|
2003
|
|
|
Marik (Ana Pimenta) eta haren seme Bittor Ghezk ek (Jon Calvo) osatutakoa. Mari Espainiako herri txiki batetik Euskal Herrira
|
etorritako
emakume alaia da, herriminak jota eguna bere lurraldeko kantuak abesten igarotzen duena.
|
|
|
Orain gai batekin hasi, gero beste bat hautatu. Ile apaindegira
|
datozen
emakumeei ikasi diedanez, gure haurrik joan ez den frantses eskoletan, idazlanetan, huts barkaezinak dira hauek. Baina utzidazu askatzen eta har itzazu lerro hauek erraietatik jaulkitzen zaidan garrasi baten gisara.
|
|
2004
|
|
|
Litekeena da, beste emakume askok bezala, salaketa jarri ondoren senarrari datozkion ondorioen errudun sentitzea (kartzela, isuna...). Garbi ikusten dugu, egunero, nola
|
datozen
emakume jipoituak salaketa kentzera, beldurrez, lehen esandakoaren eraginez gertatzen denaren erru osoa bere gainetik kendu ezinik. Agian Endurancek ez zuen errukirik behar eta guk ez genion besterik eskaintzen (hori bai, dena ongi zurituz) eta benetan duintasuna zuen honek nahiago hiltzea.
|
|
2005
|
|
|
Ilea tindatzeko henna erostetik
|
dator
emakume pakistandarra. Zapata zuriak dituen rockabilly gaztearekin gurutzatu da:
|
|
2006
|
|
|
Hortaz inork ez du zertan
|
etorri
emakume ijitoa nola askatu behar den irakastera, ezta eredugarri jokatzera, eredu baledi ere.
|
|
2007
|
|
|
Espainiako erretzaile ohiaren egungo profila, inkestatik ateratako datuen arabera, estatus altukoa da, 50 eta 60 urte bitartekoa. Ohitura horretan inoiz hasi ez direnak 14 urtetik gorako biztanleen %46 dira, eta erretzen ez dutenak, berriz, %24 Generoari dagokionez, gizonak dira gehien erretzen dutenak (%27), eta atzetik
|
datoz
emakumeak (%23). Halaber, gehiago erretzen dute goi mailako eta erdi mailako pertsonek (%27 %28) baxukoek baino (%21).
|
|
|
Emakumearen pertzepzioak Emakume etorkinek amatasunari, nerabeen haurdunaldiei, kontrazepzioari eta abortuari buruz zuten pertzepzioa aztertzea izan zen Díezen taldeak esku hartzeko azterlanean egin zuena. «Jakin behar genuen zergatik dituzten arazoak kanpotik
|
etorritako
emakume horiek beren familia plangintza planteatzeko orduan, kontuan izanik hemen Espainian estaldura ginekologiko unibertsala dutela eta aholkularitza kontsultatzeko eta aurkitzeko zentro sare ona», azaldu du. Nolanahi ere, Espainiako estatistikek adierazten dute azken urteotan gora egin dutela bai jaiotzek bai haurdunaldiaren etendurek.
|
|
|
Musikaren bolumena apaldu zuen Josetxok. Logelatik
|
zetozen
emakumearen hotsak entzun zituzten.
|
|
2008
|
|
|
Bakarrik
|
etorritako
emakumeen artean, seme alabak eduki arren, asko dira bikotekiderik ez dutenak, hau da, ama ezkongabeak dira, banandutakoak edo alargunak, eta beraz, familiaburuak.
|
|
|
Emigratzeko egitasmoari bakarrik heldu arren, jomuga den tokian familia edukitzea, elementu euskarri garrantzitsuenetariko bat da.
|
Datozen
emakume askok norbaiten bidez datoz, erreferentziaren bat dute, maiz familiarra izan ohi dena. Horrek hauxe esan nahi du:
|
|
|
Latinoamerikako egoera psikosoziala beste emakumeena baino hobea da. Hauek jabetzen dira gainerako herrialdeetatik
|
datozen
emakumeekiko duten abantailaz gaztelania jakiteagatik. Gaztelania ez jakiteak nolabaiteko urrakortasun sentsazioa eragiten du, beste gauzen artean mugatzen baitu lan mundurako sarbidea.
|
|
|
Gutxiago dira familia elkartzeko prozesuen ondorioz etortzen direnak. Kasu horiek ohikoagoak dira Magrebetik edota Ekialdeko Europatik
|
datozen
emakumeen artean, edonola ere, talde horietako emakume guztiek ez diote patroi honi jarraitzen.
|
|
|
Ez dakit, elkarri kateaturik bizi beharra duten mundu ezberdinetako humano bi: bata, dena izanda zahartzaroa baino ez duena, istorio izugarri batetik ihesean hona
|
etorritako
emakume txiroa bestea. Eta hori korapilatu egin litzateke, izan ere, Barrutiak Historia nazionala eskatzen baitu tragedia argumentuaren hari, edo gutxienez eszenatoki.
|
|
2009
|
|
|
Batez ere energia negatiboak emakumea jarraitzen duelako etxetik kanpo ere. Autoan, adosatuan, aurreko eguneko kafetegian, ezin izan du ulertu, baina orain argi dago sofa honetatik
|
datorrela
emakumearen malenkonia oro. Bera ez da jakitun izango, baina horrexegatik behar du Diegoren laguntza.
|
|
|
Atzo baino askoz azeleratuago
|
dator
emakumea gaur, begiak aurpegiaren ertzetarantz alboratuta bezala bat batean, agian gidatzean urduri jartzen delako. Eta gainera, berritsu ere etorri da.
|
|
|
Bi minutu luze behar izan genituen Musika Plazatik moilara iristeko. Bidean parrokiako koruaren entsaiotik
|
zetozen
emakume batzuk gurutzatu genituen. Kopeta zimurtuta begiratu ziguten, baina harritu gabe.
|
|
|
famili egoera konplexuak, krisi ekonomikoak, jomuga direnherrialdeetan eraldaketa sozioekonomikoak, etab. Asko dira haien jatorrizko herrialdeetan familia-buru direnak, eta horientzat emigratzeko egitasmoa familiaaurrera ateratzeko aukera da; motibazio hauek, batez ere, latinoamerikarren taldeanikus daitezke eta gutxiago dira familia elkartzeko prozesuen ondorioz etortzen direnak. Kasu horiek ohikoagoak dira Magrebetik edota Ekialdeko Europatik
|
datozen
emakumeen artean; edonola ere, talde horietako emakume guztiek ez diotepatroi honi jarraitzen.
|
|
|
Gehiago kutsa ez dadin, beharrezkoa da egungo prebentzio neurriak berrikustea, adierazi zuen Sonia Tarragona Mundo Sano Fundazioko zuzendari nagusiak, “Chagas como Salud Importada” jardunaldian parte hartu baitzuen. “Ezarritako neurriak berrikusi egin behar dira, hala nola Espainiako odol bankuetan Latinoamerikako pertsonen dohaintzarik ez onartzeko hartzen direnak; izan ere, hainbat arrazoirengatik kontinentera bidaiatu duten espainiar askok ere gaixotasuna hartu ahal izan dute”, adierazi zuen Tarragonak, eta, kasu gehiago izatekotan, gomendagarria litzateke “arrisku guneetatik
|
datozen
emakume haurdunentzat bahetze orokorra” egitea. Infektatutako pertsonek sintomak izateari uzten diote gaixotasunaren aldi akutua gainditu ondoren.
|
|
|
El domingo si Dios quiere. Aljeriatik Frantziara senarraren bila
|
etorritako
emakume baten istorioa kontatuko du filmak. Yamina Benguigui Aljeriar jatorriko frantziarra da zuzendaria.
|
|
|
Mota horretako baieztapenak entzuten ditudan bakoitzean, batez ere emakumeen ahotan bada, urduritu eta, zergatik ez esan, haserretu egiten naiz. Zalantza izpirik gabe, emakumeon arteko harremanak desitxuratzen dituzten gezurrezko topikoak dira, eta patriarkatutik hala sinestarazi nahi diguten arren, maltzurkeriaren genea ez
|
dator
emakumeon DNAn; elkar larrutzen duten gizon asko ezagutzen ditut nik.
|
|
|
–esan zuen mutikoak bat batean?. Gaur, marrazketa eskolan, alabaren bila
|
zetorren
emakume batek nire izena entzun eta galdegin dit Asfar doktorearen semea ote naizen...
|
|
2010
|
|
|
Arriskurako mugimendua sentitua zuen harengan, aldiro gizon diferente batekin joan eta haren ondoan esnatzekoa. Udaz uda Hoteleko dantzaldietara oporretan
|
etorritako
emakumeak ondo ezagutzen zituen. Norak ere utzia zuen arrastoa beragan.
|
|
|
Hemen denek elkartu nahi dute norbaitekin, eta elkartzeak poza ematen die. Ea zergatik ez den
|
etorri
emakume gehiago. Ba emakume guztiek ez dutelako lortzen...
|
|
|
Bainugelatik bueltan, hoteleko txabusinan bildurik
|
dator
emakumea. Ohe ertzean eseri da, eskua heldu dio han jarraitzen duen gizonari, irribarre bat eskaini dio.
|
|
2011
|
|
|
Bertan bildu ginen, interes eta arrazoi ezberdinek bultzatuta, dozena bat pertsona, hainbat lekutatik etorriak: 1937an Santurtzitik abiatu zen Habana itsasontzian etorri ziren haurretako hiru (orain laurogei urte inguru dituztenak); Edinburgotik
|
zetorren
emakumea, bere ama Bizkaian jaioa eta beste lau mila haurrekin batera Ingalaterrara etorria; haurrei laguntzeko itsasontzian etorri ziren bi irakasleren alabak, eta bietako baten senarra; Galesetik etorritako historialaria; Londresen gelditu zen haur baten semea; Eddie Linden, 60ko hamarkada amaieran Londresen poesia aldizkari bat sortu zuen poeta bohemioa; eta erakundearen aurrekontuen arduradun... zer egin historiako zati hura eta oroimen haiek ez ahazteko.
|
|
|
Isidro Gartziak Antonio Zarretari deklarazioa hartzen zion bitarte hartan, herriko sarreran utzia zuen Arratiko azken tranbiak Maria Uriarte, Jose Santosen amama. Garellanoko kasernaren auzoko zen Basurtuko ospitaletik
|
zetorren
emakumea, gibeletik trumoira eroria. Herrak zartatutako gorputz arimen une latzak ziren haiek Mariarengan.
|
|
|
–Ez, Rémy andrea jabea da. Hor dator, esan zuen kutxazainak, fox terrier bat besoan zuela
|
zetorren
emakume oso polit bat seinalatuz.
|
|
2012
|
|
|
Orain bere gerruntzeak ez ziren forradura faltan izaten, ezta alkandorak ere botoi faltan, eta eskierki atsegin zen hautematea arasan artilezko txano guztiak pila berdinetan jasorik. ...zuena beti onartzen zen, nahiz eta emakumeak ez sumatu zein borondateri menperatzen zitzaion txintik ere gabe; eta Leonek supazterrean ikusten zuenean Bovary, afalondoan, bi eskuak sabel gainean, bi oinak suburdinen gainean, masaila liseriketarengatik gorritua, begiak atseginez bustirik, tapizaren gainean herrestan zebilen haurrarekin, eta, besaulkiaren bizkarraren gainetik, bekokian musu ematera
|
zetorkion
emakume gerri segail hura:
|
|
|
adibidez, Lan Kultura saioak hemen 20 urte daroan kolonbiar batek eman ditu; Garbiketa Teknika saioak, Arrasaten bizi den emakume marokoar batek; eta aretxabaletar batek ere eman ditu eskolak. Martinezi" ezinbestekoa" iruditzen zitzaion Lan Kultura kanpotik
|
etorritako
emakume batek erakustea," bertako batek jakintzat emango zituzkeelako gauza asko; kanpotarrak, aldiz, kultura aldaketaren esperientzia bizi izan du".
|
|
|
Gau hartan, telebistari begira geundela neure bidaiaz esango zutena ikusteko, nire ondoan
|
etorritako
emakumea seinalatu zidan emazteak:
|
|
|
147). Izan ere, EMMk lehentasuntzat hartzen du bestelako mugimenduetatik (kanpo zorraren eta merkataritza askearen aurkakoa, sindikala, arrazakeriaren kontrakoa, nekazariena, indigena edo sexu aniztasunaren aldekoa)
|
datozen
emakumeekin loturak sortzea, euren diskurtso feminista bera partekatzen ez badute ere (Conway, 2011: 162).
|
|
|
Izan ere, antolatzaileen ustetan emakume etorkinak ez daude agerian, batez ere egoera irregularrean baldin badaude, ezkutatzen errazak diren lanetan aritzen direnak. Literatur lehiaketa horren xedea izan da emakume etorkinek migrazio prozesuetan duten protagonismoari behar adinako balioa ematea, bai atzerritik hona
|
etorritako
emakumeen istorioen bidez eta baita bertatik atzerrira joandakoenen bitartez ere. Gero, antolatzaileek ni gonbidatu eta, epaimahaikoetako bat izanik, lanean aritu naiz paper eta testu horiek guztiak irakurtzen eta baloratzen.
|
|
|
– Barkatu –esan zion bueltan
|
zetorren
emakumeak, berriz ere zangoak uzkurtzera behartuz.
|
|
2013
|
|
|
Gaur, idazle saritua izateaz gainera, telebista aurkezle entzutetsua da, baina neska horren izena ahoskatu eta larritzen jarraitzen omen du. Ezintasun eta gabezia haietatik omen
|
datorkio
emakumeen musuekiko zaletasuna, eta ez omen zaio geroztik burutik pasatu ere egin inoiz gerturatu zaion emakume baten ezpainei muzin egiterik, jarraitu nuen.
|
|
|
Behin, aitasaindua madarikaturik. Bertze behin, berarekin
|
etorritako
emakumearen ohore dudazkoaren defentsan. Gauak aitzina egin ahalean aienatuz joanak ziren balizko kontrario guztiak.
|
|
|
Hurst anderea eta Bingley andereñoa goraka hasi ziren Elizabethek aditzera ematen zuen zalantzaren bidegabetasunaren kontra, eta biak ari ziren protestaka deskribapen horrekin bat
|
zetozen
emakume asko ezagutzen zutela-eta, Hurst jaunak eginbidera deitu zienean, aurrean zeukatenaz ez arduratzeagatik kexu saminak eginez. Horrenbesterekin elkarrizketa orori amaia eman zitzaionez, Elizabeth berehala irten zen gelatik.
|
|
|
Gertatutakoari buruzko erantzuna geroago etorri zen, berandu, 2007ko uda hasieran. Orduan jakin nuen nik epailea herrira
|
etorritako
emakume baten seme naturala zela, eta emakume hark asko sufritu zuela iritsi eta aurreneko egunetan inork ez zielako, berari eta haur jaio berriari, gelarik edo etxebizitzarik utzi nahi izan; inork ez, salbu eta Iruainek. Horregatik hartu zuen epaileak nire aitaren aldeko erabakia, ordainetan; horregatik esan zuen bi aldiz ere:
|
|
2014
|
|
|
Emakumeen desioa kontsultako gaia izaten dugu sexologoek, eta askotan desio ezarekin
|
datozen
emakumeen diskurtsoetan desioa kanpotik datorren zerbait bezala bizitzen dutela entzun daiteke.
|
|
|
Atea ireki da. C sartu da; etxeko zapatiletan
|
dator
emakumea, baina kaleko arropekin, beste guztiok bezala. Eta pentsatu dut ospitalean egotea dela aldi berean etxean eta kalean egotea.
|
|
|
«Ene!
|
Bazatozte
emakumeak orain guri lekua kentzera». Eta neukerantzun:
|
|
|
Baina nondik
|
dator
emakumeen sumisio hau, zergatik ez dira matxinatzenmenderakuntza arraren aurrean? (I, 19).
|
|
|
Beallek honela definitzen du ekimen hau: «bere istorioak kontatu eta gorputz aldakorrak ospatzera
|
datozen
emakume mugimendua, etorkizuneko emakumeen belaunaldiak sufrimendu horretatik aske bizi daitezen». Deskribapena web orrian:
|
|
|
Une oso larria ari gara pairatzen: botere politiko, ekonomiko eta erlijiosoaren arteko aliantza historikoa indartu egin da eta jendartean sakoneko aldaketa inposatu nahi du, oso kutsu atzerakoiaz; egundoko erasoa jotzen ari dira hamarkadak joan, hamarkadak
|
etorri
emakumeok ahalegin izugarriz irabazitako eskubideen aurka.
|
|
2015
|
|
|
Museoko liburu dendan erositako liburutik jakin zuten koadroan ageri zen emakumea Camille bide zela, margolariaren lehen emaztea, eta haurra, berriz, Jean, semea. Orobat jakin zuten atzerago
|
zetozen
emakumea eta haurra ere, segur aski, margolariaren emaztea eta semea zirela, bi bider margotu zituela Monetek koadro berean, mugimendua iradokitzeko.
|
|
|
Une batzuetan didaktikoa izanagatik ere, naturalagoa zirudien, nolabait esateko. Ausaz, Frantziatik trenez
|
etorritako
emakumea baino gutxiago saiatu zelako naturala izaten. Hura baino hobea bai, baina horixe:
|
|
|
Baina horretarako arrazoia jarri behar zuen lanean, bestela, estimulu (oraingoan dei diezaiogun horrela Romanen gorteiatze saioari) haren aurrean lehenbiziko erreakzioan, halabeharrez emozionala, ez zuen gogaikarri sentitzen Kattalinek. Bat
|
zetozen
emakumeak aurkitu zutenean zeukan itxura penagarritzat jotzerakoan. Egin zituzten hipotesiak desmasiazko abaildura hartaz.
|
|
2016
|
|
|
Migratzaileak ez sartzeko hesia erabiliko bagenu energia ez sartzeko, materialak ez sartzeko edo hondakinak ez ateratzeko, ez genuke bi hilabete ere iraungo. Zaintzari erreparatuta, Espainiako Estatuan eta Europan, konturatuko gara kasu gehienetan arpilatutako herrialdeetatik
|
datozen
emakumeek egiten dutela lan adindunak, umeak eta elbarrituak zaintzen. Baina ez da Espainiako eta Europako kontua soilik, mundu osoko naturarekiko mendekotasunaz eta elkarren arteko mendekotasunaz ari gara, eta sostengaezina da.
|
|
|
Aspalditik
|
dator
emakumearen eta itsasoaren arteko harremana. «Herri batzuetan pentsatzen dute ura eta itsasoa elementu femeninoak direla».
|
|
|
Zoritxarrez, jarrera argia hartu zuten, arrazakeriaren alde: biltzarreko egiaztagiri batzordeak bazter utzi zuen Bostongo Emakumeen Aroa Klubaren ordezkari
|
etorritako
emakume beltza. Federazioak biltzen zituen klub ugarien artean, bat bakarra baztertu zuten:
|
|
|
Beste hiru emakumeak: Marian Bachrach, Betty Gannet eta Claudia Jones, Trinidad irlatik AEBetara umetan
|
etorritako
emakume beltza azken hori. 1951eko ekainean, lau emakume komunistok atxilotu zituen poliziak, eta New Yorkeko Emakumeen Atxiloketa Zentrora eraman.
|
|
|
Mugimendu abolizionistarekin bat
|
zetozen
emakume zuriak bereziki sutzen ziren emakume beltzen aurkako sexu erasoen gaiarekin. Emakume esklaboen bortxaketa gordinen berri ematen zuten esklabotzaren aurkako emakume elkarteetako aktibistek, eta emakume zuriei eskatzen zieten beren ahizpa beltzak defenda zitzatela.
|
|
|
Patriarkatuak sistema kapitalista sostengatzen duen bezala, familiak patriarkatua sustatzen du, patriarkatuaren erreprodukzioa ziurtatzen laguntzen duelarik. Lan merkatuan integratzetik al
|
dator
emakumeon askapena. Inolaz ere.
|
|
|
Eta Inazia Olazabal arlotea? Bada Azkoitiko parrokiako artxiboetan izen horrekin bat
|
letorkeen
emakume bat: Maria Ygnacia Oleaga Lersundi, Nikolas Oleagaren eta Rosa Lersundiren alaba, Azkoitian jaioa 1718ko urtarrilaren 25ean eta 1789ko martxoaren 17an hila.
|
|
2017
|
|
|
Bidez Bide elkarteak ikasketak homologatzen laguntzen die atzerritik
|
etorritako
emakumeei. " Emakume askok, jaioterrian ikasketak dituzten arren, besteen etxeak garbitzen eta adinekoak zaintzen besterik ezin dute lan egin.
|
|
|
Egoera goitik behera aldatu zen, dena den, esklabotza instituzionalizatzean; gainera, langile zurien lan karga arindu zen horrekin batera, eta plantazioetako nagusien emazte gisa Europatik
|
zetozen
emakumeen kopurua ere jaitsi egin zen. Zuten jatorri soziala zutela, mailaz igo ziren emakume zuriak, botere egitura zuriaren barneko kideekin ezkonduz, eta, ahal zutenean, etxeko lanetan ziharduten emakumezko esklaboen jabe bihurtu ziren (ibid.). 74
|
|
|
Bestalde, Alice Domarrek eta bere kolaboratzaileek taldekako esku hartze psikologikoen aldeko apustua egiten dute, non bikoteak beren emozioak komunikatzen eta adierazten baitira, ernalezintasunerako sentimendu negatiboak arintzeko helburuarekin. Programa hau 20 urte baino gehiago aplikatu ondoren, emaitzak oso positiboak dira, hau da, atzetik
|
datozen
emakumeen %55ek haurdun geratu dira sei hilabetetan, eta %20 terapia psikologikoan.
|
|
|
Emakumeek hip hop eta rap kulturan egiten duten lana eta haien presentzia eta ikusgaitasuna sustatzea du helburu Bazter Fest ekimenak. Aurten, hirugarren edizioan, Estatu osotik
|
etorritako
emakume sortzaileak bilduko ditu Bilborocken abenduaren 16an. Sarrera doakoa izango da.
|
|
|
6 Elkarte horretako partaidea den Isabel Otxoak maiz idatzi ditu kolaborazioak gai horren inguruan hemengo eta Espainiako komunikabideetan, eta badu doktore tesi bat egina horren inguruan (ikus Otxoa 2012). Etxeko langile izatera derrigortuak diren hemengo edo beste herrialdeetatik
|
etorritako
emakumeak globalizazioaren, kapitalismoaren eta kolonialitate berrien ondorio zuzenak dira. Langile horien figura ezin esanguratsuagoa da hitz egiten ari garen honetan, bere atzean baitago beste herrialdeetako emakumeak irudikatzeko modu zehatz bat:
|
|
|
Feminista guztiok, edozein dela gure eremua edo ideologia, bat
|
gatoz
emakumeoi esleitu ohi zaizkigun zaintza lanen garrantzi sozialarekin. Baina, gogoetak, diskurtsoak eta jarraibideak askotarikoak dira, elkarren artean kontraesankorrak izateraino.
|
|
2019
|
|
|
Gutxiengo bateko kide izateagatik jazarritakoak ere badira, gutxiengo erlijioso yazidiak, adibidez zein kolektibo gutxituetakoak, LGTBI kolektibokoak, adibidez. Badira indarkeria heteropatriarlaketik ihesi
|
datozen
emakumeak ere. Bakoitzak indarkeria mota bat dakar, baina denak datoz ihesi bizi nahiko luketen herrialde batetik.
|
|
|
Baina Bestea berriz ere Norbera izateko itzulbidea egin ez dadin, ezinbestekoa da Besteak men egitea ikuspuntu arrotz horri. Nondik
|
datorkio
emakumeari sumisio hori?
|
|
|
Esana dugu neska gazte ia guztiek dituztela joera homosexualak: senarraren laztan maiz baldarrek ez dizkiete kentzen joera horiek; horra hor nondik
|
datorkion
emakumeari bere kideekin sentitzen duen samurtasun sentsuala, gizon normalen artean parekorik gabea. Adixkide diren bi emakumeren artean, sentimentalismo sutsu moduan sublima daiteke atxikimendu sentsuala, edo laztan lausoak nahiz zehatzak ekar ditzake.
|
|
|
Emakumea, baita harroena ere, beharturik dago ezti eta pasibo agertzera; trikimailuak, zuhurtzia, azerikeria, irribarreak, xarma, otzantasuna ditu armarik onenak. Gogora
|
datorkit
emakume gazte bat, arrats batean atea abisatu gabe jo niona; bi ordu lehenago ikusia nuen, gaizki makillaturik, zarpail jantzita, begiak goibel; gero, ordea, gizonaren zain zegoen; ni nintzela ohartu zenean, eguneroko aurpegia jarri zuen berriro, baina une batez ikusi ahal izan nuen harentzat preparaturik, beldurragatik eta zurikeriagatik urduri, zernahi sufrikario onartzeko prest, irribarre beha... Festarako arropa, borrokarako armak.
|
|
|
Alabaina, ez dugu deskribapen hauetan aurrera egin behar esan gabe poz handia izan zela zalduna eta bere laguntzaileak iritsi zirenean, eta ez zen gutxiagorako, teknikari atzerritar bat baitzetorren, alemaniarra gainera, alemaniarra izatea bi aldiz teknikaria izatea baita, batzuek, eszeptiko, berez edo besteren kontura, zalantzak zituzten merituei eta emaitzei buruz, beste batzuek esaten zuten ez zela gaitzetsi behar oraindik, denbora faltaz, probatu ez dena, eta, azkenik, praktikoek eta objektiboek agerikoa dena behin eta berriz aitortzen zuten, alegia, hobeki borrokatzen dela mairuen aurka gure aurrean eta gure altuera berean dauzkagularik ezen ez mairuak hor goian daudelarik, harrikadaka eta grabitatearen abantaila profitatuz, eta gu hemen behean, harrien eta grabitatearen ondorioak pairatzen. Sortzen ari zen multzo militar industrialari zegozkion polemika hauetatik urrun, ohatilan
|
zetorren
emakumeari beste inori begiratzen ez ziola, Mogueimek ezin zezakeen bere zoriona sinetsi. Ez zuen berriz ere Graçako kanpamentutik errondan ibili, polizia militarreko taldea azalduko zen arriskuan, eta galdetuko, Zer ari zara zu hemen, zure kanpamentutik urrun, orain mendia Moisesengana etorri da, ez Moisesek ez zuelako mendira joan nahi, denok baitakigu zer nolako ahaleginak egin zituen, baizik eta, dakigunez, Moisesen gainetik sarjentu laguntzailea baitago, eta alferiza, eta kapitaina, eta honako hau gerra garaia denez, baimenak aukerak baino gutxiago dira, norberaren asmamena laguntzen badu ere.
|
|
|
Guztiarekin ere, uste izatekoa da jendearen ahaleginak, orain, dorrearen eraikuntzan metatuko direla, zeren, soldadu aleak hain gutxi izanik, suizida bailitzateke arrakasta izateko aukerarik ez duten ekintzetan barreiatzea, denbora irabazteko egiten diren horiek alde batera utzirik, hauek beharrezkoak baitira etsaia apur bat xaxatzeko, zurginek beren lan arriskutsua onez bukatzeko behar duten lasaitasuna ziurtatu ahal izateko. Fray Rogeirok, Osbernori egingo zion gutunerako oharretan, Henrique zalduna Porta de Ferroko kanpamentura iritsi zenekoa xehetasunez idatzi zuen, behin betiko idazketan horrelakorik aipatu ez zuen arren, eta ohar horietan, berarekin
|
zetorren
emakumeari buruzko aipamen bat egiteko gogoari ezin izan zion eutsi, nonbait, Ouroana izena zuela, egunsentia bezain ederra zela, ilargiaren jaiotza bezain misteriotsua zela, horiek idatzi zituen fraideak, nahiz eta gero, ordenaren zuhurtziak, batetik, eta gutuna jasoko zuenaren ahalke dirudienez arduratsuak aipamen horiek bertatik kentzea komenigarri ikusi zuten. Alabaina, oso litekeena da hau eta hau bezalako arimaren beste hainbat mugimendu azpimarragarri izatea, sublimazioa zela medio, Fray Rogeirok zaldun alemaniarraren esan eginak horren zehazki kontatu izanaren arrazoia, zehazki kontatu baitzituen alemaniarraren heriotza aurrekoak, baina baita ere, batez ere, heriotza dohakabearen ondokoak, heriotza dohakabea, diogu, ezen ez zoritxarrekoa, une egokian ikusiko den bezala.
|
|
|
90eko hamarkada garrantzitsua izan zela uste dut, bertso eskoletatik
|
zetozen
emakume gazte batzuk plazetara salto egin zutela, eta batzuek oraindik hor dirautelako. Haiei esker ikusi genuen guk, emakume izanda ere, bertsotan egin zitekeela, posible zela.
|
|
|
Esan daiteke, ordea, 1970 aurrera bertso eskolei eskerrak eta emakumearen kontzientziaren hastapenei mugimendu feminista bide8, emakume bertsolariak erresistentzia eta agentzia modu bat sortzen hasten direla, horren ondorioz emakumeak kantuan ikusten eta emakume bertsolariak ikertzen hasten dira. Baina 2000 urte bitartean ezin hitz egin dezakegu boterea hartzeaz eta agentziaz; izan ere, Maialen Lujanbiok txapelak irabaztearekin batera
|
baitatoz
emakume bertsolarien arteko bilkurak, hitzaldiak, aldarriak (autora et al., 2016) eta Bertsozaleen Elkartean sorturiko Generoaren Batzordea (Erkiaga, 2008).
|
|
|
Identitate subalternoa identitate eraldatzaile bilakatzera. Haatik, emakume ez izateko deiari lotuta
|
dator
emakumeen artean ez aliatzeko aholkua. Txokokeria, tranpa, erosokeria eta, are, pribilegioa egotziko dizkiote kolektiboki antolatzen eta askatzen saiatzen denari.
|
|
2020
|
|
|
Zentzu berean, Bartzelonako Unibertsitateko ikertzaileek ASSIS eta bertze hainbat elkarterekin elkarlanean egindako Bartzelonako etxerik gabeko emakumeak informeak egiaztatzen du elkarrizketatutako emakumeen %70ak indarkeria pairatu duela. Gure zentrora
|
datozen
emakumeen joera ere berdina da, %67k indarkeria pairatu du etxebizitzan. Eta ziurrenik ezkutatutako indarkeria asko dago.
|
|
|
Ilargira joan zarete eta zu, Egaña, denbora aurrera doan heinean, gero eta beldurtiago zaude, eta zu, berriz, Unai, lasai”. Ez dakit zenbatgarren bertsoan izango zen, baina oker ez banago Egaña bigarren puntua kantatzen ari zela, komunera joan eta bueltan
|
zetorren
emakume bat, harmailetan behera eskaileretan estropezu egin eta, buruz aurrera erori zen eta beheko sarearen kontra geratu zen. Egañari denbora eman zion gertaera hori kantatzen ari zen bertsoan sartzeko, aurretik etorriko zela baleki bezalaxe.
|
|
|
Esan behar da Ongi
|
Etorri
emakume portzentaje oso handia duen plataforma dela ere... eta orain Italian dagoen karabana, Estatu mailan, %80 emakumezkoak dira. Elkartasunaren kontu hori, bestearekiko kezka, nik uste dut emakumezkoei gehiago iristen zaigula.
|
|
|
Tarteka, oso tarteka, gertatu ohi da kontakizun hauetako protagonistekin topo egitea. Atzo, esate baterako, Dublinen egun batzuk igaro eta bueltan
|
zetorren
emakume bat egokitu zitzaidan taxian, eta Bilbora joan nahi zuela esan zidan. Berehala ezagutu nuen.
|
|
|
Burua baino ez zion ikusten, baina, zalantzarik gabe, Aingeru zen. Hara zertara
|
zetorren
emakumearen hainbeste ingurumaria eta disimulu.
|
|
|
Beste garrasi bat; berriz bi garrasiz egina. Hurrengo kolpearen ondoren, emakumeak bakarrik du oihukatzen; oraindik beste kolpe bat, burua gorritua beirazko gardentasunaren kontra; burezurraren karraska bat
|
dator
emakumearen bosgarren garrasiarekin. Eskuak Esnaola zein Lergaren lepoan estu estu, motoaren eskulekuari helduko baliote bezala, bizitzaranzko bidaia posible bakarrari ekiteko, erpuruek zintzur sagarra sakatzen eta hondoratzen, gizonaren hatz puntak oraindik bestearen begien edo lepoaren bila; ukitu bat, laztan bat baino gutxixeago, indarge erori aitzin.
|
|
2021
|
|
|
Elkarrizketatuen artean, honako hauek azalduko dira: Anaitze Agirre, Irungo Harrera Sareko boluntarioa; Khadim Fall senegaldarra; Tarana Karim, duela hemezortzi urte Azerbaijandik Euskal Herrira
|
etorritako
emakumea; Victor Lyca Senegaldik Durangora (Bizkaia) etorritako gizonezkoa; Man Kwan Chen, maitasunagatik Bilbora etorritakoa; Ameriketara artzain joandako Andres Zabaleta eta Santi Uhalde, besteak beste.
|
|
|
Udaltzaingoak ikerketa hasi zuen, eta prebentzio eta detekzio dispositibo bat ezarri zuen. Dispositibo hori atzo, martitzen, goizean amaitu zen, salatutako profilagaz bat
|
zetorren
emakume bat aurkitu baitzuten Algortan. Jarraipen labur baten ondoren, aipatu den bezala jokatzen zuela ikusi zuten, baita haren atzetik ibilgailuagaz zihoan gizona ere.
|
|
|
Testuan oinarria dutenak, bertan ez dagoen ezer asmatzen ez dutenak eta bertan dagoen guztia kontuan hartzen dutenak. Esan dezakegu testu bat matxista dela emakumeak izaki haragigabeak, sexugabeak, aratzak eta irrealak direlako, baina horretarako testu horretan agertzen diren emakume denak aztertu behar ditugu; gure definizioarekin bat ez
|
datozen
emakumeak ageri badira, hipotesia birformulatu egin behar da, zabaldu, eliminatu, hobetu. Hori da gauzak ulertzeko eta jakiteko modua.
|
|
|
|
Datozela
emakumeak ere, itsasotik, Barrabas etorri zen bezala, lur azpitik, gauaren kobazulo guztietatik, nahi duten lekutik. Etorkizuneko portu libreek erreginak behar dituzte eta erreginak etorriko dira, zilarrezko ezkaten koroak buruan dituztela.
|
|
|
Hara, badatoz. Ane berehala biratu zen, pincher arrazako txakurraren atzetik elkar besarkatuz
|
zetorren
emakume parea ikusi zuen. Garagardo kopa hartu eta tragoa eman zion.
|
|
|
Rosikak ziurtasun handiz hitz egiten zien emakumeei, ohi bezala, inolako paperik gabe eta bakoitzari begietara begiratuz. Erabat kementsua zen Europatik
|
etorritako
emakume hura.
|
|
2022
|
|
|
Guretzat oso garrantzitsua da aldarrikatzea borroka hau ez dela gure borroka bakarrik. Gu borrokan ari gara herriko transmaribolloen eskubideen defentsan, baina hori bat
|
dator
emakumeen eskubideen defentsarekin, langileenarekin, pertsona arrazializatuenarekin... Gizarte hobe bat eta bizitza bizigarriagoak eraiki nahi ditugun pertsonen eskubideen defentsarekin bat dator.K.A.:
|
|
|
5 Are gehiago, azpisistema migratorioek erakusten digute hiriburu, udalerri handi eta klase ertain ugariko barrutietan Amerikako estatu ezberdinetatik
|
datozen
emakumeak daudela; Goierrin, errumaniarrak industria nagusi delako, eraikuntzan pakistandarrak; ostalaritzan latinoamerikar emakume eta gizon ugari. Egokitzapena ia perfektua izaten da.
|
|
|
Ordura arteko mugimendu kurdu abertzalearen ideiak gainditu zituzten Ipar Kurdistandik etorritakoek, eta hortik
|
dator
emakumeak ahaldundu beharra. Ulertu zuten Turkiaren aurka ez ezik beren baitan dauzkaten egitura patriarkalen aurka ere borrokatu behar zutela.
|
|
|
Hortik
|
dator
emakume arabiarra «salbatzeko» beharra?
|
|
|
–Ukazioa autodefentsa metodo moduan. Klasiko bat –laburbildu du Silviak– Guztiz bat
|
dator
emakume horren izaerarekin.
|
|
|
Ez dute ulertzen zer gertatzen zaigun etxera umearengana korrika joateko. Ez dute ulertzen gertatzen ari zaiguna ere feminista dela eta bat
|
datorrela
emakume izatearekin. " Ez dut nire lanera bueltatu nahi"," umea zaintzeko ordaintzea nahi nuke".
|
|
|
1890 eta 1914 urteen artean ailegatu zen emakume kopururik handiena. Urteen poderioz kopuruak apalduagatik ere, Bigarren Mundu Gerra bitartean handia izan zen Pirinioen bertze aldetik
|
etorritako
emakumeen kopurua. Sasoiko lana egitera joaten ziren, hegoaldetik iparralderat udazkenean, eta iparraldetik hegoalderat udaberrian.
|
|
|
Baina zera esan nion, ordea: " Gizonak, Catalina, bildots baino gehiago zerri direnean, ez zekiten nondik jo  tzen dien haizeak eta ez zekiten duintasunaren berri, Catalina, ez zekiten balioen berri, handiegi
|
hatorkion
emakume bat haizela hi, hari falta zaion bizitza bat dunala hik, eta esan ninan nik, berriketan jardun eta izter biluzia ukitzen dinaten horietarikoa zela hori, baina gero koldarragoak ditun katuak zarata handiekin baino". Hori guztia esan nion nire herrenari, desilusioa itzuli zelako berriz ere haren bizitzara.
|
|
|
Ezkur bat?"" Bai, Lea, ezkur bat naun, onena, eta bera txerri bat dun, denak bezala, berriketa eta berriketa ugari, baina niri burua gauzaz beteta utzi, eta gero ezetz, ezetz eta ezetz. Izan ere, esan hidan, bai, hari handiegi
|
datorkion
emakumea naizela." Eta Marco oihuka hasi zen: " Miguel, Miguel, hemen txerriak hil egiten ditugula, hil!".
|
|
|
Eta azkarregi barkatzen, baina bera ez dezaten egiten du hori. Catalinari Marco gustatzen zaio, baina Marcok ez du asmatuko hura maitatzen, zeren Cataliana handiegi
|
datorkion
emakumea da.
|
|
|
Hilabeteak ohartu gabe pasatzen ziren tabernako errutinan eta Beatrizekin etxeko lanetan. Azkenean, beldur guztiak uxaturik, kamioian egun gehiegi ematen zuten senarrak eta semeak onartu zuten etxean inondik
|
etorritako
emakumea, ikusi zutelako emaztea eta amari kalte baino, on egiten ziola. Alfonshinak Beatrizekin lan egiteaz gain, lagundu egiten zion denbora guztian eta toki guztietara.
|
|
|
Zaharrak berri. Garai batean landa eremutik hiriguneetara neskame joandakoen egoerek eta gaur egun txirotutako herrialdeetatik Euskal Herrira
|
datozen
emakume* arrazializatuen egoerek antzekotasun handiak dituzte. XX. eta XXI. mendeetan klase ertain eta altukoek negoziatu ahal izan dute etxekotasun “zikin eta neketsuaren” zein “emetasun natural espiritualaren artean”.
|
|
|
Eta horrek esan nahi du, jakina, nahiz eta ez dagoen hain argi, horri buruzko galderarik ez dagoelako, azpian ustiapen bat dagoela. Hori guztia zenbait izakiren esplotazioan oinarritzen da, munduko herri kondenatuetatik eta naturatik
|
datozen
emakume eta gizon gehienen esplotazioan (Espinosa, 2016).
|
|
|
Ez dagokizun espazio bat okupatzea justifikatzeko modu bakarra egiten duzun horretan oso ona edo ezin hobea izatea da”. Justifikazio behar horretatik
|
dator
emakume bertsolariek sarritan aipatzen duten (auto) exijentzia eta (auto) suntsipen maila altua.
|
|
|
Kasu batzuetan, Kataluniakoan adibidez, positiboki baloratzen da lanaldi erdiko lanak dituzten emakumeen kopuruaren igoera, kontsideratzen baitute etxeko lanekin bateragarri egiteko aukera ematen dietela” (Alvarez & Benlloch, 2020: 24). Bi kasu horiek bat
|
datoz
emakumeek errealitatean topatzen dutenarekin, eta ez, aldiz, instituzioek beraien marketin kanpaina eta mezuetan ustez sustatu eta faboratzen dutela esaten duten horrekin. Diskurtsoaren eta praktikaren arteko aldean, makineria instituzionalak bigarrena iraunarazten du, sortzen duen disonantzia kognitiboa gorabehera.
|
|
2023
|
|
|
Esperientzia bizi ostean, bi pilotariak bat
|
datoz
emakumeen pilotarentzat aurrerapauso bat izan dela mugetatik harago jokatzea. «Horrelako tokietara joatea aurrerapauso bat da emakumeen pilotarentzat, dudarik gabe.
|
|
|
Urgentzia larriak daude: etxebizitza, janaria, eskola materiala, segurtasuna… Indarkeriaren kontrako protokoloak egin genituen batere ez zegoenean, laguntza psikologikoa eta legala eskaintzen diegu biolentzia egoeretatik ihesi
|
datozen
emakumeei, ortuak sortu ditugu eta hainbat lagunek jaten dute bertatik, eskola materiala egiteko kooperatiba sortu dugu eta honezkero hamahiru tailer ditugu… Antolatuta bagaude dinamika propioak jartzen ditugu martxan, eta proiektuak eraikitzen goaz. Guk argi dugu irtenbidea komunitarioa dela", esan zuten.
|
|
|
Etorkinen Nazioarteko Egunarekin hasitako aste honetan (atzo izan zen), Zarauzko Udalak atzerritik
|
etorritako
emakumeen egoerari erreparatu nahi izan dio. Helburu horrekin, hainbat ekitaldi antolatu ditu, antzerki saio berezia tartean.
|
|
|
Tarteka pentsatzen dut bera dela berekoia eta ez ni, ez zaiola piperrik axola zer egiten dudan, sekula ez ditu zabaldu ere egiten nire liburuak, André Breton edo Louis Aragon, nik aldiz leitzen ditut haren soziologiako testuak. Une horietan, babesa ematera
|
datorkit
emakumeen jakituria: " Gizon guztiak berekoiak dira".
|
|
|
" Emakume kolonbiar bat dagokizu, hurrengoan, koordinatzaile" esan zidaten behin," argi ibili, gatazkatsua da eta". Iritsi da eguna, hasi gara hegaldi aurreko protokoloarekin, eta han non
|
datorren
emakume puska hori. Oso ederra eta oso handia.
|