, 74 or. Bestalde, Aitzolek dioskunez, antzeko egoera bat suertatu zitzaion behin Matxini Sarako ostatu baten,
|
jendea
mezatatik irten eta gero. Antza, ostatuan zegoen batek komentario bat egin zuen esanez, berak ez zuela urik deusetan ibiltzen.
|
|
|
MatxinUr sobera edanik uhalde handian, Ito ziren
|
jendeak
mundu zabalean; Noe zen bakarrikan salbatu untzian... Aihena landatzeko bere mahastian.
|
|
|
Erronka gogorrei au rre egin beharrean garela. Egin eginean ere, eguneroko bizitzan, zori txarrez,
|
jendearen
arteko harremanetan geroago eta toki handiagoa egiten ari garelako inguruko erdarei, hots, frantsesari eta gaztelaniari.
|
|
|
zure hiletan izan naiz gaurmaite dudan
|
jendea
hiltzeko joera daukathorixe da dena.umetan hasi nintzenauto istripu batean hil nituen ama eta aitanegarrez eman nuen gau osoahasieran mingarria zitzaidannire logelako atea zabalik uzten nuenetortzen ez ziren gabon musuen zain
|
|
|
lagun minak eta maitaleak izan ziren gero, era arraroenetan hiltzen nituenitsasoan, autoen atzeko eserlekuetan edo musuetan itotadenen hiletara joan naiz banan bananariketa bat dabadiotsut, gaur zure hiletan izan naizmaite dudan
|
jendea
bizirik hiltzeko joera daukatbenetan gertatzen denean hutsunera ohituta egon nadin.
|
|
|
Arestian aipatu bezala, liburua idazten ari nintzen bitartean
|
jende
askorekin hitz egin nuen: hasi militanteengandik eta 80 eta 90 hamarkadetan polizia izandakoengana arte.
|
|
|
hasi militanteengandik eta 80 eta 90 hamarkadetan polizia izandakoengana arte. Prozesu oso interesgarria izan zen, eta gogorra, zeren eta
|
jende
askok ez du gaiaz hitz egin nahi. Baina beno, gauza asko ikasi nuen:
|
|
|
Erantzun hau zeuek eman zenidakete! Ez naiz sekula Euskal Herrian bizi, beraz, nik Euskal Herriaz, bertako
|
jendeaz
, eta bere historiaz dudan ikuspuntua oso pertsonala eta momentu konkretu batekoa da. Gainera, esango nuke, pertsona bakoitzak bere ikuspuntu pertsonala daukala bizi den herrial dearen gainean, eta ez daude bi pertsona, biak euskaldunak izanda ere, euskal gatazkaren gainean iritzi bera izango dutenik.
|
|
|
zirraragarri topatu dut bikoiztasun horrekin jolastea?
|
jendeak
galdetzea zer den biografikoa eta zer ez?
|
|
|
|
Jendeak
dio ezagutzen dugunaz idazten dugula, ezta??
|
|
|
Ez daukat pazientziarik. Behin lana bukatu nuenean,
|
jendeak
irakur zezan nahi nuen.
|
|
|
Promozioari dagokionean, nik neuk egiten dut; lan gehiago da baina ikaragarri gustatzen zait.
|
Jende
oso bereziarekin egin dut topo egitasmo honetan murgildu nintzenetik eta esperientzia guztiz baikorra izan da. Eta uztailean Frantziako kontsuletxeak eskaintzen duen. Arteak eta Kultura?
|
|
|
AEBtan
|
jende
askok, nire eleberria irakurri aurretik, ez zekien ezer Euskal Herriaz, ezta existitzen zenik ere. Niretzat oso gustagarria da jakitea, abentura istorio bat irakurri ondoren, munduko txokotxo honi buruz ikasteko modua izan dutela, eta interesatu zaiela.
|
|
|
Eta azkenik, Euskal Herriko
|
jende
askorekin hitz egin dut. Baita polizia ohiekin ere eta hauek beren istorioak kontatu dizkidate, beren ikuspuntua eman gaiaz?
|
|
2011
|
|
|
Donibane ta Ziburu ihes egin denakseguru, huru, huru, gu gira hiruburu, kasu
|
jende
ta inguru!
|
|
|
Bi orenetan, bazkari ezin hobea hirurehun bat begirale eta gonbidaturekin. Bazkaltzean ohiko euskal kantuak entzun ziren eta bazkaldu ondoren
|
jendeak
, kadiretatik altxatu, eta dantza egiteari ekin zion: Iribasko ingurutxoa, axuri beltza, kadrilak, Beteluren fandangoa, banako?
|
|
|
Altxamendua gertatu ondorengo egunetan (1936ko uztailaren 22tik aurrera), markinarrak eta xemeindarrak, batez ere tradizionalistak, kezkatuta zeuden,
|
jende
ezezaguna zebilelako herrian, pistolak eta armak agerian zituztela, indar erakustaldiak egiten. Egun gutxira jakin zuten Santiago Meabek zuzentzen zuen Errepublikaren aldeko Batzordeko miliziarrak zirela4 Batzorde hau herriko zein kanpoko Herri Fronteko kideez (Izquierda Republicanako kideak eta, batez ere, sozialistak) osatua zegoen, eta bere helburua zen Errepublika babestea, ordenu publikoa ziurtatzea eta faxistei aurre egiteko frontea antolatzea.
|
|
|
Kasurik onenean,. Erantzukizun politikoak? delako isuna jartzen zioten
|
jendeari
, txostenetan abertzale edo ezkertiar bezala agertzen zirelako (Molina, 2005: 164). Salaketa, isun eta heriotza hauek guztiek beldur asko eragin zuten herritarren artean, eta funtsezkoak izan ziren erregimen berria sendotzerakoan.
|
|
|
Aldiz, tradizionalistak eta herriko jauntxoak interes talde bat ziren, eta argi zituzten zeintzuk ziren euren interesak eta interes horiek lortzeko bideak. Gerra garaian, oso ondo antolatu zituzten frontearen beste aldera
|
jendea
pasatzeko estrategiak, militar matxinatuei informazio pasatzeko espioitza sareak, edota sabotaje ugari prestatu zituzten errepublikaren aldeko soldaduen eta antolaketa militarren aurka (abade, agintari zein tradizionalistek parte hartzen zuten sabotaje hauetan). Gerra ostean, euren interesen araberako errepresio eraginkorra bultzatu zuten.
|
|
|
Ezkertiarrek eta abertzaleek gerra garaian antolatu zutena baino askoz bortitzagoa eta eraginkorragoa izan zen tradizionalisten errepresioa. Hitz gutxitan esateko, gerra garaian zein ostean, tradizionalistak agente aktibo giza jokatu zuten euren interesak babesten;
|
jendea
euren nahierara erabiltzen; eta herritarren artean ezkertiarren, abertzaleen eta euskaltzaleen aurkako jarrera sortzen.
|
|
|
Tradizionalistak, FET JONS eko kideak eta herriko jauntxoak interes talde bezala jokatzen zuten, eta, ondorioz, argi zituzten zeintzuk ziren euren interesak eta interes horiek lortzeko bideak. Gerra garaian zein gerra ostean, tradizionalistak agente aktibo giza jokatu zuten euren interesak babesten;
|
jendea
euren interesen arabera erabiltzen; eta ezkertiarrak, abertzaleak eta euskaltzaleak desagerrarazten.
|
|
|
Juaristi, P. (2008): Gerra Zibila,
|
Jendea
da Hila. Markina Xemeingo Udala.
|
|
|
« Hamar mila haritz, pentsatzen nuen, alimaleko zabalgune hartzen ditek». Horren beste
|
jende
gerra garaian gorputz egiten ikusiz aise asmatzen nuen Elzeard BOUFFIER ren heriotza. Berrogeita hamar urteko gizonak hiltzear dauden aguretzat badauzkagun ere hogei urte daramatzagularik ez zen zendua.
|
|
|
Ez zekien. Axolarik ez zuen,
|
jendearena
ala herriarena zela suposatzen zuen. Bera ez zen jabeak ezagutzearren kezkatzen.
|
|
|
Haria korapilatzen joan zan, produkzio gehiago, bestelako
|
jendea
etorri zan, jende gaztea, jende barria. Hor egin da nire ustez gauza polita:
|
|
|
Haria korapilatzen joan zan, produkzio gehiago, bestelako jendea etorri zan,
|
jende
gaztea, jende barria. Hor egin da nire ustez gauza polita:
|
|
|
Haria korapilatzen joan zan, produkzio gehiago, bestelako jendea etorri zan, jende gaztea,
|
jende
barria. Hor egin da nire ustez gauza polita:
|
|
|
Gaur egun, euskararen erabilera bermatzeko eta herri zein eskualde orok dituen erroak eta sustraiak ahalik eta ondoen mantentzeko, ezinbestekotzat jotzen da euskal guneak sortzea eta sortu ere, bakoitzaren bizilekuaren inguruan, osterantzean gune hauen gabeziak hiri handietara joatea dakar eta berarekin batera herrietako
|
jendearen
deserrotzea eta lekuko kulturaren galera.
|
|
|
Antzokia sustatzeko Txorierriko
|
jendearen
partaidetza aurreikusten da. Xede horretarako, edonork izango du aukera hasiera hasieratik parte hartzeko elkartearen egitura guztietan.
|
|
|
BANaren, Baserri Antzokiaren xedeetariko bat ahalik eta
|
jende
gehien proiektuaren partaide egitea izango da, bai haren eratze prozesuan baita, batez ere, beraren garabidean.
|
|
|
Joan Kurutzekoaren berbekin, bakoitzak esan leike: . Neureak dira zeruak eta neurea lurra, neureak dira
|
jendeak
, santuak neureak eta neureak pekatariak; aingeruak neureak dira eta Jaungoikoaren Ama eta gauza guztiak neureak dira eta Jaungoikoa bera be neurea da eta neuretzat, Jesukristo neurea dalako eta dana neuretzat?.
|
|
|
Dana prest egoan. Mahaian jarri ziran hizlariak, eta
|
jende
ugari, jarleku guztiak bete eta beste asko zutunik. Alai eta dotore Lorea Bilbao Ibarra andreak ekintza aurkezteari ekin eutsan.
|
|
|
Ez zan bape handigurakoa eta zaratatsua.
|
Jende
aurrean omenaldiak esker onez hartu bazituan be, ez eutsen holako gauzei garrantzirik emoten.
|
|
|
Hiztegi horrek ez eban izan
|
jendearen
artean behar adineko zabalkunderik. Batetik, bere izenean ez zalako agertu, eta, bestetik, epe laburrera Orotariko Euskal Hiztegia argitaratzean ordezkatua izan dalako.
|
|
|
Elizatik urten eta jatetxean
|
jende
askoren arteko bazkaria izan zan herri eta elizako agintariekin. Bazkalondo alaia kantuz eta bertsoz gozatua.
|
|
|
|
Jendea
irakurtzera bultzatzeko kanpainak eta egiten diren garai honetan, ez datorkigu txarto Lino Akesolok izandako irakurzaletasun handia gogoratzea. Honako hau dinosku Igone Etxebarria andreak udalak banatutako orrian:
|
|
|
Hemen ez dago presarik, ez pauso luzerik, ez hizketaldi bizirik, ez ordurik, ezta bezpera biharamunik ere, ez dago eta badago. Zeren bila doa, ordea,
|
jendea
bertara?
|
|
|
Isiltasunak izutu egiten gaitu. Trafiko soinua, MP3a, taberna barruko hotsa, ikuskizun erraldoiak, jaiak, mobila, telebista eta kaleko
|
jendearen
gardabea beharrezkotzat jotzen ditugu. Seguruago gaude.
|
|
|
Liburuaren aurkezpena 2011ko apirilaren 16an, larunbatarekin, egin zen Urruñako Posta etxean. Hitzordua 11etan zen herriko plazatik gertu den aipaturiko udal egoitzan, eta ordurako goiko solairuan dagoen areto ederra
|
jendez
mukuru zen, urruñarrek eta urruñar ez zirenek leporaino betetzen baitzuten. Maiatz eko Luzien Etxezaharretak sarrera egin ondoren, Urruñako auzapez axuanta den Germaine Hacala euskaltzale ezagunak hartu zuen hitza, bere familiak Danielaren aitarekin zuen zorra oroituz, Leon Albizu hargina izan baitzen etxea berritu ziena.Gero, Danielaren ipuinez eta artikuluez mintzatu zen, euskaldunok Danielaren aldetik jaso dugun altxorra denon gogora ekarriz.
|
|
|
Ez zen batere handigurakoa eta zaratatsua.
|
Jende
aurrean omenaldiak esker onez hartu bazituen ere, ez zien horrelako gauzei garrantzirik ematen.
|
|
|
Bere garaian ere hala izan behar zuela dirudi: pozezko zirrara eragingo zuela herriarengan eta batez ere euskararen langile eta artista ziren
|
jende
hautatuengan. Aita Linorengan ere piztu zen jakin min hori; horretaz ari da aipaturiko hitzaldi horretan.
|
|
|
Larunbatero sinagogetan egiten zen Bibliaren irakurketa ez zen nahikoa aurreko belaunaldietatik jasotako altxorra belaunaldi berrietara eramateko,
|
jende
gehiena ezjakina eta analfabetoa zen garaietan. Beharrizan horrek bultzatu zituen salmoen egileak halako olerki ederrak sortzera, transmisio bide berri eta eragingarriagoa abian jarriz.
|
|
|
Hemen salmoei buruz ari naizenez, alor hori jorratzen duten itzulpenak interesatzen zaizkit batez ere. Eta halakoen artean
|
jendeak
erabiltzeko asmoz egindakoak. Hogeigarren mendearen bigarren aldira arte Elizaren ospakizun hizkuntza latina izan genuenez, elkarteko otoitz lanetarako itzulitako salmoak interesatzen zaizkit.
|
|
|
Egin eginean ere, eliz testuak euskaratzeko batzordeak bere lana argitaratu ahala, gainerakoak baztertu egin zirelako. Aurreko urratsa kontuan hartu zen, jakina, irakurgaien arteko testuak eta egokitzerakoan, baina testu bakar bat egin beharrak berez ekarri zuen,
|
jende
artean erabiltzen ziren hiru bertsioak (Iparraldekoa, Gipuzkoakoa eta Bizkaikoa) baztertzea. Hala ere, eragin handia izan zuen testu bateratuak sortzerakoan Dionisio berak aitortu digunez.
|
|
|
Hemen, ez.Medikua: Hemen pasatzen dana
|
jendeak
baleki, komentua be erre egingo leuke.Priorea: Baleiteke...
|
|
|
Hiru urteko lan luze eta neketsuaren ondoren, pozik eskaini ahal izan genien euskal munduan lanean ari zirenei euskara hutsean definiziozko Euskararako Hiztegia.
|
Jendeak
hasieratik agertu zigun begirunea eta babesa hiztegia erosiz; baita hartutako bidetik jarraitzeko laguntza handia eman ere.
|
|
|
Definiziozko hiztegi bat egiteak, baina, bi ardatz nagusi zituen. Batetik, hitzik erabilienak aukeratu behar ziren, benetan
|
jendearentzat
lagungarri egiteko. Bestetik, aldez aurretik egokiro erabaki behar zen, baita, zer nolako definizioak eskaini ere.
|
|
|
Une batean, merkatuan
|
jendearen esku
zebilen 3000 HIZTEGIAK berriztaketa sakon bat behar zuela ikusirik hiztegi elebidunak prestatzen hasi ginen. Horrela, lan luze eta neketsuaren ondoren hurrengo hauek atera ditugu.
|
|
|
Horrela, iaz
|
jendearen esku
jarri ondoren, oso erabilgarri den Motxilako Hiztegia, beste urrats bat eman gura izan dugu, hain zuzen ere, Motxilako Hiztegia horretan bildutako euskara gaztelania aldeko sarrera guztiak euskaraz definituta eskaintzea.
|
|
|
Goizeko 8etan, Iñaki Martiartu eta Manu Gojenola adiskide bizkaitarrak Urruñako nire etxean zeuden nire bila etorriak. Hamarrak eta laurden aldera Maulera iritsi ginen, eta ordurako bazen
|
jende
aunitz Mauleko herriko etxearen aitzinean bilduta. 10,30etan biziki hurbil den Maule baitha zinetokirantz abiatu ginen denok.
|
|
|
10,30etan biziki hurbil den Maule baitha zinetokirantz abiatu ginen denok. Han
|
jende
ezagun asko zeuden, ate aurrean itxoiten eta elkarrekin hitz egiten, Niko Etxart, Johaine Bordaxar, Maddi Oihenart, Junes Casenave, Allande eta Margaita Etxart senar emazteak, Odette Mohorade, Jüje Etxebarne, Jef eta Bixente Goihenexpe anaiak, Bixente Claverie, Jean Claude Sehebiage, Ttittika Rekalt,. Herriko etxetik zinetokira zuberotar dantzarien taldea etorri zen lehenik, gibeletik herriko jauna eta gainerako hautetsiak, ondoren euskaltzainburua gainerako euskaltzainez inguraturik.
|
|
|
Arratsaldeko 4,30etan,
|
jendea
herriko etxearen aitzinean biltzen hasi zen. Eüskararen Egüneko ekitaldietan parte hartzen ari zireneko asko ere bertara hurbildu ziren.
|
|
|
Karrikaz karrika eta plazaz plaza ibili ondoren jendarmeriaren kasernara iritsi ginen. Buruan zihoazenek aurrean zeramaten pankarta denon aurrean ezarri zuten. Halako batean, kasernako leiho batean bi jendarme gazte azaldu ziren eta, lotsagabeki, pankartari eta
|
jendeari
argazkiak egiteari ekin zioten. Manifestatzaileak ez ziren horregatik kikildu eta aldarrikapenezko hainbat oihu jaurti ondoren, itzulerazko ibilaldiari ekin genion.
|
|
|
Manifestatzaileak ez ziren horregatik kikildu eta aldarrikapenezko hainbat oihu jaurti ondoren, itzulerazko ibilaldiari ekin genion. Hura bukatuta,
|
jendeak
aurreko jarduerei lotu zitzaien. Ordurako, Battittu Coyos Altzürükütik Maulerat itzulia zen eta batzarri onez hartu gintuen.
|
|
|
Bostak bat da talde honek bere buruari jarririko izena eta argitalpenak Adorez izeneko bilduman argitaratu dira. Egin eginean be, orain dala egun gutxi (ekainaren 1ean) agertu genduan
|
jende
aurrean geure azken lana: Euskal Hiztegia (Adorez 13).
|
|
|
Artibai ibaian. Geroago
|
jendeak
hartu zuen hondartzarako joera. Nik ere harrapatu nuen garai hori.
|
|
|
Frantses apur bat, grekoa zer edo zer eta hebreera apur bat. (?) Zertxobait mugitzen hasi zen
|
jendea
. Juan Mari lekuonak Frente de Juventudes delakoak eraturiko konkurtso batean lehen saria irabazi zigun.
|
|
|
Emanaldia hobeto ezinik atera zen (1958an). Eliza bete
|
jende
agertu zen. Amaieran koruko eskaileretan zain egon zen Alfonso Irigoien eta esan zidan:
|
|
|
Entzikliken harian, apaizen eliz hitzaldietan gai sozialak leku zabalagoa hartu zuen eta, horrekin batera, diktaduraren bidegabekeriak ere maiz salatzen ziren. Baina elizetan ere, belarriak erne zituela izaten zen erregimenaren aldeko
|
jendea
eta behin gure fraideari entzun eta Gotzaindegian jarri zuten salaketa. Gotzainak zigortu egin zuen eta harrezkero ez zuen onik izan?
|
|
|
Karmeloko kartzelara bisitak egitera
|
jendea
eramaten zuen taxilari azkoitiar bati eskatu zion haren aitak semearen berri jakiteko eta hala, nagusien baimena izan ondoren, etxera eraman zuen, Azkoitira. Han lau urte igaro zituen, Nafarroako Alesbesko ikastetxean sartzeko aukera izan arte.
|
|
|
–Bertsolari gaiaz gabizela aitatu behar Francoren denbora. Orduan beldur izaten ginen egiak esateko; han egoten nintzan zelan moldatu bertsoa,
|
jendeari
ulertu eragiteko emon nahi neban mezua. Askotan egoten nintzan aita Migel Marigaz, hau karmeldarra da?
|
|
|
Ikerketa aplikatuetan (ikerketa praktikoa edo enpirikoa), aldiz, beharrizan edo arazo sozial bati erantzun nahi zaio. Era honetako ikerketekin, arazoren baten inguruan
|
jendearen
arreta erakarri, arazo zehatzei irtenbideak bilatu edo gizarte batean dauden disfuntzioak konpondu nahi dira. Euskal gatazkaren inguruan, ikerketa aplikatuak egin behar dira, gatazkak sortutako arazo, biktima eta kaltetuen inguruan politika zehatzak sortzeko (hildakoen senideak, torturatuak, presoak?) edota hauen norabidea zehazteko, baita arazoetaz jendea ohartarazteko.
|
|
|
Era honetako ikerketekin, arazoren baten inguruan jendearen arreta erakarri, arazo zehatzei irtenbideak bilatu edo gizarte batean dauden disfuntzioak konpondu nahi dira. Euskal gatazkaren inguruan, ikerketa aplikatuak egin behar dira, gatazkak sortutako arazo, biktima eta kaltetuen inguruan politika zehatzak sortzeko (hildakoen senideak, torturatuak, presoak?) edota hauen norabidea zehazteko, baita arazoetaz
|
jendea
ohartarazteko.
|
|
|
Goizeko 10,30etan Larrainen ginen. Ateri zen eta
|
jendea
herriko etxearen aitzineko frontoian biltzen ari zen, frontisaren aldean kokaturiko aldarera begira. Gu jende artera sartu eta meza ongi ikusteko eta entzuteko moduan jarri ginen.
|
|
|
Ateri zen eta jendea herriko etxearen aitzineko frontoian biltzen ari zen, frontisaren aldean kokaturiko aldarera begira. Gu
|
jende
artera sartu eta meza ongi ikusteko eta entzuteko moduan jarri ginen. Frontoia jendez gainezka zegoen.
|
|
|
Gu jende artera sartu eta meza ongi ikusteko eta entzuteko moduan jarri ginen. Frontoia
|
jendez
gainezka zegoen. Gehien gehienak zuberotarrak ziren, horietako asko euskal txapelaz jantzitako laborariak, haiekin batera emakume eta haur franko ere baziren, baita gazte, neska zein mutil?
|
|
|
Sarrerak eta pastoral liburuxkak erosteko tenorea zen.
|
Jende
aunitz Zuberoako ikastolaren aterpera hurbildu zen bazkarirako txartela erosteko asmotan, baina alferrik, goizeko 9etatik, txartel guztiak salduta baitzeuzkaten. Hango aterpeak eta kantinak jendez mukuru zeuden, eta bazter guztietatik gero eta jende gehiago hurbiltzen ari zen.
|
|
|
Jende aunitz Zuberoako ikastolaren aterpera hurbildu zen bazkarirako txartela erosteko asmotan, baina alferrik, goizeko 9etatik, txartel guztiak salduta baitzeuzkaten. Hango aterpeak eta kantinak
|
jendez
mukuru zeuden, eta bazter guztietatik gero eta jende gehiago hurbiltzen ari zen.
|
|
|
Jende aunitz Zuberoako ikastolaren aterpera hurbildu zen bazkarirako txartela erosteko asmotan, baina alferrik, goizeko 9etatik, txartel guztiak salduta baitzeuzkaten. Hango aterpeak eta kantinak jendez mukuru zeuden, eta bazter guztietatik gero eta
|
jende
gehiago hurbiltzen ari zen.
|
|
|
Ordu bietan
|
jendea
pastoraleko jarlekuetan esertzen hasi zen. Larraintarrek ezarritako agertokia zinez ederra zen.
|
|
|
Eta ezker aldean, zerua ordezkatzen duen oihal urdina. Bertatik sartu eta irten ohi dira
|
jende
onak, euskaldunak kasu honetan. Baina nire harridurarako ez nuen aipaturiko oihal urdina ikusi, bere tokian oihal berde bat ezarririk baitzeukaten.
|
|
|
Ibañetan jokatu zutenenean, Hegoaldeko
|
jende
aunitz hurbildu zen bertara, eta horietako gehienek ez zekiten zer eta nolakoa zen pastorala. Hegoaldeko abertzale suhar batzuek, pastoralaren bezperan, Frantziako ikurrinaren koloreak irudikatzen zutelakoan, oihal urdina ebatsi zuten eta haren tokian oihal berde bat ezarri.
|
|
|
Hegoaldeko abertzale suhar batzuek, pastoralaren bezperan, Frantziako ikurrinaren koloreak irudikatzen zutelakoan, oihal urdina ebatsi zuten eta haren tokian oihal berde bat ezarri. Hurrengo goizean, Junes Casenave
|
jende
aurrean azalpenak ematen aritu zen, koloreen funtzioa adieraziz, baina alferrik, oihal urdina ez baitzen agertu, eta pastoral hura oihal berdeaz jokatu behar izan zuten. Larraineko hau izan da, nik dakidala, oihal berdeaz jokatu den bigarren pastorala, baina oraingoan, larraintarrek horrela erabakita.
|
|
2012
|
|
|
Eliz
|
jendeak
protagonismorako dauan joeraz jabeturik, dokumentuak neure erara itzuli arte, bake bakean itzi nagiela eskatu neban. Nire nahi hau errespetatua izan zan eta gero konturatu nintzan neurri hori egoki egokia izan zala, ezelako presio barik, bakardadean testuak landu ahal izateko.
|
|
|
Gogoan dut, idatzi ondoren hainbeste gauza txar ikusi nituenez gero eta onik ia bat ere ez, nahigabe eta neke min handi handiak jo ninduela. Baita pena hartzen nuen etxean Jesusen Lagundikoak bezalako
|
jende
hain santuarekin harremanetan ikusten nindutelako ere; izan ere, neure kaskarkeriaren beldur nintzen eta halakoa ez izatera behartuago nengoela iruditzen zitzaidan eta neure denbora pasetatik alde egitera, eta hau egin ezik, txarrago zela; eta honela, elizain eta atezainarekin itundu nintzen inori esan ez ziezaioten. Gutxi balio izan zidan horrek, deitu zidatenean, ate ondoan gertatu baitzen komentu guztian zabaldu zuena.
|
|
|
4 1343an berretsi zan lehen aldiz eta 1376an bigarren aldiz. Foru hau Lurralde Lauko
|
jendearentzako
forua zan, hainbat hirik bakoitzak berea eukielako. Halan da be, ez zan erraza gizartea zuzentzea batzuk foru mota batzuk eta besteak (hiriak) beste batzuk izanda.
|
|
|
Dana dala, mugatua bai, hemen guztia mugatua dan heinean, baina bestela, belaunaldi baten eta sasoi baten izaera egokien jasotzen eta adierazten dabenetarikoak dirala esango neuke. Alde batetik hori, baina bestetik,
|
jendeak
oraingo giro irabiatuan, informatikaren zurrunbiloan sarturik, liburuak irakurtzeko astirik eta patxadarik hartu ezina dago. Kezka hori, gaur egun gutxi irakurtzen dala, erabili genduan bion artean Markina Xemeinen aurkezpena egin eta handik egun batzuetara Karmengo klaustroan kontu kontari jardutean.
|
|
|
paperetan gorde dan izen ofiziala izango da, baina etxean eta lagunartean behintzat. Juanito? eta parrokietako
|
jendearentzat
–Don Juan, izango da beti.
|
|
|
Hormekin hitz egiteko joera ere areagotu zitzaion, agian bakardade kontuengatik. Honetaz gain, parkeko bankuetan esertzen zenean, belarria luzatzen zuen, baina ez etxekoandre aspertuek bezalaxe zer entzungo, baizik eta
|
jendearen
murmurioak salbamendu flotagailuak bezalakoak izaten zitzaizkiolako.
|
|
|
7) Zazpiak bat garenez hemen gara batu, kultura eta euskaraaintzakotzat hartuaspaldiko ametsakhorrela gorpuztu, komentuko
|
jendea
nahinuke aipatu.
|
|
|
Ikerketarako azken bidea izan da
|
jendeak
utzitako eskutitzak, dokumentuak, argazkiak, idatziak eta ondasun pertsonalak aztertzea. Era honetako materialek informazio asko eman didate, eta gauzak hobeto ulertzen lagundu.
|
|
|
Gerrako lehenbiziko hilabeteetan, frontetik hurbil bizi ziren baserritar batzuek diru asko egin zuten milizianoei elikagaiak saltzen eta zerbitzuak eskaintzen (arropak garbitu eta jaten eman, adibidez). Baina, oro har, gerrak lur jota utzi zuen garaiko
|
jendearen
bizibide garrantzitsuena, nekazaritza, eta herritarren diru sarrerak asko murriztu ziren. Alde batetik, kontuan hartu behar da hainbat baserritarrek ihes egin behar izan zutela, euren baserriak soldaduen errelebu kuartel bihurtu zirelako edota frontetik hurbilegi zeudelako.
|
|
|
Baserri askotan, bestalde, arazo asko zeuden lanerako, egunean zehar tiroak eta bonbak jausten zirelako inguruan. Baserriko produktuen salerosketak ere asko murriztu ziren,
|
jendeak
dirurik ez zuelako, eta gutxiago etortzen zelako eguenetako azokara. Azkenik, kontuan hartu behar da gazte asko frontean borrokatzen zegoela, eta baserriko lanekin jarraitzeko arazo izugarriak zeudela.
|
|
|
Hirugarren sektorea ere lur jota gelditu zen. Denda eta negozioek galera ekonomiko handiak izan zituzten, bonbardaketen beldurrez
|
jende
gutxiago etortzen zelako erosketak egitera, jendeak dirurik ez zuelako, eta, gainera, gerra aurrera zihoan heinean, dendariek produktuak lortzeko arazoak zituztelako. Are gehiago, denda asko zarratu ziren, jabeak eta langileak frontean, kartzelan, langileen batailoietan edo ihes eginda zeudelako.
|
|
|
Hirugarren sektorea ere lur jota gelditu zen. Denda eta negozioek galera ekonomiko handiak izan zituzten, bonbardaketen beldurrez jende gutxiago etortzen zelako erosketak egitera,
|
jendeak
dirurik ez zuelako, eta, gainera, gerra aurrera zihoan heinean, dendariek produktuak lortzeko arazoak zituztelako. Are gehiago, denda asko zarratu ziren, jabeak eta langileak frontean, kartzelan, langileen batailoietan edo ihes eginda zeudelako.
|
|
|
Horrek galera ekonomiko handiak eragin zizkion bainuetxearen jabeari, Manuel Alonso Agirresarasuari, baina baita hainbat markinarri eta xemeindarri ere. Izan ere, bainuetxeak urtero zabaltzen zituen ateak ekainaren 15etik irailaren 30era, eta inguruko
|
jende
askori ematen zien lana. Nire kalkuluen arabera, denboraldi bakoitzean 35 bat pertsona arituko ziren bertan lanean.
|