|
2000
|
|
|
Arartekotzan nengoenlarik, 1993ko urriaren 27tik 30era bitartean, Europako Ombudsmanen hitzaldiak antolatu genituen Gasteizen, eta une ona bezain egokia iruditu zitzaidan aldi berean Aita Frantzisko Vitoriakoa omentzeko, pertsonaia hau bertakoek zein erbestekoek hobeto ezagutu zezaten.
|
Etorri
ziren ombudsmanik gehienek bazekiten nor zen eta giza eskubideen alde zer lan burutu zuen; baina ordurarte gutxik zekiten jatorriz hemengoa zela eta guztiek oso pozik hartu zuten hainbesteko merezimenduz eskaini genion omenaldi hura.
|
|
|
jo zuen. Izan ere, familiatik
|
zetorkion
Martin Azpilkuetari nafar erregeen alderako jokabidea, baina nafar jatorra zelako, ez frantsesa.
|
|
|
Hor ikusten denez, esan genezake lehenago Martin Azpilkueta. Doktor Nabarro? hark emandako aholkuekin bateratsu
|
datorrela
. Dena dela, lekuko horiek erakusten digute halakoak zirela euskaldunon iritziak.
|
|
|
Treviñoren aurretiko izena Uda omen zen, eta izen hori ibaitik omen
|
zetorkion
. Ondorean bere geografiako izen zerrenda dakar eta argi nabari da kasik izen guztiek euskarazko sustraia dutela.
|
|
|
Baina badirudi, Javier de Burgos zenaren gogoak bizirik dirauela Espainiako Estatuaren baitan. Zeren, ulergaitza iruditzen zait, bakearen bila gabiltzan demokrazia batean, Uda taldearen aurka Madrildik Ynestrillas eskuindarra bere taldearekin
|
etortzea
eta Guardia Zibilen babespean Treviñon istiluak sortzea.
|
|
|
Baina, behin eta berriz hain arduratsu galdetzen zidanez, esan nion nire iritzi pertsonala 1948an ONUk Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsal hartan zehazten zela, Frantziak beste nazio demokratikoekin onartua, eta han
|
zetorrela
edozein pertsonak zein talde edo herrik, hauteskunde bidez, burujabetzarako eskubidea duela. Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen:
|
|
|
Baina, nork ukatuko digu kulturaren tresnarik baliagarriena hizkuntza bera dela? Horregatik
|
dator
26 artikuluaren hirugarren zatian: –Gurasoek lehentasunezko eskubidea izango dute seme alabei emango zaien hezkuntza mota aukeratzeko?.
|
|
|
Horrek eraman zituen, XII. mendearen azken aldera, bakebiderako marka erabakitzera, 1179 urtean elkarren artean hitzarmen bat onartuz, Karolingioen erara; hau da, lehenagoko Marka Hispanikoaren antzera jarri zuten muga. Inter Bizcahiam et Ipuzcuam?; Itziartik Durangoraino eta Araba barnera arte. Tarte muga horretatik
|
zetorkigun
Markina izena Debarroaren barrenaldeko eta Artibai ibarreko herriek osatzen zuten barrutiarentzat: Elgoibar (Mendaro eta Astigarribira arte), Eibar, Plaentzia (Soraluze Erlaibia), Xemein (oraingo Markina) eta Etxebarria.
|
|
|
1948ko abenduaren 10ean Nazio Batuen Batzar Nagusiak onartu eta aldarrikatu zuen Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala; bere testu osoa
|
dator
ondoko orialdeetan.
|
|
|
13 artikulua. 1 Pertsona orok du joan eta
|
etorri
aske ibiltzeko eskubidea eta Estatu baten lurraldean bizilekua aukeratzekoa.
|
|
|
Gure herriak bere kultur ondarez duen edukirik garrantzitsuena euskara dela esan beharrik ez dut. Kontu horietan, bakoitzari bere izaera jatorrez
|
datorkiona
baita berezkoena eta naturalena. Eta Euskaltzaindiaren jarrerarik egokiena hain premiagarri den hizkuntzaren sustapenean datza, bere arautegiak eskatzen duen bezala.
|
|
|
Argi zioen Arantzadi Natur Zientzia Elkarteko buru den Jesus Altuna paleontologoak: euskara dela pre historiatik
|
datorkigun
altxor bakarra. Uste dut ez duela arrazoi faltarik.
|
|
|
negua eta uda. Oroi nekazaritzak ekarri zuela lau urtarotan zatitzea, eta euskaraz lehenagoko ikuspegi bati loturiko izenez
|
datozkigula
, udaberria eta udazkena edo udagoiena izenok erakusten digutenez.
|
|
|
Hitzaldi haietan zen Jacques Allières irakasle hizkuntzalaria ere, eta bukaerako elkarrizketetan arrazoia eman zidan. Handik urtebetera argitaraturiko Actes liburuaren 15 orrialdean
|
dator
.
|
|
|
Nork pentsa zezakeen bertako Legebiltzarrean nafar sozialistek ere aurka jarriz ukatu behar zutenik? Erdi Aroan nafarrek Orreagan Erroldan menperatu zuten eta hogeigarren mende bukaeran beste Erroldan batek bere gerra zikinez eta lapurketaz mendekua hartu zuen nonbait, eta oraindik ere hor
|
datozkigu
ausarti bere jarraitzaileak. Alajaina!
|
|
|
Baina euskaraz, ahoz aho noiztik
|
datorkigun
inork ez dakien herri literatura dugu, kondaira eta kantuz. Erdi Aroan sustraitzen diren pastoral antzerki motak ere bai, atsotitz edo errefrauak eta oraindik gaur egun hain ezagunak zaizkigun kantak.
|
|
|
Era guztietako ipuinen jabe gara, eta bertan ditugu lehenagoko sinesmen, kondaira eta ohituren argitasunak... Norberaren herria ezagutu ahal izateko, zer hoberik ahoz aho
|
etorri
zaigun jatorrizko literatura baino?
|
|
|
Poemario nacional vasco (1994) delakoan. Han
|
dator
Galipentzun erabili zen pedagogiarik gabeko hezkuntza ohitura zakarrarena, liburuaren 89 orrialdeetan.
|
|
|
Ondotik, uztailaren 4ko 135/ 1994 Foru Dekretua
|
etorri
zen, Nafarroako Administrazioan euskarari eman behar zitzaizkion tokiak zertan gauzatu behar ziren adieraziz. Baina ez zait aski iruditzen.
|
|
|
Batzordeak kritikak eta aldaketa iradokizunak egin zizkion zirriborroari. Baina batzordearen ekarpenek errespeturik gabeko tratamendua jaso zuten eta zegozkien aktetan jasotako testua ez
|
zetorren
bat, ez letraz ezta izpirituz ere, batzordekide gehienek bozketaz erabakitakoarekin.
|
|
|
Jarraian
|
datozen
kapituluetan adibiderik aski eskaintzen dut. Lehenik euskararen jatortasunez, zeren, esan dudan bezala, euskarak, preindoeuroparra izatez, Europako hizkuntza jatorra eta zaharrena edo zaharrenetakoa izanik, Europaren batasunean bere baitarik du, inoren baimen beharrik gabe, bizitzaz irauteko eskubide osoa.
|
|
|
Ez zen batere txarto egon olgetatxoa, baina amorrua ematen zion bere irudimenak Eider baino ezin gogoratu izanak. Oraindik ohean etzanik, eta neska ezezagun hura ondoan zuela, disketeko azken artxiboa
|
etorri
zitzaion burura. Eiderren azken hitzak.
|
|
|
Sei urte pasatu dira, eta oraindik ezin dut sinetsi mutilak egin zidana. Gertatutakoa gertatu eta gero Irlandara
|
etorri
nintzen bizitzera, eta gutxienez lantxo bat aurkitu dut aterpetxe honetan, eta horrek ematen dit aurrera segitzeko poza. Baina hala ere ezin dut ihes egin lehengo oroipenetatik.
|
|
|
Arma trafikoa zen gehienbat, baina drogak ere bazeuden tartean, hori baita talde lealisten finantzaketa modurik errentagarrienetakoa. Itsasontziak Hego Afrikatik
|
etorri
behar zuen. Hori bazenekiten zuok biok.
|
|
|
|
dator
saguzarra jan beharraren monotoniaz hektometro erdiko mundu zabal horretan euliak edo tximeleta grixak irensten ditu 90 gradutan bere txilioak jaurtiz.
|
|
|
Hamar mila pela. Agur Jaunak kantatzeko gogoa
|
etorri
zitzaion.
|
|
|
Eta orduan... zergatik ez? Hitz bat
|
etorri
zitzaion burura, guztietatik sinpleena: Connemara.
|
|
|
Eta Galway igaro ondoren walkmanean sartu nuen kasetea eta entzuten hasi nintzen. Hasierako kilometroak ez
|
zetozen
bat nik Connemaraz nuen ideiarekin, eta beraz itzali egin nuen walkmana. Baina apurka apurka etxeak desagertzen hasi ziren, lurralde gero eta latzago bati utziz lekua.
|
|
|
Baina Ralph aurreratu zen eta esan zidan lasai egoteko, berak eramango ninduela berriz Ennistymoneko supermerkatura, ordu haietan ez nuelako dendarik zabalik aurkituko (arratsaldeko hirurak edo ziren). Duncan ez zen hain konforme geratu, eta gaineratu zuen beraiek ere gurekin
|
etorri
nahi zutela. " Zer, Duncan?
|
|
|
Esan zidanez, Dingleko atentatuaren egunean ere nirekin jator hitz egin besterik ez zuen nahi. Nahiko tristatuta itzuli zela
|
etorritako
bidetik, nire erantzuna ez zitzaiola asko gustatu, zakar jokatu nuela berarekin. Eta egia da.
|
|
|
Etxe txikia da, telebistarik edo irratirik ere ez daukana, eta hobe horrela gainera. Azken finean, Irlandaz kutsatzera
|
etorri
naiz hona, eta ez telebista ikustera. Ez dut ezeren berri jakin nahi:
|
|
|
Baina Txemak bazekien, ondo jakin ere, poz txiki horren ostean berriro
|
zetorkiola
bakardadea, Eiderrekin hamaika mila proiektu zituelako etorkizunerako eta konturatzen hasia zelako ez zela Eider galdu zuen dena. Askoz ere gauza gehiago ziren.
|
|
|
Txema, non zaude?
|
Etorri
zara ala?
|
|
|
Rediosss... Hobe duzu ni ez"
|
etortzea
", bestela... Zergatik ezkutatu zenidaten zuen artekoa?
|
|
|
Eta gero gertatzen da neure burua ere gorrotatzen hasia naizela: gertatzen zenaz lehenago ez konturatzeagatik, itsu itsuan hona
|
etortzeagatik
... eta kauenlaostia, puta zahar batekin oheratzeko dirurik ez izateagatik. Behintzat mendeku txiki hori hartuko nuke diru apur bat banu.
|
|
|
Badakit kolpe handia izan dela, baina lehen ere esan dizut hutsetik hasteko aukera ere badela.
|
Zatoz
lagunengana. Dena ahaztuko duzu.
|
|
|
Esanaz bezala" orain hobeto ezagutzen nauzu, Txema", eta heriotzaren besoetatik barreka segitzen zuen, bere mutilari so. Txemari, orduan, Jabik hainbestetan errepikatu ziona
|
etorri
zitzaion gogora: noiz onartu behar duzu begien bistan duzuna?
|
|
|
"
|
Badator
, badator..." izan zen mundu berrian umeak aditu zuen lehen gauza. Hilabete batzuk lehenago, arratsaldero entzuten zituen bere amaren eta auzoko andre berri lapikoen kafetegiko txutxu mutxuak.
|
|
|
" Badator,
|
badator
..." izan zen mundu berrian umeak aditu zuen lehen gauza. Hilabete batzuk lehenago, arratsaldero entzuten zituen bere amaren eta auzoko andre berri lapikoen kafetegiko txutxu mutxuak.
|
|
|
Adarrak nork nori nola jartzen zizkion ondo ikasi zuen tripen barrutik, baita sardina berria zein garesti eta txiki heldu den aurtengoan, eta etxekoneko Lutxiren barruan ere haurtxo xarmant bat ari zela ernatzen. Ekografien arabera (kafetegiko andre batek" koreografia" deitzen zuen horren arabera, alegia) neska
|
zetorrena
, gainera.
|
|
|
Hori dena gertatu zen zenbait hilabete lehenxeago. Baina"
|
badator
, badator..." entzun zuen, eta indarra eginaz ate guztiak ireki zituen bere burutxoarekin.
|
|
|
Hori dena gertatu zen zenbait hilabete lehenxeago. Baina" badator,
|
badator
..." entzun zuen, eta indarra eginaz ate guztiak ireki zituen bere burutxoarekin.
|
|
|
Duncanek, batez ere mozkortuta dagoenean, berba larregi egiten duela, eta ez zutela nahi bere hizjarioarekin ni molestatzerik. Horregatik
|
etorri
zela guregana.
|
|
|
Eta ikusita ze txapa ari zitzaidan ematen, kakatara bidali dut birritan pentsatu gabe. Zer dela-eta
|
etorri
zait bestela aurreko gauean berbarik ere egin ez zidan hau. Eta gainera, akordatu naiz ez nagoela etxean, eta oraindik ez zaidala ezer txarrik gertatu, baina dena da posible, ezta?
|
|
|
Gure amorrua bideratzeko modu bikaina iruditu zaigu guztioi, eta horrek apur bat baretu du giroa, lehenago kiskaltzear zegoena. Berehala
|
etorri
dira txantxak, aurkezpenak, ni Eider eta zu. Tommy; eta euskaldunei buruzko galderak, eta ustezko mehatxuaren parodiarik ere egin dugu...
|
|
|
Izar koitadua. Eta ahaztuta nuen arren, ez nizuke birritan eskatuko nire diruz erositako pisura bizitzera
|
etortzeko
.
|
|
|
Nire kasuan, ordea, ez zen bietako bat ere gertatu. Alderantziz, animaliekiko enegarren aukera bat
|
etorri
zitzaidan, nondik eta zerutik. Ondo entzun duzu, bai, zerutik.
|
|
|
Ilunetan ibili zen hondartzaren paretik, noizbehinka aurretik
|
zetozkion
zaharrei zeharka begiratuz edo pausoak zenbatuz farol batetik bestera.
|
|
|
Barrara hurbildu, edatekoa eskatu eta ez zen ordu laurdena ere igaro esku bat nabaritu zuenean bere lepoan. Burua jiratu zuen zerbeza beltza barran utzirik, baina ez zuen eskuaren jabearen aurpegia ikusterik izan, begietara zuzen
|
zetorkion
argi batek zeharo itsutu baitzuen Txema. Mozkorren bat seguru asko.
|
|
|
Hain izugarria, ezen ia aulkitik ere bota baitzuen, eta mugimendu bortitz horren eraginez begien erdian jotzen zuen argia ere desbideratu zen, bistan utziz bere aurrean zegoen gizon handi eta irribarretsua. " Gurekin
|
etorri
zenuke", eta beste bizkarrondoko zakar bat, ia barraz bestalde bidali zuena. Gizon handiak lau guinness pinta eskatu zituen eta konturatu orduko Txema mahai batean zegoen gizon handiarekin eta beste birekin batera.
|
|
|
ez zenuen itsasoko arrainik aipatzen, deabru zahar horrek! Alderantziz, noizean behin egurrezko karabana bat
|
etortzen
zen Lahinchera, garai hartako putetxea alegia, eta hantxe izaten zinen zu ere, ilaran, sosak eskuan dantzan zenituela. Eta beno, ez gaitezen inguru minguru ibili:
|
|
|
Txemak itsasoa eskaini zidan, eta nire gaztetasunean ilusioz hartu nituen bere hitzak. Baina gero izarrak
|
etorri
ziren, eta zenbait opari are eskuraezinago. Inmentsitatea zen.
|
|
|
Eta gainera arrazoi zuen. Arraioa, zelako on aurpegia jartzen duen –Txemak ahapeka–, errezatzeko gogoak
|
etortzen
zaizkio bati, kabendios.
|
|
|
Egun pare bat baino ez badaramatzat ere, aspalditik nago ohituta hodeiez kargatutako Irlanda honetara: hau guztia nolakoa ote zen imajinatzen hasi nintzen egunetik; beti
|
etorri
izan zaizkit burura lehertzeko zorian dauden kotoi zikinezko zeruak.
|
|
|
Eta zertarako daude orduan bat bateko inpultsoak? Komeriak izango lirateke Tere hona
|
baletor
: Jabik pentsatuko luke errua berea dela, zerbait txarto egin duela, eta horregatik egiten diola alde maiteñoak.
|
|
|
Baina beti gertatzen zait ideiak trumilka
|
etortzen
zaizkidala, eta hara non hasi naizen hodeien inguruan berbetan, beste hamaika mila konturen bueltan hasi aurretik. Ikaragarria da enroilatzeko modu hau.
|
|
|
Euskal Herriari buruz aritu zitzaidan, hizkuntza zahar bat ere ba omen dugula gogorarazi zidan, eta gure egoera politikoak baduela antzik beraienarekin. Gero geografiaren atala
|
etorri
zen eta" Saint Sebastien" aipatu zidan, eta oraindik gehiago zirraratu ninduen" Biarritz" bat.
|
|
|
Noski, ez nuke hain bizimodu hotzean jaio eta hazi nahi, eta familiarik ez izatea eta holan, baina Rocíok" eta zuri buruz, zer?" galdetu didanean berak beste eskarmentu izan nahi nukeela konturatu naiz, hori bai. Horregatik eztul txiki bat egin eta kontatuko niona pentsatzen hasi naizenean, berriz itaundu dit" zer?, ez al duzu ezer kontatzeko?", eta nik baietz, hain zuzen ere horrexegatik
|
etorri
naizela Irlandara, nazka nazka eginda nagoelako kontatzeko ditudan gauza gutxiekin.
|
|
|
Hobe dut, hortaz, esaten ari zaidanari kasu pittin bat egitea. Gainera, ez zait txarto
|
etorriko
deskantsu hori," tell me" horren ostean aitortu dizkiodan guztiei buruz ez baitut orain idazteko gogorik.
|
|
|
Barkamena eskatuko nioke jende askori orain, baina zertarako? Ni neu izatera ez al naiz
|
etorri
hona?"
|
|
|
Harik eta, bi egun haien buruan, Eider azaldu zen arte Rocío eta Txema hitz egiten ari ziren tabernako izkinatxora. Aurpegi alaiz
|
zetorren
Eider, eta gogo nabarmenak erakutsi zituen Txemarekin hizketan zebilen hura ezagutzeko. Aurkezpenen ostean, garai hartan herrian puri purian zegoen gaiaren azken berria ekarri zuen Eiderrek:
|
|
|
Ez zekien zelan ez zen lehenago konturatu. Liburutegian irakurritako egunkariaren data
|
etorri
zitzaion burura: 1994ko apirilak 9 Apirilak 9, koño, apirilak 9!!
|
|
|
Gero soldadua kanpora atera da autobuseko gazte gehienon karnetekin, eta ordu laurden batez datu guztiak kopiatzen ikusi dugu leihatilatik. Berriz autobusera igotzean, banan banan itzuli dizkigu karnetak eta ezer esan barik bueltatu da
|
etorri
den bidetik.
|
|
|
Connemaratik irten eta hona
|
etortzea
jauzi handi samarra izan da. Han dena zen itzela, polita eta nahi den guztia.
|
|
|
Txemaren pisura
|
etorri
naiz, berak hala eskatuta. Larregi iruditzen zitzaidan hiru eguneko tartea berarekin egon barik.
|
|
|
Jabi nire egoeraz konturatu da. Beharbada denak konturatu dira, baita Txema ere, baina Jabi
|
etorri
zait ondora, tabernako barran edatekoa eskatzen ari nintzela.
|
|
|
Geroztik baserrira
|
etortzen
naiz ia arratsaldero. Ez ardien eta ortuen kargu egiteko, ez.
|
|
|
Hori lan gehiegi da. Momentuz, ardiak eta mantentzeko herriko mutil bat
|
etortzen
da. Aitak kontratatu du, aldi baterako behintzat, ez baita aitaren intentzioa ardiak luzaroan baserrian uztea.
|
|
|
Baserria, berriz, eta paper kontuek bide onetik jarraitzen badute, nire gurasoentzat izango da. Honek ez du esan nahi segituan
|
etorriko
direnik hona bizitzera. Aita erretiratzean, akaso.
|
|
|
Eta oraindik bost urte inguru falta zaizkio, kalkuluak buruz eginda. Beraz, bien bitartean, arratsaldero
|
etortzen
naiz baserria pixka bat atontzera.
|
|
|
Albistea beste bat da: otsailean hona
|
etorriko
da, ni ikustera.
|
|
|
Ralph
|
etorri
da eta pozez zoratzen nago. Eskerrak nire ingelesa maiz praktikatzen dudan (berarekin telefonoz, noski), bestela...
|
|
|
Ralph atxilotu dute! Egunkarian
|
dator
albistea, artikulu labur batean. Eta txarrena... joder, txarrena da ez nekiela ezertxo ere.
|
|
|
Ondo pentsatuta, ez legoke batere txarto Ralphek poliziei dena kontatzea, baita ni neu izan nintzela Duncan eta besteei tiro egin ziena ere. Horrelako astakeria bat ere onartuko nuke lealistak Euskal Herrira
|
etorri
eta tiroz josi nazaten. Besterik ez dut desio.
|
|
|
Azken finean, orain edo gero hiltzearen artean, sufrimendu pixka bateko aldea baino ez dago. Eta sufrimendua zertarako asmatu zen, ezpada ondoren
|
datorren
lasaitasuna dastatzeko. Erabakita dago:
|
|
|
Eta hala, 498 haietatik erdia baino gehiago
|
etorritako
bidetik bueltatu ziren kartzelara. Ez zuten nora joan, ez zekiten laguntza nori eskatu.
|
|
|
Hala ere, ukatu egin dute sator lana egin duen IRAkidearen nortasunaren berri ezagutzen dutela, gaineratuz komando ilegal baten burua izan daitekeela. Hildako bost lagunen nortasunari dagokionez..." Eta izenen zerrendatxo bat
|
zetorren
jarraian. Haien artean, Duncan Philips.
|
|
|
zen, hori bai. Besterik ez dakit, mapetan ere ez
|
baitator
urtegi hori, eta gutxiago bere azpian geratu zen herriaren izena. Despistaturik nenbilen, eta kotxea bide bazterrera eraman nuen mapari begirada bat emateko.
|
|
|
–Ez –erantzun zidan– Banoa. Argi denez, gaur ere ez da
|
etorriko
. Jadanik inor ez da oroitzen urtegiaren azpian geratu zen herriaz.
|
|
|
Eta artean 18 urte inguru izango nituen, baina txikitatik neraman zerbait zen, zer egingo diogu ba? Eta beno, urtegia egin zutenetik, abuztuero edo sikatearen erruz herria agerian geratzen denero, etxe honetara
|
etortzen
naiz, neska hura noizbait itzuliko delako. Badakit itzuliko dela.
|
|
|
Larregi pentsatzeak inoiz ez dio onik egin arduratzeko motiboren bat duenari, eta hori ondo baino hobeto zekien berak ere, baina zer egingo zuen ba? Holakoetan ez zitzaion pentsamendu positiboegirik
|
etortzen
. Jakin bazekien Eider bat bateko bidaia hura prestatzen ari zela, baina gonbidatu ere ez zuen egin, ezta hitz laurden bat ere, berarekin joan nahi zuen galdetzeko.
|
|
|
Ez, begien bistakoari beti modu tragikoan so eginez gero, aspaldi zen Txema zoroetxe batean. Adibidez, zenbait urte lehenago Eider eta beraren arteko harremana kili kolo utzi zuen esperientzia mingarri hura
|
etorri
zitzaion burura. Udalekukoa.
|
|
|
Baina ez zuen nahi, ez zuen gertaera hura gogoratu nahi, iraganaren zakuan sartuta mantendu nahi zuen, eta hura dena aspaldi bukatu zela esaten zuen Txemak ahots ozenez, bere buruak entzun zezan edo. Ez zitzaion oroipen hura askotan
|
etortzen
, eta nahiago zuen horrela.
|
|
|
Ongi
|
etorri
zait Rocíok Killarney ezagutzea. " The Sugan" aterpetxera ekarri ninduen, eta ondoren jatetxe txiki baina atsegin batean afaldu genuen.
|
|
|
Uko egingo nioke baita ere ametsetako Irlandari, eguneroko bizitzari, lanari, iraganari, txutxu mutxuei... baldin eta baneki Rocío ez dela bihar edo etzi Dublinerantz joango. Baina, lehen esan dudan bezala, orainaldiaren jabe gara (horren jabe baino ez, agian), eta nork daki, beharbada
|
datozen
egunetan pozteko beste mila arrazoi aurkituko ditut. Ze" beharbada" eta ze txorakeria?
|
|
|
Lehengoan ere esan nuen, eta gaur ere bai: ni neu izatera
|
etorri
naiz. Zukua aterako diot Irlandako egonaldi honi, azken tanta ere zurrupatuko dut, eta ez diot iraganari so egingo Euskal Herrira itzuli arte.
|
|
|
Baina hori hasiera baino ez da izan, azkar inguratu bainau bere hankekin, eta pubisaren korapiloetatik lotuta geratu gara, bakoitzak bere ondokoa besoekin ahoraino erakartzen zuen bitartean. Gure mingainek bat egin dute, eta hortik aurrera zurrunbiloa
|
etorri
da. Ordena gogoratzen ez badut ere, Rocíoren belaun batek igurtzi egin dit atseginaren okelan, eta nik haginka egin diot bere azala baino are ilunagoa den titiburuetako batean.
|
|
|
Aurreko esaldi hori idatzi nuenean, Cashelen, luze hitz egin genuen Rocíok eta biok. Eta ez dakit zelan, agian kontatzeko gauza gutxiegi izatearen beldurrez, Irlandara
|
etortzean
bururatu ere egin ez zitzaizkidan arrazoiak bota nizkion bidaia hau justifikatzeko. Badakizu, Bitakora laguna, egunerokotasunetik deskonektatzea zela abenturatxo honekin nahi nuena.
|
|
|
Ez dakit nik ze arraio sartu zitzaion buruan, kontua da gau horretan (nahikoa hordituta, esan beharrik ez dago) bere ezpainen artean aurkitu nituela nireak. Ez dakit azaltzen momentu horretan pentsatu nuena, baina munduko irudi guztiak
|
etorri
zitzaizkidala esango nuke: eskolako garaiak, ingeleseko partikularrak, Tere, Txema lotan, Txema autoan, Txema tabernan, Txema barreka, Txema izarrak oparitzen, izarrak oparitzen, oparitzen...
|
|
|
–Pentsatu dut akaso bere gelan minutu batzuk igarotzeak ez didala kalterik egingo, eta horregatik
|
etorri
naiz.
|
|
|
–Noski bada! Zuk ere badakizu pisura zenbaitetan
|
etorri
zela, eta arrastiren batean poteatzera irten ginen... Normal ibili zela esango nuke nik.
|
|
|
–Eiderrek orduak pasatzen zituen bere osaba Pedroren baserrian, eta gero etxera
|
etorri
eta gelan sartuta ematen zuen denbora guztia, eta ia jan ere ez zuen egiten. Ez dakit zer, Txema, ez dakit zer izango zen, baina nire alabak zerbait zuen barruan.
|
|
|
genituen, eta zer esanik ez dago mendiak baino harago harro altxatzen ei ziren hiriak. Arratsero joaten ginen estaziora, eta arratsero bagoi bakarra hutsik
|
etortzen
zen, eta hori zen hiriak existitzen zirela adierazten zigun seinalerik onena. Zeren, nork itzuli behar zuen herrira baldin eta trenaren ibilbidean hiria aurkitu bazuen?
|
|
|
Eta hori guztia idaztean burura
|
etorri
zaidan beste zerbait aipatu gabe ez nuke ohera (edo, hobeto esanda, ohearen gaineko lo zakura) joan nahi. Hasierako garaiak etorri zaizkit gogora handitasunaren kontu horiek aipatzean, Txemarekin ibiltzen hasi nintzeneko garaia alegia.
|
|
|
Eta hori guztia idaztean burura etorri zaidan beste zerbait aipatu gabe ez nuke ohera (edo, hobeto esanda, ohearen gaineko lo zakura) joan nahi. Hasierako garaiak
|
etorri
zaizkit gogora handitasunaren kontu horiek aipatzean, Txemarekin ibiltzen hasi nintzeneko garaia alegia. Gertatu zen herriko bi mutil ingelesa ikasteko akademia batean sartu zirela, euretako bat gainera oso guapoa.
|
|
|
Eta espaloi bietan gainera. Jabi
|
etorri
zitzaion burura, berak ere mingaina trapututa ote zuen edo, arratsaldeko seietatik gauerdi ingurura arte –edanean lagun eta penak entzuten fidel– bere alboan egon zen adiskidearekin oroiturik. Azkenean zertarako...
|
|
|
Ez Eiderren damuaren arrazoia ezagutzen ez zuelako, baizik eta istant batez euren artean beti tente mantendu zen konfiantza zalantzan jarri zuelako, eta tristura eman zion horrela pentsatzeak. Gainera, pentsatu zuen, Eider horretara
|
etorri
zen hona, egun batzuez loturak apurtzera eta bera, benetako bera, izatera. Eta agian horrek egoera gogor samar batzuk ekarri zizkion, boteprontoan Eider damura eraman zutenak.
|
|
|
Ez didazu esango zorionekoa ez zarenik..." Eta horren aurrean erraza da isilik geratu eta beste sanmigel bati ekitea. Baina gero etxean
|
datoz
komeriak, ohera sartu aurretik Eider gau batez ordezkatzeko zorian egon zitekeen ilehori horren omenezko kanpai jotzearekin. Azken hilabetean behin gertatu zitzaion Txemari, oraindik istripuarena guztien memorian fresko zegoela, zenbait begirada gurutzatu zitzaiola tabernari gazte batekin.
|
|
|
Baina amorioaz izanen dugu, bai, gerorat ere, zer mintza eta zer asma eta, inguru minguruka ibili gabe, derradan ezen festa eguneko bazkari ezin joriagoan, oreinkia zerbitzatu zigutela, eta nik ez nuela dastatu ere egin, zeren oreinaren begi iraungi bi haiek
|
baitzetozkidan
gogorat, gogoa bera ere erroetarik kentzerat.
|
|
|
Eta historia hura halakoa izan zen eta hala akabatuko zen, bertzerik gabe, baldin handik astebeterat bururatu izan ez balitzait bururatu zitzaidana, komunionea egiten ari nintzela... zeren eta orduan ere, ene aitzinean akabatu zuten oreinaren bi begi etsi haiek
|
etorri
baitzitzaizkidan gogorat... Eta, komunione hartan bururatuak burutik ezin edekirik eta ezin bazterturik nenbilela, guztiok mahai inguruan bazkaltzen ari ginenean, hala erran nion don Frantziskori:
|