|
2000
|
|
|
Besteak beste, Beatles taldearen inguruan idatzi zuen Arantxa Gurmendik 1965ean, Zeruko ARGIAko «Gazte naiz» sailean. Artikulu horretako pasarte batzuk ekarri ditugu hona, baita Beatles en abesti ezagun
|
baten
itzulpena ere:
|
|
|
Horretan, adibidez, soluzionatzen ditu itzulpenak gauza asko. Gogoan dut Javi Cillerok egindako autore amerikar
|
baten
itzulpena. Egundoko ahalegina egin zuen hizkuntza amerikar zikin hori, kalekoa, polizia girokoa, euskarara ekartzen.
|
|
|
Izuen zentzuaren giltzetako bat Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan itzultzen duen poema batean dioenak argitu liezaguke" Zein bizimodu hautatu?"" Enparantzan burruka/ eta arazo zailak daude, etxe barruan ardurak/ Baratzean lan amaiezinak, itsasoetan izuak". (Prosodipo Pelakoaren epigrama
|
baten
itzulpena, 33 or.). Hortaz, literatura klasikoan ezaguna den itsasoari buruzko" topos" horietako bat du bereganatua, ziurrenik, itsasoko izuetatik gordetzeko lekuetan barrena doa bidaiaria. b) 80ko hamarkadako poesia berriaren manifestua
|
|
2002
|
|
|
Ulertarazlea zeinu baten denotazioen multzoa da, baita denotazio horien konnotazioen multzoa ere. Ulertarazlea silogismoa izan daiteke, premisa huts bat, aztura bat, erantzun bat, disposizio bat, definizio zientifiko bat, emozio elkartze bat, termino
|
baten
itzulpena, adierazle baten behin behineko ordezkapena..., baina beti da interpretatzeko giltza.
|
|
|
1 Artikulu hau Luis Solsen lan
|
baten
itzulpena da (ikus Sols, Luis: El Islam para un dialogo necesario, Bartzelona, CristianismeiJustfcia, Cuadernos CristianismeiJustfcia bilduma, 82 zenbakia, 1998ko maiatza).
|
|
|
1 Artikulu hau Luis Solsen lan
|
baten
itzulpena da (ikus Sols, Luis: El Islam para un dialogo necesario, Bartzelona, CristianismeiJustfcia, Cuadernos CristianismeiJustfcia bilduma, 82 zenbakia, 1998ko maiatza).
|
|
2003
|
|
|
Liburuek dezenteko oihartzuna izan zuten eta gutun bitxirik ere jaso nuen, gehienak Von Britonen nobela gehiago itzultzeko eskatuz. Baten
|
batek
itzulpenarekin kontu gehixeago edukitzeko ere erregutu zidan, alemanetik fideltasun gehiegiz itzultzen nuela aurpegiratuz, inoiz alemanetik itzuli nuenik agertu ez banuen ere –esan zuen eta zigarrokinari azken atxiki batzuk emateko gerturatu zen hautsontziaren bila. Gelan alderik alde ibiliz hitz egiten zuen orain eta, bere ibiltzeko eragatik, pauso bakoitzean zerbait biguna, zerbait delikatua, zapaltzen zuela ematen zuen.
|
|
|
Senarra hiltzean, Bizentak bere bizitzako azken urteak bere koinatuekin auzitan pasatu zituen, hauek geratu baitziren (semerik izan ez zutenez) hildakoaren ondasun guztiekin. Gaixorik, auzietara ere ezin joanik, 71 urterekin hil zen, hain zuzen ere Ondo hiltzen erakusten zuen liburu
|
baten
itzulpena argitaratzeke utzirik (Altzibar, 1992: 295).
|
|
2004
|
|
|
«Euskara» aldizkariaren azken alekian, 1883an beraz, Sartu aurrean poesia agertu zen, Ivan Tourgueneff idazle errusiarraren lan
|
baten
itzulpena dena. Campionek berak itzulpen honen zergatia azaldu zuen:
|
|
|
2 Itzulpen hori pribatua izan daiteke, eta, halakoetan, alderdietako
|
batek
itzulpena aurkaratzen badu bere helarazpenetik hurrengo bost egunetan, zehatza ez dela adieraziz eta desadostasunaren arrazoiak azalduz, orduan desadostasuna agiriaren zein zatitan egon eta zati horren itzulpen ofiziala aginduko da, itzulpen pribatua aurkeztu duenaren kontura.
|
|
2006
|
|
|
Zazpi egunetatik zazpi, eguneko hogeita lau orduetan. Ni lanerako txosten
|
baten
itzulpena bukatzen ari nintzen, metro batzuk beherago, zeure azpian. Eta nire buruko ahotsak, nahi bai, bere azpian bazeunde adarra jo zidan.
|
|
|
Oraintxe egingo dizut edozeinek –edozeinek, konturatzen zara? Hor dago koska! – egingo duen bat
|
bateko
itzulpena: guk, aberatsok, munduko pobreak izorratu ditugu, eta elkar hiltzera bortxatu, eta ondorioz haiek ezin digute ezer egin.
|
|
2007
|
|
|
errukia?, Las Casas en arrazoibidearen erreprodukzioa soilik dela (Poliakov 272; Schelling 523), etc. Schelling-ek herri eta leinuen artean hierarkia penagarriak ipintzen ditu eta kritikatzekoa da. Baina Poliakov ek Schelling arrazista
|
bat
itzulpen okerrez eta testuen manipulazioz bakarrik lortzen du, eta ez da txalotzekoa.
|
|
|
–Herabea ote zaren galdetzen ari da, esan dit Leirek, bat
|
bateko
itzulpena eginez.
|
|
2008
|
|
|
Horretan berebiziko garrantzia duten bi faktoreak hitz hurrenkera eta morfologia dira. Hurrenkera libreko hizkuntzek eta flexio aberatseko hizkuntzek zailtasun gehigarria dakarte hurrenkera finko eta flexio sinplea duen hizkuntza
|
batekin
itzulpenak egin nahi direnean.
|
|
|
Testu horren berri Gotzon Iparragirreri esker izan genuen (mila esker hemendik). Legelari euskaldunontzat pozgarria izan behar da Hego Euskal Herrian euskaraz dugun lehen lege testu osoa ezagutzea? 82 artikuluz osatua?, 1820ko irailean Madrilgo Gorteek emandako araudi
|
baten gaineko
itzulpena, alegia. Testu horren esaldi batzuk geroago aipatuko ditugu.
|
|
|
Itzultzaileak, acerca> de? > itzultzeko erabili duena. Gaztelaniazko orri
|
baten
itzulpena baita goikoa.
|
|
|
Horren arrazoia bilaketen izaera hierarkikoa da. Momentu batean domeinu
|
baten
itzulpena behar baldin bada, eta bertan definiturik ez badago, aurretik itzulpen hori inoiz burutu ez bada, izen zerbitzari lokalak goiko edo erroko izen zerbitzariak kontsultatuko ditu, bilatutako domeinua nork duen aurkitu arte. Hori jakitean, izen zerbitzari hori atzitu eta galdera egingo zaio.
|
|
|
«Sine nomine» azalpenak iragartzen duena da, beraz, jarraituko zaion testua jatorrizko testuaren hatzaren hatzaren hatza baizik ez dela, jatorrizko hura nahasia delarik ahoz transmititu ipuinetan («entzun dut», 84 or.) eta erreferentzia literarioetan (Pline aipatua da 74, 92, 94 or.; Greziako mitologia anitz aipatua da, bai eta hango filosofoak eta Biblia). «Iohan Mandabillaren bidaia benturosak» idatzia izan den testuingurua kontatzen digun XVII. mendeko paratestu bat aurretik duela, paratestu horrek A. Arkotxaren bigarren paratestu batek iragartzen eta «itzultzen» duela, ez da beraz lehen testu lortezin
|
baten
itzulpenaren itzulpenaren itzulpena baizik, bortxaz traditua beraz, lehen testu hura bizitua izan zen esperientzia baten fikziozko itzulpena delarik: Terra incognita ren etengabeko bilaketarena, hau delarik menturazko abentura bat «utopia» (lehen zentzuan) bati buruz, Paradisu bati buruz (Ihoan Mandabillak aipatzen duen Bibliarena, Aloadin eta bere «Asesino»arena, edo Sevillako Isidororen mapak «Oriens»aren bidez seinalatzen duena), egiazki lilura (fikzio) bat baizik islatzen ez dena, literatura baizik ez dena («vague littérature»), «Ideia» mentala baizik ez dena, bilaketa metafisiko hutsa edo hitz «hesi» bat baizik ez dena.
|
|
|
Haatik, eta Hamabostaldiari dagokionez, arlo horretan jarrera eredugarria izan duela iruditu zait: ahozko zein idatzizko informazio orotan euskara lehenetsiz, opera osoen zein kantatutako zati guztien bat
|
bateko
itzulpena euskara egoki eta jasoan emana, bulegoko arreta, eta abar euskarari bere lekua emateko lan asko eta ondo burutua adierazten dute.
|
|
|
Erdi Aroaz ez naiz askorik arduratu, egia esan. Orreagako egitandia goraipatu diet, gure mugarri nazionala, eta erantsi diet Chanson de Rolanden azkeneko analisi filologikoek aditzera ematen dutela euskal egitandi kantore
|
baten
itzulpena besterik ez dela, zoritxarrez galdu dena, literaturarekin hasi nintzenean ez nengoen horren animatuta?. Nafarroako erresuma euskal estatutzat aurkeztu dut inolako zalantzarik gabe, estatu euskalduntzat noski, latina alde batera utzita, gortearen agiri ofizial guztiak euskaraz idazten hasi ziren 1376an alajaina?, eta ahaztu egin dut, xehetasun txiki bat baino ez?
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, itzulpen gehienak ingelesa jatorrizko hizkuntza moduan hartuta egiten dira, eta zenbaitetan jendea ez da itzulpenak egitera animatzen ingelesez ongi ez dakielako. Besteetan, terminologiarekin lotutako zalantzak tarteko, beste hizkuntza
|
batean
itzulpena nola egin den ikustea lagungarria da. Izan ere, askotan, programetako mezuetan eta menuetan file, edit, view... eta horien moduko hitzak azaltzen dira, eta view hitzaren kasuan gertatzen den bezala, ingelesezko hitza soilik izanda, ez dakigu zehatz mehatz izena edo aditza den, alegia, zer forma den, eta ikusi edo ikuspegi gisa itzuli behar den.
|
|
|
Idazlea nintzen. Idazle
|
baten
itzulpena. Argirik ezagutuko ez zuen amets baten isla.
|
|
|
Kasu berezi bat zirkuitu birtual edo kanal bat baino gehiagorako irteera den sare txartelena da (adibidez, bi ATM zirkuituko txartel bat, edo bi lambda dituen SDH txartel bat). Hasiera
|
batean
itzulpena behar da, datagrama txartelean dauden bideetako zeinetik bidali behar den jakiteko. Baina horrelako kasuetan, sistema eragileak sare interfaze berezitutzat hartzen du bide bakoitza.
|
|
|
· Dena dela, ARP taula cache moduan kudeatzen da, eta sarrera bakoitzak iraupen mugatua du. Horrela izanik, gerta daiteke interfaze
|
baten
itzulpena ez aurkitzea gure ARP cachean, interfaze hori sarean egon arren. Horregatik, ARP taulan IP helbide baten itzulpena aurkitzen ez badugu, sarean zehar ARP eskaera bat hedatu da, berriro ere sareak duen difusio ahalmena erabiliz.
|
|
|
Horrela izanik, gerta daiteke interfaze baten itzulpena ez aurkitzea gure ARP cachean, interfaze hori sarean egon arren. Horregatik, ARP taulan IP helbide
|
baten
itzulpena aurkitzen ez badugu, sarean zehar ARP eskaera bat hedatu da, berriro ere sareak duen difusio ahalmena erabiliz.
|
|
|
Halaxe ikusten da Ibarretxe Antuñanok egindako zenbait ikerketatan (2003, 2004b). (10) adibidean, The Hobbit en 6 kapituluko esaldi
|
baten
itzulpena ageri da, Ibarretxe Antuñanoren lan batetik hartua (2003: 161). Argi ikusten da euskarak ingelesak bezala joka dezakeela Bideari buruzko espresioekin, aditz bati bat baino gehiago lotuz.
|
|
|
Itzulpen automatikoekin egon ohi den zalantza garrantzitsuenetako
|
bat
itzulpen horien kalitatea izaten da. Alde horretatik, itzulpenak onargarriak dira, eta haietaz itxaron daitekeena betetzen dute.
|
|
|
Ordutik, Bloom kanongilea ikusi nahi izan da berak idatzitako guztian, polemikaren zein salmenten gose. en (Adin guztietako haur ikaragarri adimentsuentzako ipuin eta poemak) antologia haur literaturako kanon gisa ikusi nahi izan da. Modu berean, gaztelaniaz atera berri den Cuentos y cuentistas ek, ingelesez 2005ean agerturiko saiakera kritikoen bilduma
|
baten
itzulpenak, El canon del cuento azpititulua darama.
|
|
2010
|
|
|
bere lagun, ezagun eta ezezagun guztiek irakurtzea berak egindako lana, eta hartu duen nekeak diruzko ordainaz gain bestelakoa ere izatea. Kontuan izan behar dugu, hala ere, X. Rodríguezen kasuan literatur lan klasiko
|
baten
itzulpenaz ari garela. Eta nahiz eta zenbaki horiek eskandalagarri samarrak izan, egingo nuke apustu nik itzulitako Deabruaren hiztegia (Literatura Unibertsalaren bildumarako egin dudan itzulpen bakarra) ez dela askoz hobeto saldu.
|
|
|
Badira, agi denez, Agirreren lan argitaragabeak ere. Astete
|
baten
itzulpena egin zuela dirudi, 1795 baino lehen. Halaber, Kardaberazen dotrina berrargitaratu zenean gaztelaniazko sarrera eta euskarazko ohar ugari erantsi zizkien.
|
|
|
Bere Santutasunaren bedeinkaziozko hitz
|
bat
itzulpenaren egileentzat, batez ere beren premia espiritualetan hura erabiliko duten guztientzat, adoretuko dituena, gainera, ez dezaten alperrik gal Erregio nabarmenki katoliko honen herri tradizioan dugun altxorra, izango litzateke Akademia honek gure Aita Santuaren ontasunetik jasoko lukeen saririk ederrena. (Euskaltzaindia, 1959ko ekainaren 25eko gutuna)
|
|
|
banakakoak eta kolektiboak. Lehenengoak pertsona bakar batek egiten ditu, hala nola testu
|
baten
itzulpena, eta bigarrenetan pertsona askok eman dezakete izena, hala nola ekitaldi baten zabalkundea. Baina bi kasuetan, zerbait puntuala da, eta denbora mugatua du; beraz, boluntario birtualetik bereizten da, “ekintza zabalagoak ditu, eta, nolabait, GKEak boluntario hori baimendu behar du”, nabarmendu du Escobarrek.
|
|
|
Iñaki Pelaez abokatuak ondorioen irakurketan onartu zuen lekuko peritu bati egindako galdeketan irrist egin zuela, eta horretaz epaimahaiko buruak berak ohartarazi ziola. Dena den, anekdota bitxiena, Felix Cañada abokatuaren burutazioa izan zen, Torrealdairen agendako testu zati
|
bati buruz
itzulpen periziala eskatu zuenean. Idazkariak agenda erakutsi zion zatia zehatz zezan.
|
|
|
Hala ere, lehengusuak ez du inoiz guztiz utzi bere euskaltzaletasuna, eta doktorego tesia ingelesez egin bazuen ere, gaia euskarari buruzkoa izan zen. Gaur egun Deustuko Unibertsitateko irakaslea da eta bere espezialitateak linguistika eta informatika dira, bat
|
bateko
itzulpen digitala besteak beste, zeinean berak eta bere lankideek aurrerapen handiak egin dituzten.
|
|
|
Hain ona iruditu zitzaidan ezen garai hartan etxera joaten nintzen asteburu urrietan amari maiz irakurtzen bainizkion liburuko ipuin eta poema gehienak otorduak prestatzen zituen bitartean. Amak euskara ongi ulertzen ez zuenez, ahozko bat
|
bateko
itzulpena egiten nion. Aski egoera komikoa zen bera lanean ari zen bitartean ni sukaldearen erdian oztopo gisa zutik Atxagaren gauzak irakurtzen egotea, baina oso hunkigarria iruditzen zait orain, amak mundu honetatik alde egin zigunetik hainbeste urte iragan ostean.
|
|
|
Pariseko urte gris horietan Armand Davidek ez al zuen Charles Darwinen gainerako libururik irakurriko, kasurako 1871ko The Descent ofMan? Orobat, ez al zuen liburu lanjeros horietarikoren
|
baten
itzulpenik abiatuko soilik bere buruarentzat. Ezta sikiera apunte luze batzuk, bere iritzi propioak eta emendatuz?
|
|
2011
|
|
|
gai baten inguruan hainbat orri egon daitezke, bakoitza pertsona ezberdin batek idatzia. Wikipedian ez bezala, Knolen pertsona edo enpresa promozionatzeko artikuluak idatz daitezke, eta jabearen esku dago erabakitzea nork egin ditzakeen zuzenketak norberak idatzitako artikuluetan.Google Translatehttp://translate.google.com erabiliz, testu
|
baten
itzulpena lor dezakegu, eta alpha bertsioan badago ere, euskaratik eta euskarara itzul daitezke testuak. 57 dira eskura dauden hizkuntzak.
|
|
|
Euskaratutakorik ez da oraindik. Datorren urtean izango da bat hala ere, Jokin Zaitegi lehiaketaren bitartez, Nobel saridun berriaren obra
|
baten
itzulpena sustatzen baitu lehiaketa horrek urtero.
|
|
|
xede sistemara egindako ekarria zein izan den, itzulpenaren zailtasuna agerian jartzea...; edo zehatzagoa: dela jarduera arauren bat aipatzea, adibidez, izenburuaren itzulpena nola egin den, akatsen bat dagoela jakinaraztea (akatsak egon arren arazorik ez dagoela diote gehienek, halere), edo itzulpen adibide zehatzak ematen dituztenak (esamolderen
|
baten
itzulpena, kasurako).
|
|
|
Aipatu faktore guztiek eragin dute, hain zuzen ere, itzulpen kritikaren garapena urria eta zientifikotasunik gabea izatea. Itzulpen kritikaren garapena oztopatu duen beste eragileetako
|
bat
itzulpenaren kalitatea zehazteko balio eta metodologia estandarrik eza da:
|
|
|
Itzulpenean eragiten duten faktoreek (zer itzultzen den, zergatik, zein autore, zer hizkuntzatatik, gizarte jakin
|
batean
itzulpena onartuta dagoen, jatorrizko kulturari edo xede kulturari begiratuta itzultzen den, zenbat diruren tru2 http://www.itzulbaita.eu/jarduerak/ lit balorazio irizpideak | Azken kontsulta | keko lana den, zein itzultzailek egiten duen...) ezin dira euren eurenean aztertu, testuak edo testuaz kanpoko produktuak dira aztertu behar direnak. Hortaz, guk literatur itzulpenen kritikak aztertzeko hautua egin dugu, testu horietan baitaude islatuta aipatu eragile edo faktoreak.
|
|
|
Harago joan behar da, hizkuntza azterketaz harago, alegia. Itzulpena behar bezala kontestualizatuko bada, kultura jakin
|
bateko
itzulpen elementuen artean behar den moduko bereizketa egin behar da, itzulpen jakinen posizio justua deskribatu behar da, ezen testu beraren itzulpen bik ez baitute jatorrizkoaren leku berean zertan egon. Gainera, itzulpenak betetzea aurreikusten ziren helburuak zein ziren azaldu behar da, itzulpena nola aurkeztu den aztertu eta, azkenean, aurreikusitakoak bete direnetz frogatu, eta itzulpena onartzen denetz ikusi.
|
|
|
Joan den ostiralean egin zuten selektibitateko kimika azterketaikasleek, euskarazko eredua, hain zuzen ere. Selektibitatearenkoordinatzaileek adierazi zutenez, ariketa
|
batek
itzulpen akats batzuen eta beste batek, biologiaren ezagutza eskatzen zuen.
|
|
|
Pare bat urte lehenago, Nadiarekin oporretan Suitzara egin nuen bidaia baten buruan luzaz egona nintzen idazlearen etxe aurreko hesian txirrina joko ez joko. Gantenbein eleberriak proposatzen dituen berrikuntza formal zenbait baliatuz ariketa gisa idatzitako eleberri labur
|
baten
itzulpena neraman aldean. Ez zitzaidan argitaratzerik burutik pasatu ere egin, gaztetako lehen lanean eragin nabarmenegiak barkakizun badira ere, bigarren lan batean onartezinak direlako.
|
|
|
Baina beldur nintzen, aldi berean, ez ote nintzen mutu geratuko. Txirrina jo eta erantzuten bazuen edo atea irekitzen, agurtzea besterik ez nuela nahi esango nion gehienez, urrutiko bere miresle bat nintzela eta bere omenez idatzitako eleberri labur
|
baten
itzulpena ekarri niola erantsiko nion, izatekotan ere.
|
|
|
Sariketa hauetara euskaraz idatziriko edozein narrazio edo olerki lan aurkez daiteke. Arlo zein maila bietan, lan originalak eta argitaratu gabeak izango dira eta ez da onartuko beste lanen
|
baten
itzulpen edo moldaketarik, ezta beste nonbait saritutako lanik ere.
|
|
|
Lanaren ondorioz, 2006 urtean argitara eman zen dokumentua. Kodizea koptoz idatzita dago, baina II. mendeko grezierazko jatorrizko testu
|
baten
itzulpena dela ematen du; 66 orrialde ditu, eta horietatik 26 Judasen Ebanjelioari dagozkio. Kodizea nahiko hondatuta dago:
|
|
|
Eta han gertu dagoen Bernardek bat
|
bateko
itzulpena egiten dit (gaztelerara): "/ Es increible.
|
|
|
Etimologia azalpena: Euskarazko* Olanagusia,* Olandia ren moduko
|
baten
itzulpena dela dirudi. Cf. Olajaundinea.
|
|
|
Etimologia azalpena: Euskarazko* Olatxikia ren tankerako
|
baten
itzulpena dela dirudi.
|
|
2012
|
|
|
Alde horretatik pozgarria da" Klis klasikoak" sail honek egindako lana kalitatezko lan horiek berreskuratzeko; eta gainera, ohiko topikoetatik at, plazaratu dituzten lehen lau aleetan oso liburu ezberdinak aurki ditzakegu: ipuin bat, haur folkloretik abiatutako testu laburren bilduma, nazioarteko ipuin klasiko
|
baten
itzulpena eta komiki bat. Azken hori dugu, hain zuzen, Indianoa lana.
|
|
|
Pierre Daniel Huet frantziar apezpiku eta hezitzaileak beste modu
|
bateko
itzulpena defendatzen du bere De interpretatione libri duo (1661) lanean. Lanaren lehen liburukian,. De optimo genere interpretandi?
|
|
|
118). Jakobsoni egin zaion kritiketako
|
bat
itzulpen moten bereizketaren ingurukoa da. Itzulpenaren epistemologia postmodernoa aztertzean ikusiko dugun Jacques Derrida dekonstrukzionistak, esate baterako, zalantzan jartzen du itzulpen intralingualaren, interlingualaren eta intersemiotikoaren arteko bereizketa.
|
|
|
Teoria funtzionalisten ekarpen nagusiak, itzulpenaren epistemologia moderno
|
batetik
itzulpenaren epistemologia postmoderno baterako bilakaeran, honela laburbilduko genituzke: lehenik, sorburu testura bideratutako teorietatik xede testura bideratutako teorietarako pausoa; bigarrenik, proposatzen dituzten itzulpen metodoetan faktore kulturalak eta elementu linguistikoak biak kontuan hartzeko ahalegina; azkenik,. Initiator?
|
|
|
108). Polisistemen teoriaren bultzatzaileen helburua ez da, aurreko itzulpen ikasketetan bezala, testu bakar
|
baten
itzulpen prozesua aztertzea, literatura sistema oso baten barruan gertatzen diren itzulpen prozesu eta aldaketak ikuspegi global batetik deskribatzea baizik. Era berean, aurreko ikertzaileen azterketak ikuspuntu sinkroniko hutsetik egiten baziren, polisistemen teoriak itzulpen prozesuak sinkronikoki eta diakronikoki ikertzearen beharra aldarrikatuko du.
|
|
|
André Lefeverek eta Susan Bassnettek, esaterako, berridazketa gisa deskribatzen dute itzultze ekintza, non botereak, ideologiak, instituzioak eta manipulazioak testu literarioen harrera, onarpena edo gaitzespena zuzentzen dituzten (Bassnett & Lefevere 1990, Lefevere 1992). Horrela, literatura sistema jakin
|
batean
itzulpena hiru faktorek kontrolatzen dutela erakusten du Lefeverek bere Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame liburuan: literatura sistema barruko profesionalek, literatura sistematik kanpoko patrozinioak eta nagusi den poetikak.
|
|
|
te ren zati
|
baten
itzulpena (hitzaurrea eta lehenbiziko hiru kapituluak; 1904 eta 1905ean argitaratua, bigarren hau Dodgsonen zuzenketekin), Euskal Erria aldizkarian argitaratu ziren Stabat Mater (1889), Sub Tuum, l. Inviolata, Languentibus (1893), Super Flumina Babilonis (1887), Arrese Beitiaren. Neguko goix zoragarri bat? (1882).
|
|
|
lv). Hemen ere, beraz, itzulpen
|
baten
itzulpenaren aurrean aurkitzen gara, edo, behintzat, beste hainbat itzulpenen eragina izan duen itzulpen baten aurrean. Halere, jatorrizko latinekoarekiko leialtasuna azpimarratzen jarraitzen da, hala ez egitea zilegi ez balitz bezala.
|
|
|
Hona hemen zergatik erabaki dugun editorial berri
|
bati
itzulpen batekin hasera ematea. Pott eginda gaudenoi ez zaigu Kriselu proletarioa jasotzeko humorerik geratzen, ezpaikara birjinak, ez zuhurrak eta ez eroak, inoren erreinu ustela etor dedila esperatzeko.
|
|
|
112). Teoria hermeneutikoak azaltzean aipatu dugun Octavio Paz idazle eta itzultzaileak ere antzeko ideiak defendatzen dituela ikusi dugu; alegia, testu bakoitza bakarra (hots, originala) dela baina aldi berean beste testu
|
baten
itzulpena dela. Pott bandakoek ere Octavio Pazen gogoeta bat tartekatzen dute. Itzulpena eta traizioaren praktika?
|
|
|
Bestetik, Damroschek zuzenki aipatzen ez badu ere, errefrakzio eliptikoaren ideia elipsiarekin lotuta ere uler daiteke, Sarrionandiak berak iradokitzen duen bezala. Izan ere, literatura lan
|
baten
itzulpen, transformazio edo errefrakzioan, beti gelditzen dira hainbat gauza isilpean, konnotazio edo esanahi batzuk galdu egiten dira, beste batzuk irabazten diren modu berean. Eta elipsi edo isilune horiek oso adierazgarriak dira; izan ere, hutsune horietan, islatzen dira botere erlazioak[...], isildu beharrekoak azaltzen direnean?
|
|
|
Gugandik gertuago dauden hizkuntza eta literatura minorizatuetako idazleen artean, aipatzekoa da Sarrionandiak poeta katalanei eta bereziki galiziarrei egiten dien lekua: Hamairu ate umore beltzaren antologian Pere Calders() katalanaren ipuin
|
baten
itzulpena plazaratu zuen, eta Miquel Martí i Pol() katalanaren zenbait poemaren itzulpenak ere argitaratu izan ditu (Maiatz aldizkarian batzuk eta Hezurrezko xirulak bilduman beste bat). Poeta galiziarrei dagokienez, aipatzekoa da liburu batean sei idazle galiziarren poemak euskaraz eman zituela:
|
|
|
Poemas náufragos Galegoz heldutako poemak liburuan, Manoel Antonio(), Luis Amado Carballo(), Álvaro Cunqueiro(), Aquilino Iglesia Alvariño(), Luis Pimentel(), Luis Seoane(), Celso Emilio Ferreiro() eta Manuel María() idazleen poemen itzulpenak kaleratu zituen, jatorrizko poemekin batera. Hizkuntza minorizatuetako idazleen artean aipatu behar da, halaber, Paul von Ostaijen (18961928) idazle flandestarra, haren poema
|
baten
itzulpena sartu baitzuen Sarrionandiak Hezurrezko xirulak bilduman.
|
|
|
Izan ere, Gideon Touryk gogorarazten duen bezala,, assumed translation? edo, ustezko itzulpenek?, benetakoak ez izanagatik, informazio baliotsua eman dezakete gizarte
|
batek
itzulpena ulertzen duen moduari buruz, eta baita, gaineratuko dugu guk, itzultzaileak itzulpena hautematen duen moduari buruz ere. Touryren iritziz, beraz, xede hizkuntzan itzulpen gisa aurkeztutako testu oro itzulpen gisa aztertu behar da, nahiz eta apokrifoa izan eta sorburu hizkuntzan testu baliokiderik ez eduki.
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean bertan aitortzen du Sarrionandiak poema itzulien artean apokrifo batzuk ere badaudela, 118 baina lehen begiratuan behintzat ez da erraza sasi itzulpenak benetako itzulpenetatik bereiztea. Mohammed Al Kali ustezko poeta afrikarraren hiru poemak, adibidez, ez dira beste hizkuntza batean idatzitako sorburu testu
|
baten
itzulpenak, Sarrionandiak berak asmatutako poemak baizik. Testu horiek, ordea, beste poema itzuli batzuen artean aurkezten ditu, itzulpenak balira bezala, eta fikziozko autoreari buruz ematen duen informazioa benetako autore batzuen inguruan ematen duena bezain sinesgarria denez, benetako autore baten poemen itzulpenen aurrean dagoela sinetsarazten dio irakurleari.
|
|
|
Ondoren, Mohammed Al Kali ustezko idazlearen poema baten gaztelaniazko bertsioa aurkeztu zuten, zalantzarik gabe Sarrionandiaren liburutik itzulita.130 Sasi itzulpen
|
baten
itzulpena eskaini zuten, beraz, Sarrionandiak hasitako jokoa are gehiago korapilatuz. Zein da bi poema horietan jatorrizkoa?
|
|
|
André Bretonen antologiako beste testu
|
baten
itzulpena Izkiriaturiken argitaratu zuen Sarrionandiak:
|
|
|
Sarrionandiak Geschichte der neoafrikanischen Literatur aipatzen du Hezurrezko xirulak liburuan, swahilizko poema
|
baten
itzulpenari egiten dion hitzaurrean. Alemanez idatzitako liburu horretara jo, eta hor aurkitu dugu Sarrionandiak euskaratu duen swahilizko poemaren jatorrizkoa, baita alemanezko itzulpena ere.
|
|
|
155 Sarrionandiak Zezilio Estaziorena den baina antologia honetan ageri ez den beste poema
|
baten
itzulpena ematen du: –Amodioa denik eta jainkorik handiena dela?.
|
|
|
Sarrionandiak Petronioren Satyricon nobelan txertaturiko poema
|
baten
itzulpena eta Martzialen poema batzuen euskal bertsioak ere ematen ditu, baina antologia honetan ez ditugu aurkitu.157
|
|
|
zentzurik, interpretazio pertsonalak baizik. Era berean, ez dago jatorrizkorik, testu oro baita beste testuren
|
baten
itzulpen; dena da kopia, edo, beste modu batera esanda, dena da original.
|
|
|
122 Kontu egin dezagun, halere, adibide hori film
|
baten
itzulpena dela eta horrelakoen kokapena are eta zurrunagoa dela; hau da, jatorrizko izenaren ondoz ondo paratzera behartuta dagoela. Horren frogatzat ikusi besterik ez dago izena+ [E2 itzulpena]+ delakoak/ izenekoak/ deritzanak bezalako egiturak:
|
|
|
1950ean, 20 urte zituela, euskaraz idazten hasi zen. Alphonse Daudet en ipuin labur
|
baten
itzulpena izan zen sinatu zuen lehenbiziko lana.
|
|
2013
|
|
|
–Eritasunak galarazi dit orain arte luma hartzea, ihardetsi apezak?. Bertze puska batekin heldu zarenean, atal handi
|
baten
itzulpena egina izanen duzu, enbaxadoreari eramateko prest.
|
|
|
Iparraldeko Euskal Herrian Euskarazeko ordezkaria, eta Kontseiluko nahiz Bai Euskarari kanpainako liberatuak ere entzuleen artean dira. Lau edo bost frantses hiztun ere badira tartean, eta multzoaren ertz batean jarrita bat
|
bateko
itzulpena egin die bertako irakasle batek. Zortzietan hasi da ekitaldia, eta gaueko hamaiketan oraindik galdera eta iruzkinak ez dira eten.
|
|
|
(Korsikako kantu
|
baten
itzulpena)
|
|
2014
|
|
|
Lionel Jolyri jarraituz, maileguaren mota berezi bat bezala sailkatzen du. Espresio edo egitura
|
baten
itzulpen zuzena egitean datzala dio, jatorrizko estruktura aldatu gabe. (Joly, 2014: 30).
|
|
|
Jendearen kezka nagusia da oso gaizki pasatzen duela, adibidez, jendaurrean euskaraz hitz egin behar duenean. Pertsona horrek askotan gaztelaniatik euskararako bat
|
bateko
itzulpena egin behar du, eta asko kostatzen zaion hizkuntza batean hitz egin behar du. Berez, jendaurrean hitz egitea ariketa zaila denez, are zailago gertatzen da hizkuntzarekin zailtasunak ditugunean.
|
|
|
Bidebarrietako liburutegiak, Miren Agur Meabe eta Arantxa Urretabizkaia idazleek irakurle gisa izan duten esperientziari buruzko solasaldia jasoko du arratsaldeko 19: 30etatik aurrera, euskaraz (bat
|
bateko
itzulpena egongo da gaztelaniara). Idazleek euren liburutegiei, euren bizitzan alboan izan dituzten liburuei eta liburutegien erabiltzaile gisa izan dituzten esperientziei buruz hitz egingo dute; hau da, liburutegia bizi espazio gisa, nortasunaren isla gisa, azalduko dute.
|
|
|
Asmatutako Eros (ki) neologismoak badu kakots artean adierazi beharreko bigarren zati bat, arestian adierazi bezala, izenburua eta azpi izenburua lotzen dituena, hain zuzen ere. Ki horrek ere, Erosekin gertatu bezala, bi adiera ezberdin ditu, euskaratik hartuak biak, lehenengoa grekerazko termino
|
baten
itzulpena izanik ere.
|
|
|
Oraintxe bertan Lagun
|
batek
itzulpen proiektu bat eskaini dit.
|
|
2015
|
|
|
Azken osoko bilkuraren hasieran adierazpen instituzional bat irakurri zen, gaztelera hutsez irakurri ere. Orain artean lehenengo euskaraz irakurtzen ziren eta zenbait kasuetan euskaraz bakarrik, osoko bilkura aretoan bat
|
bateko
itzulpena zerbitzua dagoelako. Dirudienez, alkate orde berriak protagonismo berezia behar zuen irakurketa horretan eta euskaraz ez dakienez, gaztelera nagusitu zen bilkuraren hasieran.
|
|
|
Autonomia politikoan dauzkagun lurraldeek ez dute subiranotasunik, eta ondorioz euskara hizkuntza toleratua da. Euskarak bizi duen gatazka, beste gatazka
|
baten
itzulpena da, nolabait esan: Madrilek epaitzen du, Madrilek arautzen du, Madrilek… hots, gaztelaniak euskararen mugimendu guztiak zelatatzen ditu.
|
|
|
Azkenik, Praha, munduko ardatzik herdoiltsuena hiriari eskainitako poema da, Iturraldek argitaratu duen olerki bakanetakoa (ez du sekula poema libururik argitaratu nahiz eta poema asko dituen idatziak). Poema
|
baten
itzulpenarekin amaitzen zen, halaber monografikoa. Nazim Hikmet poeta turkiarrak idatzia zen, hain justu Pragari buruz:
|
|
|
Izanak izan, Pott 3n euskal literatura berriaren beharra aldarrikatzen zuten klasikoen betekadaren aurrean. " Eta beldurgarriena zera da, Hordagok ezinbestean argitaratzen dituela klasikoak besterik ez dagokeelako, eta ez bere kapritxoz." Euskal literaturak maila eskasa balu soluzio posible
|
bat
itzulpena sustatzea litzatekeela gehitzen dute, hala, munduko literatura euskaraz irakurtzerik izango luketelako.
|
|
|
tradikzioa itzulpena alegia, tradizioa sakoneko emaria eta traizioa boterearen mugetatik haratago joan beharra, transgresioa. Horrexegatik guztiagatik berresten zuen autoreak editorial berri
|
bati
itzulpen batekin hasteko borondatea, Arestiren Elioten itzulpenarekin ondorioztatzen dugu.
|
|
|
Horietaz gain, irlandar poema klasiko
|
baten
itzulpena ere bazetorren Bragan. Ingelesez Colum Cille" s Greeting to Ireland gisa ezaguna dena ekarri zuten, eta itzulpenean Agur Irlanda izenburua jarri zioten.
|
|
|
Alde batetik, Alejo Carpentierren omenezkoa, zeina urte horretako apirilaren 24an hil zen Parisen. Testua Carpentierren nobela ezagunenetako pasarte
|
baten
itzulpena zen, El siglo de las luces en pasarte baten itzulpena. Euskal Herriko iparraldeko hainbat erreferentzia ageri dira testuan, eta posible da Izagirrek itzuli izana.
|
|
|
Alde batetik, Alejo Carpentierren omenezkoa, zeina urte horretako apirilaren 24an hil zen Parisen. Testua Carpentierren nobela ezagunenetako pasarte baten itzulpena zen, El siglo de las luces en pasarte
|
baten
itzulpena. Euskal Herriko iparraldeko hainbat erreferentzia ageri dira testuan, eta posible da Izagirrek itzuli izana.
|
|
|
Bi itzulpen ere argitaratu zituzten. Alde batetik James Joyceren Ulisesen zati
|
baten
itzulpena, eta bestetik Miguel Sánchez Ostizen poema batena. Ulisesek ongi irudikatzen zuen Oh!
|
|
|
Mrozek Blagako poloniar literaturari buruzko artikuluan aipatua izana zen. Hirugarrenean, haren 1957ko ipuin
|
baten
itzulpena ageri zen: Elefantea.
|
|
|
ez nekatu, Galileako mendia baita, Nazaretetik gertu, eta han gertatu omen zen Kristoren transfigurazioa, gizona Jainko antzaldatzea; hemen ere antzera,, baratz zârra baratz berri!?. Mirari hori ulertzeko, berriz, lagungarria izan liteke irakurri berri dugun zati
|
baten
itzulpena. Izan ere, Biotz begietan poema bilduma testuen gaztelaniazko itzulpen eta guzti kaleratu zen bere garaian, lagungarri hori behar zelakoan, edo poetaren balioa hobeki frogatzen zuelakoan, edo auskalo.
|
|
|
1923 urtean maistrei egin ohi zitzaien hitzarmen edo kontratu
|
baten
itzulpena:
|
|
|
Poesia edozer izan daitekeela adierazten duen praktika: Bibliaren pasarte
|
baten
itzulpena (Act I), Mikel Lasari bidalitako ohar (post it) bat, Bizkaiko Foruaren aipamena, telegrama, Derioko marmolisten aipamen ironikoa lauza serioaren tokian («Pérez y López. Marmolistas.
|
|
|
Definitiboa izan nahi zuen Bravo Castilloren Madame Bovary horrek 1993an, baina, jakin izan dudanez oraintsu plazaratu da azkenekoa edo, alegia, La señora Bovary" Es la traduccion correcta". Gustave Flauberten jatorrizkoa 1857an argitaratu zenetik makina
|
bat
itzulpen egin da gaztelaniara, dozenaka omen, 1875eko jAdultera! (Madame Bovary) izenekotik aurrera.
|
|
|
Joanden astean jadanik guti aski aipatua izana astekari huntan," Bahnar deitu salbaiak" hori da Euskaltzaindiak plazaratu duen liburu baten izena, Saran aurkeztua Idazleen Biltzarra egin delarik Pazko biharamunean. 1870 ean Pierre Dourisboure apez misionestak frantsesez idatzi liburu
|
baten
itzulpena. 1936 an, Zerbitzari euskaltzale argiak euskaraz ezarria eta oraiko argitalpena Henri Duhau senpertarrak ederki paratua, xarmanki orraztatua eta asko gisetarat aberastua ere...
|
|
|
" Hozta eta Garaziko Kintoa". Pantxika Maitiaren bat
|
bateko
itzulpenarekin.
|
|
|
Denak Argian aldizkarian Barbier Senpereko erretora izanaren testu
|
baten
itzulpena agertzen da. Ez dugu hori gaitzesten bainan bai jatorrizko idazkiaren eskasa; haren ezagutzea, gozatzea ez ote du merezi euskal irakurleak.
|
|
|
Zerbitzu publikoetako hizkuntza frantsesa da eta lurralde hizkuntzek ez dute botere juridikorik. Bakarrik xoko
|
bat
itzulpen bezala administrazioa errexteko, eta ez beti.
|