Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak
Formularioa garbitu

Emaitzak: 701

2009
‎Cesare Pavese ren Il mestiere di vivere (1950), Bi­zitza lanbide izenburuaren oihartzuna eta omenaldia. Arestian esan dut Magrisek bezala ibilbide geografiko batean zehar eginiko hausnarketa sozio historiko eta literario «apala» egitea zuela xede; sakonean, ordea, kultur langintza ofizio bilakatu duenaren bizitza bi­lakatu zaio hizketagai. Turingo arkupeetako oregano usainaren usman, Pavesek bere burua hil zuen Hotel Romara joaten diren «jakin gose morbosoak» aipatzen ditu.
‎Bizia lon gai berari heldu ziola argudia liteke, baina nire ustez Antzararen bidea lan osoagoa da. Eta ez dut hau esaten nobela bat delako; Bizia loko narrazioetako batzuk topikoetan erortzen zirela iruditu zitzaidan eta, alde horretatik, obra bezala ez ninduen asebete. Antzararen bideak, berriz, egoeraren konplexutasuna ezin hobeto jasotzen du.
‎Egia da gertaera historiko eta geografiko konkretu bati heltzen diola idazle nafarrak, baina haren atzean dagoen gogoeta unibertsala begitantzen zait niri. Akaso «gurea» bezala jotzen dugu oraindik gainditu gabe dugulako, isiltasunaren espiralak katarsirako unerik izatea eragotzi digulako.
‎Muñozen eleberriak haratago joateko ahalegina egiten du, eta, Estik aipatu duenez, bertan azaltzen den biolentzia unibertsala ere izan daitekeela iradokitzen digu. Biolentzia guztiek bezala , hemengoak ere boterea suntsitzea du helburu (Arendt). Muñozen eleberriko protagonistak, Lisa eta Jesus, liburua hasten duen eszena izugarriko antzaren antzera daude:
‎Jurgi Kintanak, bestalde, «euskal idazle galduaren bila» egiten duen bilaketan Iban Zalduak proposaturiko kimera baten ehizari ekiten dio, soil soil esanda 1810 eta 1940 artean euskal literaturan falta omen den poeta sinbolista edota nobelagile errealistaren bilaketari. Liburuak, Uribek eskatu bezala , etxeko ateak zabaltzen dizkio irakurleari eta ustezko txirotasun edota desordenu horren zioez hausnartzen. Hala dio idazle galdu hori izateko jaioa zatekeen Jean Etxeparez, «Alta, Aldudeko medikuak ere ezin izan zituen osoki saihestu testuinguruak ezarritako mugak eta euskal sistema literarioaren ahuleziak» (55 or.).
‎Arteak, literaturak... eskaintzen dien «balkoitik» ikusten dute Gigik eta agureak besteen sufrimendua. Ez dute, Lisak bezala , osasuna galdu arte lanik egin behar izan. Pasarte horretan hausnarketa metaliterarioa iradokitzen digu narratzaileak, Arteak errealitatea, giza sufrimendua «adierazteko»/ «aditzera» emateko duen gaitasunaz?
‎Uriberen kasuan, Bilbao New York Bilbao bere estreinako narratiba lana izateaz gainera, narratibak berak eskaintzen dituen aukeren gaineko azterketa lan bat dugu. Zoaz infernura, laztana nobelan, Zorion perfektuarekin zabaldutako bideari lotu zaio berriz Ler­txundi; behin gehiago indarkeria dugu protagonista, baina, bere aurreko lanetan ez bezala , haren jatorria ez da politikoa. Tratu txarrak ditu hizpide Lertxundik bere azken nobelan; gaiak badu gaurkotasunik, eta teknikari begira ere (ikuspuntuen tartekatzea) badu nondik heldu nobelak.
‎Hain zuzen, Zoaz infernura, laztanari gehien eskertu dio­dana zera izan da, hain egoera gogorra itzulingururik gabe eta, batez ere, melodraman erori gabe aurkeztu izana. Zeren Rosa tratu txarren biktima izango da, baina horrek ez du esan nahi pertsona bezala kontraesanik ez duenik. Lertxundik oso ondo jakin du Rosaren psikologia konplexua islatzen, bere biktima izate hori baino haruntzago joanez.
‎Disoluziorantz jotzea da nire proposamena. Bikarbonatoaren disoluzio lasai, apal, pasibo, behera begirako eta bartlebytarrera eginez diluitu (benetan desagertzeak batere axola ez balio bezala , itsas belarraren ozeanoko dantza askearekin); edota, kontrara, aspirina eferbeszentearen gorakortasun borborkariaren bidez disolbatu. Irudien mundua, publizitatea, bideojokoak, poema liburu kamuflatuak diren autolaguntza liburuen parodiak, panfleto politikoak, rap errosario sozialak, horra disoluzio eferbeszenterako aukera piroteknikoak.
‎Segi hiltzen, segi zeure burua akabatzen. Idatzi zeure buruaren kontra, baina baita irakurleen kontra ere, haiek begien bistatik galtzeko irrikaz bazeunde bezala , haiek zeure bizitzatik uxatzeko irrikaz bazeunde bezala». Chirbes poesiaz ari da nobela baten baitan.
‎–Ulertze? hori sarrera eta irteera dituen prozesu bat bezala dakusat. Informazioaren teorian, kutxa beltza?
‎Zineak ulertu du urtu egin behar duela eta beste zerbaitekin nahastu, desagertuko ez bada: zinerik gabeko ikuspegi zinematografikoa posible den bezala , ez ote litzateke posible poesiarik gabeko ikuspegi poetiko bat. Horixe da agian, geure heldulekua.
‎Guztiarekin, bere kide askok lortu ez zutena lortu zuen Petek. Arestian esan bezala , bere izenak bizirik dirau Heriotza Ibarreko mapetan, Aguereberry Point delako begiratokian.
‎Biak ezagutu zituen George C. Pipkinek ez du dudarik: Peteren lana izan zela uste du, eta aldi hartan, beste askotan bezala , bere burua harrotu nahian ibili zela Shorty.
‎Western generoko nobelek eta pelikulek beste era bateko protagonistak erakutsi izan dituzte. Baina horretan ere, beste hainbat arlotan bezala –ez zuen familiarik osatu, bere meatzearen atarian altxatutako etxetxo hartan bizitzen jarraitu zuen, ez zuen jaioterrira itzultzeko asmorik izan?, bere gisakoa izan zen Pete Aguereberry. Miretsi egiten zuen Heriotza Ibarreko paisaia munduz kanpokoa.
‎Bere astoari tu egin eta bere lupa handi hura atera zuen. Tximino bat bezala gora eta behera saltoka hasi zen. –Alajainkoa, uztailaren laua, Pete!?
‎–Ez du nik bezala gogoratzen, zalaparta ia ia gehiegizkoa zenean, azaldu zigun?. Lehengo garai haietan trebea izan beharra zegoen armekin.
‎«Hemen, dio Mary Austinek? hamarreko edo hamabiko ardi kanpoak egiten dituzte artaldea gizentzen den bitartean; hemen kantari eta mutil koskorrak bezala txakurrekin jolasean egoten dira ilunabar luzeetan, eta hemen zahatoa eskuz esku pasatzen da. Ilea barrurantz duten ahuntz larruzko ontzi hauek Euskal Herrikoak dira eta ardi kanpoan edaten duten klarete ahulari zapore paregabea emateko edukitzen dituzte jabeek.
‎Eguzki sarreraren ondoren akordeoiaren soinua urrutira iristen da goi ibarretako isiltasunean. Ahapeka eta arnasa estututa bezala hamazazpigarren mendeko maitasun kanta bati ekiten dionean, merezi du gaiari jarraitzea sastraka suaren distira apalaren ondoan, artzainak haren inguruan lurrean eserita daudela.»3
‎Poema idatzi eta ordenagailuan gorde nuen. Eta, esan bezala , ahaztu ere egin nintzen poema hartaz. 2008an, hala ere, ordenagailuko artxibategi zaharrak berrikusten ari nintzela, hara non agertu zitzaidan olerkia berriz ere, ezustean, deika ari balitzait bezala.
‎Eta, esan bezala, ahaztu ere egin nintzen poema hartaz. 2008an, hala ere, ordenagailuko artxibategi zaharrak berrikusten ari nintzela, hara non agertu zitzaidan olerkia berriz ere, ezustean, deika ari balitzait bezala . Poema bizi bizirik zegoela sentitu nuen orduan.
‎Eta besoa ez ikuste horrek nire irudimenean hainbat sentimendu sortu zituen. Poema bat irakurtzean sortzen zaizkidan emozioak bezala . Ezen poema batean ez baita dena kontatzen, gauzak ezkutatu egiten dira, sormenaren mesedetan.
‎Batzuetan, sentipena daukat, geure buruari barre egitearen aitzakian, ez dugula umorea serio hartzen. Geure buruarengan aski konfiantza ez bagenu bezala . Parodiak gizartearen hipokrisia salatzeko tresna katartikoak izan daitezke, baina gurean ez zait iruditzen beti funtzio hori betetzen dutenik.
‎Dirulaguntzak eskatzeko egitasmo asko gaztelaniaz egin behar izaten ditugula ez aipatzeagatik, dirua eman edo ez eman deliberatu behar duten profesionalek askotan ez dakitelako euskaraz. Baina jakina, orain esan ohi den bezala : garrantzitsuena ez da hizkuntza, ebakuntza egingo dizun zirujaua ona izatea baizik.
‎Atzerrian bizi ezinari amore emanda, atzerri poxi bat bederen (ni eta nire hizkuntza) ekarria zuen etxera. Bere alde subertsiboa ere bazuen honek, XVIII. mendeko lapurren argot edo hizkera hark bezala , edota gaur egungo ijito espainiar zenbaiten kaloaren antzera. Beste inork, senideek, lagunek edo ostatu zein jatetxeetako jendeak?
‎Bi hizkuntzak erabili ditu beti. Kataluniako beste milioika lagun bezala , elebidun hazi zen. Elebitasun hauxe da, eta ez katalana bera, Katalunian bizi izatearen ezaugarri nagusietakoa.
‎izan ere, ingelesa zen ene haurrekin komunikatzeko nuen giltza. Beste edozein hizkuntza bezala , ingelesa mundu oso bat da, unibertso bat, eta nik hori erakutsi nahi nien alabei, noski.
‎Jendearen esanetan katalanari zekenkeria zerbait datxekio. Hots laburrez eta zehatzez taxutua da, ingelesa bezala , biek ala biek arestiko iragan komertzial, praktiko eta industrialarekin zerikusirik bailuten. Gure herri ondoan dagoen adreiluzko oihal fabrika Manchesterrekoen tankerakoa da.
‎(Gau batez, pinu zahar baten puntara ilargia igo zen, i baten gainera puntua bezala )
‎Salvador Giner soziologo katalanak honakoa deitoratzen zuen oraindik orain: «Hizkuntza bakar bat galtzeak gizateria pobretzen du[?] hizkuntz aniztasun zabala pobretzen baitu, eta guk, bioaniztasuna bezala , horri ere kosta ahala kosta iraunarazten saiatu genuke. Bertan baita, hain zuzen, gizakiok etorkizunean ere itxura guztietako hitz, ele eta berbekin gozatu eta liluratu ahal izateko oinarria».
‎ingelesa, gaztelania eta katalana. Hirurok erroak egin dituzte eta haziz doaz gure baratzeko bugainbileak bezala , han hemenka nahasiz, baina bakoitzak bere eremua atxikiz eta garatuz nekez aurreikusitako osasun eta kemenarekin. Hizkuntz hostaila honetan nolabaiteko ordena atxikitze aldera, kontuz landatu behar izan genuen geuk ere.
‎askoz egoera zabar eta nahasiagoan zeuden garai hartan, etxeko beste gauza guztiak bezala , gu guraso bilakatu aurretik.
‎Ezinbestekoa da. Euskarak, beste edozein hizkuntzak bezala , munduko eta bihotzeko bazter guztietara heltzeko ahala du. Baina gutxi gara idazleak.
‎Nola hitz egiten zuten orain seizazpi mende, ez dakigu. Jakin izanda ere, nuke orduan bezala idatzi. Nire euskarazko tradizioan neuzkan nobela historikoaren jardun apurrek ere ez zuten nik bilatzen nuena betetzen.
‎Aita, autoaren giltzak falta dituela eta, alde batetik bestera ibili da txoko guztiak arakatzen. Hasieran, ama ere ibili da aitari lagundu nahiz baina, beti bezala , eztabaidan hasi, elkarri hitz garratzak esan eta azkenean, ateari danbateko handi bat emanez, etxetik aldegin du aitatxok.
‎ura borborka ateratzen denekoa, geroz eta zurrumurru handiagoz, arropak uretan egiten dituen palasta txikiak, bustiz doan heinean. Arroparen zirti zarta hotsa, alde batera eta bestera, itotzen ari balitz bezala . Arropen kexu hotsak.
‎Umeak telebista xelebre horren aurrean egoteko gogoa sentitu ohi du. Batez ere, makina edaten ari dela ematen duenean, ur trago handiak irensten dituela, eztarritik pasatu ezinean ari balitz bezala .
‎Gero, atearen oztopoa, itxita aurkituko ote zuen edo agian batuta, besterik ez. Eta bihotza, airean zintzilikatutako enara baten hegada bezala sumatu zuen. Begiak zabal zabalik sentitzen zituen, besoetan eta sabelean hotza?
‎Beti bezala .
‎Dena dela, nik Piaget aipatu nahi nuen. Lehen esan bezala , liburu asko daude eta zaila da bat aukeratzea. Medizinan, esate baterako, lehen esan dut, Neurología fundamental Barraquer Bordásena edo Psiquiatría Ajuriaguerrarena.
‎Oso harreman estuak zituzten. Familiakoak bezala zirela esaten zuen Mikelek beti. Orduan, Mikel artean txikia zenean, ez dakit ziur zenbat urte zituen, etorri zen Antonio Zabala, Gardatakoa, Donostiara, Mikelen etxera.
‎M.B.: Sentidu batean izan zuen zerbait zerebroan, zerbait moztu egin izan baliote bezala . Horrela izan zen gaitzarekin.
‎Berak beti aipatzen zuen 1955 urtearen inguruan Antxon Lafontek Bordeletik ekarri zion diskoa. Ekarri zion Atahualpa Yupanquiren disko bat, eta beretzako izan zen fundamentala, tesoro bat bezala hartu zuen hura ere. Hori izan zen 50eko hamarkadan.
‎Berarentzat karnetak inportantzia zeukan profesional bezala ibiltzeko, baina gero debekuak etorri ziren, ez bakarrik beretzako, besteentzako ere bai, eta karnetak ez zuen balio handirik. Bi aldiz eraman zuten komisariara.
‎Gauero, afaltzen dudanean, amamaren deituren hasierako AE letrak grabatuak dituzten zerbitzatzeko koi­lara eta sardexka dauzkat mahaian. Beste biloba batzuk imajinatzen ditut Mendebaldean, hasierako letra berdinei begira, Euskal Herrian deitura hori bera duten ahaideetako ba­tzuek bezala , nire familia euskaldunari buruzko istorio honen irakaskizuna iradokiz: gure amama euskaldunak lotzen gaitu, gure iraganera, bai, baina baita elkarrengana ere gaur egun.
‎Batzuetan pentsatzen jartzen naiz zer nolako aldea aurkituko zuen neska bat zeneko bere lurralde berdetik gure artemisia gozakaitzeko basamortura, hain desberdina Euskal Herriko bere jaioterriko mendi berde dirdiratsuetatik. Negar egin ote zuen, artzain euskaldun askok bezala , basamortu goietako bakardadeari aurre egin behar izan zionean, bere jaioterriko soro berdeez oroitzean. Edo lanpetuegia ote zegoen, umeak hazten eta lanean?
‎Orain, emakume itsuak bezala , denok dauzkagu gure oroitzapenak argazkiek, kafe eho­gailuak eta gutun gutxi batzuek lagundurik, Atlantikoaren bi aldeetan. Euskal Herriko nire ahaideek gogoan dute nire amamak hirurogei urte zituela nola etorri zen Bizkaira urtebeterako.
‎Pentsatzeko ohitura txar eta zorigaiztokoak erasoturik, nire jatorrizko egoera basatia da. Hezi eta otzandu nahi izan naute, zuetako edonor bezala , baina nire hezle eta bezatzaileek zintzoki egia esan nahi badute, ez dutela erdietsi onartu. Apuntatu, idatz ezazue datua nire fitxaren paper zurrunean.
‎Artemisia adaxka bat, Lake Tahoe ko harri bat, belatz luma bat daude barruan. Ezin dugu gure hizkuntza aukeratu, gure familia aukeratu ezin dugun bezala . Kutxatila horren ildotik, hainbat objekturen eta haien jabeen zerrenda egingo dut.
‎harri leun bat poltsikoan, sakelako labana bat bakeroetatik zintzilik. Guk ere, gure aita amek eta gure aitona amonek bezala , bildu egiten ditugu objektu horiek, aldean eramaten ditugu, eta gure hurbilekoek ikustea eta ulertzea eta zaintzea espero dugu.
‎William Douglassek esan bezala , Robert Laxaltek soslai bat eman zion euskaldunari Ipar Amerikako mendebaldean. Aurrez, ez zuen hango gizarteak sobera bereizten, edo italiarrarekin nahasten zuen «i» edo «a» bokalekin bukatutako deiturak zirela eta.
‎Ez zen ordea horretan geratu Sweet Promised Land, The Basque Hotel edo In a hundred graves liburuen eragina. Miami Herald ek edo New York Times ek bere garaian adierazi bezala , Robert Laxaltek, euskaldunentzat ez ezik, italiarrentzat eta jugoslaviarrentzat idatzi zuen, suediarrentzat eta irlandarrentzat, portugaldarrentzat eta greziarrentzat, «for all our second generation citizens», eta arreta zabala merezi izan zuen Western irakurleen artean.
‎«It is strange, but I had not even the slightest desire to learn English. All I wanted was to make the money and come back to my own country.» Bere hizkuntzari eusteko desirak bere «lurrean» jarraitzeko asmoa iradokitzen du, hizkuntzak eremu batekin, «lurraldetasun» batekin lotzen baikaitu, Steinerrek eta bestek adierazi bezala . Baina itzultzeko tenorea ez zen inoiz iritsi Dominiquerentzat.
‎I, ve lived too much in America ever to go back», esaten dio Robert semeari. Loten alabek bezala , bere egoera onartu behar du (agindutako lurralde maitea norberak eraikitzen duen ilusioa da) eta aurrera jarraitu. (176)
‎Gaur egungo neska gazte bat naiz, zuetako asko bezala . Nire bizitza zuenarekin konparatuz argi gabea izan da jaio nintzenetik.
‎XXI. mende honetan begiekin ez ikustea orain dela bi mende baino errazagoa da izatez. Hala ere, oraindik itsuok itsaso zabalean laino dagoenean bezala bizi gara, gaur egungo gizarteak batzuetan hala lainotzen du-eta gure mundua.
‎Horietako askotan gorilek eta tximuek mimikaz edo errepikapenak erabiliz platanoak jaten edota zuhaitzetara igotzen ikasten dutela erakutsi digute. Badakigu denok gauza berriak ikasteko lehenengo ikusi, eta gero errepikatu egin behar dituztela, baina telebistaren aurrean irribarre bat ezpainetan dugula, tximuen tximukeriak ikusten ditugunean, detaile horretan ez dugu erreparatzen, gauza jakin bat bezala prozesatzen du gure buruak.
‎Lehenengo eta behin, harriduraz eta kuriositatez begiratuko zeniokete, eta gero zerbait desberdina duen sentsazioa geldituko litzaizueke barnean kolaz itsatsita bezala . Berritasuna bukatzerakoan, lauzpabost egun igarota, bi portaera izan ditzakezue:
‎non dagoen itsasoa, marea gorantz edo beherantz doan, haizeak zer esan nahi digun, laino edo eguzkitsu dagoen eguna, olatuek arroken kontra jotzen duten ala ez? Sentipen, bizipen horiek guztiak ikusi egin ditzakegu begiak bagenitu bezala , edo hobeki esango nuke, duda zipitzik gabe. Ikusmenarekin jaiotzeko suertea izan duzuenok, batzuetan beste sentipen guztiak dituzue, baina existituko ez balira bezala bizi zarete, naturak zerbaitetarako eman dizkigula kontuan izan gabe.
‎Itsuon bizitzeko erarengatik, liburuak irakurtzea begiekin jaiotzea bezalakoa da, liburuak beste mundu batzuetara eramaten gaitu, beste gizarte batera joateko atea irekitzen digu, ametsek bezala .
‎Eta liburuaren azken hitzera iristen garenean, bat batean, berriz iluntasunaren mundura itzultzen gara. Liburuaren argiak irauten duen arte, eleberri edo istorioko pertsonaien begiekin ikusten jarraitzen dugu, baina gauza on askok bezala argia pixkanaka pixkanaka itzaliz doa, eta orduan gure beste sentipenekin ikusteari ekin behar diogu berriro, beste liburu bat esku artean izan arte behintzat.
‎Amaigabeko istorioa liburuan bezala gertatzen dira gauzak eleberri baten aurrean aurkitzen garenean. Liburuan, Bastian izeneko ume batek liburu bat irekitzen duenean, bat batean, jauzi bat egingo balu bezala, mundu irreal batean agertzen da, eta bera pertsonaia garrantzitsuenen artean dago.
‎Gaur egun, «borroka» hitza esanahi askoren baitan azaltzen da, askok eta askok beraien kaxatik ateratzen dute besteen kontra bota ahal duten harri bat balitz bezala erabiltzeko. Nik, ordea, nire bizitzaren hitzik garbien, argien eta gogorrenaren gezia bezala erabili nahiko nuke, munduaren aurrean ikurrina bat balitz bezala.
‎Etsipena, begiratzean ispilu batean aurkitzen dugun erreflexua bezala , ene begien aurrean disdiratsu agertzen denean, irudi hori lausotzeko, hauxe pentsarazten diot neure buruari: euskarak lortu duen bezala, nik ere aurkituko ditu­dala borroka honetan laguntzaile izango diren pertsonak.
‎Horrela nik ere, gure izaeran hain garrantzitsua den al­txorra bezala , pausoz pauso ekin behar diot bideari, inoiz etsi gabe.
‎Egia da eguzkiaren eta izarren argia, eta haien kolorea ezin ditudala irudikatu, baina berotasunaz aparte, beste zerbait iristen zait burura, beste informazio mota bat. Ar­gitasun izpi bat sentitzen dut, disdira apur bat leku ñabar batetik sartzen denean bezala . Udaran ezinezkoa suertatzen zait eguzkiari aurrez aurre begiratzea.
‎Begiak lo baleude bezala da, eta eguzkiaren printzek bete betean jotzen dituztenean, esnatzeko zorian baleude bezala da.
‎Begiak lo baleude bezala da, eta eguzkiaren printzek bete betean jotzen dituztenean, esnatzeko zorian baleude bezala da.
‎Esna nagoenean bezala amesten dut, ez ditut irudiak begiekin ikusten, baizik eta soinu eta ukimenaren bitartez ikusten ditut amesten ditudan irudiak. Niretzat ametsak musikaren melodia harmoniko bat bezalakoak dira.
‎Intentsitatea eta indarra igo eta jaitsi egiten da, sentsazioen notak eta azkartasuna handituz eta jaitsiz. Zuek begien aurrean maindire zuri bat jarriko bazenute bezala , maindire hori aurreratuz eta atzeratuz bezala, nire ametsen sentsazioak, soinuak, sentipenak, indar desberdinez doaz atzera eta aurrera.
‎Intentsitatea eta indarra igo eta jaitsi egiten da, sentsazioen notak eta azkartasuna handituz eta jaitsiz. Zuek begien aurrean maindire zuri bat jarriko bazenute bezala, maindire hori aurreratuz eta atzeratuz bezala , nire ametsen sentsazioak, soinuak, sentipenak, indar desberdinez doaz atzera eta aurrera.
‎Batzuetan Antartikan banengo bezala , ez dut ezer entzuten. Ukimenak airearen sentsazioak ekartzen dizkit, eta amestutakoa ulertarazi.
‎Zu esna zeunden. Ametsetan, orain bezala , baina esna. Eta ni ere esna mantentzen ninduzun.
‎Biek bat egin aurretik, aupa Ane, esan du batak. Soka batetik tira egin izan baliote bezala , burua jaso du besteak eta, bi segundoz, eguneko azken izpien ukitua ikusi du Laia Azpitarteren masailetan. Bat eta bi.
2010
‎Baina gaiaren inguruko bibliografia oparotasunak ez dio ezer kentzen Baran­diaranen liburuari, alderantziz, eta bere liburuaren ori­jinaltasuna azpimarratu nahiko nuke. Xede etiko argia duen tradizio literarioan idazten du, idatz daitekeen modu bakarrean, hilen artean aurrera eginez, Eliotek esan bezala . Anonimoak ziren hilotzak begitandu dizkigu Barandiaranek, eta argazki horien irakurketan La Chambre Claire (1980) liburuaren zenbait pasartek eragin zidaten bihotzondokoa sentitu dut, Lutxiren eta Nicolasaren gaineko narrazioak irakurrita.
‎ustez «objektiboak» diren narrazioek (kazetaritzak, kasu), kanpoan uzten dituen «egiak» azaleratzeko egiten duen ahaleginean. Litera­tura onak bezala .
‎Izan ere, egilea filosofia irakaslearen saio librea da liburua, aurkibiderik, egitura gidoirik edo genero didaktikoen ardatzik gabe eratua. Hizpidera etorri bezala esanak daude heriotzaren eta ezerezaren, kristatuasunaren edo Jainkoaren aurrean ernetzen diren galderak, Gandiagaren belaunaldikoek planteaturiko nortasunaren eta kezka espiritualen, sozialen edo kulturalen ingurukoak, eta beste hainbat hausnargai.
‎Nik ere atsegin dut gai bat hartu eta muturrera eramateko duen gaitasun hori, idazkera zorrotz hori, motibo bat hartu eta akitzeraino zukutzen duena, kiskillosoa, obsesiboa ia. Kasu honetan ere, Herria eleberriak irakurketa exijentea eskatzen du, Darrieussecqi irakurri dizkiodan beste lan batzuek bezala , eta oso interesgarriak dira sorterriaz egiten diren hausnarketak, hiritarrak herria duela deskubritzen du, erroak, badela nongoa, pertenentzia, identitatea, horien harremana memoriarekin, familiarekin... Gero, deigarria da nola errepikatzen diren gauza batzuk idazlearen eleberri ia guztietan, hala nola, amatasuna, haurra, heriotza, besteen eta norbere absentzia, idazketa bera?
‎Ezagun egiten zaigu, gertuko, identifikatuta ere sentitzen gara, edo senti gaitezke. Eta tramak ezer gutxi du berezitik, aipatu morroiaren ibilerak (egunerokoak, lanekoak, maitasunezkoak) kontatzen ditu modu lineal eta ohikoan, baina gatazkatsua da nobelaren irakurketa, bertako ideien joan etorria, berri edo gutxienez diferente baitira, aho bilorik eta zuzentasunik gabeak, pentsa bezala idatziak. Eta horien artean nabarmentzen dira euskaraz, euskalduntasunaz, gure herriaz egiten diren hausnarketa ugariak.
‎Eromena eta Absurdoa Aginteak bere egiten duen Logos arautzailearen erresistentzia gisara. Eromena zer den, Foucaultek erakutsi bezala , agintean dagoen diskurtsoak erabakitzen baitu. Horregatik aipatzen dira, Ionesco eta enparauez gain, Sargazo itsaso zabala bezalakoak.
‎Hala ere, irakurle gisa esan beharra daukat gaiak berak zein atal bakoitzaren hasieran agertzen diren aipuek sorturiko aurreikuspenak asetzeko gai ez dela izan Algortakoaren liburua. SPrako tranbiatik hona gutxi aldatu da Elorriagaren estiloa, hots, aipatu lan horretan bezala , Londres kartoizkoa da nobelan absurdoaren «langue»ra jo du berriro. Eta «langue»z ari naizenean, Saussure-ren terminologia dut buruan, alegia, «langue» kode moduan ulertuta, horixe iruditu baitzait Londres kartoizkoa da, kode bat esanahian (parole) sakontzera iristen ez dena.
‎Liburu osoan gailentzen den absurdoaren literatura, esaterako. Juan Rulfo eta Julio Cortazar aipatu izan badira Elorriagaren orain arteko idazle erreferentziazkotzat, kasu honetan ez legoke soberan, Marijok egin bezala , Eugene Ionesco ekartzea hona, liburuko zita bat ere badena. Eleberriaren bigarren kapituluan, bestalde, Agatha Christieri eta sokako idazleei egindako omenaldi modura edo, detektibe nobelaren traza duen testua aurki dezakegu.
‎Badu, bestalde, deigarri suertatu zaidan kontu bat. Esan bezala , Azurmendik gai askori oratu die eta garatu. Areago, sarritan ohartzen zara une horretan irakurtzen ari zaren gaia gorago ere azaldu dizula Azurmendik, lehenago ere jorratu duela, azken batean kasik obsesiboki interesatzen zaiola edo.
‎Eta ipuinak egiteko molde pertsonal hori ondo lortuta dago. Narrazioak maila desberdinekoak dira, eta baten bat nabarmendu banu, Estibalitzek bezala , «Katu jendea», «Hagina» eta «Omarren uda» nabarmenduko nituzke.
‎Airean geratzen dira eskegita batzuen eta besteen kantu horiek, bizitza bera desagertu eta gero ere, haren izpirituaren adierazle bihurtzen dira, bizitza errepikagarritasunaren eta aldagarritasunaren lekuko. Izenburuak ematen du irakurketa horretarako oinarria, eta, Jacintok arestian esan bezala , musika horiek entzunaraztea da Jaiok hautatu duen kontatzeko modu berezia.
‎«Gauetan izarak harrizkoak bihurtzen dira», irakur genezakeen hemen komentatu dugun liburu batean. Eta Galernan, «izarek sasitzak bezala endredatzen zituzten gorputzak». Agian subjektiboegia irudituko zaizue adibidea, eta bi konparazioak izango dira askoren begietan aldagarri.
‎pertsonaiek garapena, sakontasuna, perfilazioa eskatzen dute, zeren, bestela, estereotipo huts dira eta irakurleok eransten dizkiegu «serie»ko topikoak. Hala, interesa galtzen du istorioak, berez ipuin honetan bezala oso mintzagai interesgarriak proposaturik ere.
‎Azken honen ildokoa eta mailakoa da Marraska lurperatu arren ere, eroetxean hila den Johana pertsonaiaren narrazio hunkigarria. Testua oso landua da, paragrafoz paragrafo, poema bat bezala egituratua. Elegia eder ederra gerraren kontra eta ahanzturari aurka egiten dion goizeroko ihintzaren alde.
‎Aurreko horrek bultzatu nau bigarrena irakurtzera. Eta, lehenengoan bezala , Epaltzaren idazkera zainduan eta euskara jasoan murgiltzeko xantza izan dut. Izan ere, oraingo honetan Pariseko gortean kokatzen dira gertaera gehienak, eta, hortaz, Aingeru Epaltzak gorte hizkuntza bihurtuko du euskara larrekoa, eta era sinesgarrian bihurtu ere.
‎Azpimarragarria iruditu zait narrazioan kultura popularrak bezala goi mailako arte
‎ bezala mugitzen den mundu asaldagarria eraiki du Ugartek, dramatismo izpirik erantsi
‎Gasolindegian liburuaren irakurketak ez dit sortu, Jacintori edo Lourdesi egin bezala , halako inpresio baikorrik. Izatez, Jacintok gomendatu zidan, esanez atsegina gertatu zitzaiola eta ea zer neritzon.
‎Hala, badira nobelak gauzak kontatu egiten dituztenak, eta beste nobela batzuek, ordea, gauzak erakutsi, azaldu egiten dituzte. Guri dagokigun kasuan, egia da Yurre Ugarteren lehen lan honek iradoki egiten duela (lanbro bat, eldarnio bat), baina kontakizun handi horren baitan istorio txiki bailara kontatzeko grina erakusten du liburuak, gertuko zaizkigunak, familia girokoak asko, intimoak, izeba harekin kafea eta galletak hartzen genituenekoak bezala . Esan behar dut, hala ere, eta izeba hark bezala, liburuak ez duela zirrara berezirik eragin nigan, epel xamar utzi nau irakurketak.
‎Guri dagokigun kasuan, egia da Yurre Ugarteren lehen lan honek iradoki egiten duela (lanbro bat, eldarnio bat), baina kontakizun handi horren baitan istorio txiki bailara kontatzeko grina erakusten du liburuak, gertuko zaizkigunak, familia girokoak asko, intimoak, izeba harekin kafea eta galletak hartzen genituenekoak bezala. Esan behar dut, hala ere, eta izeba hark bezala , liburuak ez duela zirrara berezirik eragin nigan, epel xamar utzi nau irakurketak. Dekoratuan erakargarri agian, baina atze oihala duela ments iruditu zait, efektu hutsean geratu zaizkit liburuko istorio, irudi eta kolpe ugari (nahiz eta badituen sakonera handiagoko uneak, etorkinak aipatzen dira, mugako bizimodua, Lourdesek aipatu duen irabazle eta derrotatuei buruzko irakurketa).
‎Iritzia ematen jarrita, arrazoi duzu, Jacinto, liburuaren irakurketak eraman egiten zaitu, leun eta ezti, leunegi eta eztiegi akaso. Egia esan, nahiko aurreikusgarri iruditu zait eleberria, ezer berririk kontatu ez balit bezala . Gutxienez modu berezi batean kontatua balego.
‎Erabiltzen diren irudi asko ere ezagun ditugu, errepikatuak izan dira, behin eta berriz: «zigarroaren kea bezala urruntzen dela atzamarren artetik»; «bizitza gurpil bat da, eta gauzak beti errepikatuz doaz»; «konturatzen gara nobela mardul eta luze baten kapitulu bateko pertsonaia baino ez garela». Eta iruditzen zait literaturak izan lukeela horren aurkako antidoto, hots, topikoaren, klixearen aurkako; eskaini lukeela zerbait berria, berezia, besterik ez bada desberdina, egunerokoan akitzeraino errepikatzen diren horietatik urrun.
‎Jo emagaldu bati bezala . Teilatuetan, prest dira
‎Gaur, goizeko oren batean, zeru erdialdean, ilargia arraultzea bezala zegoen. Ez arras borobila.
‎Bidexka blu berdastan, bi nekazari lasterka heldu maldan beheiti, euriaren kontra borrokan. Batek euritako zabala erdi irekia, erredola bezala bere defentsan. Gibelean, banbu oihanaren itzalak haizeak balantzaka.
‎1833 urteetan bururatu zen Ando Hiroshigek egin tôkaidôaren lehen edizioa, «Hoeido edizio» bezala ezagutua. Bidaiako 53 pausu lekuen estanpei bi gehitu zizkien.
Emaitza gehiago eskuratzen...
Aldaerak
Taula kopiatu
bezala 689 (4,54)
bezela 12 (0,08)
Lehen forma
Taula kopiatu
bezala 689 (4,54)
bezela 12 (0,08)
Argitaratzailea
Konbinazioak (2 lema)
Taula kopiatu
bezala bizi 5 (0,03)
bezala egon 5 (0,03)
bezala idatzi 5 (0,03)
bezala ikusi 5 (0,03)
bezala joan 5 (0,03)
bezala sentitu 5 (0,03)
bezala hartu 4 (0,03)
bezala bera 3 (0,02)
bezala egin 3 (0,02)
bezala ibili 3 (0,02)
bezala jokatu 3 (0,02)
bezala pentsatu 3 (0,02)
bezala alegia 2 (0,01)
bezala atera 2 (0,01)
bezala begiratu 2 (0,01)
bezala bildu 2 (0,01)
bezala definitu 2 (0,01)
bezala egunsenti 2 (0,01)
bezala eman 2 (0,01)
bezala entzun 2 (0,01)
bezala erabili 2 (0,01)
bezala eraman 2 (0,01)
bezala ere 2 (0,01)
bezala esan 2 (0,01)
bezala ez 2 (0,01)
bezala gidatu 2 (0,01)
bezala gogoratu 2 (0,01)
bezala interpretatu 2 (0,01)
bezala irakurle 2 (0,01)
bezala irakurri 2 (0,01)
bezala jaitsi 2 (0,01)
bezala jarri 2 (0,01)
bezala lan 2 (0,01)
bezala pasa 2 (0,01)
bezala poeta 2 (0,01)
bezala sumatu 2 (0,01)
bezala ulertu 2 (0,01)
bezala zabaldu 2 (0,01)
bezala Alain 1 (0,01)
bezala Etxepare 1 (0,01)
bezala Jean 1 (0,01)
bezala adineko 1 (0,01)
bezala agertu 1 (0,01)
bezala aire 1 (0,01)
bezala alde 1 (0,01)
bezala amestu 1 (0,01)
bezala amets 1 (0,01)
bezala arbuiatu 1 (0,01)
bezala argi 1 (0,01)
bezala ari 1 (0,01)
bezala armairu 1 (0,01)
bezala arrastaka 1 (0,01)
bezala artzain 1 (0,01)
bezala atxiki 1 (0,01)
bezala aurreneko 1 (0,01)
bezala batetik 1 (0,01)
bezala baztertu 1 (0,01)
bezala beste 1 (0,01)
bezala bizirik 1 (0,01)
bezala bizitza 1 (0,01)
bezala datorren 1 (0,01)
bezala eduki 1 (0,01)
bezala egituratu 1 (0,01)
bezala eguneroko 1 (0,01)
bezala ekarri 1 (0,01)
bezala endredatu 1 (0,01)
bezala erantzun 1 (0,01)
bezala erosi 1 (0,01)
bezala etorri 1 (0,01)
bezala etxeratu 1 (0,01)
bezala euskaltzain 1 (0,01)
bezala ezagun 1 (0,01)
bezala ezagutu 1 (0,01)
bezala ezarri 1 (0,01)
bezala formatu 1 (0,01)
bezala galdetu 1 (0,01)
bezala gaur 1 (0,01)
bezala gauza 1 (0,01)
bezala gazte 1 (0,01)
bezala gelditu 1 (0,01)
bezala gertatu 1 (0,01)
bezala giro 1 (0,01)
bezala goi 1 (0,01)
bezala gora 1 (0,01)
bezala goretsi 1 (0,01)
bezala gozatu 1 (0,01)
bezala hain 1 (0,01)
bezala hamazazpigarren 1 (0,01)
Konbinazioak (3 lema)
Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia