2007
|
|
Emeki emeki, gauzak makurtu ere baziren, herritarrek asetzeko jokabidetzat zauzkaten jestu horiek, burrasoer ogen emanez holako haur bitxia sortu izan gatik. Eta hauek, gaizo aitama eta haurrideak, ez zakiten bururik nora eraman ez zutelakotz deus ere ulertzen beren haurraren
|
egoera
eta eginbidetan. Arras etsituak ziren eta beren egoera Jainkoaren eskuetan emaiten zuten, besterik ezinez.
|
|
Eta hauek, gaizo aitama eta haurrideak, ez zakiten bururik nora eraman ez zutelakotz deus ere ulertzen beren haurraren egoera eta eginbidetan. Arras etsituak ziren eta beren
|
egoera
Jainkoaren eskuetan emaiten zuten, besterik ezinez.
|
|
" Sehi izanen da beraz", hala nola amak azaldu zaukun Xantianaren
|
egoera
berria, nahiz gazteluko etxekoandereak" neskakide" hitza nahiago izan zuen erabili, ikusiz hunen gaztetasuna. Halere, burrasoek izenpetu zuten kontratuak zehazten zituen Xantianari galdeginak izanen zizkion lan guziak, kozina, garbitze, lisatze, aste guzian bere okupatzeko aski diruditzen zitzaiotenak.
|
|
— Ikusiz Pettanek bertza galdu duela eta jandarmek ez dutela nihun ere atzeman, ikusiz ez dela frogarik nola zuk ebatsi duzun, bakarrik Pettanek dituela ikusi hexak zure etxerat buruz joaiten eta hortaz ez dela frogatzen ahal zuk egin duzula ohointza, ikusiz zure kasua, zure familiaren
|
egoera
eta gainerat bihurtuak zauzkitzun egintzak ukatzen ditutzula zin eginez, guk epaileek, erabaki dugu kondenarik ezin dauzugula eman eta libro uzten zaitugula, bainan kasu haatik beste gisa hortako afera bat azaltzen balin bazauzu! Hortan bukatua da zure auzia eta orai zoazi zure etxekoen ganat!
|
|
... ene denbora guzia aberekin pasatu diat, behi eta ardiak nintiela ene lagunak (baita ere Xumi, gure xakur beltxa), heiekin nindaukan goizetik arrats, nun heien usaina ere enetzat hartua nian, heien
|
egoera
bera partekatzen nian, nahi gabez entzuten nialarik etxeko anderearen partetik: " irus izaiten ahal hiz hunat eroririk, baduk mutil frango esker gaixtoz pagatua denik" edo" jana baduk zer behar duk gehiago?"; eta zonbat holako erranek konpreniarazi baitzautaten kabaletan izanen niela gehiago adixkidetasun ezinez eta etxalde huntako bizitzaileetan!
|
2008
|
|
Kanporadino usna zaitezken apairu on baten usainmen kilikagarriak. Katixa eta Gillome besarkatzean Maianak ez ditio eragotz zenbait malko eta hasperen, erranez nahiago zukeela heiek etxeratzen ikusi
|
egoera
hobeago batean. Izan arren ezinbestelakoa, ikustaldi bihotz altxagarria zitzaiola hala ere. Azken lerroko bihotzgabeak genituzken laguntza ez ekartzeko ene bihotzeko arrebari.
|
|
Peiok izan du lanik aski, lege gizonari onartarazten ezin bestelako
|
egoera
batean dela gertatu, ardietsi ere uztailaren hiruko astelehen goizera igortzea beste ikusaldia.
|
|
Arras galdua kausitzen naiz.
|
Egoera
trixte honek latzten dit bihotza. Erradazu zer gisaz naizen ororentzat higuingarri.
|
|
Gorde leku hortarik dituzte ikusi, tapa tapa joan eta zer omorean, Iturhotxeko Panpile, Ezpeldiko Bautixta, Harrietako Bernadin eta Antton Mendizabal. Gaur egungo
|
egoeraz
zuten solasa. Aro berrieri segitzeak berak mila deabruen lanak emaiten zituela...
|
|
Asmatuz
|
egoera
lehen aroena Ikusiz gizonena zein ahula dena Azkartze denbora du ainitz urterena Goizik zitzaion beraz, sortu adimena Arrotz jazarpenetik beiratzearena
|
|
Askatasuna bertute horri dudaturik nago beha Argibide da goragotzeko jakintza ta indarrera Oar batean begiontzen du auzo mugen
|
egoera
Aldiz bestean tirriatzen da besterenen beretzera Gisa honetako askatasuna jendekinetik beste da!
|
|
Ondoko egun batez, auzapezak agerrarazi zuen, egunkari berean: Enoagarria eta hitsa litzateke herritar guziak pentsamolde bereko izaitearen
|
egoera
. Aurkakoa iraitzea, ez da jalgibidea, bainan horrekin ezdabaidatzea bai.
|
|
Zenbaitek ziotelarik egiaz mintzo zela gizon hori, zendako bada urrun erabil, bizigailuen merkataritzan, tokian berean, garraio gasturik gabe, eros daitezkelarik herrian bereko ekoizpen sanoak. Beste batzuek aldiz, gisa hortako
|
egoera
baikorra izan arren, balituzkeela, hala ere, bere salbuespenak, zeren eta, beti beharra agertuko delakotz kanpo herriekilako gurutzamendua, tresneriako, eraikuntzarako eta beste asko arloetako salerospenetan.
|
|
— Espero dut Erregea oroituko dela anitz
|
egoera
arriskutsuetan ene aholkuek zerbitzu egin diotela.
|
|
Abere batzarrak ez zuen begi berarekin ikusten otsoa orain.
|
Egoeraz
oharturik, Otsogrisek urrats zenbait gibelerat egin zituen.
|
|
Eta, gainera ikusiko ere, gaurkoari begira, antzekotasun anitz kausi daitekeela. Euskal literaturan ez bada haurrei buruz argitaratu kondaira eta ipuin eskasik, uste dut erdal hizkuntzetako obrek ere badutela beren interesa eta beren lekua, euskarazkoek erdarazkoetan behar luketen bera funtsean, eta gisa horretan" le Roman de Renard" ipuin bildumaren euskaraz plazaratzeak irakur gura bultza lezakeela, euskal literatura ahultzeko partez aberastuz, euskarazkoak erdarazkoa egin lezaken bezala, funtsean! Erdi aroko idazkiak izangatik, Gorrailen ibilerak ez dira istorio serio eta tristeak, irri eta trufa jokoek anitz leku hartzen dute. Egitate edo elkarrizketetan fartsa, ironia, trufa, engainuak ugari dira, baita ere
|
egoera
eta jarreretan borroka, erailtze, kolpe eta truka bitxiak zehazki deskribatuak.
|
|
Istorio hauek, aro burbuilatsu eta kanbiakor batean plazaratuak izan ziren, eta hargatik idazleek umorea ez zutela eskas nabari da. Gure gaurko
|
egoera
berdina ez bada, idurikoa da, eta liburu hau arras egokia eragin edo ondorio beraren sortzeko.
|
|
Herri guzian gosete gorria zela eta, nahitaez garizuma jasaten zuen Gorrailek, eta goiz hartan, usaian baino gehiago sentitzen gosearen errabia. Azeriaren
|
egoera
gaitzari oharturik eta alegia anitz arranguratua, Otsogrisek erran zion:
|
|
— Dolu handitan ginen zu
|
egoera
horretan ikustea.
|
2010
|
|
Emazte guziek beren
|
egoera
zein den ongi badakite. Ez dute sekula orain bezala hain gogo onez lan egin, bereziki SS kaporala ene ikustera eta enekin une lasai batzuk pasatzera jiten zelarik, edo hobeki erran, botoil on bat aitzinean duelarik.
|
|
SS kaporala eta hungari buruzagiaren arteko bitartekaria izanik, hitzak gaizki itzultzen ditut
|
egoera
nahasteko gisan. Batek ez du bestearen mintzaira ulertzen.
|
|
Medikua joan orduko, Liliren ondoan berriz ezartzen naiz. Haren
|
egoera
okertu da. Arratsaldean, uraren banaketaren tenorean ez da iratzartu.
|
|
Ene bihotza hersturaz tinkatzen zait. Oraintxe berean, atsekabetua, koma
|
egoeran
, erabat leher egina, nitarik hurbil dago.
|
|
Indarrik gabe, Liliren oinetan nago. Jolan Markowies ek, emazte bihotz onekoa eta xumea, ene
|
egoera
larriari ohartuz, bere ondoan toki ttipi bat egiten dit ene bizkarra paretaren kontra pausa dezadan. Uzten dut ene burua mugitzera nihaurk deus egin gabe, nahikariarik gabe banintz bezala baina aurpegi ilehoriari beti so egonik.
|
|
Aingeruek ikusten ote dute harentzat salbabide bat badela oraino ez dutana ikusia? Egun batetik bestera
|
egoera
larritzen da eta erabat kezkatua naiz. Gure lantegia ez da gehiago babesleku bat eta hori gero ta nabariago da.
|
|
" Eta ene Maisua ez balitz sekula etortzen?" Gogo ezezkor hau baztertzera saiatzen naiz, baina behin eta berriz indartsuago heldu zait. Beldur naiz gogoaldi horiek lehenagoko
|
egoerara
itzularaz nazaten, lehenagoko hutsera itzuliz. Eta bat batean, konturatzen naiz ene gutizia beroenari haren etortzeariez dudala lotua egon behar.
|
|
Berantago, Hannak erraten dit, aitzineko elkarrizketetan, ene Maisuari nahiko zaila zitzaiola jaustea eta gure
|
egoera
pisuan egotea. Egun, ene alaitasunak gauzak errazten ditu.
|
|
Orain, ene baitan hutsa baizik ez dut sentitzen. Gertatu zaidana, geroan
|
egoera
arrunta izan litekeen zerbaiten lehen gertakaria izan ote da. Hannak erran dit hodei geruza desberdinetan ikusi nauela; beherekoak lodilodiak ziren.
|
|
Une hau betierekoa dun". Eta segundu batez soilik
|
egoera
hori ezagutu dut.
|
|
Egunetik egunera Liliren ikasleak gero ta gehiago dira eta
|
egoera
politikoa gero eta txarragoa da. Herrian, kezka emendatuz doa.
|
|
|
Egoera
politikoa ordu batetik bestera larritzen da. Nazi hungariarrek Nyilas ekgero eta botere gehiago dute.
|
|
Nihaurk ere, ene barneko bizinahi ahularengatik, nekez lan egiten dut. Eta
|
egoera
politikoa gero eta beldurgarriagoa bilakatzen da.
|
|
Hannak arrazoi du. Nola utzi dut kanpoko
|
egoerak
ene burua menperatzera, gure Aingeruen laguntza eskatzen ahal nuelarik. Bizitzen dugun zorigaitz kutsagarria gure baitan sartzera utzi dugu.
|
|
Baina, solasaldi honi esker, mehatxu honen aitzinean, lasai gara. Kanpoko
|
egoera
ez da hobetu baina okerrera jo du. Bizkitartean, gu aldatu gara eta egungo mezua alaitasunezko kantua izanen da.
|
|
Jadanik, Lili ez da gehiago solasaldietara etortzen ahal; sobera arriskutsua da.
|
Egoera
politikoa gero ta beldurragoa bilakatzen ari da. Eta ni, beti ari naiz pensatzen nola Hanna eta Lili salbatuko nituzkeen.
|
|
Hastapenean, serioa nekez atxiki dezaket, nagusi paper hori hain guti da enetako egina. Baina laster
|
egoeraren
larritasunak irri egiteko gogoa kenduko dit. Manatzen diot langile bakoitzari josteko tresna ahal duen bezala erdiets dezan.
|
2012
|
|
77 Bolbora eta balak: Greziako 2011ko
|
egoera
gogoan indignaziotik haserrera. Hugoren" Orientales" eko talendu haundia gogoan.
|
|
Esperantza eta mina, menderen mende uztartuak... Tsunami eta Fukushima eta Tunisia eta Egiptoa eta Libia eta Gazako
|
egoera
izigarria... eta Abidjan. Zer erraiten ahal diuk udaberri huntan?
|
|
(onak eta txarrak) puzten ditu ilbeteko arrats ilun argian puztu eta puztu ene sentimenen puxika eta neure barnean kabitu ezinik sentimenduak lehertzen dira isilik hotsik atera gabe negar mutu batean ilargiaren alde ageriko ene maitaleak irri egiten dit alde ezkutuko ene maiteak negar egiten duelarik. ilbeteko arrats argi ilunetan ilbeltzaren ondoren denok ohartzen gara karrikak ez daudela jada zuri eta ez duela elur gehiago ari denok ohartu gara badugula norberaren elur izar bat barnean iltzaturik: norberaren logika, eta logika, fantasia eta oroimena horiek guztien poz minak osatzen nia, gua, elur izar horrek desberdintzen gaituela besteengandik eta
|
egoera
nahiz gertaera bera desberdin sentitzen.
|
|
Berdin sistema uzkailtzeko posibilitate hurbila ikusteko, berdin mugimendu sozialen eragina haztatzeko, berdin bere buruan konfiantza atxikitzeko. Segur aski, duela hamabost urteko oldar iraultzaileak inertzia asko galduko du Espainiaren
|
egoera
demokratikoa Europan normalduko denean; laster desafio hori zutik izanen dugu gure aurrean.
|
|
Gutarteko askok nekez ahantziko ditu indar errepresiboen harrokeria, tortura, komunikabideen ustelkeria, politikarien joko zikina...; nekezago oraindik, lagunen martirioa eta oraindik errepresioaren pean edo hil arriskuan direnen
|
egoera
.
|
|
Abiapuntua, eta handikeriaren beldurrik gabe esan behar dugu, munduko
|
egoera
bera dugu.
|
|
Negoziazioak, bakea ekarriko badio ere Euskal Herriari, badakar sisteman integratzeko arrisku handia; indar harremanen
|
egoera
kontutan harturik, erraz ikusten da nork ezarriko dituen baldintza garrantzitsuenak.
|
|
19 Hitz batez, demokraziaren funtsa onartzea beste iharduera berri batez jabetzea da: ez herriari aldakuntza miresgarri eta seguruak agintzea, baizik eta,
|
egoera
aldakor hauetan, demokraziaren formen errespetuari lehentasuna ematea, edozer gerta ere, talde batek galdu ala garaitu, guztien libertatea benetan errespetatua izan dadin... Formulazio hauek aurkitzen dira usu orain.
|
|
28 Modelo orokorraren ahitzeari buruz, eta ezker abertzalearen
|
egoera
orokorraz, ekitaldi bat egin nuen Iruñean, 1990eko Udako Euskal Unibertsitatean. Laugarren atal honetan aipatuko ditudan gauza gehienak han hedatuagoak aurki daitezke.
|
|
32 Hauek berak aipatu zituen Anicet Le Porsek PCFren
|
egoerari buruz
, 1991eko abuztuaren 26an.
|
|
Gutaz anitz publikatzen da; begiratzen bada erreferentzia bibliografikoetan zer publikatzen den Euskal Herriaz ehuneko laurogeitan bortizkeria aipatzen dute, baina hala ere ezagunak gara. Ematen du, beraz, Europako Komunitateak ezarritako norma hori (mugak ez ukitzea baina estandar demokratikoa ematea minoritate eta nazionalitate guztiei) inoiz gauzatzen bada, Frantziak zerbait egin lukeela Iparraldeko
|
egoera
tristea normaltzeko.40
|
|
Estandar demokratikoari buruz ari naiz, eta eskatzen dutenarekin konparatuz hemen euskaraz aritzeko eskubide guztiak baditugu! Problema da gero eskubide horien aplikatzeko, eta denek ezagutzen dugu
|
egoera
: nahiz eta eskubideak izan, eskubideak ezin gauza ditzakegu.
|
|
nahiz eta eskubideak izan, eskubideak ezin gauza ditzakegu. Beldur naiz eskubidea izatetik eskubidea gauzatzera doan unean, Europako Elkarteak markatutako lehendabiziko lerro estrategikoaren arabera Hego Euskal Herrian ez dugula ezer irabazteko, Europatik ez zaigula inongo laguntzarik etorriko hemengo
|
egoera
aldatzeko.
|
|
" bai, bai, gu demokraziaren alde gaude baina", eta denbora berean, fusila hartu dute eta, panba, bestearen kontra.
|
Egoera
horrek bere presentzia inposatu du eta, askotan gertatzen den bezala, indarrak beti legea egiten duela frogatu nahi izan du. Eta horrela kontradikzio guztiak ageri dira.
|
|
Begiratzen badiogu euskaldunek munduan, eta nazio gisa, dugun kontsiderazio edo ezagutzari, egia da ezagutza gehiena bortizkeriatik datorrela, baino hor dago gure existentzia, hor dago fenomenoa. Ezin dugu esan independentziatik hurbil garela, baina behintzat euskaldun gisa errekonozituak gara eta euskaldun gisa bizitzeko eta gure instituzio propioak edukitzeko inoiz izan ez dugun
|
egoera
historiko aldeko batetan gaude. Euskararen egoerari begiratzen badiogu beste gauza bat da:
|
|
Ezin dugu esan independentziatik hurbil garela, baina behintzat euskaldun gisa errekonozituak gara eta euskaldun gisa bizitzeko eta gure instituzio propioak edukitzeko inoiz izan ez dugun egoera historiko aldeko batetan gaude. Euskararen
|
egoerari
begiratzen badiogu beste gauza bat da: hor argi gorri guztiak piztuak dira, baina naziotasuna hizkuntzarik gabe, hizkuntza sinboliko batekin osa daiteke, eta horren adibidea Irlanda, hor daukagu, independente.
|
|
Walter Benjaminek aipatzen zuen
|
egoeran
, nahasmendu handietako denboretan; orain daukagu egiatiak izateko posibilitate bakarra: dena sobera garbi ikusten dugunean kontzientzia faltsua sortzen da; berriz, non gauden eta zein kakatan murgilduta garan ikusten dugunean, han egiatiak izateko posibilitatea daukagu, estrategia egokiena hautatuko eta horrek mantenduko gaitu45.
|
|
behin eta berriz azpimarratu dute herri batek bestearen gibelean lortzen zuela independentzia, eta oso gutxitan aipatu da nola lortzen ari ziren independentzia horiek, hain zuzen, modelo iraultzailearekin hautsiz eta Mendebaldeko modeloa onartuz. Sobera erraz parekatu da gure
|
egoera
Ekialdeko fenomenoekin, esanez nazionalismoa zutik eta aurrera doala non nahi. Eta egoerak ez dira batere konparagarriak.
|
|
Sobera erraz parekatu da gure egoera Ekialdeko fenomenoekin, esanez nazionalismoa zutik eta aurrera doala non nahi. Eta
|
egoerak
ez dira batere konparagarriak. Ezin daitezke konparatu komunismoaren kontra eta kapitalismoaren modeloa onartzeko egiten den mugimendu nazionalak, eta, hain zuzen, komunismoaren alde eta Mendebaldeko sistemaren kontra mantentzen den nazionalismo iraultzailea.
|
|
Ezin daitezke konparatu komunismoaren kontra eta kapitalismoaren modeloa onartzeko egiten den mugimendu nazionalak, eta, hain zuzen, komunismoaren alde eta Mendebaldeko sistemaren kontra mantentzen den nazionalismo iraultzailea.
|
Egoera
estrategikoak arrunt desberdinak dira. Ematen du analisi horrek internazionalismo proletarioaren krisia eta modelo iraultzaileen krisia ezabatzen dituela sistematikoki, nazio bat bestearen atzean askatzen ari zela azpimarratzeko.
|
|
1974/ 1978: ESTRATEGIA FINKATZEN DA, ERREFORMARI BURUZKO ANALISIEKIN LOTUTA (honek erakusten du nola estrategia oso abagune konkretuaren
|
egoeran
elaboratzen den, eta beraz, betikotasunik ez duela)
|
|
Ikuspegi berri horien azpian dagoena oso garrantzitsua da: iraultzaileek inposaturiko
|
egoera
berriaren ezinean, negoziatzeko esparrua DEMOKRAZIA da, BAINA oraingo demokrazia errepresentatiboa, bere muga guztiekin! ... Legitimitatearen arazoa (Estatuarena eta ETArena...) ere, modu berri batez planteatzen ari da; justiziazko arrazoiak eta herriaren alde borrokatzeak ematen duten oinarrizko legitimitatea bigarren planora doa, eta lehenean gelditzen dena da LEGITIMITATE DEMOKRATIKO HUTSA, hau da hauteskundeetan eta indar sozialen jokoan lortzen dena.
|
|
|
EGOERA
OROKORRARI BURUZKO KONTSIDERAZIOAK
|
|
Altxatzeko prest, badago jendea (edo izanen da, gaur ez bada bihar).
|
Egoera
aztertuz erabaki dezakegu nola eta noizko. Eta historiak beste bide bat erakusten ez badigu, boterean den sistema astuna uzkailtzeko BORTXA BEHARREZKOA IZANEN DA.
|
|
alegia," hiltzekotan gaude, hilko gaituzte, baina duintasunez hilko, etsai batzuk aurretik eramanik".
|
Egoera
ez da hain desesperatua, bereziki beste gauzetan xahutzen diren indarrak bide posibleetan erabiliko balira. Biolentzia irabazteko erabili behar da, horretarako kondizioak egokiak direnean; gerla iraultzaileaz okupatu diren guztiek azpimarratzen dute, hain zuzen, abantailaren erabilpena zein beharrezkoa den borrokak aurrera dezan.
|
|
negoziaketaren borondatea eta logika bururaino eramaten badira, ondorioak horiek edo horien antzekoak izanen direla. Berriz, ETAren lehentasuna mantendu nahi bada, negoziaketarik ez da izanen, eta orain arteko
|
egoeran
jarraitzea izanen dela aukera bakarra.
|
|
Balore horiek isilik jasan behar ditu bentzutuak, eta oraindik ez gaude honetan. ETAk armak uztea onartzen badu izango da, izatekotan, oraingo
|
egoeran
eta daraman bidetik aitzinatu ezinean gaudela konbentzitu delako. Hauxe da bederen neure pentsaera:
|
|
Estatu Espainolean ere
|
egoera
berezia zen. Frankismoa faxismoaren ondorengoa da; bere politika, guztiz eskuindarra, guztiz antikomunista, arrunt nazionalista espainola zen, gure herriaren berezitasun nazionalak bortizki ukatzen zituen.
|
|
Baina abertzaletasuna eta ezker iraultzailea batzen zituen
|
egoera
historikoak ez zuen, batere, betirako finkatu batasun hori. Batasun hori denboraz gainetik pasatuko dela sinestea ideologia hutsa da.
|
|
Batasun hori denboraz gainetik pasatuko dela sinestea ideologia hutsa da. Sozietatea eta nazioarteko
|
egoera
aldaturik, nazionalismoaren lekua ere aldatu da. Eta batasuna, nire iduriko, hautsia da edo haustear dago.
|
|
Bestalde, diktaduratik demokraziara pasatzeko, bai eta ere konflikto nazionalak konpontzeko ere, modelo iraultzaileek, modu errupturistek, galdu dute predikamendua. Hasi Hego Ameriketako trantsizioetan, jarraituz Erdialdeko Ameriketako borroka armatuetan eta bukatuz Hego Afrikan, Palestinan edo berrikitan Irlandan,
|
egoera
odoltsu eta enkistatuetatik ateratzeko modeloak zapaltzaileekin paktua eta demokraziaren gauzatzea bilatzen ditu. Horrek arrunt baztertzen du modelo iraultzailea.
|
|
Honekin esan nahi dudana: nahiz eta zapalkuntza nazionalaren
|
egoeran
egotea, nazionalismo erradikala ez da berez iraultzaile edo progresista; ezkerrak badauka historia luzea, tradizio zabala, praktika finkatuak, eta horien jabe izan gabe, are gutxiago horien mespretxuz, ezin progresista izan.
|
|
Beraz, demokrazia barnera begira eta soilki ordenuzko hiritarrentzat da. Atzerritarrak marginatuta eta
|
egoera
prekarioan dagoz; mugak ixten dira eta interbentzio azkar eta bortitzak nonahi emateko prestatzen dira armada bereziak. Europako nazionalismoak, kanpora begira, gogorrak eta zapaltzaileak dira.
|
|
Hortan ez genuen inolako zalantzarik. Politika mailan, Euskal Herriko
|
egoerarekin
ardura zuzena zutenak eta ministerio de sanidad edo ministerio de deportes, ezta bururik pasatu". (2000 urtean)
|
|
biltzar oso" sobietarrak" izan ziren, gutxiengoa isilarazteko. 1995ean, ezagutzen genuen ETA militarreko militante historiko batek (U) Egini igorri zion
|
egoera
ongi laburtzen zuen gutun bat. Ez zioten argitaratu, eta haren kopia mekanografikoa lagunen artean zabaldu zuen.
|
|
Zilegi bekit militante zahar eta ez hain zahar askoren ildotik nabilela sinestea. Eta
|
egoera
deserosoan gaudenen hitzekin mintzatzea. ETAk egiten duenarekin ez gara ados, baina sistema eta estatuaren aurka gaude.
|
|
Borroka armatuaren denbora gainditua dela diogunean, ez da borroka uzteko.
|
Egoeraren
analisiak eta estrategiaren egokitzeak oraingo etapa bururatzeko eta borroka eraginkorragoan jarraitzeko baldintzak sortu behar dituzte. ETA eta Estatuaren arteko negoziaketa prozesu horren barnean dakusagu.
|
|
trantsizioan ETAk onartu zuen estrategia, borroka armatuaren ingurukoa, ez dela egokia egungo abagunean, fruitu urri eta neke sobera ematen dituelako. Etapa horren bururatu beharra, beraz,
|
egoerari
dagokio. Orain arte borrokatu direnen duintasunak eta bihar jazartuko direnen eskubideak zutik diraute, ordea.
|
|
IDURIZ ETAk ez ditu gauzak honela ikusten. 1992 edo 1993rako agindu negoziaketa ez zen gauzatu87 Analisi irrealista eta triunfalisten porrotaren ondorioz, denbora gogorrak heldu dira eta
|
egoera
blokatu da. Proposatu dudan bideari errealistena deritzot:
|
|
Ikusten denez, ETAk ez du horrela pentsatzen.
|
Egoera
desblokeatzeko, erasoak azkartu ditu88 Aitzineko ikuspegia: gogor eta etengabeki jo, leku mingarrienetan, Estatuak amore eman arte.
|
|
Irlandako azken gertakariak89 ezin ditzakegu arautzat hartu, hemen oso
|
egoera
desberdinetan garelako90 Baina irakaspenak badituzte. Lehena, gatazka gogor eta odoltsuetan ere etsai amorratuak bildu daitezkeela negoziatzeko; bigarrena, negoziaketa horiek bideratutako su etena ez dela batere behin betirako bake iraunkorra.
|
|
Zapalkuntzak errebolta sortzen ahal du, baina baita oportunismo soziala ere. Euskal Herrian ere, errebolta sortzeko
|
egoerak
badaudela argi dago. Baina horien pilatzeak iraultza ekarriko duela, hori da argi ez dena.
|
|
Garai hartaz, gaurkoaz... hainbat hitz egiten ari gara. Baina gogoratzen hasiz; hau idatzi zenuenean, nola azalduko zenuke orduko
|
egoera
, 1978an?
|
|
1984koa aurreikusteko jarraitu nuen prozesua hau izan zen: Estatu espainolean eta Hego Euskal Herrian zeuden
|
egoera
politiko eta ekonomikoak alderatzea Europan ikusten nuenarekin. Eta Europan ikusten nuen aldera joko genuela garbi iruditzen zitzaidan.
|
|
Baina itsusia da kanpotik mintzatzea, ez bainaiz HBko militante eta ez dut pasatzen haiek pasatzen dutena. Arriskuzko bide bat daramatela ikusten ditut HB eta ETA,
|
egoera
honi ez zaizkiola behar bezala egokitu.
|
|
• Euskal Herriko
|
egoera
propioaren aldetik:
|
|
• Euskal Herriko
|
egoera
: o Espainiako erregimena demokrazia bezala onartua dago.
|
|
borroka armatuaren leku zentral eta nagusia mantenduz gero, zokoratuak izatera kondenatuak garela. Eta hori badakigu, baina ez ditugu
|
egoera
horren ondorioak atera nahi.
|
|
Baina, momentu bat heltzen da non estatu demokratiko batek hobendunak bere baitan onartu egin behar baititu, horretaz ekintza horiek zituzten esanahi politiko eta historikoez den mendreneko amorerik eman gabe.
|
Egoera
batzuetan, gizonak eta emazteak hoberena nahiz tzarrena egiteko gai direla ondo dakigu. Eta ez dut pentsatzen betiko heroiak direnik, ez eta hobendunak ‘ad vitam aeternam’ direnik.
|
|
Negoziazioen
|
egoera
, posibilitateak eta ondorioak ikertzeko, era sistematiko batez aritzea komeni da.
|
|
Etsaigoan diren indarrek negoziatu nahi dutenean, indar harremanen
|
egoerak
kondizionatzen du negoziazioaren funtsa. a.Bata irabazten ari da, bestea galdua sentitzen da; errenditzeko kondizioak negoziatzen dira: hau ez da gure egoera. b.Parte biek, luzaroan borrokan ibiliz gero, elkarrekin bizitzeko sistema bat aurkitu dute, biek onartua.
|
|
Etsaigoan diren indarrek negoziatu nahi dutenean, indar harremanen egoerak kondizionatzen du negoziazioaren funtsa. a.Bata irabazten ari da, bestea galdua sentitzen da; errenditzeko kondizioak negoziatzen dira: hau ez da gure
|
egoera
. b.Parte biek, luzaroan borrokan ibiliz gero, elkarrekin bizitzeko sistema bat aurkitu dute, biek onartua. Konparazione, hori izan zen" polimili/ Euskadiko Ezkerraren" kasua, demokrazia errepresentatiboaren sistemaren barnean.
|
|
Nire ustez nonbait izatekotan hemen gaude. Baina" ETAk ezin Estatua garaitu, eta Estatuak ezin ETA akabatu" esateak ez du soilki
|
egoera
deskribatzen; ikuspuntu honen azpian diren aitormenak azaleratu behar dira. Gure aldetik, negoziaketaren nahia akiduraren aitormena da, estatua garaitzeko eta herri osoa gureganatzeko dugun ezinaren marka.
|
|
Halere, irabazteko ezinaren ondorioak era dialektiko batez ulertu behar dira. Irtenbiderik gabeko
|
egoeretan
, batzuek bakea nahi dutenean, besteak gero eta gogorragoko jarreretan amiltzen dira, edozein arrazionaltasun posibilistatik kanpo (2).
|
|
|
Egoera
anomikoetan gertatzen diren negoziaketek zerbait positibo, eraikikor, finkatu behar dute helburutzat, jarrera desesperatuek lehentasuna har ez dezaten. Hots, tankera honetako negoziaketak oso eremu labainkorrean ematen ari dira, beren huts egiteak bortizkeria emendatzeko justifikazio politiko soziala ekar dezakeelako.
|
|
Elkarrizketa posiblea egiteko, printzipioak baztertu behar dira, eztabaidatzen denetik kanpora bidali. Baztertze hori negoziaketei dagokie, eta ez parte bakoitzaren
|
egoera
, ideologia edo indarrari. Parte bien printzipioak antagonikoak dira:
|
|
KASen eskaera politikoak," KAS Alternatiba", 1976an onartu zen, eta zazpi puntu zituen: Askatasun demokratikoak, Preso Politikoen askatasuna, Estatuko polizia indar zapaltzaileen desegitea, Alderdi politiko guztiak legeztatzea, independentistak barne, euren estatutuak aldatu gabe, Langileriaren bizi
|
egoera
hobetzea, Euskadiren subiranotasun nazionala onartzea, Hego Euskal Herrirako autonomia zabaleko erregimena eratzea. 1978an, subiranotasunaren ordez autodeterminazioaren eskubidearen onartzea jartzen da;" KAS en bost puntuak" negoziatzeko gai bilakatzen dira eta Algerreko kontaktuetan aipatu zituen ETAk.
|
|
Puntu bateraino, ETA HBk berak legitimatu ohi du jarrera hori, batez ere Konstituzio Espainola Euskadik onartu ez duela lehen mailako argudio gisa behin eta berriz erabiliz, eta ETAk duen herri sostengua HBk lortutako boz kopuruekin uztartuz.
|
Egoeraren
normalizazioak, egiten bada, indar gehiago emango dio oinarrizko balore honi:
|
|
Egia esanik, ETAk aspalditik esan zuen gure
|
egoera
geografiko eta sozialean insurrekzioaren posibilitatea baztertu behar dela; baina ideia horren inguruko posibilitate irekia ez da arbuiatu, eta haren nahiak elkartu ditu HBtik ezkerretara diren batzuk, hausturaren bidetan gaindi ETAHBkin aurrera joateko. Bestea, berriz, askoz errealistagoa izan nahiaz beldurgarria bihurtu da: herriaren etorkizuna, arma eta indarra dituztenek erabakitzen dute beren artean.
|
|
kolpe baten mehatxua ez da inoiz baztertu behar, tradizio batzuen inertzia historikoa ikaragarria baita. Baina, oraingo
|
egoeran
behintzat, eta epe labur eta ertainetan, Mendebaldeko demokrazietan ibili ohi den bezala abiatuak direla ematen du. Eta Europako tradizio politiko modernoan, militarren eginkizun politikoa ez da botere demokratikoen lekua hartzea (19).
|
|
Eta, horiek, hola, negoziaketen edukiaz ohitura demokratikoek markatzen dituzten zedarriak aski garbiak direla hartu da kontutan. Hitz batez: ETA HBk, beren burua eta beren ingurutako indar sozialen
|
egoera
eta etorkizuna zuzenki negozia ditzakete Espainiako gobernuekin. Berriz, ETA HBren eta Gobernuaren artean ezin erabaki ditzakete (bai aipatu edo bideratu, baina ez erabaki) ohitura demokratikoen arabera herri bozketen bidez trenkatzen diren arazoak: formula honen presentzia ezinbestekoa izango da.
|
|
8. Beraz, lehen ideia hedatuz, egokitze demokratikoak eta oraingo indar harremanen
|
egoerak
determinatzen dituzte negoziaketetako protagonista eta eremu desberdinak 20
|
|
(13) Uste publikoaren
|
egoera
bikoitza da. Negoziaketen alde jende anitz badago, bortizkeria eta haren ondorioekin bukatzeko egiazko gogoa dagoelako:
|
|
Araban, eman dezagun, ez zegoen, duela hamar urte, Nafarroan baino kontzientzia nazional gehiago, baina arestiko indar politikoek ondu zuten Estatutuak Araba bere barnean hartzen zuen, arabarrei inongo aurreko erreferendumetan baimena eskatu gaberik. Indar harremanen
|
egoerak
eta Estatua erreformatzeko garaiak
|