|
2008
|
|
|
Testu horren berri Gotzon Iparragirreri esker izan genuen (mila esker hemendik). Legelari euskaldunontzat pozgarria izan behar da Hego Euskal Herrian euskaraz dugun lehen lege testu osoa ezagutzea? 82 artikuluz osatua?, 1820ko irailean Madrilgo Gorteek emandako araudi
|
baten gaineko
itzulpena, alegia. Testu horren esaldi batzuk geroago aipatuko ditugu.
|
|
|
Itzultzaileak, acerca> de? > itzultzeko erabili duena. Gaztelaniazko orri
|
baten
itzulpena baita goikoa.
|
|
2010
|
|
|
Badira, agi denez, Agirreren lan argitaragabeak ere. Astete
|
baten
itzulpena egin zuela dirudi, 1795 baino lehen. Halaber, Kardaberazen dotrina berrargitaratu zenean gaztelaniazko sarrera eta euskarazko ohar ugari erantsi zizkien.
|
|
2012
|
|
|
Pierre Daniel Huet frantziar apezpiku eta hezitzaileak beste modu
|
bateko
itzulpena defendatzen du bere De interpretatione libri duo (1661) lanean. Lanaren lehen liburukian,. De optimo genere interpretandi?
|
|
|
118). Jakobsoni egin zaion kritiketako
|
bat
itzulpen moten bereizketaren ingurukoa da. Itzulpenaren epistemologia postmodernoa aztertzean ikusiko dugun Jacques Derrida dekonstrukzionistak, esate baterako, zalantzan jartzen du itzulpen intralingualaren, interlingualaren eta intersemiotikoaren arteko bereizketa.
|
|
|
Teoria funtzionalisten ekarpen nagusiak, itzulpenaren epistemologia moderno
|
batetik
itzulpenaren epistemologia postmoderno baterako bilakaeran, honela laburbilduko genituzke: lehenik, sorburu testura bideratutako teorietatik xede testura bideratutako teorietarako pausoa; bigarrenik, proposatzen dituzten itzulpen metodoetan faktore kulturalak eta elementu linguistikoak biak kontuan hartzeko ahalegina; azkenik,. Initiator?
|
|
|
108). Polisistemen teoriaren bultzatzaileen helburua ez da, aurreko itzulpen ikasketetan bezala, testu bakar
|
baten
itzulpen prozesua aztertzea, literatura sistema oso baten barruan gertatzen diren itzulpen prozesu eta aldaketak ikuspegi global batetik deskribatzea baizik. Era berean, aurreko ikertzaileen azterketak ikuspuntu sinkroniko hutsetik egiten baziren, polisistemen teoriak itzulpen prozesuak sinkronikoki eta diakronikoki ikertzearen beharra aldarrikatuko du.
|
|
|
André Lefeverek eta Susan Bassnettek, esaterako, berridazketa gisa deskribatzen dute itzultze ekintza, non botereak, ideologiak, instituzioak eta manipulazioak testu literarioen harrera, onarpena edo gaitzespena zuzentzen dituzten (Bassnett & Lefevere 1990, Lefevere 1992). Horrela, literatura sistema jakin
|
batean
itzulpena hiru faktorek kontrolatzen dutela erakusten du Lefeverek bere Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame liburuan: literatura sistema barruko profesionalek, literatura sistematik kanpoko patrozinioak eta nagusi den poetikak.
|
|
|
te ren zati
|
baten
itzulpena (hitzaurrea eta lehenbiziko hiru kapituluak; 1904 eta 1905ean argitaratua, bigarren hau Dodgsonen zuzenketekin), Euskal Erria aldizkarian argitaratu ziren Stabat Mater (1889), Sub Tuum, l. Inviolata, Languentibus (1893), Super Flumina Babilonis (1887), Arrese Beitiaren. Neguko goix zoragarri bat? (1882).
|
|
|
lv). Hemen ere, beraz, itzulpen
|
baten
itzulpenaren aurrean aurkitzen gara, edo, behintzat, beste hainbat itzulpenen eragina izan duen itzulpen baten aurrean. Halere, jatorrizko latinekoarekiko leialtasuna azpimarratzen jarraitzen da, hala ez egitea zilegi ez balitz bezala.
|
|
|
Hona hemen zergatik erabaki dugun editorial berri
|
bati
itzulpen batekin hasera ematea. Pott eginda gaudenoi ez zaigu Kriselu proletarioa jasotzeko humorerik geratzen, ezpaikara birjinak, ez zuhurrak eta ez eroak, inoren erreinu ustela etor dedila esperatzeko.
|
|
|
112). Teoria hermeneutikoak azaltzean aipatu dugun Octavio Paz idazle eta itzultzaileak ere antzeko ideiak defendatzen dituela ikusi dugu; alegia, testu bakoitza bakarra (hots, originala) dela baina aldi berean beste testu
|
baten
itzulpena dela. Pott bandakoek ere Octavio Pazen gogoeta bat tartekatzen dute. Itzulpena eta traizioaren praktika?
|
|
|
Bestetik, Damroschek zuzenki aipatzen ez badu ere, errefrakzio eliptikoaren ideia elipsiarekin lotuta ere uler daiteke, Sarrionandiak berak iradokitzen duen bezala. Izan ere, literatura lan
|
baten
itzulpen, transformazio edo errefrakzioan, beti gelditzen dira hainbat gauza isilpean, konnotazio edo esanahi batzuk galdu egiten dira, beste batzuk irabazten diren modu berean. Eta elipsi edo isilune horiek oso adierazgarriak dira; izan ere, hutsune horietan, islatzen dira botere erlazioak[...], isildu beharrekoak azaltzen direnean?
|
|
|
Gugandik gertuago dauden hizkuntza eta literatura minorizatuetako idazleen artean, aipatzekoa da Sarrionandiak poeta katalanei eta bereziki galiziarrei egiten dien lekua: Hamairu ate umore beltzaren antologian Pere Calders() katalanaren ipuin
|
baten
itzulpena plazaratu zuen, eta Miquel Martí i Pol() katalanaren zenbait poemaren itzulpenak ere argitaratu izan ditu (Maiatz aldizkarian batzuk eta Hezurrezko xirulak bilduman beste bat). Poeta galiziarrei dagokienez, aipatzekoa da liburu batean sei idazle galiziarren poemak euskaraz eman zituela:
|
|
|
Poemas náufragos Galegoz heldutako poemak liburuan, Manoel Antonio(), Luis Amado Carballo(), Álvaro Cunqueiro(), Aquilino Iglesia Alvariño(), Luis Pimentel(), Luis Seoane(), Celso Emilio Ferreiro() eta Manuel María() idazleen poemen itzulpenak kaleratu zituen, jatorrizko poemekin batera. Hizkuntza minorizatuetako idazleen artean aipatu behar da, halaber, Paul von Ostaijen (18961928) idazle flandestarra, haren poema
|
baten
itzulpena sartu baitzuen Sarrionandiak Hezurrezko xirulak bilduman.
|
|
|
Izan ere, Gideon Touryk gogorarazten duen bezala,, assumed translation? edo, ustezko itzulpenek?, benetakoak ez izanagatik, informazio baliotsua eman dezakete gizarte
|
batek
itzulpena ulertzen duen moduari buruz, eta baita, gaineratuko dugu guk, itzultzaileak itzulpena hautematen duen moduari buruz ere. Touryren iritziz, beraz, xede hizkuntzan itzulpen gisa aurkeztutako testu oro itzulpen gisa aztertu behar da, nahiz eta apokrifoa izan eta sorburu hizkuntzan testu baliokiderik ez eduki.
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean bertan aitortzen du Sarrionandiak poema itzulien artean apokrifo batzuk ere badaudela, 118 baina lehen begiratuan behintzat ez da erraza sasi itzulpenak benetako itzulpenetatik bereiztea. Mohammed Al Kali ustezko poeta afrikarraren hiru poemak, adibidez, ez dira beste hizkuntza batean idatzitako sorburu testu
|
baten
itzulpenak, Sarrionandiak berak asmatutako poemak baizik. Testu horiek, ordea, beste poema itzuli batzuen artean aurkezten ditu, itzulpenak balira bezala, eta fikziozko autoreari buruz ematen duen informazioa benetako autore batzuen inguruan ematen duena bezain sinesgarria denez, benetako autore baten poemen itzulpenen aurrean dagoela sinetsarazten dio irakurleari.
|
|
|
Ondoren, Mohammed Al Kali ustezko idazlearen poema baten gaztelaniazko bertsioa aurkeztu zuten, zalantzarik gabe Sarrionandiaren liburutik itzulita.130 Sasi itzulpen
|
baten
itzulpena eskaini zuten, beraz, Sarrionandiak hasitako jokoa are gehiago korapilatuz. Zein da bi poema horietan jatorrizkoa?
|
|
|
André Bretonen antologiako beste testu
|
baten
itzulpena Izkiriaturiken argitaratu zuen Sarrionandiak:
|
|
|
Sarrionandiak Geschichte der neoafrikanischen Literatur aipatzen du Hezurrezko xirulak liburuan, swahilizko poema
|
baten
itzulpenari egiten dion hitzaurrean. Alemanez idatzitako liburu horretara jo, eta hor aurkitu dugu Sarrionandiak euskaratu duen swahilizko poemaren jatorrizkoa, baita alemanezko itzulpena ere.
|
|
|
155 Sarrionandiak Zezilio Estaziorena den baina antologia honetan ageri ez den beste poema
|
baten
itzulpena ematen du: –Amodioa denik eta jainkorik handiena dela?.
|
|
|
Sarrionandiak Petronioren Satyricon nobelan txertaturiko poema
|
baten
itzulpena eta Martzialen poema batzuen euskal bertsioak ere ematen ditu, baina antologia honetan ez ditugu aurkitu.157
|
|
|
zentzurik, interpretazio pertsonalak baizik. Era berean, ez dago jatorrizkorik, testu oro baita beste testuren
|
baten
itzulpen; dena da kopia, edo, beste modu batera esanda, dena da original.
|
|
|
122 Kontu egin dezagun, halere, adibide hori film
|
baten
itzulpena dela eta horrelakoen kokapena are eta zurrunagoa dela; hau da, jatorrizko izenaren ondoz ondo paratzera behartuta dagoela. Horren frogatzat ikusi besterik ez dago izena+ [E2 itzulpena]+ delakoak/ izenekoak/ deritzanak bezalako egiturak:
|
|
2016
|
|
|
Gaur egungo autoreen artean, hizkuntzak kezka izanez jarraitzen du, eta kasu batzuetan kezka handia bada. Baina kezka baldin bada, komunikazioaren hausturarengatik da, publikoa oztopo baten aurrean aurkitzen baita antzerkira joateko unean, ulermen maila jautsi baita eta aterabide gutxi aurkitu baita, nahiz eta bat
|
bateko
itzulpena erantzun nahiko egokia izan daitekeen talde batzuek proposatzen duten bezala.
|
|
2021
|
|
|
Hori horrela izanik, tuz gero, tu ezik edo tu ezean duten perpausak gutxitan izaten dira t (z) ekotan/ t (z) ekotz daramatenen baliokide. Lehenengo multzoko menderagailuekin aipatu ditugun balioei erreparatuz, ohartzen gara t (z) ekotan/ t (z) ekotz perpausen bidez ezinezkoa dela burututako egoerak edo gertakariak azaltzea (Bart elurra egin badu, autobidetik joango gara perpausa, ez dugu ordezkatzen Bart elurra egitekotan... erabiliz), edo unean gertatzen ari direnak (Orain hizlaria esaten ari dena ulertzen baduzu, ez duzu bat
|
bateko
itzulpenaren beharrik adibidea ez da ematen Orain hizlaria esaten ari dena ulertzekotan... erabiliz), errepikapena dakartenak (Igandeetan lan egiten badu, ez du diru arazorik izango ezin ordezkatu Igandeetan lan egitekotan... erabiliz) edo generikoak (Euria egiten duenean, kaleak busti egiten dira ezin adierazi Euria egitekotan... baliatuz). Etorkizuneko baldintzaren esparrutik nabarmen urruntzean, baldintzazkoetan ezinezko gertatzen da t (z) ekotan/ t (z) ekotz menderagailuak erabiltzea.
|
|
2023
|
|
|
Eragin handiko pentsalaria izan zen eta Europa osoan zabaldu zen Erreformaren oinarrietan aipatzen da. Margaritak ere harremanak zituen Erasmorekin, eta hona hemen Fran tziako Liburutegi Nazionalean aurkitzen den gutun
|
baten
itzulpena, Karlos Otegi irakaslearen laguntzarekin egin dena.
|