|
2004
|
|
|
Azken batean, pentsua besterik ez zen, aldian behin Chevrolet kamioi batek zakutan ekartzen zuena. Baina, jakina, ordu hartan guk behiok ia ez genuen jaki kanpotarrik ezagutzen, eta pentsua gauza
|
berria
iruditzen zitzaigun. Lau gurpilen gainean ibiltzen zen Chevrolet hura bezain berria, bide batez esanda, zeren motorrak ere arraroak baitziren gure haranean.
|
|
|
Gauza
|
berria
ez ezik, bixia ere bazen pentsua, ohizko belarra baino askozaz biziagoa, eta gustura jaten genuen. Azkenean, bete beteta jarri eta etzan egiten ginen digestioa egitera; hantxe bertan, noski, zeren Genoveva eta Bizkarrokerrek hurrengo goizera arte itxoiten baitzuten ukuiluko ateak zabaltzeko.
|
|
|
—Horixe. Zu jin
|
berri
zinen Altzurukurat, eta nire galeriapean ageri. Segur nuzu, Mo, Jinkoak ezarri zintuela hor.
|
|
|
Laguntasuna hausten denean Pauline Bernardettek geranioen adar hautsiekin bezala jokatu behar da: laguntasun hori lur
|
berri
batean jarriz eta itxoinez, pazientzia hartuz harik eta itsasten den arte.
|
|
|
Ukuiluko behiek, eta areago granja edo herri handietan bizi direnek, mila gauza desberdin dauzkate egiteko eta ikusteko: batean, kamioi
|
berrian
eramango dituzte; bestean, musika ezezaguna jarriko diete; hurrengoan, pentsu bitxiren bat emango die ugazabak. Eta beti bisitak, eta beti behi berriak, toki eta nazio guztietakoak, eta abar eta abar.
|
|
|
Ez neukan noski hara joateko damurik, zeren Balantzategi eta abarretan sufritutakoak ez baitzitzaizkidan burutik joaten. Baina, aukeran, pobrea aurkitzen nuen neure erresuma
|
berria
: ez erreka bat, ez artasororik, ez belar edo landare desberdineko baratzerik.
|
|
|
Uda joan eta iraileko eguzki goxoa etorri zenerako, ordea, hasia nengoen bizimodu
|
berriaren
kolorinetako garrak ikusten. Eta su ttiki hark, zotzarenak Bernardette bezala, harrapatu egin ninduen.
|
|
|
Bere barruan borroka handi bat zeukan, basurdetasunaren eta behitasunaren artekoa, eta borroka hori mindu egiten zen gure bost auzoak aurrean jartzen zitzaizkionero. Bere Ahotsak, garai batean" jo, sartu adarra, alde egin baso itxira" esaten zionak," utzi lagun zaharra eta hartu
|
berriak
, pasa basurdeen aldera" esaten zion orain. Ordea bere buruak ezetz esaten zion, bera behia zela eta behi segi behar zuela.
|
|
|
—Jende
|
berria
dago Balantzategin —esan nion La Vacheri etxeko atarian eserita zeuden andre eta gizon batzuk seinalatuz. Tartean ez nuen inor ezagunik sumatzen.
|
|
|
Nire aldetik, ez neukan kexarik: erreka bazter hura pagotxaz eta frantziberdez basitua zegoen, eta —mendiko belar mikatzen ondorenean— paradisua iruditzen zitzaidan bizitoki
|
berria
.
|
|
|
La Vache qui Rit izeneko behiak salbatu egiten nau, eta gerra bukatu
|
berriaren
albistea ematen dit gero 45
|
|
|
Antiaju berde eta bere laguntzaileak. babelgo dorrearen kontuak. La Vache qui Rit izeneko behiak salbatu egiten nau, eta gerra bukatu
|
berriaren
albistea ematen dit gero.
|
|
|
Eta izan, ezbehar handia zen hura guretzat: alferrik galdu egiten genituen geure indar gutxiak, eta bide
|
berri
bat aukeratzeko zorian suertatzen ginen; gure nekatuan, gure zauriekin, gure lehenbailehen igotzeko presaz.
|
|
|
Kobazulo hartatik atera eta poliki poliki abiatu nintzen mendian barrena. Ez ordea, polikitasun hura, Setatsuari obeditu eta paseatzeko asmoa nuelako, baizik eta La Vacheren aldaketak indarge utzi
|
berria
ninduelako. Jakina, espero nuen bere erabakia, baina hala ere kolpea hartu nuen bera basurde artean etzaten ikusitakoan.
|
|
|
Nire ustez, irten egin zenuke. Eguraldia asko epeldu du, eta belar
|
berri
eta mikatz antzeko bat sortu da mendi osoan. Zoaz, lagun, zoaz belar hori jatera.
|
|
|
—Orduan banoa tinta eta papera ekartzera. Egun
|
berriaren
aurreneko argi txintarekin ekingo diot lanari.
|
|
|
Halako batean, jaioa nintzela jakin nuen. Ez dakit zer sentitu nuen, hotz pittina edo haizearen azkura edo soinuren bat, baina, edozein modutara, zerbait
|
berriaren aurrean
nengoela iruditu zitzaidan, eta agian mundu honetara etorria nintzela. Ordea, une hartan ez nekien zer animalia mota nintzen, eta ikusi ere ezin nuen neure burua ikusi:
|
|
|
Hortzaundiek ez ninduten ezagutu, agian oso handitua nengoelako lehengoaren aldean, eta ez zidaten batere jaramonik egin. Iritsi nintzen une hartan, bata errotaren atarian zegoen, silla txuri batean eserita eta egunkaria irakurtzen; bestea berriz, teilatuko leiho
|
berri
hartan eta —hauxe bai zela gauza berria— katalexu luze batetik begiratzen. Antiaju Berde ez zen inon ageri.
|
|
|
Ezagutzen nuen bere iritzia, alegia nire kabuz pentsatzen ikasi beharra neukala, eta gogoratzen zitzaidan otsoen arazo hartan berak hartutako joera axolagabea, baina aldi hartan lagundu egin behar zidan. La Vachek eta biok tratabidea genuen berriro; errotua zirudien, geranio puxka tarro
|
berrian
bezalaxe, garai batean hautsita egondako adiskidetasunak. Eta nik zerbait eskaini nahi nion.
|
|
|
—hots egin nuen. Eta, nahiz esaten zuenak niri
|
berri
askorik ez eman —hartaz jabetuta nengoen lehenagotik—, ez nioen gezurrik. Izanez ere harrigarria zen La Vache halako logikarekin pentsatzen aritu eta kolpetik lo ez gelditzea.
|
|
|
—Izan ere, Antiaju Berde izan daiteke nagusi
|
berria
.
|
|
|
Poliki, baina jiraka. Honezkero, egun gutxi ditu nagusi
|
berriaren
izena agerian uzteko.
|
|
2010
|
|
|
Urte gutxitan eliza hau luteranismoaren eta kalbinismoaren liturgia eta fedearen tankera hartuz joan zen. Eta honekin guztiarekin batera, protestantismoaren antolaketa hierarkiko ahularen ondorioz, sekta protestanteak ederki ugaritu ziren, sekta horiek beraiek auzi politiko
|
berri
bihurtu ziren arte. Ingalaterrak Espainia garaitu eta katolizismoarekin zuten afera bukatu ondoren, boterean zegoen Eliza anglikanoari adar txiki asko sortu zitzaizkion, eta hauekiko harremanak nola edo hala zedarritu behar izan ziren.
|
|
|
Europako etorkinek beren sinesmenak mantendu egin zituzten eta, era berean, handik eta hemendik, talde berriak sortu ziren. Honela, Europako edozein mugimendu
|
berri
berehala txertatzen zen kolonietako biztanleen artean. Jada ez zegoen pribilejio politikorik erlijio ofizialekoa izateagatik, eta borbor erlijiosoak jarraitu egin zuen.
|
|
|
Etorkizunari zentzua emateko hainbat teoria zabaldu zituzten sinesmen desberdinek eta, horregatik, Jainkoaren bigarren etorreraren zain egon ziren asko eta asko. Ezaugarri hauekin guztiekin erlijioa bizitzeko modu
|
berri
bat gorpuztu zen AEBetan, munduko beste inon ez bezala bizi izango zen erlijiositate berezia.
|
|
|
Susperraldi honek eragin erlijiosoak izan zituen. Konbertsio
|
berri
ugariz gain, eliza askotan banaketak gertatu ziren, irakinaldi izpirituala zela-eta. Ondorio sozialak eta politikoak ere izan ziren.
|
|
|
Baita lortu ere, independentziaren ondorengo askatasun erlijiosoak izugarrizko zabalkundea eragin baitzien talde erlijiosoei. Migrazioak eta proselitismo gogorraren kariaz, hainbat sinesmen
|
berri
lurralde berrietan arrakasta handiz hedatu ziren.
|
|
|
Zirela azalpen teologikoak, zirela arrazoi praktikoak... azkenean bizikidetza posiblea zela ondorioztatu zen. Momentu horretan argudiaketa
|
berri
bati ekitea filosofiari zegokion.
|
|
|
Sekularizazio prozesua pasa ondoren beste funtzio sozial batzuk hartu ditu erlijioak, eta funtzio identifikatzailea ez da gutxienekoa. Samuel Huntingtoek 1993eko artikulu ezagun batean (gero izen bertsuko liburu bihurtu zen The Clash of Civilizations and the Remaking of the World Order, 1996) historiaren interpretazio
|
berri
bat eman zuen. Komunismoa erori ondoren erlijioarekin lotutako zibilizazioek indar berezia hartuko zuten, eta estatu nazionalek jada ez zuten historiaren joana gidatuko.
|
|
|
J. Habermasek eta K. O. Apelek bihurgune
|
berria
eman zioten pentsamenduari. Giza arrazoimenean konfiantza mugagabea jarriz, metafisika berri bat eraiki zuten.
|
|
|
Apelek bihurgune berria eman zioten pentsamenduari. Giza arrazoimenean konfiantza mugagabea jarriz, metafisika
|
berri
bat eraiki zuten. Gizakiek mintzamena duten aldetik, egiaren mamitzean parte har dezakete.
|
|
|
Kaleetan norbaitek oihu egin zuen aitak, Jean Calasek alegia, urkatu egingo zuela semea, biharamunean katolizismora konbertitu behar zuelako edo. Jende oldeak sinetsi egin zuen azalpen
|
berri
hura, eta etxe atariraino joan zen mendeku eske.
|
|
|
Hirietan beste nondikbait etorritako jende multzoak biltzen dira elkarrekin, eta denboraren poderioz, belaunaldiak aurrera doazen heinean, identitate arazoak sortuko dira diferentziak ongi kudeatzen ez badira. Errealitate
|
berri
horien aurrean asimilazioa edo integrazioa bezalako kontzeptuak hitzetik hortzera erabiltzen dira, baina oraindik ez da asmatu eskema eraginkorrik. Estatuak ez dira guztiz neutralak.
|
|
|
Ez da dena errespetatu behar. M. Ignatieffek kontzeptu
|
berri
baten bila jotzen du:
|
|
|
Alegia, eskatzen duena zera da, identitate juridiko bakar bat har dezagun, identitatea eratzerakoan hizkuntzak, etniak, sexuak edo dena delakoak betetzen duen lekua identitate juridiko horrek bete dezan modu esklusiboan. Ez dira konturatzen, ordea, identitate mota
|
berri
bat eraikitzen dutela, eta horrek besteek sor litzaketen antzerako arazoak sortzen dituela, gu/ besteak eskema ezaguna berdin berdin erabiltzen duelako. Eskuarki, jarrera ilustratu hau gutxiengoen eta disidentziaren txikitzailea izan da, bere ustezko nagusigoaren ondorioz harrokeriaz jokatu izan baitu.
|
|
|
laster euskaldunak euskaldun gisa identifikatuko du bere burua, eta harrera egin dion gizarteak ere euskalduntzat joko du, frantses edo espainol denaz landara. Alvarez Gilaren arabera, horrelaxe edo sortu ziren Rio de la Plata aldean XIX. mendearen azkenaldian euskal identitatearen formulazio
|
berri
batzuk, gutxienez prenazionalista modura sailka daitezkeenak, eta garapen eta diskurtsoaren aldetik oso oso bereziak izan zirenak paraleloki Euskal
|
|
|
Aldez aurretik bazirudien sorterriratzeko kutxa horrek kide guztien onespena zeukala, baina aurkari sutsu batekin egin zuen topo, eta polemika piztu zen aldizkariaren orrialdeetan, 1883ko hasieran. Domingo Ordoñanak erakunde
|
berriaren
ondadeak aipatu zituen bitartean, Jose Aretxabaletak proiektuaren desegokitasun erabatekoa azpimarratu zuen, Darwinen ideietan oinarrituta. Aretxabaletaren artikuluak, La Caja de Reempatrio izenburua zuenak, honelaxe zioen gutxi gorabehera euskarara itzulita:
|
|
|
Nolanahi, darwinismoaren gaineko iritzi kontrajarriez landa bazeuden bestelako desadostasun politikoak zatiketaren atzetik, seguruenez pisuzkoagoak suertatu zirenak eszisioari begira. Guztiz aipagarria da alde horretatik, Pedro Hormaetxe zegoela Laurak bat elkartetik bereizi zirenen artean, hain zuzen Jose Aretxabaletaren iloba zena eta uriostearra osaba bezala, eta izan ere elkarte
|
berriaren
ohorezko presidentea izango zena. Bada, dokumentatuta dago Pedro Hormaetxe hori logia masoniko baten kidea zela, eta, guztiz dokumentaturik egon ez arren, Aretxabaleta bera ere framazona izan zen itxura osoz.
|
|
|
Orduantxe piztu zitzaion argia: espezie
|
berri
bat eratu egin daiteke, noiz eta populazio bat bananduta gelditzen denean arbaso espeziearekiko, eta bakartuta beraz. Alegia, arbaso hegoamerikar batengandik edo sorturiko txori kolonizatzaileak hiru espezie bihurtu zirela, hiru irlatan isolatuta gelditzean.
|
|
|
Hori baino lehenago, Charles Darwini 1837ko udaberrian bururatu zitzaion aurrenekoz artxipelago espeziazioaren prozesua, alegia, espezie
|
berri
bat sortu ahal dela, espezie parentalarekiko geografikoki isolatzean. Nolabait esateko, eboluzioa begietaratu egin zitzaion; John Gould ornitologoaren argibideak munta handikoak izan ziren horretarako.
|
|
|
Gaur eguneko ikuspegitik gogoan hartu beharrekoa da hautespen naturala ondoz ondoko urrats bitan gertatzen dela. Lehen urratsean, bariazio genetiko handia ekoizten da, zigoto
|
berri
bat sortu arteko hainbat prozesuri esker: meiosia, gameto eraketa, ernalketa...
|
|
|
Prozesu guztiotan zoriak partehartze galanta du, eta, ondorioz, kume berriak genetikoki diferenteak izaten dira elkarren artean. Bigarren urratsean, hautespen naturalak testatu egiten du ale
|
berri
horien ondadea, hasi larba alditik eta ugalketa sasoira arte. Ingurune erronkei erantzuten eta euren populazioko espeziekideekin lehiatzen efizienteenak diren aleak, horiexek izango dira ugaltzeko adinera arte bizirik irauteko eta arrakasta handiz ugaltzeko aukera handiena edukiko dutenak.
|
|
|
Izatez, zuria zen ia osorik, salbu eta beltzak ziren lau soin adarrak, belarriak eta begi inguruak. Armand Davidek espezie
|
berritzat
jo zuen ikusi eta atoan, eta areago, urtsidoen taldekotzat jo zuen, hau da, hartzen ahaidetzat. Esan gabe doa, panda maitagarria zen animalia aurkitu berria.
|
|
|
Armand Davidek espezie berritzat jo zuen ikusi eta atoan, eta areago, urtsidoen taldekotzat jo zuen, hau da, hartzen ahaidetzat. Esan gabe doa, panda maitagarria zen animalia aurkitu
|
berria
. Geroago, apirilaren batean beste panda bat saldu zioten, eta hamabostean beste bat, eta esan ziotenez, ezin urriagoa zen, eta banbu hostoez elikatzen zen, Armand Davidek animalia zarrastaria izango zela uste bazuen ere.
|
|
|
Geroago, apirilaren batean beste panda bat saldu zioten, eta hamabostean beste bat, eta esan ziotenez, ezin urriagoa zen, eta banbu hostoez elikatzen zen, Armand Davidek animalia zarrastaria izango zela uste bazuen ere. Nolanahi, Armand David berehalakoan jabetu zen aurkikundearen garrantziaz eta luzaro barik espezie
|
berriaren
behin behineko deskribapena bidali zuen Parisera, albait arinen argitara zedin. Horrela, Armand David panda handia naturan aurkitu zuen lehen mendebaldarra izateaz gain, bada ere espeziearen deskribatzailea, berea izan baitzen lehen aurkezpen zientifikoa, eta hori dela-eta idazlan teknikoetan panda handia izendatzeko erabiltzen den Ailuropoda melanoleuca (David, 1869) denominazioak aita lazaristaren lehen deitura inkluditzen du.
|
|
|
Dena dela, Davidek Parisera bidalitako soilik landare bilduma 3500 espeziez osotuta dago; alabaina, Txinan barrena bildutako landare guztien ia erdia galdu edota hondatu egin zen, bidaietan zeharreko era askotako ezbeharretan, Han ibaiko naufragioan kasurako. Bada, 250 espezie
|
berri
zeuden, Pariseraino iritsitako landare horien artean. Armand Daviden lagin naturalistiko joriak metatuz joan ziren Pariseko museoko karraju eta sotoetan, eta urte luzeetarako lana eman zien talde taxonomiko desberdinetako adituei, esate baterako, ugaztun, narrasti, anfibio eta arrainak sailkatu eta identifikatzeko, eta bai era askotako ornogabeak, batez ere tximeletak, kakarraldoak, armiarmak, barraskiloak, izainak, zizareak eta.
|
|
|
Jakina, ideiok eboluzioaren guztiz aurkakoak ziren. Bestalde, gainera, ez zuten jakin tradizio morfologiko zaharrarekin eteten eta ez ere landa naturalista britainiarren eredu
|
berrira
pasatzen, alegia, ez ziren harreman ekologikoen eta banaketa geografikoen garrantziaz jabetu. Hain zuzen ere, esparru horietan egosi zen Darwinen iraultza, eta hortaz frantses naturalisten kontserbadurismoak ezin izan zuen darwinismoaren inpaktua balioetsi.
|
|
|
Armand Daviden datuak ez zetozen bat darwinismoa mahaigaineratu arte indarrean zegoen azalpenarekin, alegia, kreazio berezien teoriarekin: kreazio biblikoaren ostetik, jainkoak unean unean sortzen ditu espezieak, eta berak erabakitzen du non kokatu espezie kreatu
|
berri
bakoitza. Kreazio berezien hipotesiaren korolario bat litzateke, antzeko espezieak antzeko paisaietan bizi direla, eta alderantziz, paisaia desberdinek bestelako espezieak edukiko lituzketela.
|
|
|
Horixe erakutsiko digu, kasurako, Xabier Amuriza bertsolari bizkaitarraren Menditik mundura 1977ko liburuak. Xabier Amuriza kartzelatik irten
|
berri
batek plazaratu zuen liburu arraro hori, parte bitan banatua, lehena hainbat poemaz osotua eta azkena bertsoz, tartean hain ospetsu bihurtu zen" Euskal Herritik aparte, mila legua bitarte, beso ta hanka loturik preso, Zamoran gauzkate...", jakina, Zamorako espetxean ondua. Xabier Amuriza 1965ean apaiztu zen, eta 1968tik aurrera zazpi urte eman zituen preso Francoren diktadurapean, gose greba bat zela-eta.
|
|
|
Beste aro baten abiapuntua markatu zuen. Eta ildo
|
berri
horretan, 2001 urte enblematikoa aipatu nahi dut amaierara iritsi garelarik. Odisea espezial bat bizi izan genuen urte horretako abenduan:
|
|
|
Halandaze, esan egin daiteke gaur gaurkoz euskara ez dela harresi isolatzailea. Amurizaren poema eboluzionista horrek eta osteko historiak erakusten dutenez, ortodoxia
|
berri
batean murgilduta gaude dagoenekoz: mundu osoa azaldu eta bizi daiteke euskaraz, tartean Darwinen ideia lanjerosoa ere.
|
|
|
Egonezin handia zabaldu zen arazo horren inguruan, eta hainbatek eta hainbatek kontra egin zioten emigrazioari. Ildo horretan kokatu zen aita Hiribarrenen Montebideoco
|
berriac
(1853) obra famatua, honela hasten zena:
|
|
|
Errebalidarako ikasten ari nintzen arratsalde haietako batean, zerrenda sentimental
|
berri
bat osatzeari ekin nion. Martin kendu egin beharra neukala pentsatu nuen, eta Ubanbe eta Pantxo berdin, batez ere Mandaskako azken bilkurak erakutsitakoagatik.
|
|
|
Argazki asko egin zizkiguten ikasturte hartan, eta orain, aurrenekoaren ostean, bost hilabete geroagoko beste bat daukat eskuan, gehien interesatzen zaidana, edo hobe, gehien behar dudana nire bizitzaren kontaerarekin jarraitzeko. 1966ko maiatzaren 3koa da, Adrianen tailer
|
berria
inauguratu genuen egunekoa, zerrategia baino bi kilometro gorago, erreka jaiotzen zen lekutik aski hurbil. Lehen argazkikoak ez ezik, Lubis, Ubanbe, Opin eta Pantxo daude bertan:
|
|
|
Lubis, nik gonbidatu nuelako; Ubanbe, Opin eta Pantxo, eraikina —guk klaseetarako erabiltzen genuena bezalako egurrezko etxola bat— haiek egin zutelako. Argazkiaren angelu batean, haragia erretzeko parrilla ikusten da, dena ketan, eta, haren atzean, erreka jaio
|
berriaren
ur transparentea eta harri leunez osatutako hondoa.
|
|
|
Erreka jaio
|
berria
. Ur xirripa bat bezala azaltzen zen basoko pago lizarren artean, eta haranean behera abiatzen zen kizkurka, bizkor," itsasora lehenbailehen iristeko erabakia hartu izan balu bezala", Redinen hitzetan, edo" azelerazio optimoarekin", Cesarrenetan.
|
|
|
Ederragoa izan zen oraindik elkarrekin oinez ibili ginen aldia. Villa Lecuonako eskaileretan egokitu ginen, bera etxerantz eta ni, berriz, Sansonen putzurantz, Adrianen tailer
|
berrira
. Ekainaren hasierako arrats epela zen, hego haizea zebilen.
|
|
|
" Denborarekin bazabiltza, zergatik ez gara joaten buelta osoa emanez?", proposatu zidan berak. Errepidetik joan gintezkeela esan nahi zuen, gero, auzune
|
berria
eraikitzen ari ziren esparrutik, errekaren pareko bidea hartu eta bere etxeraino jarraitzeko. Kolegioko Carmelok esan izango zukeenez, berak hiru mila pauso inguruko paseoa nahi zuen nire ondoan, ez soilik bostehunekoa edo laburragoa.
|
|
|
Ez da horrenbeste denbora izan", esan nion. " Terraza jarri dute dagoeneko —jarraitu zuen berak— Toldo
|
berri
batekin, gainera. Marra zuri eta horikoa da."" Ba, toldo berriaren azpian, orduan." Telefonoa eskegi zuen.
|
|
|
" Terraza jarri dute dagoeneko —jarraitu zuen berak— Toldo berri batekin, gainera. Marra zuri eta horikoa da."" Ba, toldo
|
berriaren azpian
, orduan." Telefonoa eskegi zuen.
|
|
|
" Ikusten duzue? Letren erdiak ezabatuta daude, horregatik ari dira monumentu
|
berria
eraikitzen", esan zuen Cesarrek. " Antonio Gabirondo" izenari bost falta zitzaizkion," nio abirondo" irakurtzen zen.
|
|
|
Zerrenda hark, nire zerrenda sentimentalek ez bezalako sakontasuna zuen. Teresak erakutsi orduko finkatuta gelditu zen nire oroimenean; zizelkatuta, hura ere, nola" beste" izenak monumentu
|
berriaren
marmol beltzean.
|
|
|
Jean paketea mahaiaren erdian zegoen. Kafe bana geneukan aurrean, artean ketan, atera
|
berri
. " Badakizu zergatik hasi nintzen tabako hau erretzen?
|
|
|
Egoera
|
berri
hartan estudioak bakarrik laguntzen zidan, batez ere matematikarenak, eta ehunka ariketa burutu nituen unibertsitate aurreko azterketarako falta ziren egunetan. Aurrez Lizardiren liburuarekin bezala gertatzen zitzaidan:
|
|
|
Ikara ematen zidan beragana hurbiltzeak. Iruditzen zitzaidan zerbait mingarri jakinaraziko zidala, objektu berriren bat erreskatatuko zuela iragan hurbiletik J. B. Hotson sonbreiruarekin egin bezala, eta ezin izango niola zama
|
berri
hari eutsi. Beraz, Villa Lecuonan pasatzen nuen ia denbora guztia, nire gelatik atera gabe, ohean etzan eta Ehun polizia narrazio hoberenak izeneko liburu mardula irakurtzen, edo Angelek etxera ekarri berria zuen telebista ikusten.
|
|
|
Iruditzen zitzaidan zerbait mingarri jakinaraziko zidala, objektu berriren bat erreskatatuko zuela iragan hurbiletik J. B. Hotson sonbreiruarekin egin bezala, eta ezin izango niola zama berri hari eutsi. Beraz, Villa Lecuonan pasatzen nuen ia denbora guztia, nire gelatik atera gabe, ohean etzan eta Ehun polizia narrazio hoberenak izeneko liburu mardula irakurtzen, edo Angelek etxera ekarri
|
berria
zuen telebista ikusten.
|
|
|
Berriro ere, ez nuen indarrik sentitzen belaunetan. " Pisu bat hartu dugu auzo
|
berrian
", erantzun zidan. Egia zen, beraz.
|
|
|
Virginiaren eta marinelaren arteko ezkontzak iragarria egon behar zuen Obabako elizan. Gainera, Virginiaren adinagatik, oso gaztea zelako, hogei urte bete
|
berria
, Obabako denda eta taberna guztietan izango zen bere ezkontza hizpide. Denek jakingo zuten.
|
|
|
Ehun polizia narrazioen liburuan irakurria nuen Edgar Allan Poeren ipuin bat non misterioaren funtsa misterio eza baitzen, eta aurkitu beharreko objektua, gutun bat, gutunak egon ohi diren lekuan baitzegoen, hots, mahaiaren gainean. Ipuin horren eraginez, agian, beste modu batean hasi nintzen pentsatzen, eta, polizia narrazio haietan maiz irakurtzen nuen moldean esateko, hipotesi
|
berri
bat osatu nuen koadernoari buruz. " Ez zuen zerrenda hori Angelek idatzi —esan nion neure buruari lo hartu ezinik nengoen gau batean.
|
|
|
" Nik laguntza behar dut bizia salbatzeko. Zuk berriz Ameriketan bizimodu
|
berria
hasteko behar duzu laguntza. Tratua egin genezake." Txakur batek zaunka egin zuen, eta gazteak bailara osoa arakatu zuen begiekin.
|
|
|
" Ba al duzue baskularik etxean?"" Arrebak erabiltzen du. Sukalde ondoko kuartoan dago." Juanek arto zopa gehiago prestatzen zituen bitartean hartu zuen bere pisu
|
berria
: 94,50 Bere gazte denboran zuen berbera, hoteletik atera zenean baino hogei kilo gutxiago ia.
|
|
|
Pirpori xanpaina gustatzen zitzaion izugarri, eta harizko manteletan langosta, misera eta gainerako itsas fruituak jatea; Txanberlainek, berriz, kabaret bazterretan uzten zuen bere dirurik gehiena, emakumeek ez ziotelako, Pirpori bezala, bere aurpegi politagatik amore ematen. Egoera
|
berrian
, diru premia arazo larria bihurtu zitzaien berehala. Ez zeukaten negozioetarako bururik, ez zikinetarako eta ez garbietarako; ezin zuten, beren kultura gutxiagatik, postu altu samarrik lortu gobernu enpresetan, ezinezkoa zitzaien, bestalde, beren burua estanko batean edo taxi batean imajinatzea, eta segituan ukatu zuten Don batek zentzu horretan egindako eskaintza.
|
|
|
Honezkero ama eta erretorea han izango dituzu zain."" Baina nola?" Arazo nagusia iruditzen zitzaidan une hartan. " Zure Guzzi
|
berri
hori ekarri dizut, David. Hortxe daukazu atarian." Octavilla kendu zidan.
|
|
|
" Hiru kilo galdu ditut, adiskideak. Horrela jarraitzera arropa
|
berria
eginarazi dut". Hartan, oihu batzuk sentitu zituen terrazan, eta leihora atera zen.
|
|
|
Eta Obaban ere halaxe jokatu nahi izan zuten Nafarroako batailoia herriko udaletxean sartu eta bandera aldaketa egin orduko. Gertatu zen, ordea, tropak abuztuaren hamarrean sartu zirela, goizeko hamaiketan, eta ihesean Obabatik pasa ziren miliziano batzuek tiroz botata utzi zituztela, aurrez, udaletxeko arkupean bertan, herriko apaiz zaharra eta egoera
|
berrian
alkate izan behar zuen nekazaria. Nafarroako batailoian buru egiten zuen Degrela kapitainak errepresaliak hartu zituen, eta hogeita lau ordu baino lehenago beste zazpi gizon zeuden leku berean zerraldo:
|
|
|
Beharbada. Don Pedro, gai hari buruz ere, umorez mintzatu nahi izan zitzaion bere buruari, utzita zeuzkala heriotzari buruzko gogoetak 80 urte betetzen zituenerako eta" gaizki zetorkiola" hirurogei bete
|
berriekin
hartaz arduratzen hastea; baina ez zen gauza izan. Iritsi berria zitzaion Obabako udaletxe arkupean fusilatutakoen berria.
|
|
|
Don Pedro, gai hari buruz ere, umorez mintzatu nahi izan zitzaion bere buruari, utzita zeuzkala heriotzari buruzko gogoetak 80 urte betetzen zituenerako eta" gaizki zetorkiola" hirurogei bete berriekin hartaz arduratzen hastea; baina ez zen gauza izan. Iritsi
|
berria
zitzaion Obabako udaletxe arkupean fusilatutakoen berria. Haizeak jo eta pertsianaren bat horma kolpeka jartzen zuenean Herio bera zela iruditzen zitzaion, berari deika.
|
|
|
Goraxeago, maldaren amaieran, mantxa beltz bat sumatzen zen: Paulen hilobi
|
berria
.
|
|
|
" Neska horrekin hitz egin baduk, jakin beharreko guztia badakik —esan zidan bururik jiratu gabe. Eskua luzatu zuen bere begiradaren norabide berean— Hemendik egun batzuetara monumentu
|
berri
hori inauguratuko ditek hor, Obaba erdi erdian, eta gero oturuntza bat emango ziotek Uzkuduni hotelean. Eta argazki bat ere egingo zietek denei batera, hurrengo egunean egunkarietan ateratzeko.
|
|
|
Eta seguru Adrianek eta Josebak zerrategiko zokoren bat erakutsiko zidatela, edota Susanak bere aitarengana eramango ninduela nire arazoa konpon zezan. Eta bururatu zitzaidan Guzzi motor
|
berria
hartu eta norabait alde egitea ere, Donostiara, edo Miarritzera. Baina aukera horiek guztiek ikara ematen zidaten.
|
|
|
Obabako obrak zituen gai. Degrela koronelak auzune
|
berriko
etxeak eta kirol zelaia batera bukatzearen komenentzia aipatu zuen, eta Berlinok zein Angelek baiezkoa eman zioten adorez. " Auzunea oso ondo doa.
|
|
|
Burura zetozkidan pentsamenduek izutu egiten ninduten, eta leihatilatik aldendu eta ohe ertzean esertzera joan behar izan nuen. Argituz zihoan Bigarren Begiekin ikusten nuen kobazuloa, eta errainu
|
berri
bat zegoen bertan, agian nagusia: Degrela izeneko militar hura.
|
|
|
Nik ezin nuen aurrera jarraitu, ezin nintzen atsedenleku baten bila abiatu. Itzuli egin nuen gaua baino lehen, eta hurrengo goizean kolegiora joan ikasturte
|
berriari
hasiera ematera.
|
|
|
Artean ilun zegoela ateratzen nintzen kolegiorantz, goizeko zazpiak eta bostean puntuan egunero, eta lo bezala egiten nuen aurreneko kilometroa: eragiten nien doi pedalei, eta atzean geratzen ziren gurasoen etxea eta kirol zelaiko obrak; jarraitzen nuen pedalei eragiten, eta auzune
|
berria
eraikitzen ari ziren aldea zeharkatzen nuen; berehala, hurrengo bidegurutzean, Alaska hoteleko Teresarekin eta Martinekin biltzen nintzen, eta handik aurrera elkarrekin jarraitzen genuen hirurok. Tren geltokira zortziak laurden gutxi aldera iristen ginen, eta gurekin bateratsu Obabako beste ikasleak, Adrian, Joseba, Susana eta Victoria; baina haiek Adrianek ezin zuelako ahalegin fisiko gogorrik egintaxi batean.
|
|
|
Denborarekin, errotarriak gari ale asko xehatu eta gero, ilusio bat sortu zitzaidan: ohitu egingo nintzela egoera
|
berrira
, ahaztu egingo nintzela Angelez eta bere lagunez.
|
|
|
Jaiotzarako estalpe oso bat bere Haur, Guraso eta abereekin. Don Ramon apaizak, kaperaren ardura zuenak, Berruguete
|
berri
bat geneukala gure artean adierazi zuen orduan, eta Artearen Historia erakusten zigun fraideak taila haien laudorio bat idatzi zuen kolegioko aldizkarian. Eta Adrianen atzetik, artista bezala, ni neroni nentorren, soinua jo nuelako Eguberri haietako ospakizunean.
|
|
|
Adierazi egin nahi nion benetan gertatutakoa, eta nire begia erakutsi: puztua, mindua, egin
|
berri
zidaten injustiziaren ikur.
|
|
|
Alboan, Lubis zaldia zepillatzen ari zen. " Nire anaia ero hau Martinek ekarri du Land Roverrean —azaldu zidan benetan iritsi
|
berria
banintz bezala. Pantxo barrezka ari zen bere gisara— Martin zure bila etorri da, baina presa zuen, eta joan egin da." Pantxoren barrea ozenagoa egin zen, eta Avak belarriak tentetu zituen.
|
|
|
Bukatzen ari zen inbentarioa, leihoaren aldean kaxetan sartuta zeuden kontserba batzuk identifikatu nahian, atea zabaldu eta sotoa argiz bete zenean. Begiak egoera
|
berrira
ohitutakoan, don Jaime esaten zioten gizon beltzarana ikusi zuen, eta hainbat soldadu haren atzean. " Pentsatzen nuen bezala, sardinak dira", adierazi zien don Pedrok kontserba lata bat erakutsiz.
|
|
|
Berriro ere bere mundualdian pentsatu nahi izan zuen, bere gurasoengan, bere anaiarengan, Ameriketan ezagututako hainbeste lagunengan. Baina bere gogoak, tontoki, egin
|
berria
zuen inbentarioaren datuak adierazten zizkion etengabe: bost olio zahagi, hamaika ardo zahagi, hamasei gaileta kaxa, hamarna kiloko hiru atun lata
|
|
|
Degrela kapitainari ez zaizkio gauza horiek gustatzen —adierazi zion soldaduak barre irudi batekin— Eta gainera, lan asko izan dugu gaur. Badakizu, don Jaimek baditu urte batzuk, ez da gu bezala gaztea egun osoan batera eta bestera ibiltzeko." Entzundakoak pentsamendu
|
berri
bat ekarri zuen don Pedroren burura. Susmatzen zuen gazte hark eta bere lagunek egindako ibilaldiaren jitea, eta harrituta zegoen bere egun osoko bakartasunarekin.
|
|
|
Militarrak eskua aurpegira eraman eta igurtzi bat eman zion, bizarra zenbateraino hazi zitzaion ikusteko bezala. Ez zen erabat jabetzen entzun
|
berri
zuenaz. " Diru kopuru bat daukat atzerriko bankuetan argitu zion don Pedrok.
|
|
|
Urrutiago, pago lizar bakan batzuk ernetzen ziren, eta are eta urrutiago, basoa. Berdatu
|
berria
zegoen basoa, eta handiagoa iruditu zitzaidan, sarriagoa, sendoagoa. Gorago, arratseko zeruak laino solteak zeuzkan.
|
|
|
Konturatzen haiz zertaz ari naizen? Uzkudun
|
berri
bat izango duk, eta gu bere promotoreak. Hi ere bai, nahi baduk."" Poza hartzen diat", esan nion.
|
|
|
Berrogeita hamar bat pertsona zeuden jantokian, gehienak gizonezkoak, baina tauladaren inguruan zeudenek bakarrik egiten zuten txalo. Boxeolari ohi batek," izar
|
berriaren
entrenatzaile" bezala aurkeztu zenak," mutil indartsu bezain arin" hark Europako txapelduna izateko zuen denbora kalkulatzeari ekin zion, eta" hamabost hilabeterekin aski izango dugu" erabaki zuen. Gero negozio gizon batek hartu zuen hitza," ni promotoreetako bat naiz" esanez, eta bere esku zeuden bitarteko guztiak jarriko zituela aginduz.
|
|
|
Degrela koronelak nik ezagututakoan baino zuriago zeukan ilea; baina gizon dotorea zen artean. " Izan dadila Uzkudun
|
berri
bat eta eman dezala Espainiaren irudi ona munduan. Horixe besterik ez." Eseri egin zen berriro.
|
|
|
" Ez zekiat hiri zer irudituko zaian, David. Teresak esaten dik zerrategiari atal
|
berri
bat erantsi niokeela. Frantziako patente bat hartu eta zurezko j ostailuak egiten hasi.
|
|
|
" Eman azkar. Mareatuta naukazue hainbeste gauza
|
berrirekin
."" Orain frantsesa naiz, David. Hemendik urtebetera Genevieveren lehengusu batekin hasiko naiz lanean.
|
|
|
" Bakarrik utziko zaitut —esan zidan— Ezin dut minutu bat galdu. Bestela ez ditut festetarako eginkizunak bukatuko."" Soineko
|
berri
asko aurten, ama?", esan nion. Asko kosta zitzaidan tonu arruntari eustea.
|
|
|
Hockey partiduak aurrera jarraitzen zuen, eta kasko gorrikoek sartu
|
berria
zuten puck a atezain maskaratuaren atexkan. Elkar hartuta denak, airean makilak, puntu berri hura ospatzen ari ziren.
|