|
2003
|
|
|
Ekainaren 5eko 4/ 1992 Lege Organikoak Adingabeen Epaitegietako Eskumenari eta Prozedurari buruzko Legea eraldatu zuela kontuan hartuta, eta honekin batera lege hori indarrik gabe geratuko dela aintzat harturik,
|
haren
menpeko adingabeek egitateak burutu badituzte lege hau indarrean jarri baino lehenago, egiteko unean indarrean zegoen legeria aplikatuko zaie adingabe horiei. Adingabeak neurri bat betetzen ari badira, eta neurri hori 4/ 1992 Lege Organikoan ezarritakoetatik bat bada, hori betetzeari ekingo diote, lege horretan ezarritako baldintzetan erantzukizuna azkendu arte.
|
|
|
4 Aurreko paragrafoak aipatzen dituen kasuetan, ezarritako zigorra edo betetzeko dagoena bi urtetik beherako presoaldia bada edo beste izaera batekoa, kondenatuari zaintzapeko askatasunaren neurri soila ezar dakioke kondena betetzeko falta den denbora horretan; horretarako, nahitaezkoa da Fiskaltzak hori eskatzea, adingabeen epaileak adingabearen letraduari,
|
haren
legezko ordezkariari, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari eta epaiaren menpean dagoenari berari entzutea, eta epaile horrek adieraztea hori lege honen hezkuntza helburuarekin bat datorrela. Bestela, adingabeen epaileak betetzat jo dezake zigorra, eta azkendutzat, epaiaren menpean dagoenaren erantzukizuna.
|
|
|
Adinga eragindako ezinegona, betiere adingabearen inguruabar pertsonalak eta gibeen epaileak erabakia hartuko du Fiskaltzak egindako proposamenaren gainean, eta, horretarako, agerraldia egingo da. Agerraldi horretan parte hartuko dute adingabearen letraduak, talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak; horiek guztiek argibideak emango dizkiote epaileari eskatutako neurriaren egokitasunari buruz, adingabearen interesa eta
|
hark
prozesuan duen egoera gogoan izanik.
|
|
|
Aurreko artikuluetan aipatu egintzen egilea hamalau urtekoa baino gazteagoa bada, ez zaio lege honen araberako erantzukizuna eskatuko; bai, ordea, aplikatuko Kode Zibilean eta indarreko beste xedapenetan adingabeen babesari buruz agindutakoa. Fiskaltzak adingabeak babesteko erakunde publikoari igorriko dizkio, lekukotzaren bidez, adingabearen zehaztasunik beharrenak,
|
haren
egoera balioesteko; erakunde horrek, adingabearen inguruabarrak aintzat harturik, sustatu ditu harentzat egokien diren babes neurriak, urtarrilaren 15eko 1/ 1996 Lege Organikoari jarraiki.
|
|
|
Aurreko artikuluetan aipatu egintzen egilea hamalau urtekoa baino gazteagoa bada, ez zaio lege honen araberako erantzukizuna eskatuko; bai, ordea, aplikatuko Kode Zibilean eta indarreko beste xedapenetan adingabeen babesari buruz agindutakoa. Fiskaltzak adingabeak babesteko erakunde publikoari igorriko dizkio, lekukotzaren bidez, adingabearen zehaztasunik beharrenak, haren egoera balioesteko; erakunde horrek, adingabearen inguruabarrak aintzat harturik, sustatu ditu
|
harentzat
egokien diren babes neurriak, urtarrilaren 15eko 1/ 1996 Lege Organikoari jarraiki.
|
|
|
Fiskaltzari dagokio legeek adingabeei aitortzen dizkieten eskubideak defendatzea, euren intereserako burutu behar den jarduna ikuskatzea eta prozeduraren bermeak betetzea; horretarako,
|
hark
zuzen zuzenean zuzenduko du egitateen ikerketa, eta aginduko du polizia judizialak gauzatzea egitate horiek eta adingabeak horietan izan duen parte hartzea egiaztatzeko jarduna, prozedura bera bultzatuz.
|
|
|
Neurri hau bera bakarrik aplika daiteke, edo, bestela, ardunak mendekotasuna gainditzeko sentikulu honetan ezarritako neurrietatik beste edozeinen osagarri gisa. Interesdabidea ezesten badu, epaileak beste neurri bat aplikatu dio,
|
haren
inguruabarrekin bat datorrena.
|
|
|
Neurri hau bera bakarrik aplika daiteke, edo, bestela, artikulu honetan ezarritako neurrietatik beste edozeinen osagarri gisa. Interesdunak mendekotasuna gainditzeko sendabidea ezesten badu, epaileak beste neurri bat aplika diezaioke,
|
haren
inguruabarrekin bat datorrena.
|
|
|
Epailearen ustez komenigarri diren beste betebehar guztiak betetzea. Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak hala eskatuta, halako betebeharrak ezar ditzake epaiaren menpe dagoena gizartean sar dadin berriro; baina neurri horiek ezin diote inoiz ere kalterik egin
|
hark
gizabanako gisa duen duintasunari.
|
|
|
...eurria, horren iraupena labur dezake edo beste batekin ordez dezake; horretarako, aldez aurretik entzun egin behar die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, eta txostena eskatu behar dio talde teknikoari, eta, hala denean, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari, eta, gainera, aldarazpena adingabearentzat onuragarria izan behar da, eta adingabe horri behar beste azaldu behar zaio
|
haren
jokabideak merezi duen gaitzespena.
|
|
|
Era berean, agintari eta funtzioko 520 artikuluak zein eskubide aitornarioek berehalakoan jakinarazi behar dizkiete atxiloketa eta zaintza tokia adingabearen legezko ordezkariei eta Fiskaltzari. Atxilotutako adingabea atzerritarra denean, atxiloketa jakinaraziko zaie kontsulatuetako agintari eskudunei, baldin eta adingabearen ohiko bizilekua Espainiatik kanpo badago edo horixe eskatzen badute adingabeak berak edo
|
haren
legezko ordezkariek.
|
|
|
Atxilotuaren aitorpen oro haren letraduaren aurrean egingo da, bai eta adingabearen gaineko guraso ahala, tutoretza edo zaintza egitez edo zuzenbidez betetzen dutenen aurrean ere, salbu eta, azken kasu horretan, inguruabarren arabera kontrakoa egokiagoa denean. Azken horiek izan ezean, aitorpena Fiskaltzaren aurrean egingo da, eta espedientearen instruktoreaz besteko gizabanako batek izango du
|
haren
ordezkaritza.
|
|
|
Delitu edo faltaren biktima adingabea edo ezgaia denean, artikulu honek aipatzen duen konpromisoa bereganatuko du
|
haren
legezko ordezkariak, betiere adingabeen epaileak hala onetsita.
|
|
|
1 Fiskaltzaren instrukzio jardunak helburu izango du adingabeak egitateetan zein parte hartze izan duen balioesgabearen beraren interesari ondo uztartea,
|
haren
jokabideak zein gaitzespen merezi duen adierazteko; helburu du, orobat, hezkuntza eta zehapen izaerako neurri zehatzak proposatzea, betiere egitatearen eta egilearen inguruabarrekin bat datozenak, eta, batez ere, adintzen zaizkionak, interes hori auzian bertan balioetsiko da eta.
|
|
|
1 Espedientearen instrukzioan zehar, Fiskaltzak talde teknikoari eskatuko dio txostena egin edo aurretiaz igorritakoak eguneratzea; ondore horietarako, talde teknikoa Fiskaltzaren menpe egongo da eginkizunari dagokionez,
|
haren
mendetasun organikoa edozein izanda ere. Talde teknikoak Fiskaltzari hori eman dio, askoz jota, hamar eguneko epean; epe hori luzatu ahal izango da, gehienez ere, hil baterako, arazoa oso konplexua denean.
|
|
|
Talde teknikoak Fiskaltzari hori eman dio, askoz jota, hamar eguneko epean; epe hori luzatu ahal izango da, gehienez ere, hil baterako, arazoa oso konplexua denean. Talde teknikoak idazkia aurkeztuko du adingabearen egoera psikologikoari, hezkuntza egoerari eta familia egoerari buruz,
|
haren
gizarte inguruneari buruz, eta, orokorrean, lege honetan araututako neurrietatik edozein hartzeko erabakigarri izan daitekeen inguruabar orori buruz.
|
|
|
2 Gizabanako egotziaren edo biktimaren intereserako, epaileak erabaki dezake bilerak publikoak ez izatea; inoiz ere ez da onartuko gizarte komunikabideek adingabearen irudiak lortu edo zabaltzea, ezta
|
hura
identifikatzeko balio duten datuak lortu edo zabaltzea ere.
|
|
|
Adingabeen epaileak espedienteko adingabeari azalduko dio,
|
haren
adinari egokitutako hizkera ulergarrian, zein neurri eskatu duen Fiskaltzak bere alegazio idazkian; azalduko dio, berebat, zeintzuk diren egitateak eta zein den neurriaren oinarria.
|
|
|
Jarraian, epaileak adingabeari galdetuko dio ea
|
hark
aitortzen duen egitateon egile dela eta ea ados dagoen Fiskaltzak eskatutako neurriarekin. Adingabea bi autu horiekin ados badago, orduan, behin adingabearen letraduari entzun eta gero, epaileak adostasuneko ebazpena eman dezake.
|
|
|
Erakunde publikoaren ardurapean geratu bada adingabearen gainean neurria betearaztea, erakunde publiko horrek espediente pertsonal bat bakarrik irekiko du adingabeari buruz; espediente horretan jasoko dira adingabeari buruzko txostenak,
|
hari
dagozkion ebazpen judizialak eta betearazpenean zehar sortutako bestelako dokumentazioa.
|
|
|
Espediente hori isilpekoa izango da, eta hori lortu ahal izango dute, bakar bakarrik, Herriaren Defendatzaileak edo kasuan kasuko autonomia erkidegoan
|
haren
antzeko erakundea denak, adingabeen epaile eskudunek, Fiskaltzak eta betearazpenean parte hartzen duten eta, erakunde publikoaren antolaketa arauekin bat etorriz, horretarako baimena duten gizabanakoek. Adingabeak, horren letraduak eta, hala denean, haren legezko ordezkariak ere espedientea eskuratu ahal izango dute.
|
|
|
Espediente hori isilpekoa izango da, eta hori lortu ahal izango dute, bakar bakarrik, Herriaren Defendatzaileak edo kasuan kasuko autonomia erkidegoan haren antzeko erakundea denak, adingabeen epaile eskudunek, Fiskaltzak eta betearazpenean parte hartzen duten eta, erakunde publikoaren antolaketa arauekin bat etorriz, horretarako baimena duten gizabanakoek. Adingabeak, horren letraduak eta, hala denean,
|
haren
legezko ordezkariak ere espedientea eskuratu ahal izango dute.
|
|
|
1 Adingabeak askatasunaz gabetzeko neurri bat hausten badu, adingabe horrek zein zentrotatik alde egin eta zentro horretan sartuko da berriro, edo, bestela,
|
haren
baldintzekin bat etorriz egoki den beste zentro batean; asteburuko egotaldiaren kasuan, adingabea bere egoitzara eramango da. Horrela, betetzeko dagoen denbora geldiarazpenik gabe beteko da.
|
|
|
1 Adingabeak adingabeen epaileari errekurtsoa jarri nahi badio,
|
hark
ezarritako neurrien betearazpenean zehar emandako ebazpenetatik edozeinen aurka, errekurtso hori idatziz aurkeztuko dio epaileari berari edo barneratze zentroko zuzendariari; zuzendariak epaileari emango dio errekurtsoaren berri, hurrengo egun baliodunean.
|
|
|
Horren ondorioz, zentroko bizimodua antolatzeko erreferentzia gisa hartu behar da askatasuneko bizimodua; barneratzeak adingabearentzat edo
|
haren
familiarentzat ondorio kaltegarriak izan ditzakeenez gero, ondorio horiek ahalik eta gehien txikitu behar dira. Erraztu behar dira gizarte lotura, familiakoekin eta hurbilekoekin harremanak izatea, erakunde publiko eta pribatuak elkarlanean aritzea eta horiek ere gizarte integraziorako prozesuan parte hartzea, bereziki, geografia eta kulturaren arabera hurbilen dauden erakundeen kasuan.
|
|
|
Adingabetasun zibila duenak oso osoko hezkuntza eta heziketa jaso behar ditu eremu guztietan, eta izan behar du legeek
|
haren
izaera kontuan hartzeagatik berari eskaintzen dioten babes berezia.
|
|
|
2 Barneratutako gizabanako guztiek, ahoz nahiz idatziz, gutun azal irekian nahiz itxian, eskaerak eta kexak helaraz diezazkiokete erakunde publikoari, haien barneratze egoerari buruz eta horretan sortutako arazoei buruz. Eskaera edo kexa horiek aurkez diezazkiokete, dunei emango die halakoen berri. halaber, zentroko zuzendariari; horrek eskaera edo kexei erantzungo die
|
haren
eskumenekoak badira, edo, bestela, erakunde publikoari edo agintari esku
|
|
|
Diziplinako faltak sailkatuz, horiek oso astunak, astunak eta arinak izango dira, subjektuak erabilitako indarkeria,
|
hura
nahita edo nahi gabe ari izatea, emaitzaren garrantzia eta ofenditutako gizabanakoen kopurua aintzakotzat hartuta.
|
|
|
Burututako egitateen erantzulea hemezortzi urtekoa baino gazteagoa bada, horrekin batera erantzukizun solidarioa izango dute, eragindako kalte eta galeren gainean,
|
haren
guraso, tutore, harreragile eta legezko nahiz egitezko zaintzaileek, hurrenkera horretan. Horiek ez badute adingabearen jokabidea erraztu dolo edo zabarkeria larriaren bidez, epaileak haien erantzukizuna motel dezake kasuan kasuan.
|
|
|
Diagnostiko
|
hura
, erantzukizunaren ereduari dagokiona, alegia, inguruko kultur esparruko zuzenbide konparatuan baita nazioarteko itun esanguratsuenetan ere nagusitu dena besterik ez da, eta, funtsean, zigor legea urratzen duen gazteari egiten duenaz jabetzeko gaitasuna aitortzean datza. Adingabeak baldin badaki zer egiten duen, berari egin izanagatiko erantzukizuna eskatu zaio.
|
|
|
Horregatik, esku hartze hezitzaile orok adingabeen ingurunearen gainean zabaldu behar du bere eragina, horrek ematen baitio benetako zentzua. Araua hautsi duen pertsonaren bizitza normalizatzeko asmoz zehaztuko da non biziko den ezarritako neurria betetzen duen bitartean, baita zein heziketa edo osasun zentrora joango den, bere nortasunaren eta bere familiaren inguruabarren arabera gizartean bizitzeko gaitasuna eskura dezan, betiere gizarteak
|
haren
adin bereko beste edozein gazteri eskaintzen dizkion gizarte baliabideen sare bera erabiliz.
|
|
|
4 Lege testu honek Espainiako Zigor Kodearekin 1995 urtean hasitako bideari eutsi nahi dio. Kasu
|
hartan
gertatu zen bezala, oraingo honetan ere, oreka egokia lortu nahi izan da terminologia eta diskurtsoaren artean, oreka hori lege testu ororen helburua baita, maiz sarri halakorik erdietsi ez arren. Irizpide berberak erabili dira, orobat, testua zutabe bikoitzean aurkezteko orduan; hartara, ahaleginak egin dira, jardule juridikoak begi bistan izan ditzan jatorrizko testua eta euskarazko bertsioa.
|
|
|
Horren ondorioz, argi dago lege organiko honen egokiera, hauxe baita premiazko lege eraldaketa hori. Abiaburu ditu
|
haren
idaztea eragin zuten oinarrizko printzipioak (batik bat, adingabearen goreneko interesarena), Espainiako konstituzio antolamenduaren bermeak eta nazioarteko zuzenbidearen arauak, arreta berezia jarriz Haurraren Eskubideei buruzko 1989ko azaroaren 20ko Itunean. Hortaz, gizarte espainiarrak izan zitzakeen igurikimenak, aldian aldikoak zein iraunkorrak, bete nahi izan dira.
|
|
|
Hala ere, hori guztia prozedura arruntari egin dakizkiokeen bestelako moldaketei kalterik egin gabe, moldaketa horiek ahalbidetzen baitute prozedura motaren izaera eta helburua kontuan hartzea. Zenbait neurri hartzera dator hori, neurriok ezin baitira zehatzaileak izan, aurrezaintza berezira zuzendutakoak baino, adingabea birsartzeko eta
|
haren
|
|
|
Ildo beretik, adingabeen epaileari ahalmen zabalak eman behar zaizkio, auzi nagusiaren agiri eta lekukotza esanguratsuenak auzira batzeko. Biktimen interes eta premiak direla eta, legeak ezarri du, modu iraultzaile batez bada ere, ekintzen arduraduna zein adingabe izan eta horrekin erantzukizun solidarioa dutela
|
haren
guraso, tutore, hartzaile edo zaintzaileek. Epaileak erantzukizun hori molda dezake.
|
|
|
Lege hau hemezortzi urtekoak baino nagusiagoak eta hogeita bat urte baino gazteagoak direnei aplika dakieke, indarreko Zigor Kodearen 69 artikuluak ezarri duen moduan. Epaileak hori erabaki dezake, egilearen inguruabar pertsonalak,
|
haren
heldutasun maila, eta egitateen izaera eta larritasuna kontuan hartuta. Lege honen ondoreetarako, gizabanako horiei orokorrean «gazte» deritze.
|
|
|
Erantzun berezia behar duten egoeren artean, beren beregi arautu dira kasu zehatz batzuk; kasu horietan, adingabeak zorotasun sintomak ditu, edo, bestela,
|
haren
erantzukizuna aldarazten duten bestelako inguruabarrak gertatzen dira. Adingabea halako egoeretan izanez gero, Fiskaltzak neurri zehatzak sustatu behar ditu, adingabearen interesarekin bat datozenak; horrez gain, Fiskaltzak sustatu behar du legeetan ezarritako babes organismoak eratzea.
|
|
|
Bai eragindako kaltea konpontzean, bai delitugilea eta biktima adiskidetzean, ofentsagileak eta arau haustearen ondoriozko kaltedunak adostasuneko hitzarmena egiten dute; adingabeak hitzarmen hori bete ondoren,
|
haren
jarreraren ondorioz sortutako gatazka juridikoa bukatu egiten da. Adiskidetzearen helburu zehatza da biktimak betetasun psikologikoa jasotzea araua hautsi duen adingabearen kontura; adingabe hori eragindako kalteaz damutu, eta barkamena eskatzeko prest egon behar da.
|
|
|
Neurri honen lehentasuneko helburua da ingurune zehatz bat prestatu eta ingurune horrek hezkuntza baldintza egokiak izatea, adingabearen jokabideak gizartearen kalterako zein joera edo gabezia izan eta halako joera edo gabeziak berriro ere orientatzeko. Horretarako, aldi batean behintzat, noiz eta nahitaezkoa denean, araua hautsi duen adingabeari ezarriko zaio
|
haren
askatasuna fisikoki murrizten duen erregimen berezia. Murrizketa hori handiagoa edo txikiagoa izan daiteke, eta, horren arabera, barneratze mota desberdinak ezarri dira, jarraian azalduko den bezala.
|
|
|
Kasupeutikoa gauza daiteke, tratamendu an horietan, adingabeek ingurune egituratua behar dute, alkoholaren edo bestelako drogen menpe daudelako edota euren psikismoan disfuntzio esanguratsuak atzeman direlako. Ingurune egituratu horretan, programazio terabulatorioa ez delako egokia, adingabearen baldintzak edo
|
haren
ingurunekoak kontuan hartuta. Baina, bestetik, ez dira arrisku baldintzak gertatzen, adingabe horri erregimen itxiko barneratzea aplikatzera behartuko luketenak.
|
|
|
Eguneko zentro batera joan beharra ezartzen denean, gizartean bete betean integratutako zentro batera eramaten da adingabea; zentro horretan, hezkuntza jarduerak burutzen dira adingabearen gizarte gaitasuna sendotzeko. Neurri horren xedea da adingabeari ingurune egituratua eskaintzea eguneko orduko zentroaren bereizgarria da toki horre askotan zehar; ingurune horretan, gizartzen dira,
|
haren
familia giroan atzeman diren gabeziak konpentsatzeko. Egunete hezkuntzako zenbait jarduera burutan adingabearen gizarte hezkuntzako proiektuaren mamia gauzatzea.
|
|
2004
|
|
|
Parte hartzea onartu bada ere, jardunak ez du atzera egingo; baina parte hartzailea prozesuan alderdi izango da ondore guztietarako. Parte hartzaileak defendatu ahal izango ditu berak edo beraren auzikideak aurkeztutako uziak, horretarako prozesuan aukera badu, nahiz eta
|
haren
auzikideak uko egin, amore eman, atzera egin, edo, beste edozein arrazoi dela medio, prozesutik baztertu.
|
|
|
1 Epaiketaren objektua «mortis causa» eskualdatu denean, kausatzailearen oinordekoek
|
haren lekuan
jarraitu ahal izango dute epaiketan, ondore guztietarako.
|
|
|
Auzitegiak prozesua eten egingo du, riotza nahiz oinordetza titulua egiaztatu eta izapide egokiak bete ondoren. Auzi edozein auzilariren heriotzaren berri ematen badio
|
haren
oinordeko izan behar duenak. Auzitegiak horren berri helarazi behar die gainerako alderdiei, hetegiak, hala badagokio, bertaratutakotzat joko du oinordekoa, hildako auzilariaren izenean, horretarako emango duen epaian oinordetza kontuan hartuz.
|
|
|
Alderdiek transakzio judiziala nahi badute eta euren artean lorturiko akordio edo hitzarmena aurreko paragrafoan ezarritakoarekin bat badator, auziaren gaineko ardura duen auzitegiak akordio edo hitzarmen
|
hura
homologatuko du, auziari amaiera emateko.
|
|
|
Demandatuak amore ematen badu auzi jartzaileak aurkeztutako uzi guztien inguruan, azken horrek eskatutakoaren araberako kondena epaia emango du auzitegiak. Kontrara, amore ematea lege maulan egiten bada, edota interes orokorraren aurkako uko egitea nahiz hirugarrenarentzako galera badakar, autoa emango da
|
hura
bazter utzita, eta prozesuak aurrera egingo du.
|
|
|
Azken kasu horretan, epaiketan diharduen prokuradoreak arazoa eska dezake, dela
|
hura
ordeztu nahi duenak adierazitako ordezkaritzaren inguruan, dela ordezkaritza horren benetako izate edo baliozkotasunaren inguruan. Auzitegiak auto bitartez ebatziko du arazoa, ahalorde bakoitza egiletsi duen pertsona edo pertsonak entzun ondoren.
|
|
|
4) Jarauntsi arazoei buruzko epaiketetan, auzitegi eskuduna izango da hildakoaren azken egoitzari dagokion tokikoa, eta, hildakoak azken egoitza atzerrian izan badu, Espainian izandako azken egoitzaren tokiko auzitegia, edo
|
haren
ondasun gehienak diren tokiko auzitegia, demandatzaileak hala aukeratuta.
|
|
|
Auzitegi horrek autoratu behar den auziaz, eta, hala badago bidez erabakiko du zein auzitegi ardukio, hurrengo hamar egunetan aginduko du auzitegi horri auzi paperak igortzea eta alderdiak epatzea. Auto
|
haren aurka
, ez dago errekurtsorik.
|
|
|
2 Legean akta egin behar dela xedatuz gero, bertara bilduko da zehatz mehatz jardun guztia. Hala ere, lege honen arabera, grabatu eta erreproduzitzeko balio duen euskarrian erregistratu behar bada jarduna, aktan jasoko dira alderdien eskaerak eta proposamenak, eta auzitegiak emandako ebazpenak bakarrik, baita euskarri
|
hartan
jaso ezin daitezkeen inguruabar eta intzidentziak ere, denbora eta tokiari buruzko datuekin batera.
|
|
|
Demandatzailearen egoitza izango da demandan edo prozesua hasteko eskaera nahiz eskabidean agerrarazi dena. Halaber, demandatzaileak zehaztuko ditu demandatuaren egoitza gisa, artikulu honen hurrengo paragrafoak aipatu tokietatik bat edo batzuk,
|
haren
lehen epatze edo zitazio ondoreetarako. Demandatzaileak demandatuaren egoitza gisa toki batzuk zehaztu baditu, tokien arteko hurrenkera adieraziko du bere ustez, komunikazioa arrakastatsua izan dadin.
|
|
|
1 Kapitulu honetan ezarri eginkizunak gauzatzean, maltzurkeria edo zabarkeria medio, bidegabeko atzerapenak edo luzapenak sortu dituen idazkari judizial, ofizial, laguntzaile edo agentea diziplina bidez zuzenduko ditu horren gaineko agintariak, eta, gainera,
|
hark
sortu kalte galerengatik erantzukizuna izango du.
|
|
|
Alderdietako baten abokatuari ezinezko bazaio ikustaldira joatea, auzitegiak ikustaldirako beste data bat zehaztuko du, baldin eta
|
hark
alegatu egoera aintzat hartu eta egiazta badaiteke.
|
|
|
Abstentzioa onartuz gero, abstenitzeko lege arrazoia duen ofizial, laguntzaile edo agentearen ordez jarriko da legez
|
hura
nork ordeztu behar eta bera. Abstentzioa onartu ezean, ofizialak, laguntzaileak edo agenteak auzian jardun du.
|
|
|
Ezetsiak ezespen arrazoia egiazkoa dela onartzen badu, auzitegiak besterik gabe autoa emango du, eta auto horren aurka ez da errekurtsorik egongo. Horrelakoetan, auzitegiak ezetsitzat hartuko du
|
hura
, baldin eta arrazoia legezkoa dela uste badu.
|
|
|
Idazkari judizial ezetsiaren ordez jarriko da, ezespen idazkia aurkeztu den unetik,
|
haren
legezko ordezkoa.
|
|
|
Ezespenaren oinarri moduan zein arrazoi alegatu eta arrazoi horren egiazkotasuna ukatzen badu ezetsiak, ezespena ebatzi behar duenari igorriko dio idazkari judizialak jarduna,
|
hark
intzidenteari buruz erabaki dezan. Hori guztia idazkari judizialak egingo du bosgarren egunean barne, ezetsiak alegatutakoa entzun ondoren, eta ezetsiak proposatu eta egoki diren egiaztapenak burutu edo idazkari judizialak premiazko derizkionak gauzatu ondoren.
|
|
|
Idazkia zuzenduko zaio epaitegiko titularrari edo magistratu txostengileari, kide anitzeko auzitegia bada. Idazki horretan, ezespen arrazoia eta
|
hura
frogatzeko bideak zehazki adieraziko dira, eta, idazki horrekin batera, ezetsiarentzako eta prozesuko gainerako alderdientzako kopiak aurkeztuko dira.
|
|
|
Aditu ezetsiak adierazi dio idazkari judizialari ezestea zein arrazoitan oinarritu eta arrazoi hori egiazkoa den ala ez. Aditu ezetsiak hori egiazkoa dela onartzen badu, eta auzitegiak onarpena arrazoidun dela ulertzen badu,
|
hura
ezetsitzat joko da besterik gabe, eta ordezkoa haren lekuan jarriko da. Ezetsia ordezkoa bada, eta onartzen badu arrazoiaren egiazkotasuna, lege honen 342 artikuluan xedatutakoaren arabera jardungo da.
|
|
|
Aditu ezetsiak adierazi dio idazkari judizialari ezestea zein arrazoitan oinarritu eta arrazoi hori egiazkoa den ala ez. Aditu ezetsiak hori egiazkoa dela onartzen badu, eta auzitegiak onarpena arrazoidun dela ulertzen badu, hura ezetsitzat joko da besterik gabe, eta ordezkoa
|
haren lekuan
jarriko da. Ezetsia ordezkoa bada, eta onartzen badu arrazoiaren egiazkotasuna, lege honen 342 artikuluan xedatutakoaren arabera jardungo da.
|
|
|
Dena den, legeak epea zehazten badu, eta epe hori beste epe bat noiz amaitu eta orduantxe hasten bada zenbatzen,
|
hura
zenbatzen hasiko da, beste epe horren muga egunetik biharamunean, bestelako jakinarazpenik egin gabe.
|
|
|
64 artikulua. Deklinatoria proposatzeko prozesu unea eta
|
haren
zuzeneko ondoreak
|
|
|
Aurreko paragrafoan aipatutako kasuan, eta demandatuari defendatzaile judiziala izendatu beharreko gainerakoetan, Fiskaltzak bereganatuko ditu
|
haren
ordezkaritza eta defentsa, defentsari judiziala izendatu arte.
|
|
|
2 900 eurotik beherako kopurua duten hitzezko epaiketetan, demandatzaileak demanda jar dezake, ondore horretarako dauden inprimaki normalizatuak betez; inprimakiok
|
haren esku
egongo dira kasuan kasuko auzitegian.
|
|
|
2) Kalte galeren ordaina emateko akzioa beste akzio bati metatzean, beste akzio hori
|
hura
epaitu aurrekoa bada.
|
|
|
Ikustaldia hasiko da, demandatzaileak eskatutakoaren oinarriak azalduz, edo, demanda aurkeztu bada epaiketa arrunterako xedatutakoaren arabera,
|
hark
demandan azaldutako oinarriak berretsiz.
|
|
|
Birjartze errekurtsoaren izapidetza onartu ondoren, bertaratutako gainerako alderdiei bost eguneko epe erkidea emango zaie,
|
hura
aurkaratzeko, horri egoki baderitzote.
|
|
|
Adierazpena egin aurretik, lekuko bakoitzak egia esango duelako zin egin edo hitz emango du, auzi zibilean lekukotza faltsuaren delituarentzat xedatu zigorrekin
|
hura
ohartaraziz; zigor horien inguruan, auzitegiak lekukoari azalpenak emango dizkio, lekuko horrek zigorrei buruzko jakiterik ez duela adierazten badu.
|
|
|
3 Idazkari judizialari aurkeztuko zaizkio jatorrizko agiriak edo kopia kautoak; berari ekarriko zaizkio frogarako beste baliabide edo tresnak; agiri pribatu baten kautotasuna aitortuko zaio; idazkera alderatzea egiteko idazketa multzoak
|
haren aurrean
eratuko dira; eta haren aurrean, orobat, adituaren irizpenaren egiletasuna berretsiko da. Baina auzitegiak berak aztertu ditu agiri froga, idatzizko txosten eta irizpenak, eta epaiketara ekarritako bestelako bitarteko eta tresnak.
|
|
|
3 Idazkari judizialari aurkeztuko zaizkio jatorrizko agiriak edo kopia kautoak; berari ekarriko zaizkio frogarako beste baliabide edo tresnak; agiri pribatu baten kautotasuna aitortuko zaio; idazkera alderatzea egiteko idazketa multzoak haren aurrean eratuko dira; eta
|
haren aurrean
, orobat, adituaren irizpenaren egiletasuna berretsiko da. Baina auzitegiak berak aztertu ditu agiri froga, idatzizko txosten eta irizpenak, eta epaiketara ekarritako bestelako bitarteko eta tresnak.
|
|
|
Agiriaren zati bati buruzko lekukotza edo ziurtagiri fede emaileek ez du froga osoa eratuko, agiri hori zein auzilarirentzat kaltegarria izan eta auzilari horrek eskatu eranskinekin
|
hura
osatu arte.
|
|
|
2 Ezgaiketa demandan ustezko ezgaiari lagundu edo
|
hura
ordezkatu eta zainduko duen pertsona edo pertsonak izendatzea eskatzen bada, entzungo dira ustezko ezgaiaren ahaiderik hurbilenak, ustezko ezgaia bera, horrek adimen nahikoa izanez gero, eta auzitegiak egokitzat jotzen dituen gainerako pertsonak.
|
|
|
Aurreko artikuluaren 2 paragrafoak aipatu kasuan, auzitegiak eskabidea onartuz gero, ezgaiketa edo zarrastelkeria zein epaitan adierazi eta horretan izendatuko dira, legearen arabera, ezgaiari lagundu edo
|
hura
ordezkatu eta zaindu behar duen pertsona edo pertsonak.
|
|
|
Ondore horietarako, prokuradoreak egiaztatuko ditu, bere erantzukizun pertsonalpean, komunikazio egintzaren hartzailearen nortasuna eta izaera; ahaleginak egingo ditu, kopian agerraraz daitezen
|
haren
sinadura eta komunikazioa gauzatzeko eguna.
|
|
|
3) Auzi jartzailearen kreditua baino lehenagoko zama eta kargek, horiek izanez gero, iraun egingo dutela, eta lizitsarengatik, horiek onartu eta horiek eratatzaileak, enkantean parte hartze hutorritako erantzukizunean subrogatuta geratzea ontzat hartzen duela, errematea
|
haren
mesederako adjudikatzen bada.
|
|
|
Baimen hori ematen badu, aurkeztutako oinarriak onetsi edo aldatuko ditu, eta tutoreari edo kuradoreari aginduko dio lekukotza ematea, beharrezkoak diren tartekatzeekin batera,
|
hura
modu egokian erabiltzeko.
|
|
|
Absenteak ez badu ezkontiderik, ezta seme, alaba edo aurrekorik ere, epaitegiak defendatzaile izendatu ahal izango du neba arreben artetik nagusia, gizonezkoek lehenespena izanik; halakorik izan ezean, epaitegiaren aburuz izendatzeko egokia edo duina den ahaidea edo laguna izendatuko da. Defendatzaile horrek egindako jardun orotarako beharrezkoa izango da epaitegiaren aurretiazko baimena, eta, behin jarduna egin ondoren,
|
hark
kontu arrazoiak eman dizkio, hori onesteko.
|
|
|
Auzitegiak betearazpena etengo du,
|
hura
dagoen moduan, alderdi exekutatua konkurtsoan dagoela auzitegiari jakinarazi bezain laster. Konkurtso Legean ezarritakoaren arabera egingo dira hipotekatu eta bahitutako ondasunen aurka soilik zuzendutako betearazpenaren hasiera eta jada hasitako prozeduraren jarraipena.
|
|
|
2 Kide anitzeko auzitegian auzia erabaki ondoren, botoa eman duten magistratuetatik edozein ezinduta geratu bada eta ezin badu ebazpena sinatu, orduan beraren ordez hori egingo du auzitegi horren buru denak; halakoetan, beraren ordez sinatuko duen magistratu horrek
|
haren
izena adieraziko du; eta magistratu ezinduak botua eman baina sinatu ezin izan zuela agerraraziko du.
|
|
|
3 Kostuak ordaintzeko kondena zein alderdik bere alde izan eta horrek aurkara dezake tasazioa, bertan behar bezala egiaztatu eta erreklamatutako gastuak ez sartzeagatik. Halaber, alderdi horren erreklamazioaren oinarri izan daiteke berak hala eskaturik prozesuan jardun duen abokatuaren, edo arantzelpean ez dauden aditu, profesional nahiz funtzionarioen zerbitzu sarien minuta guztiak sartu ez izatea, edota
|
haren
prokuradorearen eskubideak behar bezala ez sartzea.
|
|
|
Zortasun baten inguruko demandaren balioa izango da berori eratzeko ordaindu prezioa, hori egiazta badaiteke eta
|
haren
eratze data aurreko bost urteetakoa bada. Osterantzean, kontuan izango dira auziaren unean eratze prezioa finkatzeko diren legezko erregelak, zortasuna eskuratzeko modua edozein izanda ere; eta, erregelarik izan ezean, lur nagusiaren eta zortasunpeko lurraren balioaren hogeirena, artikulu honen bigarren erregelan ondasun higigarri eta higiezinentzat ezarritakoa kontuan izanik.
|
|
|
Halakoetan, bai eta haien esku hartzea aginduzkoa ez den guztietan ere, prokuradorez edo letraduz baliatu denak kostuak ordaindu behar baditu, kostu horien barne ez dira sartuko
|
haren
eskubideak, ezta horren zerbitzu sariak ere, salbu eta ordezkatua eta defenditua den alderdiaren bizilekua dagoenean epaiketaren izapidetza zein tokitan egin eta hori ez den beste toki batean.
|
|
|
Adiskidetze ekitaldia gauzatzeko ahaleginak egiten dituena lehen auzialdiko epailearengana edo bake epailearengana joango da, berak sinatutako, edo, sinatu ezin badu,
|
haren
eskabidez lekuko batek sinatutako idazkiak aurkeztuta, zenbat eta bertan izandako demandatuak beste, eta bat gehiago; horietan adieraziko dira demandatzailearen eta demandatuaren izenak, lanbidea eta egoitza; uzia eta data.
|
|
|
Epaitegiko idazkariak edo horren eskuordetza duenak zitazioaren probidentzia jakinaraziko dio demandatuari edo demandatuei, lege honen 260 eta 261 artikuluek jakinarazpen guztiei buruz ezarritakoaren arabera; hala ere, probidentziaren kopia eman beharrean, ko den horretan kopiaren jaso agiria si demandatzaileek aurkeztutako idazkietatik bat emango dio, eta, bertan, idazkariak ohar bat jarriko du, zitazioa egitea agindu duen lehen auzialdiko epailea edo bake epailea adierazten duena, bai eta agerraldiaren eguna, ordua eta lekua adierazten dituena ere. Jatorrizko idazkian, geroago artxibatunatuko du, edo
|
haren
eskabidez lekuko batek, baldin eta sinatzen ez badaki edo sinatu ezin badu.
|
|
|
Fiskaltzaren edo epailearen aburuz, arrazoi oinarridunak badaude gradu bereko edo hobeko ahaideak daudela uste izateko, epaileak aginduko du ediktuak finkatzea, haien egoitzan, eta hildakoaren heriotza lekuan eta jaioterrian, ediktuotan
|
haren
testamenturik gabeko heriotza eta jarauntsia erreklamatzen duten pertsonen izenak eta ahaidetasun graduak iragarriz; gainera, eskubide bera edo hobea dutela uste dutenak ere deitu egingo dira, horiek epaitegian ager daitezen eta hogeita hamar eguneko epean eskubide hori erreklama dezaten.
|
|
|
Aitak, amak edo adingabea jaraunsle izendatu duenak, edo
|
harentzat
agintzari garrantzitsua egin duen beste pertsonak izendatutako tutorerik ez badago, epaileak legearen arabera egoki den ahaidea izendatuko du kargu horretarako.
|
|
|
Kuradorearen izendapena egiaztatu ondoren, testamentu bidez hori egin duenean adingabearen aitak edo amak, edo arrotz batek, adingabea jaraunsle izendatuz, edo
|
harentzat
agintzari garrantzitsua eginez, epaileak karguaren ematea erabakiko du.
|
|
|
Adingabea kuradorea izendatzearentzari garrantzitsua egin dion pertsonak. aurka jar daiteke, izendapen hori egin badu, aitak edo amak barik, adingabea jaraunsle izendatu edo
|
harentzat
agin
|
|
|
Aurkakotasun hori aurkeztuz gero, epaileak entzunaldia egingo dio fiskal sustatzaileari, 1815 artikuluak ezarri moduan, eta, adingabearen aurkakotasuna oinarriduna bada, izendatuari karguaren ematea ukatuko dio; gainera, ohartaraziko dio,
|
hark
beste bat izendatzen ez badu, epaileak ofizioz izendatuko duela jarauntsia edo legatua osatzen duten ondasunetarako.
|
|
|
Aitak, amak edo adingabea jaraunsle izendatu duenak edo
|
harentzat
agintzari garrantzitsua egin duen pertsonak izendatutako kuradorerik ez badago, adingabeari dagokio hori izendatzea.
|
|
|
Epaile eskudunak jakin badaki norbaiten inguruan, epai irmoaren bidez, ezgaiketa adierazpena eman dela beraren ondasunak administratzeko, orduan onbidezko kuradorea izendatuko du
|
harentzat
, espedientearen goiburuan epai horren lekukotza jarrita.
|
|
|
Gurasoek, adingabea guraso ahalaren mende dagoenean, edo
|
haren
tutore edo kuradoreek, legeen arabera epaiketan ezin badute hura ordezkatu, auzietarako kuradorea izendatuko da.
|
|
|
Gurasoek, adingabea guraso ahalaren mende dagoenean, edo haren tutore edo kuradoreek, legeen arabera epaiketan ezin badute
|
hura
ordezkatu, auzietarako kuradorea izendatuko da.
|
|
|
Epaileak adingabearen zuzeneko ahaideren bat izendatuko du auzietarako kuradore, ahaideren bat izanez gero; eta, halakorik izan ezean,
|
haren
edo beraren gurasoen intimitatezko pertsonaren bat; eta, horiek ez badaude, edo beharrezko lege gaitasuna ez badute, konfiantzako pertsonaren bat.
|
|
|
Interesdunak hori idatziz edo ahoz eskatzea, edo, berak ezin badu egin,
|
haren
izenean beste norbaitek eskatzea, eskatzailearen egoitza zein tokitan izan eta toki horretako lehen auzialdiko epaileari; eskaera beti berretsiko da epailearen aurrean, baldin eta eskatzaileak hori egiteko gaitasuna badu.
|
|
|
Behin izendapena eginda, auzi paperak emango zaizkio, horiek epaiketa egokian azal ditzan eta
|
haren
defentsarako komenigarri dena eska dezan.
|
|
|
Lekukoek, eta, hala denean, notarioak, aldi berean entzun dituztela, testamentugilearen ahotik, horren azken nahitzat hartu beharreko xedapen guztiak, ahoz, irakurriz, edo
|
haren
nahia barnean hartzen duen oharra edo oroitidazkia irakurraraziz.
|
|
|
Azken nahia jaso bada egilespenegintzan aurkeztutako edo idatzitako zedulan, testamentutzat hartuko da zedula horretatik sortutakoa, baldin eta lekuko guztiak ados badaude paper berean idatzitakoarekin edo egintza
|
hartan
aurkeztutakoari buruz, horietako norbaitek xedapenen bat gogoratu ez arren.
|
|
|
Ezarrita geratzen diren eginbideak gauzatu ondoren, horiek ondorioztatzen badute testamentua egitean legeak agindu betekizunak izan direla eta agiria egiazkoa dela, orduan epaileak irekiko du
|
hura
, eta bere barrurako irakurriko du jasotako testamentu xedapena.
|
|
|
Informazioa gauzatzeko, pertsonaren bati zitazioa egitea agindu bada,
|
hura
entzun egingo da, zitazioa jaso eta espedientea ematea eskatzen badu.
|