|
2000
|
|
|
Historiak erakusten dituen une eta gertaera eztabaidatuei garaileen komenentzien araberako bertsioa eman eta hori dogma bihurtu. Badakizue,
|
gauzak
horrela dira, horrela izatea komeni bada.
|
|
|
Susmopean zeuzkaten, desautorizaturik. Goi agintarien konfiantza guztia duen jauna izendatu dute hizkuntza
|
gauzetan
arduradun, Pedro Pejenaute. Ordena jartzera iritsi omen da.
|
|
|
Egia bada ere dozena bat idazlek batean zein bestean jarri zutela beren izena, ez dago enoratzerik bi manifestuen mezu politikoa guztiz alderantzikoa zela. Zalantzarik ez dut guzti guztien desira sakonena Euskal Herria bakean bizi ahal izatea dela, baina begi bistakoa dabakea hitzaren atzean
|
gauza
ezberdinak ulertzen direla idazleen artean.
|
|
|
Harrigarria bada ere, euskal literaturgintzan aurten
|
gauza
positibo gehiago ikusi dut aurreko urteetan baino. Orain arte esandakoari, emakumeen literatura gehitu behar diogu.
|
|
|
Halere, aurrera egin baino lehenago, uste dut zenbait gogoeta egin behar dugula Unamunoren jarreraz,
|
gauzak
, xehekiago begiratuz gero, beti korapilatsuagoak izaten dira eta. Hortaz, edozein giza hizkuntzak bere baitan garatzeko eta goi kulturako mintzaira bilakatzeko ahalmenak dauzkala onetsirik ere, gogoan izan behar dugu, aldi berean, hori ez dela berez lortzen.
|
|
|
Estatuaren gainegitura politikoak, euskara zapaltzen eta baztertzen jardun beharrean, hura bere administrazioan onartu eta irakaskuntzan bultzatu balu, berehalaxe agertuko zatekeen hizkuntza estandarizatzeko premia. Baina euskaraz diogunez, joanak joan eta balizko oleak burdinarik egin ez daroa,
|
gauzak
ez ziren horrela izan, eta, beraz, alferrik da orain izan balizko horiekin burua nekatzea.
|
|
|
Santi Onaindiak argitaraturiko euskal poesiaren antologian haren gabon kanta bat jarri zuen eta han bertso hau irakur daiteke: " Geure euskera baño/ berba ederrago/ ez da
|
gauza
ain aundi/ zelebratuko". Milla euskal olerki eder, Itxaropena Arg., Zarautz, 1954, 676 or. Unamunoren euskararen beste erakusgai bat, halaber," Agur arbola bedeinkatube" artikuluan dugu, 1888.ean Eus kal Erria aldizkarian argitaratua, 299 or.
|
|
|
Baina hobe dugu
|
gauza
asko galtzea eta ez pobreak goseak hiltzea.
|
|
|
Nik bisitatu nuenean, urria ongi aurrera ordurako, Euskal Herriko kostaldeak tarteka, udazkenetan, eman ohi dizkigun lainoz zipriztindutako zeru urdina nagusitu zen, eta hankapeko belardian nabaria zen freskura, eta gorriaren gama pil pilean zegoen aurretik izandako berdea arboletako hostoetatik desagertzen ari zen bitartean. Eta hantxe zeuden Chillidaren eskultura handiak, beti han egon balira bezala, betiko han baleude bezala, euren tokia, artistak sortu zituenetik, hura izan balitz bezala, eta orain arte esanahi osoa erakusteko
|
gauza
izan ez balira bezala. Ez nuen patrikako CD horietako bat eraman, Johann Sebastian Bachen laugarrensuit e a —Csaba Onzcayren celloak joa, esate baterako— aldi berean entzun ahal izateko, baina beharbada komenigarria izango litzateke artistaren sorkuntzan hainbesteko garrantzia izan omen duen musikaz laguntzea Chillida lekura egindako bisita.
|
|
|
Chillida lekuren inaugurazioak beste hainbat ekitaldiri nolabaiteko itzala egin die aurtengo udazkenean, baina ez du horrek esan nahi gertatu den
|
gauza
bakarra izan denik. Gogoan izateko moduko hainbat erakusketak zipriztindu ditu aurtengo udazkenean gure hiriburuak, bai Euskal Herriko artisten eskutik —Donostian batez ere— bai kanpokoen eskutik —Roberto Mattaren erakusketa Bilbon horren tokiko—.
|
|
|
Frantzian indarrean jarri zen prezioen liberalizazioa, baina azken unean atzera jo zuen bertako gobernuak. Erregaiekin gertatu den
|
gauza
bera gerta omen daiteke liburuekin ere: hasieran prezioak jaitsi ondoren epe ertainera garestitu egingo dira liburuak, oligopolioa sortu eta enpresa handiek erabakiko baitute prezioen politika.
|
|
|
" BEZ: zergarena ez ezik, balio gehienak dira
|
gauzei
kanpotik erantsiak".
|
|
|
Argudioak errazak dira: Ekin eta ETA
|
gauza
bera dira, eta beraz Ekineko partaide batzuk atxilotzea ETAko buruzagiak atxilotzea da. Gara egunkariarekin antzeko egin dezakete:
|
|
|
Gara egunkariarekin antzeko egin dezakete: Gara eta Egin
|
gauza
bera omen dira orain, Garzonek dioenez, eta duela bi urte Egin eta ETA gauza bera zirenez, ba atera kontuak.
|
|
|
Gara egunkariarekin antzeko egin dezakete: Gara eta Egin gauza bera omen dira orain, Garzonek dioenez, eta duela bi urte Egin eta ETA
|
gauza
bera zirenez, ba atera kontuak.
|
|
|
Bai, ikurrinarekin posatzeko esan eta argazkiak egin izan dizkiete Espainiako uniformez jantzitako euskal kirolariei, baina eskertzen ditugun ukitu nazionalista horietatik aparte, kiroltasunez eta jator jokatu dute. Eta ondo idatzi eta kontatu
|
gauzak
, gainera.
|
|
|
Ezertxo ere ez, nire ustez. Horrela eginez gero
|
gauzak
, Aeredua sartuko zaigu berriro eskoletara, nondik eta Internetetik.
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiak badu eGipuzkoa izeneko egitasmo bat, baina ze kristorako balioko duen inork ez daki oso ondo. Gipuzkoako Kutxak ere eGipuzkoa izeneko beste egitasmo bat badu, gainera, eta,
|
gauzak
apur bat gehixeago nahasteko, beste eGipuzkoa bat ere badago, Robotiker ikerketa zentro bizkaitarrak batek daki zertarako erreserbatu duen eGipuzkoa.com domeinua... Oso e polita gelditzen da halako e izenak dituzten e ekimenak iragartzea, baina ganora edo e ganora apur bat erakutsiko balute, hobe.
|
|
|
Edizio digitalen errentagarritasuna da, hain zuzen ere, hurrengo urteetako erronka bai Europan, baita Estatu Batuetan ere. Eta
|
gauzak
horrela daude Atlantikoaren beste aldeko egunkari digital batzuek ikaragarrizko galerak izan dituztela jakin arren. Hain zuzen, joan zen urteko otsailean Noticias de la Comunicacion aldizkariak aipatzen zuen The Chicago Tribune egunkariaren on line bertsioak 5.000 milioiko galerak izan zituela 1998ko ekitaldian.
|
|
|
Katalunia, Madril, Errioxa eta Murtzia. Ikus daitekeenez,
|
gauza
bat da egunkaria erostea eta beste bat berau edo beste gauzaren bat ordenagailuaren pantailan —dohainik— irakurtzea.
|
|
|
Katalunia, Madril, Errioxa eta Murtzia. Ikus daitekeenez, gauza bat da egunkaria erostea eta beste bat berau edo beste
|
gauzaren
bat ordenagailuaren pantailan —dohainik— irakurtzea.
|
|
|
|
Gauzak
horrela, ondoren honako hiru galdereei helduko diegu:
|
|
|
Iparraldean, geroago Ameriketan gertatuko den bezala, fenomeno bitxi bat eman zen, alegia, ailegatzen ziren intelektualen lanak bertakoek egindakoekin nahastuko zirela, batzuetan bereizteko zaila izateraino. Historikoki hau ez zen
|
gauza
berria izan; esaterako, errealitate hau baieztatzeko, hor dugu Miguel de Unamunoren testigantza, 1925etik 1927ra Hendaian erbesteratuta egon zenean: " La casa vasca —esan zuen— tiene dos compartimientos:
|
|
|
1937 urtetik aurrera egoera larriagoa bihurtu zen, Pierre Lafittek eramaten zuenAintzina() ideologia abertzaleko aldizkariaren desagerpenarekin batera, hori baitzen kanpaina horri erantzuteko
|
gauza
izan zitekeen komunikabide bakarretako bat.
|
|
|
Inguruko
|
gauzei
oharturik, haiei galdetzen diezu lehenik mahaineko liburu sortari, boligrafo etzanei, hormako argazki histuei, egutegi zekenari oroimenaren oihartzunak edo liburuen hitzak bezain [isilik ez baitute fitsik erantzuten.
|
|
|
Orduan zuk leihoa kitatu, orri biluzia kajoian sartu eta tabernara bidean espresio perfeta
|
gauzak
berak dira aitortzen diozu zure ezgaitasunari.
|
|
|
Luis Berrizbeitiaren arabera ordea, espresio perfeta
|
gauzak
berak omen dira... Ados baldin bagaude behintzat, poesia geometria dela aterako dugu.
|
|
|
Ez dut nik hala uste: geometriaren bat izatez gerotan, poetak erakusten dizkigun
|
gauzen
geometria genuke poesia. Berrizbeitiak, esaterako, halako introspekzio bat egiten du gure kulturan non esan litekeen historia egiten duela, gure literaturan izan ez genituen poemak ber sortzen dituela (Oihenart despeditzen du, Pariserat doalarik), eta bidenabar jaso eta duindu egiten duela aurreko tradizio guztia, batez ere molde zaharreko egiturez baliatzen delarik.
|
|
|
Zer egin dezaket udako arratsalde gorri batean eguzkiak nere leihoari beldurra badio eta zu ez bazaude? udak ustekabean neguaren erdian harrapatzen banau derrepentean hostoak isiltzen badira lau kanpai hots entzuten diren bitartean hiru tanta lehor eta epel bat haize hilaren gainetik nora jo dezaket kalean topatuko ez bazaitut
|
gauzak
nahiko gaizki ez doazen bitartean tanta epel eskas bat atsoen pauso azkarrak berotzeko nola jakingo dut arbolak bizirik ote dauden soinurik egiten ez badute sirenen hotsa itzaltzeko. gauza ez badira nork esango dit zer gertatzen zaidan lehenengo malkoa oraindik sortu ez denean zeinen eskuak astinduko ditu betazaletan ezkutatu diren kanpaiak non babestuko naiz zure besoak urruti badaude nondik sor...
|
|
|
Zer egin dezaket udako arratsalde gorri batean eguzkiak nere leihoari beldurra badio eta zu ez bazaude? ...n neguaren erdian harrapatzen banau derrepentean hostoak isiltzen badira lau kanpai hots entzuten diren bitartean hiru tanta lehor eta epel bat haize hilaren gainetik nora jo dezaket kalean topatuko ez bazaitut gauzak nahiko gaizki ez doazen bitartean tanta epel eskas bat atsoen pauso azkarrak berotzeko nola jakingo dut arbolak bizirik ote dauden soinurik egiten ez badute sirenen hotsa itzaltzeko.
|
gauza
ez badira nork esango dit zer gertatzen zaidan lehenengo malkoa oraindik sortu ez denean zeinen eskuak astinduko ditu betazaletan ezkutatu diren kanpaiak non babestuko naiz zure besoak urruti badaude nondik sortuko da elektrizidadea udak baimenik ematen ez badu hiru kanpai ergel eta laugarren bat zeinen arnasak berpiztuko ditu adarrak ni ere uda bihurtu naizenean zer egin dezaket udako usainak so...
|
|
|
Ziklo berri bat hasi da, baina lehen hazia hogei urte lehenagoko poema polimorfo haietan zegoen. Txepetxak bertsolariaren kantua erakarri baldin bazuen ere, naturako
|
gauza
ikusgarriek hartu izan dute gure kantagintza," Arboletan den ederrena da/ oihan beltzean pagoa"... Ez bakarrik kantagintza, baita prosa ere:
|
|
|
Euskalerriak dario. zenbat
|
gauz
eder doazi, Ezaren illobi beltzera zuzen, egundo geiago ez biurtzeko, il bear ez lutekela...
|
|
|
Aldaketa honekin, Argia-k Interneteko bere produktu editorialaren bereizgarritasuna indartu du. Hau da, Argia aldizkaria
|
gauza
bat da (eta sarean ere kontsultatu daiteke osoki), baina Sa reko Argiabeste bat da: eguneroko albisteak idatziz zerbitzen dituen medio berri bat (EITB ere albisteak egunero idatziz ematen hasi da bere webgunean, bide batez).
|
|
|
Gaur egun jadanik liburutegien mikrokosmosa oso heterogeneoa da, baita bere publikoa, eta honen interesak eta beharrak ere. Beraz, orrialde labur honetan goiko galderari behar bezain sakonki erantzuteko
|
gauza
ez naizela aitortu behar dut. Auzo bateko liburutegi batek ez du ia zerikusirik unibertsitate batekoarekin, ezta azken honek Washington' Biblioteka goLibra ry of Congress ospetsuarekin.
|
|
|
Horrela, Va sconia aldizkariko aleetan Unibertsitateko zenbait irakaslek zuzenduriko euskal historia garaikideari buruzko bibliografia bat argitaratzen da. Ekimen hori beste zenbait arlotan ere burutu nahi izanez gero, une honetan hori egiteko
|
gauza
izan litekeela ikusten dudan elkarte bakarra Eusko Ikaskuntza da, EIren sail ezberdinak hain zuzen. Hemen ere informatikak eskaintzen digu laguntza handia behar beharrezkoa den espezializazioa lortzeko, Jon Bilbaok planteaBiblinleka tzen zuen osotasunari uko egin gabe.
|
|
|
Iruñeko lehenbiziko Liburutegi Publikoa XIX. mendearen hasieran zabaldu zen, Napoleonen inbasioak ekarrita, beste
|
gauza
batzuk bezala. Alabaina, Gerra Zibila atzean utzi eta mende honetako 50eko hamarkadara ailegatu arte, ez da izan ahalegin sistematikorik Liburutegi Publikoak ezartzeko Nafarroako zenbait herritan.
|
|
|
Utopia hau modu ezberdinetan ikus dezakegu, baina agian utopikoena, liburutegi guztiak sarean lotzen dituena eta gizakiaren produkzio dokumental guztia linean edozeinen eskura jartzen duena da. Ideia honek liburu klasikoen digitalizazioa bultzatu du, eta inprimaki ezberdinak soporte digitalera pasatzea, normalean inongo gehiketa eta aldaketarik gabe(
|
gauza
bera baina digitalean, liburu bera baina digitalean).
|
|
|
|
Gauzak
horrela, dokumentuen preserbazioa ziurtatzeko arazo ugari daudela argi dago. Nahiz eta legeak hau guztia babesten saiatu, asko dago oraindik egiteko.
|
|
|
Hala ere, oraindik
|
gauza
asko argitzeko daude. Informazio munduko profesionalak gaude alde batetik eta enpresa komertzialak bestetik.
|
|
|
Ez dago dudarik Internetek garrantzi berezia duela honetan guztian.
|
Gauzak
honela, aldaketa hauek hiru norabidetan doazela esan genezake:
|
|
|
Ez naiz ni izango Itxaso Diazen lana defendatzen hasiko naizena, badu eta Arte Ederretako irakasleak ni baino hobeto defendatuko duenik. Baina erakusketa bat itxiaraztea kulturari gerta dakiokeen
|
gauzarik
larrienetakoa da. Eta honelako zerbaiten aurrean isilik gelditzeak, berriz, herri baten bizitasunaren maila zehatza eskaintzen du.
|
|
|
Ez da
|
gauza
erraza, izan ere, artea bere hartan ulertzea. Nik behintzat ez dut lortu.
|
|
|
erakusketari atera zekizkion etekinek bakarrik esplika ez zezaketen ilusioa (dena esateko, esan dezadan handik hamabost egunera Palomo Linares espainiar toreroaren erakusketa eskegi zuela bere galerian, Marina Dankoren hainbat lanekin batera, eta batzuek ulertzen ez badugu ere, jende ugari hurbildu zitzaiola). Baina edonola ere, ilusio hori behin eta berriro nabaritzen da artearen inguruan
|
gauza
apalak egiten saiatzen direnen artean, eta nonbait urrutitik ikusten bada, Lizarrako museo txiki batean gertatzen da hori. Izatez arabarra baina bizitza erdia Nafarroan eman zuen Gustavo de Maeztu pintorearen izena daraman museoan.
|
|
|
zergatik ez dute militantzia hori serio islatzen? Inor ez da
|
gauza
izan mundu txiki gure honetan pistola hartu duten emakumeak leial eta fier azaltzen. Herri honek ez du bere kontalaria aurkitu.
|
|
|
Gizaseme gogorrak haiek. Gerhardek euskara maitatzen ikasi zuen," Zein nahi garaitan Euskalerriko
|
gauzak
darraizkit: batez ere Euskera maitea" idatzi zion inoiz Resurrecion Maria Azkueri.
|
|
|
26/ 27 zk. (1983), 259 Soldaduzka eta euskara (Orain eta Hemen). 26/ 27 zk. (1983), 266 JAKIN profanatua, edo Gorritiko
|
gauza
ikaragarriak (Orain eta Hemen). 28 zk. (1983), 141 Pesimismoa negoziaketari buruz (Orain eta Hemen).
|
|
|
LAZKANO MENDIZABAL JAKIN profanatua, edo Gorritiko
|
gauza
ikaragarriak (Orain eta Hemen). 28 zk. (1983), 141 Arantzazun Iakinlarien billera. 4 zk. (1957), 85 Yakinlariok Arantzazun. 7 zk. (1958), 102 (Sarrera). 16 zk. (1964), 1 Ehun" Jakin" hogei urteren gurpilean. 100 zk. (1997), 89
|
|
2001
|
|
|
Eztabaida daiteke gero, zer doakion gaurko nafar jendeari konkista ala adostasuneko hitzarmena izateak, baina abiapuntuan
|
gauzak
diren moduan jarri behar dira, eta konstatazioa egin.
|
|
|
Nafarroa erkidego administratibo politiko diferentziatua dela nonahi eta beti espreski adierazi beharra
|
gauza
guztien gaineko lehentasun absolutua bihurturik, euskarari koordenatu politikoetatik begiratzen diotela aitortzen ari zaizkigu agintariak; muga administratibo politikoen gainetik hedaturik dagoen kultura eta hizkuntza ukatzera eramaten ditu ikuspegi horrek.
|
|
|
Bizkaieraren aldeko gurutzada sutsu honetan, gainera, munduko inongo hizkuntzatan onartuko ez liratekeen gehiegikeriak egiten ari dira: bizkaitarrok euskara batuan esandako
|
gauzak
" bizkaierara" itzultzea, jatorrizko" topatzen ibiltzen naiz", ez dakigu zein irakurlek hobeto uler dezan," topetan ibilten naz" bilakaraziz, euskaltzain honi azken orduko kazetari umegorri ausart batek inoiz egin dionez.
|
|
|
Ordua da ura bere bidera itzultzeko eta inon arrakastarik izan ez duten esperimentu dialektal banatzaile eta galgarri guztiokin behin betiko amai dezagun. Zeren azken buruan, Mitxelenak argi eta garbi esan zuenez, euskara batuarekin euskara salbatuko dugula ezin ziurta dezakegun arren, euskalki egoeran segituz gero, ordea,
|
gauza
segurua da euskara hilko zaigula.
|
|
|
Izan ere, Pasqual Maragall sozialista katalana hor ari da aspaldian estatuaren nazioaniztasuna argieta garbi aldarrikatzen eta eredu federalaren alde egiten. Egunokaz
|
gauza
bera entzun diogu Emilio Perez Touriño sozialista galegoari ere, eta BNGko nazionalistekin elkarlanean aritzeko prest egoteaz gainera, ongi iruditzen zaio, egin berri dituen adierazpenen arabera, konstituzioa aldatzea ere, estatu federala lortzeko.
|
|
|
Ia ez da ezerso rtzen euskaraz (Serantes sarira espainierazko lanak bakarrik aurkeztu ziren), eta sari nagusietara dozena erdi lan aurkeztea miraria dela pentsa daiteke. Arrazoia aurkitzea oso
|
gauza
bihurria da, ez baitago erraza jakitea zein denarazoa ren iturburua: ez dela argitaratzen idazten ez delako, edo ez dela idazten argitaratzen eta antzezten ez delako.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian ari dira
|
gauzak
berriz ere mugitzen. Urte hasieran Tehenta taldearen eskutik antzerkia, bertsoa eta kantua nahastu ziren Izarren hautsa muntaian.
|
|
|
Azken finean, Albert Camus eta Jean Paul Sartrek Bigarren Mundu Gerraren amaieran sentitu zuten hura ez zen oso urruti egongo gaur egun iragartzen ari den Hirugarren Mundu Gerraren hasieran senti daitekeen honetatik. Orduan eta orain ez dira oso ezberdinak absurdoaren sentsazioa, galera sentimendua,
|
gauza
berberak berriz ere bizi beharraren fatalitatea eta, azkenik, norberaren errealitate sozial, politiko eta kulturalarekin, nola edo hala, konprometitzeko beharrizana.
|
|
|
Zuberoan euskal kulturaren iturria ez dela agortzeko zorian ematen du. Hargatik,
|
gauzak
sakonago aztertuz gero, iturri horretatik jalgitako urak oro euskaltasunaren sendotzeko bide izan direnik zalantzak izango nituzke.
|
|
|
Pastoralen kontutik, denbora gutxi egon banaiz erebata ren zein bestearen prestakuntzetan, nabari iruditu zait pettar erdaldunduan kokatua den Sohutan euskal giro nabarmen handiagoa bazegoela Basaburuko Iruri eta Zalgizen baino.
|
Gauza
hauek zailak dira azaltzeko, baina menturako naiz erraiteratXibe roko Makia pastorala eman dutenen artean askoz ere euskal sentipen sendoagoa antzeman dudala Etxahun Iru ri pastorala antzeztu dutenen artean baino.
|
|
|
Jean Bordaxar baten kasutik haratago, dena den, euskal gizartearen ikustatea edo eskertasuna garrantzizkoak dira kultur egile berriak ager daitezen. Ez bakarrik ikusgarri landuak, ia ia ausartuko nintzateke erraiterat" korapilatsuak" —Matalaz, esaterako— sortzeko; bai, ordea, kantu berriak asmatzeko, He rria Ohoretan bezalako antzezlanak idazteko, maskaradetan
|
gauza
berriak sartzeko eta besterik...
|
|
|
Txanponaren aurreko aldean, abantailak: diru mota bakarra, diru trukaketaren desagertzea,
|
gauzen
balioa neurtzeko tresna erraza eta arina... Luze joango litzaiguke diru berriaren alde onak erabat zerrendaraztea.
|
|
|
|
Gauza
handien testigu: 500 urtez frantziskotarrak Arantzazun
|
|
|
Kulturaren baitan erakusketak ere, ez nolanahikoak. horrexegatik igo ginen uda honetan Arantzazura, frantziskotarren bostehun urteak ospatzekotan.
|
Gauza
handien testiguirakurri genuen, bertan erakusten zenaren adierazle egokia. Ostean, barrurago, erakuslekurik erakusleku joan ginen, Arantzazuko frantziskotarrek ingurumenarekin eskuratu duten barne lotura egiaztatzeko.
|
|
|
Dena dela, Eskualherriak behar du, bihotz oroz Petaini jarraiki. Hiru
|
gauza
ditu Petainek galdegiten: familia, lana, Herria.
|
|
|
M arc Legasserengana etorriz —honek ordaintzen zuen Aintzina bere diruz, aldizkaria ez baitzen
|
gauza
bere burua ordaintzeko—, ironia ukitu batez, azkenaldian Buletin Erlijiosoa erregionalismo kontuan ongi asea zegoela zioen. Hiru adibide jartzen zituen.
|
|
|
Frantzia izanen da azkar eta haundi, haren familia guziak indartsu eta bertutedun izaiten badire, eta hori ama familiakoen obra da guziz gainetik, ezen" Amak egiten du edo botatzen etche bat" eta amaren belaunen gainean moldatzen dire munduko bi
|
gauza
oberenak: gizon justuak eta emazteki chuchenak.
|
|
|
Bainan
|
gauza
bat badakit: behar dugula ororen aintzinean eskualdun gelditu, eta ez dugula nehoren aintzinean amor eman behar(...).
|
|
|
Tamalez, neurri batean, arrazoi du. Ondo dakigu nola egin diren
|
gauzak
meritokraziaren eta feudalismoa ren artean mugitzen diren gure unibertsitateetan. Nola erabili duten sail batzuek euskara, soilik langile fidelak eskuratzen jarraitzeko.
|
|
|
hor ditugu, besteak beste, M. Aizpuru ren Eta tiro baltzari..., edo historia lan bikaina kontsideratzen dudan K. Altonagaren Folin markesa. Ondare horri etekina ateratzen saiatzea baino ez zuen eskatzen P. Gartziak, eta nik
|
gauza
bera aldarrikatzen dut.
|
|
|
Unibertsitateetako irakaslego euskalduna, aipatu akats guztiak kontuan hartutaere, erlatiboki gaztea da, kasu askotan (nagusiki erdaraz idaztera behartu zaion) doktorego tesi erredakzioetan end redaturik dabil, eta arrazoi akademiko politikoengatik euskarazko sorkuntza gutxiesten duen inguru nabarmenki diglosikoan lan egiten saiatzen da. Ekinbide pribatuak (arlo publikotik dirulaguntzaren bat ere jasotzen duen ekinbide pribatu horrek) bultzadatxoak eta pizgarriak ematea
|
gauzak
hobetzeko (beste) bide bat izan daiteke. Itzulpenak egiten jarraitu da, zer esanik ez, baina ikerlari euskaldunen sorkuntza lanentzat gune gehiago ireki tzea ez da sekula soberan egongo.
|
|
|
Lehenengo ohar honekin amaitzeko: Josu Zabaletarena rtikuluan deigarri gertatu zitzaidan
|
gauza
bat tonua izan zen, bere kutsu samindua: Pruden Gartziarena, esan bezala, polemikoa zen, ironia erabiltzen zuen, baina, ene ustez, gutxieneko errespetu maila batetik abiatzen zen.
|
|
|
Ezagunegia, aukeran. Gerran gertatutakoek eta ikasitakoek arrasto handia utziko dute bere baitan eta, hein batean," Putzu" karlismotik nola urrunduko den dugu nobelaren gai nagusietako bat; Euskal Herria rekiko maitasuna da harengan tinko iraungo duen
|
gauza
bakarrenetakoa. Alde horretatik, azken Karlistadan parte hartuko zukeen nolabaiteko aurrenazionalista baten bilakaera pertsonala renistorioa kontatzen zaigu.
|
|
|
Baina hobeto joango litzaiguke, askotan, desegiteko arriskuan ez legokeen kultura normal batean biziko bagina bezala jokatuko bagenu (esaidazu maite nauzula, gezurra izan arren): sinetsita nago emaitzak aberatsagoak eta dinamikoagoak izango liratekeela, oro har, eta euskal kulturari erakargarriago, seduzigarriago izaten lagunduko liokeela horrek —biziraupenerako eta garapenerako aukerak biderkatuz, bide batez— (Halere, egia da kulturano rmal etahandibat izateak ez dituela
|
gauzak
berez konpontzen: gogora dezagun Juan Goytisolok Espainiako prentsa arloko literatur kritikari buruz argitara eman zituen hitz gogorrak, El Pas, I, eta, orobat, ondorengo polemika guztia).
|
|
|
Esan behar nuena antzemangarri egitearren,
|
gauzak
exajeratzeko eta puzteko baimena eman diot neure buruari. Sinetsita nago kritikari onek gauzak sinplifikatu dituztela, gauza horiek argi uzteko helburuarekin; maiz, erabaki irmoak hartu dituztela nahi zutena komunikatzeko, eta exajeratu dutela ulergarri eta garden izateko.
|
|
|
Esan behar nuena antzemangarri egitearren, gauzak exajeratzeko eta puzteko baimena eman diot neure buruari. Sinetsita nago kritikari onek
|
gauzak
sinplifikatu dituztela, gauza horiek argi uzteko helburuarekin; maiz, erabaki irmoak hartu dituztela nahi zutena komunikatzeko, eta exajeratu dutela ulergarri eta garden izateko.
|
|
|
Esan behar nuena antzemangarri egitearren, gauzak exajeratzeko eta puzteko baimena eman diot neure buruari. Sinetsita nago kritikari onek gauzak sinplifikatu dituztela,
|
gauza
horiek argi uzteko helburuarekin; maiz, erabaki irmoak hartu dituztela nahi zutena komunikatzeko, eta exajeratu dutela ulergarri eta garden izateko.
|
|
|
Beno, egia esan, nik lurralde guzietan aurkitu dut jende ona eta
|
gauza
asko erakusten dizuna. Nire txolarteetanhistoria piska bat ere ikasten hasi nintzen; eta ia ia bide horretan sartu ere bai.
|
|
|
" Nik neure barruan ez dut hitzik entzuten;
|
gauzak
ikusi egiten ditut" ubatzuk: " Bedeinkatua izan dedilla/ sagardoaren graziya...".
|
|
|
Hizketarako abildade gutxi daukat nik, bai euskaraz eta bai erdaraz. Nik nire barruan ez dut hitzik entzuten;
|
gauzak
ikusi egiten ditut. Horregatik, hizketan hasterakoan, nik nire barruan ikusi egin ditudanentzat hitzak bilatu behar ditut, eta lan horrek denbora eskatzen du; hizketak ez dit horretarako astirik ematen.
|
|
|
Probintziala Indian izana zen, eta etorri eta hango berri ematen ari zitzaigun ikasleei. Beste
|
gauza
askoren artean, zera esan zigun: han bazela aita xahar bat, katalana bera, Gujerat aldeko historia, literatura eta abar aztertua, eta ondorengo bat nahi zuela, bere lanari jarraipena emango ziona.
|
|
|
Ez da jendeak uste duen bezain ugaria.
|
Gauza
asko daude oraindik argitara ateratzeko. Baina hurrengo bost urteetan gehien gehiena ateratzeko asmotan naiz, Jaunak osasuna ematen badit.
|
|
|
Niretzat ez; niretzat ez da labirintoa. Nik badakit
|
gauzak
non dauden. Horixe da azterlari gehienen ordena:
|
|
|
Horixe da azterlari gehienen ordena: berek badakitela
|
gauzak
non diren.
|
|
|
Baina hango jaunek ez didate erantzun ere egin. Niri
|
gauza
bitxia gertatu zait: herri jendea konbentzitzen dut, eta bertso zaharrak esatera eta kantatzera, eta baita idaztera ere ekarri dut.
|
|
|
Zera esan nahi dizut: askok eta askok Auspoa sailean sartu, komeni zaiena hartu, be ren idazlanetan argitaratu eta
|
gauzak
nondik hartu dituzten esan ere ez. Plagio hutsa, errespeturik gabekoa.
|
|
|
Kasedaraino joan eta han aitona batekin topo egin nuen. Hizketan hasi eta oso
|
gauza
jakingarriak kontatu zizkidan. Etxera etorri eta hark kontatutakoak idazten hasi nintzen.
|
|
|
— Jendeak esango duenari ez zaiozula kasurik egin.
|
Gauza
horiek merezi dute publikatzea eta egin ezazu.
|
|
|
" Tolosako bertsopaper saltzaileei esker bertsozaletu nintzen ni" uzen: Zubietako Zugaztira; eta bere aitonarengandik eta
|
gauza
eta kontu asko jasoak zituen; gero guri kontatzen zizkigunak. Adunatik ere gauza asko zituen ikasiak.
|
|
|
Zubietako Zugaztira; eta bere aitonarengandik eta gauza eta kontu asko jasoak zituen; gero guri kontatzen zizkigunak. Adunatik ere
|
gauza
asko zituen ikasiak. Guretzat, izan ere, gure bigarren herria zen Aduna.
|
|
|
Guk, berriz, dena erdaraz. Gauzaha rrigarria da gizaldi batetik bestera
|
gauzak
nola alda daitezkeen. Baina udaran Adunara joan eta euskara ikasi egiten genuen; eta, denbora berean, erdara erakutsi ere bai.
|
|
|
Ikusi ez ezik, entzun ere bai. Gerran ibilitakoek
|
gauza
asko kontatzen baitzituzten. Urtehaietan alde batekoek bakarrik, beste aldekoak isil isilik zirela.
|
|
|
Zibilizazioen arteko txokea izan omen da, Kulturen arteko txokea. Nik, egia esan, abioi batzuk ikusi nituen dorre handi batzuen kontra txokatzen, edo bost aldeko eraikin erraldoi baten gainera erortzen —teknologia hutsa teknologiaren kontra txokatzen— baina ulertzeko
|
gauza
da zibilizazioen arteko txokeaz hitz egitea. Edo kulturen artekoaz.
|
|
|
Ondo ulertu! Ez Huntingtonen tesiak kolokan jartzeko, oso kontuan hartzeko
|
gauzak
esan eta idatzi baititu Harvardeko profesoreak, baizik eta oraintxe bertan gertatzen ari zaigun hau zibilizazioen arteko txoke bat izan dela esateko. Izan daiteke gerora, eta une batzuetan ari da horren trazak ere hartzen, baina atentatua bera nekez uler daiteke txoke horren kapitulu gisa.
|
|
|
Akabo! Nazio Batuak ere ez dira
|
gauza
izan, urtetan eta urtetan," terrorismoa" definitzeko (eta kontu honen inguruan historian zehar New York eta Genevatik irtendako hainbat testu eta dokumentu benetan bitxiak dira), eta orain bat batean, argi dago etsaia zein den, manikeismoaren planteamendu okerrenetara itzuliz.
|
|
|
Hasteko, hilabete besterik pasa ez denean, nabari da dagoeneko jendea bidaiatzeko beldur dela, batetik bestera joan eta
|
gauza
eta jende berria ezagutzeko beldur; nabari da, halaber, askatasun zibilen defentsa gero eta zailagoabihu rtzen ari dela, segurtasunaren aitzakian; nabari da oso zaila dela, xehetasun eta txikikeriatan ez bada behintzat, guztien gainetik gailentzen ari den pentsamendu bakarr aren kontrako ahotsek behar bezalako oihartzuna jasotzea. Eta horrek, noski, ez gaitu Akademiaren garaietara itzuliko, ez gaitu Nafarroako Gorterik ilustratuenaren garaietara eramango, ezta Florentziako Berpizkundeko giro oparoraere.
|
|
|
Balorapen hori, alabaina, zeharo ulerg arria da helduen munduan eta gizarteko sektore gehienetan —ba ita aitzindari eta erakargarrienetan ere— gaztetxoekegunerozein (zeintzuk) hizkuntza ikusten duten kontuanha rtzen badugu.
|
Gauzak
horrela, argi dago euskarak ezin duela erabateko erakargarritasunik izan, eta hiztun berriakeuskaran biltzeko arazoa euskarak eta erdarek gizartean dituzten ospe eta distira ezberdinetan datzala (estatu s a); ez erabiltzen den euskararen kalitatean (co rpusa).
|
|
|
Erakundeen Kontseilua, Euskal Herrian Euskaraz, Udalbiltza, EAJ PNV, EA eta Batasuna, Euskal Herri osoan. Baliteke izenen bat ahaztu izana, baina hala balitz ere
|
gauzak
ez lirateke asko aldatuko: egunaren oihartzuna soilik entzun zen konpromisoa betidanik hartuta dutenengan; edo, beste ikuspuntu batetik begiratuta, kulturalki eta politikoki euskal izate eta nortasunaren alde daudenengan baino ez.
|
|
|
Bestetik, azken hogei urteotan, Estatu espainiarrean I+Gko inbertsioak hogei bider gehitu direnbitartean, Espainian hiru aldiz baino ez direla biderkatu.
|
Gauzak
honela, galdera zera litzateke, ba al dago lotura zuzenik eraberrikuntza eta hazkuntza ekonomikoaren artean. Beste modu batez esanda, zein arlotan lor dezake gurea bezalako herri txiki batek etekinik handiena?
|
|
|
Urteak joan eta urteak etorri nolabaiteko bilakaera izan du, informazioa biltzen ez ezik hausnartzen ere ikasi du. Hainbat urdail ezberdin ditu, batetik besterako informazioa pasatzen du, jario horren berri jabetu da eta zenbait informazio prozesatzeko eta han hemenka barreiatzeko
|
gauza
da.
|
|
|
Zientziaren alderdi guztien arteko lotura indartzenari den une honetan Mekanika Kuantikoak biologian ere ikerkuntza eremu berrietara eramango ote gaituen galde diezaiokegu gure buruari. Biologiaren kimika azaltzekoorduan Mekanika Kuantikoa oinarrioinarrian dagoena
|
gauza
jakina da, baina egon al daiteke sistema biologikoen gaineko koerlazio eta gainezarmen kuantikoaren eragin nabarmenik. Oraingoz erantzuna zein den ez dakigu.
|
|
|
Dagoeneko duela bi mila urte filosofo grekoek jarrera honen oinarriak ipini zituzten munduko konplexutasuna azaldu nahian, bere osagarri elementaletan erre duzi tu zutenean. Kristo aurretiko seigarren mendean Tales-ek proposatu zuen
|
gauza
guztien oinarrizko elementua ura zela; ondo rengo pentsalariek mundua lau elementu lurtarrezosaturik zegoela proposatu zuten: lurra, airea, sua eta ura.
|
|
|
Feynman en erantzuna hipotesi atomikoa da,
|
gauza
guztiak atomoez eginak daudela, geratu gabe etengabe higitzen aridi ren partikulak, elkar erakarriz banatzen direnean, baina elkar aldaratuz metatu nahi direnean. Beraz, hipotesi atomikoan oinarrituta, hiru dira, gure ustez, XX. mendeanZientzia ren eta Te knologia ren alorrean mugak zabaldu dituzten lorpenak.
|