|
2010
|
|
|
1933an ELA sindikatu kristau abertzalea sortu zenean, sindikatu horretan sartzeko langileei gogoa berotzen saiatzen zen bere artikuluetan. Sozialistak indarra
|
hartzen
ari ziren aldi hartan, langileak abertzaletu beharra zegoela adieraziko zuen.Ana Urkizak hiru gai berri lantzen hasi zela diosku: lehenengoa langileen gaia, bigarrena euskaraz idaztean egin zuen bizkaieraren hautua eta hirugarrena, irakurlea, hau da,, hartzailea?
|
|
|
Bilbora etorri zen, bada, eta han Lauaxeta besarkatzeko zoria izan zuen. 1936ko bukaeran, Eusko Jaurlaritzak, itxaropena zabalduko zuen erabaki garrantzitsu bat
|
hartu
zuen: Eguna euskara hutsezko eguneroko berria sortzea.
|
|
|
Orduan euskara jasoaren alde agertu zen Augustin, baina norentzat idazten zen, irakurleak zer mailatakoak ziren kontuan izanik. Oraingoan, ordea, iritzi horren aurkakoa zirudiena agertuko du, baina irakurleak kontuan
|
hartzeko
zerean, bat dator guztiz lehen esandakoarekin. Egunan erabiltzen zuten euskara zela eta, alderdiko batzuk haserre zeuden:
|
|
|
Haren biografian aldirik interesgarriena, beharbada, eta guretzat ezezagunena ere bai; ziur asko, literaturako obrei dagokienez, ez emankorrena, produkziorik handiena 80ko hamarkadatik honakoa baita. Baina etapa hau ezaguna dugu eta gure interesen kamera ez da hori
|
hartzera
gelditu.
|
|
|
Sarreran adierazi dugunez, liburua mugatua da. Mugatua, denborari dagokionez, 1931tik 1937ra artekoa
|
hartzen
baitu; eta mugatua, kronika eta artikuluei dagokienez, ez antzerki lanei dagokienez, hauek garai horretan idatzi zituen hiruak baitatoz. Liburuan sartu ez diren kronikak eta artikuluak cd an datoz, ez Augustinenak soilik, baita Ondarroako gainerako idazleenak ere.
|
|
|
Augustin gaztearen antzerki lana orduko euskal kulturaren berpizkundean kokatu behar dogu, bereziki antzerkiaren berpizkundean. Berpizkunde kultural honetan sakon parte
|
hartu
eban euskal nazionalismoak; eta ekintza kulturala eta sozio-politikoa alkarri lotuta egozan, eta alkarren beharrizanean aurkitzen ziran. Augustinek ikuspuntu biak eukazan bere begi bihotzetan.
|
|
|
Julen Urkiza eta Ana Urkiza osaba ilobak. Ez elkarren lehian, ezta elkar
|
harturik
ere, elkarren osagarri baizik. Hala gertatzen direla esango nuke.
|
|
|
Zuzendari arduratsu baten aholkua eta laguntza falta izan zituen eta erabaki garrantzitsuak
|
hartzeko
unean, bakarrik hartu behar izan zituen. Urteak alferrik galdu izanaren sentsazioak harrapatu zuen Augustin.Baina, azkenik, hautsi zuen bakardadeko hesia gizarteko konpromisoetan murgiltzeko.
|
|
|
Zuzendari arduratsu baten aholkua eta laguntza falta izan zituen eta erabaki garrantzitsuak hartzeko unean, bakarrik
|
hartu
behar izan zituen. Urteak alferrik galdu izanaren sentsazioak harrapatu zuen Augustin.Baina, azkenik, hautsi zuen bakardadeko hesia gizarteko konpromisoetan murgiltzeko.
|
|
|
Euzkadin Lauaxetarekin bat egingo du, zorionez. Honek
|
hartu
zuen bere gain Kirikiñok sortu eta bere ardurapean izan zuen euskal atala. Lauaxetaren lan nagusietakoa herrietako berriemaileak eta idazleak bilatu, antolatu eta haiei gogoa piztarazi eta idaztera bultzatzea izango zen.
|
|
|
Ezaugarri positibo honeek aitatzea besterik ez da izan nire asmoa. Pixka bat harritu egin nau beste inok gauza honeek aintzat be ez
|
hartzea
. Jesus Nazaretarraren esaera famatua,, ez da inor profeta bere herrian?, beteko ete da orain ere?
|
|
|
Zaila egiten zait oso elkarte hauen zeregina ulertzea euren politikakeria bazter utzita. ETAren biktima batzuk
|
hartu
dituzte ikurtzat eta, biktima hauek eragindako minak bultzaturik, gorrotoa eta mendekua dute, ene ustetan, helburu. Herri salaketak izan lezakeen alde ona, hemen aipatutakoek eta beste batzuek hankaz gora bota dute, perbertso bihurtu dute guztiz.
|
|
|
Lau ordu inguru eman zituzten nire paperak eta gelako guztia miatzen. Interesik gabeko bideoak (H.I.ko lankide baten bideoa barne) eta paper zenbait
|
hartu
eta prezintatu zituzten. Epaitegiko 2 polizia eta 4zpa5 g.z. ziren.
|
|
|
Eskuburdinekin hemen ere ia 2 orduz: gauzak (ordenagailuak e.a.)
|
hartu
eta eraman. Neu lekuko.
|
|
|
+ 08:00etan edo Madrilako bidea
|
hartu
genuen burua makur patrol(?) batean eta eskuburdinak jarrita, eskuak atzealdera eramanda. Zorionez pixka bat beranduago eskuburdinak kendu eta eskuak aurrealdean ipintzen utzi zidaten.
|
|
|
Ez sinestekoa! Manta bana
|
hartu
eta oheko 2 izkinatan jarri gintuzten: batzuetan biak eserita, besteetan bat zutik paretara begira eta bestea ohe gainean etzanda, e.a. Bera ezarrita ikusi eta neu zutunik egoteak enbidia pixka bat sortzen zuen nire baitan:
|
|
|
baitzen niretzat egoera hura eta egozten zitzaizkidan karguak! Otartekoak eta ekarri zuten guztia gogotik jan nuen, elikagaien bidez ere indarra
|
hartu
nahian edo. Ura, berriz, ezer gutxi edan nuen, ez bainuen ziegatik at zegoen komunera joan nahi izaten, ahalik eta gutxien, umiliazio edo bexazio berri bat ez jasatearren, joanez gero, bestelako?
|
|
|
Beti goian, ez gure ziegetan noski! Lo geunden Xabier eta biok ohe bakarraren gainean, bakoitza zati erdia edo
|
hartuz
(makur makur eginda, baina ondo). Ateko danbatekoak eragindako sustoa gainetik kendu ezinik eraman ninduten pasilo batzuetan barrena, gela hotz batera.
|
|
|
Hasierako ordu laurdena edo pasata, paretatik besoak jaisteko esan zidan batek. Deskantsu ederra
|
hartu
nuena!
|
|
|
Sartu eta burua makurrarazita eraman ninduten gorantz, goiko pasiloetan gorputza zuzendu eta begiak irekitzeko baimena eman zidatelarik. Hura arnasa
|
hartzeko
beta! Gela batera pasa eta aulki batean eserarazi ninduten, g.z. batek ordenagailua eta inprimagailua prestatzen zituen bitartean.
|
|
|
Agur?. Eta noski ziegarako bidea
|
hartu
genuen 11 aldiz. Umiliazioa bidean, umiliazioa bidean, umiliazioa nonahi eta noiznahi.
|
|
|
Ez zen ia mugimendurik izan eta eguna amaigabea egin zitzaidan, ikaragarri luze eta astuna. Une batean g.z. emakume bat (8 urteko alabatxoa duena) etorri zitzaidan ziegara aurreko egunean
|
hartutako
bere nagusiaren bisitaldiaren berri jakitera. Mezuarena esan nion, eta kitto.
|
|
|
(Irten baino lehen, aukera izanda? norbaiti nire galdera egiteko erabakia
|
hartu
nuen, tinko, baina ez nuen gauzatzerik izan. Jainkoa ere(. Jainkoa, Aberria, Erregea?
|
|
|
Erabaki garrantzitsu bat
|
hartu
nuen: inolako deklaraziorik ez inongo epailearen aurrean, nire abokatua aurrean ez badago.
|
|
|
Gosari beroa ekarri didate eta gustura
|
hartu
dut kroissana eta guzti. Poliki poliki kalabozo inguru hura jendez betetzen hasi da, euskaldunak ere tartean (euskarazko oihuak, hitzak e.a. entzun zitezkeen-eta).
|
|
|
orain bete daitekeela inoiz baino hobeto. Eroaren eletzat
|
har
daitezke ene hitz hauek, baina ero baino guztiz ohardun naiz diodanaz. Jesusen Espirituaren arabera bizi eta eraman nahi dut egoera berri hau.
|
|
|
Hasieran ez bazuen, bukaeran behintzat garbi azaldu zuen gu guztion aldeko portaera garbia, gu denok defendituz eta ez neu bakarrik. Hitza
|
hartu
zuen azken abokatuak maisu-lana egin zuen: lehenik, 10 puntuko argazki eder eta ikusgarrian EGUNKARIA kasua bere gordinean jarri zuen han geundenon aitzinean,, prozesu inkisitoriala?
|
|
|
eta. Belhaudiko bortian? egiletza egotziBarkoxe herriaren aipamena ere bada5 Aipamen hau froga txikitzat
|
hartu
badaiteke ere, ez da, Haritschelharrek berak argitzen duenez, erabatekoa6.
|
|
|
Eliodelakoa ez lirodugu, hots,, ez lezake?. Ehiztariak ez lezake
|
hartu
edo ehizatu erbia tirorik tiratu gabe. Gure ereduko elioikusten dugu KKKko ereduan eta espalizoaditza ere eredu berean.
|
|
|
Herri metafora bidezko bi ahapaldi dira eskuidatzian datozenak. Bestela esan, amodio baten frutua den umea aipatzen dute metafora bidez. Bi ahapaldi hauek duten tonua kontuan
|
harturik
, ez ote da froga handiago bat khantorea Etxahunena dela baieztatzeko. Guk halaxe uste dugu.
|
|
|
Zentzuaren aldetik bietan agertzen da zaldia. Eta zaldiak bere bizkarrean pertsonaia
|
hartu
eta urrundu egingo du zoritxarraren gertalekutik. Gure kasuan, ordea, zaldi xuria ama umeak bere gainean hartu eta urrutira eramateko da.
|
|
|
Eta zaldiak bere bizkarrean pertsonaia hartu eta urrundu egingo du zoritxarraren gertalekutik. Gure kasuan, ordea, zaldi xuria ama umeak bere gainean
|
hartu
eta urrutira eramateko da. Ahapaldi hau. Xarmagarria zira eder eta gazte?
|
|
|
Irakaskuntzan ari zaretenok dakizuenez, ikasleengan ereindako haziak askoz ere hazi gehiago ematen dituzten zuhaitzak bilaka daitezke. Horregatik, landare hazidunak aukeratu genituen Arboretumean landatzeko, haziek daukaten sinbologia hori gogoan
|
harturik
. Euskal lerroko lehenengo irakasle eta ikasleen artean hamahiru zuhaitz hazidun landatu zituzten oroigarri gisa Leioako campuseko Arboretumean eraiki den monolito txiki baten ondoan.
|
|
|
Euskal lerroko lehenengo irakasle eta ikasleen artean hamahiru zuhaitz hazidun landatu zituzten oroigarri gisa Leioako campuseko Arboretumean eraiki den monolito txiki baten ondoan. Monolitoa biraketa zentrotzat
|
hartuta
, lurrean espiral bat irudikatuta dago orain, espiral, aureoa?, proportzio aureoa mantentzen duena, hain zuzen ere.
|
|
|
Kurba ireki bat da espirala, etengabe erradioa handitzen zaiona, eta beraz, bira bakoitzean hedadura handiagoa
|
hartzen
duena. Horrela irudikatu nahi izan da, duela 30 urte hasi zen experientzia txiki hura denboran zehar hedatuz eta hedatuz joan dela, eta are gehiago hedatuko dela etorkizunean, infinitutik harago.
|
|
|
Denok dakizuen moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia
|
hartzen
zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra. Guk landatuko ditugun zuhaitzetariko batzuk espezie erreliktikoak dira, fosil biziak deritzenak, edota, euskararen antzera, desagertzeko arriskuan daudenak.
|
|
|
Euskaldunok bost kontinenteetan barrena ibili bagara, eta ibili bagabiltza ere, Hego Amerika da, dudarik gabe, euskal diasporaren kokaleku garrantzitsuena, eta bertako herrien artean Argentina izan da kopuru handienean
|
hartu
gaituena. Argentina eta Uruguaiko panpetan du jatorria landatuko dugun azken zuhaitzak, onbuakalegia.
|
|
|
Aurtengo maiatzaren zazpian beteko dira ehun urte Argentinan hil zela, eta gure ospakizuna eta bi hilabetera hain zuzen ere ospatuko dute Zizurkilen bere heriotzaren mendeurrena. Otañok bere jaioterriko haritza eta bizilekuko onbua
|
hartu
zituen gaitzat. Amerikako panpetan, izeneko bere bertso sorta ezagun batean:
|
|
|
Ondo bizi, ba, gaztaroko egunok, zu maitasunarenlarrosa zidorra, eta zuok ibiltariaren zidor guztiok, ondo izan!, eta
|
hartu
eta bedeinkatu nirebizia, oi aberriko zeru horrek, barriro!
|
|
|
Ni jakitun naiz ez dudala historia universala abarkatzen nire teoriarekin. Nik hipotesis bat
|
hartzen
dut abiapuntutzat. Predikatuen logikan aditua denak badaki horrekin ez dudala kuantifikatzaile universalaren esferan, eta bai derivazio baten hasieran, zeina hasten baita suposamen batekin.
|
|
|
oparotasunak historikoki alferkeria ekarri duela, eta alferkeriak atzeratzea dakarrela, relajatzeagatik). Klasikoek bitartean, gerren bitartez zabaltzen joan direla, gaur egun nagusigoa eurek dutelarik duda izpirik gabe (Elizako hierarkiak Jesusen parabolen mezua aintzat
|
hartuta
, nola parabolek gogora ekartzen duten despotismo orientala, Elizako hierarkiak ere kultura klasista hori ezinbestekotzat jo du, ohartu gabe universal bihurtu du, kulturetan bera bada ere txarrena, ahaztuz Jesusek nola argitzen dien apostoluei jendeei parabolaz mintzatzea, hau da: paraboletan mintzatzen zaie bestela konprenitzen ez dutelako, begiak dituzte ikusteko eta ez dutelako ikusten eta belarriak dituzte aditzeko eta ez dutelako aditzen.
|
|
|
Eta universaltasunaren argumentu falaziazko hori erabiltzen dute espainolistek euskal nazionalismoaren kontra, eta argumentu falsua da (euskal kulturan, adibidez, hizkuntzan badugu aurkitzen halako aztarna bat erakusten duena kultura zahar hori birbanatzailea zela, eta da persona adierazteko lagun esaten dela). Eta espainolistek (ni ez nago obsesionatua euren kontra) euren kultura universaltzat
|
hartzen
dutenean ez dakite zer universal bihurtze klase egiten duten, ikusi besterik ez dago nolakoa den hainbatetan kultura klasiko hori (kultura klasista eskandalosua ere dela esango nuke nik), eta beste aldetik nola izango da universala kultura bat besteak ignoratzen baditu?, ezagutza universal batek, definizioz, den dena, salbuespenik gabe, ezagutzen du, baita Euskal Herria ere, eta hola..
|
|
|
Hauxe adibide bat izan da, eta ekonomia
|
hartu
dut hipotesitzat badakidalako zelako importantzia duen historian. Baina ez dut universaltzat hartu ekonomiaren garrantzia.
|
|
|
Hauxe adibide bat izan da, eta ekonomia hartu dut hipotesitzat badakidalako zelako importantzia duen historian. Baina ez dut universaltzat
|
hartu
ekonomiaren garrantzia. Hor dago falazian ez jaustearen sekretua.
|
|
|
Beste hipotesis bat ere
|
hartu
dut historia hobeto komprenitzeko, hau da: oparotasunean alferkerian erortzen dela, eta hortik esplikatzen ahal da nazio indigenen atzerapena.
|
|
|
Eta nola hipotesiak asko ahal diren konturatzeko beste bat ipiniko dut gero dedukzioak egiteko, beste historiaren filosofia egiteko.
|
Har
dezagun hipotesitzat denok garela diferente, hau da principium individuationis delakoa. Orduan ondorioztatu behar dugu kultura guztietan egin izan direla hierarkiak, eta hola.
|
|
|
Lektore atentoa ohartuko da bekatuak
|
hartzen
ditudala hipotesitzat (zekenkeria, alferkeria, harrokeria?) nire historiaren filosofia diferenteak egiteko, eta historiaren filosofia horietan oinarritzen naizela gero nire zientzia politikoa egiteko. Zientzia bat, etika bezala, praktikoa dena, etorkizun dena indeterminatua baita.
|
|
|
Beraz, hiru privazio mota
|
hartu
ditut hipotesitzat, adibide bezala, lehena ekonomikoa (eta marxismotik haratago joan naiz nire argumentazioan, eta daukat ezen hobeto esplikatzen dudala historia, batez ere formazio klasisten historiaren jatorria ipiniz basamortuetako kulturetan), bigarrena, alferkeria (eta hor sakondu nahi duenak badu historiaren filosofo musulman bat, Ibn Jaldun), eta hirugarrena harrokeria (lehen bekatua dena,... eta horiek suposatuz direla historiaren eragileak nire historiaren filosofiak, oso simpleak, burutu ditut, larregi zabaldu gabe nire hizpìdea, eta ikasten dut ezen badagoela zertan lan egin horiek eta beste guztiak, kombatitzeko, nahiz eta privazio jatorrizko bat dugun, eta horregatik utopiarik ezinezkoa den, baina bai, bada posible aurreratzea, eta posible baldin bada orduan obligazioa ere bada.
|
|
|
Kargua
|
hartutakoan
, behingoan, gauza konkretuak izaten dira, bizitzak ez dau itxaroten eta: bhear beharrezko izendapenak egitea, erantzunak emotea, arazoak aztertu eta erabagitea, laguntzaileakaz batera, nahiz bakarrik.
|
|
|
Gero, luzaroagorako plana egin behar da: Sei urteren epean batez ere zeri ekingo deutsagun, Ordena guztia kontuan
|
harturik
eta lurralde handi bakoitza; eta horretarako zelako medioak erabiliko diran, batzar orokorrak (zertaz, noiz eta non), eta bisitak beharrizanak eta itxaropenak ikusteko: zelako bisitak eta zelan eginak,.
|
|
|
Baina nik esperientzi ona izan dot eurakaz. Begirunez, zabaltasunez eta konfiantzaz tratatu behar dira, eta euren kultura eta balioak aintzakotzat
|
hartu
. Orduan oso esker oneko eta ustetsu agertzen dira.
|
|
|
Baina zeozer aipatu geinke. Urte baten Gabon egunak Bagdag en ospatu nituen, inbasino ostean, dana gudalostez
|
hartuta
, bonben leherkuntzak entzuten zirala. Hango karmeldarrak ikara handia euken gure arduraz, zeozer gertatu ez ekigun, sekuestroa, esaterako.
|
|
|
Kultura errien izakera da, euren pentsakera eta balio sakonak. Munduko herrien artean harmonia eta bakea lortuko badira, herrien balioak errespetuz
|
artu
behar dira aintzat. Badakigu horretan bereizkuntzak egin behar dirala, ezin daitekela gai korapilotsu honeetan injenuidadez berba egin.
|
|
|
Ohiturak ez zuzenak eta kaltegarriak dira sarri, geure herrietan be historian zehar jazo izan dan lez eta jazoten dan lez. Kultura aipatu eta begirunez
|
hartzea
ez da lehengoa bere haretan aldatzeke mantentzea. Giza kulturak, benetakoak, beragan euki behar dau giza duintasunerako dinamismoa.
|
|
|
Gure herrikideak euskal kantuakaz paperak banandu ebezan monja eta batu ziran iparramerikarren artean, eta danak ahalegindu ziran gugaz batera, Santu, Gure Aita eta Agur, Jesusen Ama, abesteko. Egintzaren barruan esan behar neban berbaldian, gure aurreko euskal artzainen adore harrigarria goraldu neban, Sartalde haretako lautada bakartuetaraino bizibide bila joateko adorea, eta beste herrietako etorkinena be bai, eta baita
|
hartu
zituan lurraren eskuzabala be, gaurko Ipar Amerika etorkinak eratutako nazinoa dala gogoraziz.
|
|
|
Eskerrak zeuoi, hemen lanean jarraitu dozuenoi. Gure herritik, hemengo Elizatik, hemengo karmeldarrekandik
|
hartu
dogu hainbeste, eta hau mundu guztiko Eliza eta herrietatik hartutakoaz alkartzen da egoki. Geureak besteen balioak estimatzera garoaz; besteak ezagutu eta onartzeak geurea estimatzera.
|
|
|
Eskerrak zeuoi, hemen lanean jarraitu dozuenoi. Gure herritik, hemengo Elizatik, hemengo karmeldarrekandik hartu dogu hainbeste, eta hau mundu guztiko Eliza eta herrietatik
|
hartutakoaz
alkartzen da egoki. Geureak besteen balioak estimatzera garoaz; besteak ezagutu eta onartzeak geurea estimatzera.
|
|
|
Jubilazio kari, lasai bizitzeko ziotson Basarrik atsedena
|
hartzeko
garaira heldu zen lagunari. Harrezkero, halaxe bizi da emazte Josefak lagunduta, beso zabalik hartu zuen Arrasate herrian.
|
|
|
Jubilazio kari, lasai bizitzeko ziotson Basarrik atsedena hartzeko garaira heldu zen lagunari. Harrezkero, halaxe bizi da emazte Josefak lagunduta, beso zabalik
|
hartu
zuen Arrasate herrian.
|
|
|
Gai oni buruz nai diot esanbiotzez zerbait indartsu, ain pozgarria zaidan berriazabaldua da oraintsu.Nere lekuan aurkitzen danaknola ez
|
artu
gogotsu. Ilbeltzan seian omentzen dutenere osaba Zubeltzu.
|
|
|
–Mondragoetar guztien nahiaren oihartzuna
|
harturik
eta bere lan eskergaren ordain apal bezala, udaletxeak omenaldi bat eratu nahi izan dio, kalezain zintzo, bertsolari trebe eta, oroz gainetik, gizon jator, arduradun, soil eta leial denari. Jauna, zuregandik du ohore gure herriak!?.
|
|
|
Beste omenaldi handi baten, Aita Zavalaren beraren Honoris Causadoktore izendatze egunean, plazaz plaza urte luzez kantari ibilitako bertsolari talde batek lagundu zuen Auspoabildumaren sortzailea. 1999ko azaroaren 19an Deustuko Unibertsitatean, jakintzaren etxean, egin zen ekintza akademiko solemne hartan, doktore, katedratiko eta jakintsu askorekin batera, Manuel Lasarte, Jon Lopategi, Basilio Pujana, Joxe Lizaso, Txomin Garmendia eta Jose Maria Lertxundi bertsolariek ere
|
hartu
izan zuten parte: herri literatura apalak bere lekua izan zuen saio unibertsitario ohoretsuan.
|
|
|
–Gaurko egunean, beraz, ni ez ezik, zera goratzen eta txalotzen dezute: nik urte askoren lanari esker bildu dedan uzta ori, illunpetik argira atera dedan altxor ori, alakotzat
|
artu
bear dala epaituz.
|
|
|
Gure erriarentzat ere gauza aundia dala derizkiot. Gure erriaren izkerak eta literaturak oso gutxitan
|
artu
dute gaurkoa ai, a goralpenik eta onespenik. Egia esateko, i, oiz eman zaien oorerik aundiena une ontan eskeintzen zaie bearbada?.
|
|
|
Eta atzetik gabatxo eta gallego orok gaiztoki:« Me non, le Pays Basque n, est pas avec lui? »Eta gainera« Il n, a pas la mayori»8« Ke si, el pueblo vasco quiere l, autonomi?. Onbre, bizi gara en demokrazi... Y Navarra nunca dira ke si.?. Ostia euskaldunek darraite gorri eta xuri.... Puten, Jainkotzat
|
hartu
dute errege Louis?. Nomejodas9, idolotzat Bi gol, Juan Karl eta Xofi!?
|
|
|
7 Xabier abertzale:. Gazte gaztetik, bere euskalduntasunak eta bere euskaltzaletasunak abertzaletasunera eraman zuten. Eta arlo honetan ere bere konpromisoak
|
hartu
ditu. Ohiko hautagai abertzalea izan da Donibane Lohizuneko alkatetzarako.
|
|
|
Ahozkoan denborahartu behar da aintzat, denborak dena baldintzatzen du-eta. Pentsatzen eta aukeratzen diren heinean esaten dira hitzak, denboraren presiopean, eta gainera, memoriaren mugak ere kontuan
|
hartuz
.
|
|
|
Astia
|
hartzeko
baliabideak:
|
|
|
Gaitasun gramatikalaz gainera, beraz, gaitasun testuala
|
hartuko
dugu aintzat. Hori, testua berregiteko gaitasuna da, parafraseatzen jakitekoa, laburtzekoa, izenburua jartzekoa, erabakitzekoa testua osorik dagoen ala ezer falta duen, baita klasifikatzeko gaitasuna ere6.
|
|
|
1 Jonek liburubat
|
hartu
du prestamoan Leioako bibliotekatik. Historiako liburuada, berak etxean sintesia egiteko.
|
|
|
Beraz, guk gura izan behar duguna da, hizlaria den moduko agertzea, era naturalean, norbera izanik. Zentzu horretan, gorputza, keinuak, oinak kontrolatzea mesedegarri da, gerta ez dakigun Deustuko unibertsitateko irakasle haren tamainako kolpe latza
|
hartzea
, klariona eskuan tarimatik behera atzez jausi zenean.
|
|
|
Gramatikariek, sarritan, hizkuntza idatzia
|
hartu
dute eredutzat hizkuntza deskribatzeko. Ondorioz, arazoak izaten ditugu ahozkoa irakasterakoan, hots, lau trebetasunak lantzerakoan:
|
|
|
Bileran, aurreko bertsolari lehiaketetan esperientzia luzea zeukan Iñaki Uranga izan zuten lagun. Hurrengo txapelketen hasikintzat
|
har
daitekeen jaialdi gudu hori Donostiako. Centro Católico, antzokian egin zen, eta Toribio Altzaga omendu zuten bertan.
|
|
|
Era berean, bertsolariek, gaiak erabilli zituzten edo ez; eta bakoitzari emandako ogibidearen yabe egin zan edo ez? ere, kontuan
|
hartu
zuen epaimahaiak.
|
|
|
Txapela irabazi zuen Basarri bertsolaria, hurrengo urtean, 1936an, arautegiak hala aginduta, epaimahaian egon zen. Haren lekukoa, irabazle txapela, Txirrita handiak
|
hartuko
du, hil aurretxoan hartu ere. Edozelan ere, Basarrik markaturiko ildoa hor geratu zen.
|
|
|
Txapela irabazi zuen Basarri bertsolaria, hurrengo urtean, 1936an, arautegiak hala aginduta, epaimahaian egon zen. Haren lekukoa, irabazle txapela, Txirrita handiak hartuko du, hil aurretxoan
|
hartu
ere. Edozelan ere, Basarrik markaturiko ildoa hor geratu zen.
|
|
|
Izan ere, Joseba Zubimendik Yakintzaaldizkarian eta Bertsolari Guduak liburuan jasotzen dituen 45 bertsoetatik bakarra da bizkaitar bertsolariei dagokiena: puntua emanda Uriartek kantatutako bat, hain zuzen ere. kontuan
|
harturik
1936ko Txapelketa Nagusian ez zela Bizkaiko bertsolaririk aurkeztu22, ahalegindu egingo gara Abarrategi eta Uriarte bertsolariak ezagutarazten, gerra aurreko bertsolaritzaren lekuko historikoak baititugu.
|
|
|
lehenengoan: , zar ta gaztiak ikasitzeko/ paper bana
|
artu
–; eta, bigarrenean: –emen saltzeko daude/ gusto dubenentzat?.
|
|
|
Honetaz dakigun bakarra bizkaitarra zela da. Uriarte eta Abarrategi izan ziren, ba, Txapelketa horretan parte
|
hartu
zuten bizkaitar bakarrak.? (Muniategi, Abel:
|
|
|
Gaiei dagokienez, daukagun corpustxikia kontuan
|
harturik
, ikusten dena da, Abarrategik gai zabal eta orduko jendearen gustukoak erabiltzen zituela: neskatxak (janzkera, ezkontza kontuak...), boxeoa, herri kirolak...
|
|
|
50?[. Biotz andiko kistar betia?], Eguna,, 4 or.;. Neure adiskide Basarri-ri?, Eguna,, 2 or.; eta[. Lo zorro baten nenguan ba, a?], Eguna,, 4 or. Estebanek pozarren
|
hartu
zuen euskara hutsean argitaraturiko egunkari honen agerpena: –Agur bero bat neure barrutik/ eguneroko EGUNA.
|
|
|
Orduan, Bilbotik Santoña aldera egin zuen Euzko Gudarostearekin. Hango itunaren ostean preso
|
hartu
zuten, eta El Dueson (Santoña), Bilboko Larrinagan eta Burgosko presondegian ezagutu zuen arrazoirik bako gartzelaldien samina. Dimoztarrak larrutik ordaindu behar izan zuen bere abertzaletasuna, 1943 urtera arte egon zen-eta giltzapean.
|
|
|
Handik urte bira, txapelketa baten
|
hartuko
du parte Uriartek, 1929an, hain zuzen ere. kasuon, lekukotasuna 1906an jaio zen B. Enbeitak ematen digu: –Hogeita hiru urte nebazala, Mungian txapelketa bat eratu eben.
|
|
|
–Herrietako jaietatik aparte, hauteskunde garaian, ez nintzan gelditu ere egiten. Behin, egun berean, sei mitinetan parte
|
hartu
beharra izan neban. Aita, Uriarte eta ni izaten ginan gehienetan bertsolari, eta Agirre, Lauaxeta... etab. hizlari?.
|
|
|
1935 urteetan, gerra piztu artean, hamaikatxo agerralditan
|
hartu
izan zuen parte Uriartek, sarritan orduko bertsolaririk ospetsuenak kanta lagun zituela. Aipagarria da 1936ko ekainaren 28an, Lekeition, VII. Olerti Egunaren61inguruan antolaturiko bertso saioa.
|
|
|
Edozelan ere, bereziki, bertsolari apal biri zuzendu nahi izan diegu omena, den denek merezi dute baina, gure esker ona. Izan ere, euren xumean, txapelketan parte
|
harturik
, posible egin zuten bertsolaritzak aurre egitea, baita duintasun handiagoa lortzea ere. Gaurko bertsogintza arrakastatsuak asko zor die orduko aitzindari jatorrei.
|
|
|
Azkenean, bizitzeaz ere nekatu egiten gara, bizitzeaz oporrik
|
hartzen
ez dugulako.
|
|
|
4 Eta lektoreak ikasi behar du, amaitzeko, nola nik etika katolikoan estudiatzen den vicio baten inguruan soilik zentratu naizela nire lehen historiaren filosofian, eta bigarrenean alferkeria
|
hartu
dut hipotesitzat. Vicio eta bekatu askoz gehiago daude (harrokeria ere aipatu dut, adibidez, eta horregatik proposatzen dudan sozialismoak joera aristokratikoa izan lukeela deritzot, harrokeriazkoa ez dena niretzat), vicio eta bekatu askoz gehiago daude, ordenatua dagoela haien estudioa, eta hor ere lana ez da makala, izanik helburua ezagutza universala, hau da, perfekzio morala, zeina ezinezkoa den kosmos honetan, nahiz eta betebehar argia den hobetzea bilatzea, bistan dago.
|
|
|
justifikatzerakoan, eta hola. Helburua?, izango litzateke zibilizazioaren joera ekonomiko nagusia aldatzea, eta joera acumulativotik igarotzea, dagoen eskarmentua aintzat
|
harturik
, joera redistributivoaren nagusitasunera, bidean hain inportantea den lanaren kultura hori galdu gabe. Nahikoa da.
|
|
|
1 Materialismo kulturala, eta konkretuki ekonomiaren gorabehera,
|
hartu
dugunean hipotesis bezala historiaren filosofia bat desarroilatu dugu, zeinak universalki guztia ez badu esplikatzen behintzat oso fenomeno importanteak baditu argitzen, historia ekonomikoa kasu (orain arte, nik ondorioztatzen dut, izan gara gorabehera ekonomikoen jostailu, jakin gabe, ordua da ekonomia gobernatzen ikasten hasi gaitezen). Baina orain, filosofia hori oinarri harturik, galdetzen diogu geure buruari ea zer demontre egin, eta erabaki, daitekeen.
|
|
|
1 Materialismo kulturala, eta konkretuki ekonomiaren gorabehera, hartu dugunean hipotesis bezala historiaren filosofia bat desarroilatu dugu, zeinak universalki guztia ez badu esplikatzen behintzat oso fenomeno importanteak baditu argitzen, historia ekonomikoa kasu (orain arte, nik ondorioztatzen dut, izan gara gorabehera ekonomikoen jostailu, jakin gabe, ordua da ekonomia gobernatzen ikasten hasi gaitezen). Baina orain, filosofia hori oinarri
|
harturik
, galdetzen diogu geure buruari ea zer demontre egin, eta erabaki, daitekeen. Eta zientzia praktikoaren lurraldean sartzen gara bete betean, zeren, a posteriori jakin badezakegu, hutsuneak ditugun arren, garbi baitago ezen a priori ez dakigula, ez dugulako historiaren ezagutza universalik horretarako.
|
|
|
Proposamenak mahai gainean jartzea ere lortu zuen: , bertako euskaldunek beti euskara erabiltzeko konpromisoa
|
hartzea
; ikastola sortu berriari laguntzea; aurreko urtean hasitako gau eskolak indartzea; euskarari berehala eskola nazionalean tokia egitea. Era berean, benetako konponbidea aramaioarren esku zegoela ere gogoratu nuen, agintariei nahiz herritarrei euskararen aldeko konpromiso sendoagoa hartzeko eskatuz?.
|
|
|
–bertako euskaldunek beti euskara erabiltzeko konpromisoa hartzea; ikastola sortu berriari laguntzea; aurreko urtean hasitako gau eskolak indartzea; euskarari berehala eskola nazionalean tokia egitea. Era berean, benetako konponbidea aramaioarren esku zegoela ere gogoratu nuen, agintariei nahiz herritarrei euskararen aldeko konpromiso sendoagoa
|
hartzeko
eskatuz?.
|
|
|
Gizarteak bizi dituen aldaketa handiak kontutan
|
hartuz
, urteetan euskarak administrazio publikoan eta irakaskuntza publikoan lekua egitea lortu zuen baina hitzaldian aipatu zuen bezala 35 urte artekoak izaten direla, inkesta batzuen arabera, euskara gutxien erabiltzen dutenak. Jarrera honek, tamalez, haur eta gazteengan eragin handia izan duela baieztatu zuen euskaltzain berriak.
|
|
|
Gogoan
|
hartzeko
hainbat ondorio ere eskaini zizkigun. Besteak beste:
|
|
|
Mezua
|
hartu
genuenetik sentitzen genuen, bai, egun hau iristeko gogoa edo ilusioa. Alde batetik, karmel Ordenako bere anaiek urteetan euskararen alde egindako lan oparoaren aitorpena ikusten zuten, bereziki Markina eta Larreako komentuetan isil isilik lanean aritu diren hainbat karmeldarrek egindakoaren aitorpena.
|
|
|
Protokoloak agintzen duen bezala euskaltzain berria atarian gelditzen da euskaltzainburuak sartzeko deia egin arte. Miren Lourdes Oñaederra eta Sagrario Aleman izan ziren Patxi
|
hartu
eta txalo zaparrada hotsez aldare aldera eraman zutenak. Aurretik bagenekien euskaltzain berriak idatzi zuen hitzaldiaren izenburua:
|
|
|
Lehenengo hitzetan Henrike knör izan zuen gogoan haren aulkia
|
hartu
baitu Arabako lurraldetik. Estimatua zuela agerian jarri zen, biek euskararen alde jardun baitute urteetan zehar beren lurraldean.
|
|
|
Hitzaldiko gaiari helduz, transmisioa
|
hartu
zuen ildotzat, hizkuntza batek, edozein hizkuntzak, bizirik iraun ahal izateko, ezinbestekoak dituela lurraldea eta gutxieneko hiztun kopurua gogoratuz. Txikitatik garatu behar da hizkuntzarekiko gertutasuna, hor oinarritzen baitira geroko norabidearen oinarriak.
|
|
|
4) Lagunen lagun onaeman eta
|
hartu
, jakinduri zabalabizitzan zuk batu, eskuzabaltasunezingurura hedatu; euskaldun berri askozugandik pasatu.
|