|
2000
|
|
|
Besteak beste, Beatles taldearen inguruan idatzi zuen Arantxa Gurmendik 1965ean, Zeruko ARGIAko «Gazte naiz» sailean. Artikulu horretako pasarte batzuk ekarri ditugu hona, baita Beatles en abesti ezagun
|
baten
itzulpena ere:
|
|
|
Horretan, adibidez, soluzionatzen ditu itzulpenak gauza asko. Gogoan dut Javi Cillerok egindako autore amerikar
|
baten
itzulpena. Egundoko ahalegina egin zuen hizkuntza amerikar zikin hori, kalekoa, polizia girokoa, euskarara ekartzen.
|
|
|
Izuen zentzuaren giltzetako bat Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan itzultzen duen poema batean dioenak argitu liezaguke" Zein bizimodu hautatu?"" Enparantzan burruka/ eta arazo zailak daude, etxe barruan ardurak/ Baratzean lan amaiezinak, itsasoetan izuak". (Prosodipo Pelakoaren epigrama
|
baten
itzulpena, 33 or.). Hortaz, literatura klasikoan ezaguna den itsasoari buruzko" topos" horietako bat du bereganatua, ziurrenik, itsasoko izuetatik gordetzeko lekuetan barrena doa bidaiaria. b) 80ko hamarkadako poesia berriaren manifestua
|
|
2002
|
|
|
Ulertarazlea zeinu baten denotazioen multzoa da, baita denotazio horien konnotazioen multzoa ere. Ulertarazlea silogismoa izan daiteke, premisa huts bat, aztura bat, erantzun bat, disposizio bat, definizio zientifiko bat, emozio elkartze bat, termino
|
baten
itzulpena, adierazle baten behin behineko ordezkapena..., baina beti da interpretatzeko giltza.
|
|
|
1 Artikulu hau Luis Solsen lan
|
baten
itzulpena da (ikus Sols, Luis: El Islam para un dialogo necesario, Bartzelona, CristianismeiJustfcia, Cuadernos CristianismeiJustfcia bilduma, 82 zenbakia, 1998ko maiatza).
|
|
|
1 Artikulu hau Luis Solsen lan
|
baten
itzulpena da (ikus Sols, Luis: El Islam para un dialogo necesario, Bartzelona, CristianismeiJustfcia, Cuadernos CristianismeiJustfcia bilduma, 82 zenbakia, 1998ko maiatza).
|
|
2003
|
|
|
Senarra hiltzean, Bizentak bere bizitzako azken urteak bere koinatuekin auzitan pasatu zituen, hauek geratu baitziren (semerik izan ez zutenez) hildakoaren ondasun guztiekin. Gaixorik, auzietara ere ezin joanik, 71 urterekin hil zen, hain zuzen ere Ondo hiltzen erakusten zuen liburu
|
baten
itzulpena argitaratzeke utzirik (Altzibar, 1992: 295).
|
|
2004
|
|
|
«Euskara» aldizkariaren azken alekian, 1883an beraz, Sartu aurrean poesia agertu zen, Ivan Tourgueneff idazle errusiarraren lan
|
baten
itzulpena dena. Campionek berak itzulpen honen zergatia azaldu zuen:
|
|
2006
|
|
|
Zazpi egunetatik zazpi, eguneko hogeita lau orduetan. Ni lanerako txosten
|
baten
itzulpena bukatzen ari nintzen, metro batzuk beherago, zeure azpian. Eta nire buruko ahotsak, nahi bai, bere azpian bazeunde adarra jo zidan.
|
|
2008
|
|
|
Itzultzaileak, acerca> de? > itzultzeko erabili duena. Gaztelaniazko orri
|
baten
itzulpena baita goikoa.
|
|
|
Horren arrazoia bilaketen izaera hierarkikoa da. Momentu batean domeinu
|
baten
itzulpena behar baldin bada, eta bertan definiturik ez badago, aurretik itzulpen hori inoiz burutu ez bada, izen zerbitzari lokalak goiko edo erroko izen zerbitzariak kontsultatuko ditu, bilatutako domeinua nork duen aurkitu arte. Hori jakitean, izen zerbitzari hori atzitu eta galdera egingo zaio.
|
|
|
«Sine nomine» azalpenak iragartzen duena da, beraz, jarraituko zaion testua jatorrizko testuaren hatzaren hatzaren hatza baizik ez dela, jatorrizko hura nahasia delarik ahoz transmititu ipuinetan («entzun dut», 84 or.) eta erreferentzia literarioetan (Pline aipatua da 74, 92, 94 or.; Greziako mitologia anitz aipatua da, bai eta hango filosofoak eta Biblia). «Iohan Mandabillaren bidaia benturosak» idatzia izan den testuingurua kontatzen digun XVII. mendeko paratestu bat aurretik duela, paratestu horrek A. Arkotxaren bigarren paratestu batek iragartzen eta «itzultzen» duela, ez da beraz lehen testu lortezin
|
baten
itzulpenaren itzulpenaren itzulpena baizik, bortxaz traditua beraz, lehen testu hura bizitua izan zen esperientzia baten fikziozko itzulpena delarik: Terra incognita ren etengabeko bilaketarena, hau delarik menturazko abentura bat «utopia» (lehen zentzuan) bati buruz, Paradisu bati buruz (Ihoan Mandabillak aipatzen duen Bibliarena, Aloadin eta bere «Asesino»arena, edo Sevillako Isidororen mapak «Oriens»aren bidez seinalatzen duena), egiazki lilura (fikzio) bat baizik islatzen ez dena, literatura baizik ez dena («vague littérature»), «Ideia» mentala baizik ez dena, bilaketa metafisiko hutsa edo hitz «hesi» bat baizik ez dena.
|
|
|
Erdi Aroaz ez naiz askorik arduratu, egia esan. Orreagako egitandia goraipatu diet, gure mugarri nazionala, eta erantsi diet Chanson de Rolanden azkeneko analisi filologikoek aditzera ematen dutela euskal egitandi kantore
|
baten
itzulpena besterik ez dela, zoritxarrez galdu dena, literaturarekin hasi nintzenean ez nengoen horren animatuta?. Nafarroako erresuma euskal estatutzat aurkeztu dut inolako zalantzarik gabe, estatu euskalduntzat noski, latina alde batera utzita, gortearen agiri ofizial guztiak euskaraz idazten hasi ziren 1376an alajaina?, eta ahaztu egin dut, xehetasun txiki bat baino ez?
|
|
2009
|
|
|
Idazlea nintzen. Idazle
|
baten
itzulpena. Argirik ezagutuko ez zuen amets baten isla.
|
|
|
· Dena dela, ARP taula cache moduan kudeatzen da, eta sarrera bakoitzak iraupen mugatua du. Horrela izanik, gerta daiteke interfaze
|
baten
itzulpena ez aurkitzea gure ARP cachean, interfaze hori sarean egon arren. Horregatik, ARP taulan IP helbide baten itzulpena aurkitzen ez badugu, sarean zehar ARP eskaera bat hedatu da, berriro ere sareak duen difusio ahalmena erabiliz.
|
|
|
Horrela izanik, gerta daiteke interfaze baten itzulpena ez aurkitzea gure ARP cachean, interfaze hori sarean egon arren. Horregatik, ARP taulan IP helbide
|
baten
itzulpena aurkitzen ez badugu, sarean zehar ARP eskaera bat hedatu da, berriro ere sareak duen difusio ahalmena erabiliz.
|
|
|
Halaxe ikusten da Ibarretxe Antuñanok egindako zenbait ikerketatan (2003, 2004b). (10) adibidean, The Hobbit en 6 kapituluko esaldi
|
baten
itzulpena ageri da, Ibarretxe Antuñanoren lan batetik hartua (2003: 161). Argi ikusten da euskarak ingelesak bezala joka dezakeela Bideari buruzko espresioekin, aditz bati bat baino gehiago lotuz.
|
|
|
Ordutik, Bloom kanongilea ikusi nahi izan da berak idatzitako guztian, polemikaren zein salmenten gose. en (Adin guztietako haur ikaragarri adimentsuentzako ipuin eta poemak) antologia haur literaturako kanon gisa ikusi nahi izan da. Modu berean, gaztelaniaz atera berri den Cuentos y cuentistas ek, ingelesez 2005ean agerturiko saiakera kritikoen bilduma
|
baten
itzulpenak, El canon del cuento azpititulua darama.
|
|
2010
|
|
|
bere lagun, ezagun eta ezezagun guztiek irakurtzea berak egindako lana, eta hartu duen nekeak diruzko ordainaz gain bestelakoa ere izatea. Kontuan izan behar dugu, hala ere, X. Rodríguezen kasuan literatur lan klasiko
|
baten
itzulpenaz ari garela. Eta nahiz eta zenbaki horiek eskandalagarri samarrak izan, egingo nuke apustu nik itzulitako Deabruaren hiztegia (Literatura Unibertsalaren bildumarako egin dudan itzulpen bakarra) ez dela askoz hobeto saldu.
|
|
|
Badira, agi denez, Agirreren lan argitaragabeak ere. Astete
|
baten
itzulpena egin zuela dirudi, 1795 baino lehen. Halaber, Kardaberazen dotrina berrargitaratu zenean gaztelaniazko sarrera eta euskarazko ohar ugari erantsi zizkien.
|
|
|
banakakoak eta kolektiboak. Lehenengoak pertsona bakar batek egiten ditu, hala nola testu
|
baten
itzulpena, eta bigarrenetan pertsona askok eman dezakete izena, hala nola ekitaldi baten zabalkundea. Baina bi kasuetan, zerbait puntuala da, eta denbora mugatua du; beraz, boluntario birtualetik bereizten da, “ekintza zabalagoak ditu, eta, nolabait, GKEak boluntario hori baimendu behar du”, nabarmendu du Escobarrek.
|
|
|
Pariseko urte gris horietan Armand Davidek ez al zuen Charles Darwinen gainerako libururik irakurriko, kasurako 1871ko The Descent ofMan? Orobat, ez al zuen liburu lanjeros horietarikoren
|
baten
itzulpenik abiatuko soilik bere buruarentzat. Ezta sikiera apunte luze batzuk, bere iritzi propioak eta emendatuz?
|
|
2011
|
|
|
gai baten inguruan hainbat orri egon daitezke, bakoitza pertsona ezberdin batek idatzia. Wikipedian ez bezala, Knolen pertsona edo enpresa promozionatzeko artikuluak idatz daitezke, eta jabearen esku dago erabakitzea nork egin ditzakeen zuzenketak norberak idatzitako artikuluetan.Google Translatehttp://translate.google.com erabiliz, testu
|
baten
itzulpena lor dezakegu, eta alpha bertsioan badago ere, euskaratik eta euskarara itzul daitezke testuak. 57 dira eskura dauden hizkuntzak.
|
|
|
Euskaratutakorik ez da oraindik. Datorren urtean izango da bat hala ere, Jokin Zaitegi lehiaketaren bitartez, Nobel saridun berriaren obra
|
baten
itzulpena sustatzen baitu lehiaketa horrek urtero.
|
|
|
xede sistemara egindako ekarria zein izan den, itzulpenaren zailtasuna agerian jartzea...; edo zehatzagoa: dela jarduera arauren bat aipatzea, adibidez, izenburuaren itzulpena nola egin den, akatsen bat dagoela jakinaraztea (akatsak egon arren arazorik ez dagoela diote gehienek, halere), edo itzulpen adibide zehatzak ematen dituztenak (esamolderen
|
baten
itzulpena, kasurako).
|
|
|
Pare bat urte lehenago, Nadiarekin oporretan Suitzara egin nuen bidaia baten buruan luzaz egona nintzen idazlearen etxe aurreko hesian txirrina joko ez joko. Gantenbein eleberriak proposatzen dituen berrikuntza formal zenbait baliatuz ariketa gisa idatzitako eleberri labur
|
baten
itzulpena neraman aldean. Ez zitzaidan argitaratzerik burutik pasatu ere egin, gaztetako lehen lanean eragin nabarmenegiak barkakizun badira ere, bigarren lan batean onartezinak direlako.
|
|
|
Baina beldur nintzen, aldi berean, ez ote nintzen mutu geratuko. Txirrina jo eta erantzuten bazuen edo atea irekitzen, agurtzea besterik ez nuela nahi esango nion gehienez, urrutiko bere miresle bat nintzela eta bere omenez idatzitako eleberri labur
|
baten
itzulpena ekarri niola erantsiko nion, izatekotan ere.
|
|
|
Sariketa hauetara euskaraz idatziriko edozein narrazio edo olerki lan aurkez daiteke. Arlo zein maila bietan, lan originalak eta argitaratu gabeak izango dira eta ez da onartuko beste lanen
|
baten
itzulpen edo moldaketarik, ezta beste nonbait saritutako lanik ere.
|
|
|
Lanaren ondorioz, 2006 urtean argitara eman zen dokumentua. Kodizea koptoz idatzita dago, baina II. mendeko grezierazko jatorrizko testu
|
baten
itzulpena dela ematen du; 66 orrialde ditu, eta horietatik 26 Judasen Ebanjelioari dagozkio. Kodizea nahiko hondatuta dago:
|
|
|
Etimologia azalpena: Euskarazko* Olanagusia,* Olandia ren moduko
|
baten
itzulpena dela dirudi. Cf. Olajaundinea.
|
|
|
Etimologia azalpena: Euskarazko* Olatxikia ren tankerako
|
baten
itzulpena dela dirudi.
|
|
2012
|
|
|
Alde horretatik pozgarria da" Klis klasikoak" sail honek egindako lana kalitatezko lan horiek berreskuratzeko; eta gainera, ohiko topikoetatik at, plazaratu dituzten lehen lau aleetan oso liburu ezberdinak aurki ditzakegu: ipuin bat, haur folkloretik abiatutako testu laburren bilduma, nazioarteko ipuin klasiko
|
baten
itzulpena eta komiki bat. Azken hori dugu, hain zuzen, Indianoa lana.
|
|
|
108). Polisistemen teoriaren bultzatzaileen helburua ez da, aurreko itzulpen ikasketetan bezala, testu bakar
|
baten
itzulpen prozesua aztertzea, literatura sistema oso baten barruan gertatzen diren itzulpen prozesu eta aldaketak ikuspegi global batetik deskribatzea baizik. Era berean, aurreko ikertzaileen azterketak ikuspuntu sinkroniko hutsetik egiten baziren, polisistemen teoriak itzulpen prozesuak sinkronikoki eta diakronikoki ikertzearen beharra aldarrikatuko du.
|
|
|
te ren zati
|
baten
itzulpena (hitzaurrea eta lehenbiziko hiru kapituluak; 1904 eta 1905ean argitaratua, bigarren hau Dodgsonen zuzenketekin), Euskal Erria aldizkarian argitaratu ziren Stabat Mater (1889), Sub Tuum, l. Inviolata, Languentibus (1893), Super Flumina Babilonis (1887), Arrese Beitiaren. Neguko goix zoragarri bat? (1882).
|
|
|
lv). Hemen ere, beraz, itzulpen
|
baten
itzulpenaren aurrean aurkitzen gara, edo, behintzat, beste hainbat itzulpenen eragina izan duen itzulpen baten aurrean. Halere, jatorrizko latinekoarekiko leialtasuna azpimarratzen jarraitzen da, hala ez egitea zilegi ez balitz bezala.
|
|
|
112). Teoria hermeneutikoak azaltzean aipatu dugun Octavio Paz idazle eta itzultzaileak ere antzeko ideiak defendatzen dituela ikusi dugu; alegia, testu bakoitza bakarra (hots, originala) dela baina aldi berean beste testu
|
baten
itzulpena dela. Pott bandakoek ere Octavio Pazen gogoeta bat tartekatzen dute. Itzulpena eta traizioaren praktika?
|
|
|
Bestetik, Damroschek zuzenki aipatzen ez badu ere, errefrakzio eliptikoaren ideia elipsiarekin lotuta ere uler daiteke, Sarrionandiak berak iradokitzen duen bezala. Izan ere, literatura lan
|
baten
itzulpen, transformazio edo errefrakzioan, beti gelditzen dira hainbat gauza isilpean, konnotazio edo esanahi batzuk galdu egiten dira, beste batzuk irabazten diren modu berean. Eta elipsi edo isilune horiek oso adierazgarriak dira; izan ere, hutsune horietan, islatzen dira botere erlazioak[...], isildu beharrekoak azaltzen direnean?
|
|
|
Gugandik gertuago dauden hizkuntza eta literatura minorizatuetako idazleen artean, aipatzekoa da Sarrionandiak poeta katalanei eta bereziki galiziarrei egiten dien lekua: Hamairu ate umore beltzaren antologian Pere Calders() katalanaren ipuin
|
baten
itzulpena plazaratu zuen, eta Miquel Martí i Pol() katalanaren zenbait poemaren itzulpenak ere argitaratu izan ditu (Maiatz aldizkarian batzuk eta Hezurrezko xirulak bilduman beste bat). Poeta galiziarrei dagokienez, aipatzekoa da liburu batean sei idazle galiziarren poemak euskaraz eman zituela:
|
|
|
Poemas náufragos Galegoz heldutako poemak liburuan, Manoel Antonio(), Luis Amado Carballo(), Álvaro Cunqueiro(), Aquilino Iglesia Alvariño(), Luis Pimentel(), Luis Seoane(), Celso Emilio Ferreiro() eta Manuel María() idazleen poemen itzulpenak kaleratu zituen, jatorrizko poemekin batera. Hizkuntza minorizatuetako idazleen artean aipatu behar da, halaber, Paul von Ostaijen (18961928) idazle flandestarra, haren poema
|
baten
itzulpena sartu baitzuen Sarrionandiak Hezurrezko xirulak bilduman.
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean bertan aitortzen du Sarrionandiak poema itzulien artean apokrifo batzuk ere badaudela, 118 baina lehen begiratuan behintzat ez da erraza sasi itzulpenak benetako itzulpenetatik bereiztea. Mohammed Al Kali ustezko poeta afrikarraren hiru poemak, adibidez, ez dira beste hizkuntza batean idatzitako sorburu testu
|
baten
itzulpenak, Sarrionandiak berak asmatutako poemak baizik. Testu horiek, ordea, beste poema itzuli batzuen artean aurkezten ditu, itzulpenak balira bezala, eta fikziozko autoreari buruz ematen duen informazioa benetako autore batzuen inguruan ematen duena bezain sinesgarria denez, benetako autore baten poemen itzulpenen aurrean dagoela sinetsarazten dio irakurleari.
|
|
|
Ondoren, Mohammed Al Kali ustezko idazlearen poema baten gaztelaniazko bertsioa aurkeztu zuten, zalantzarik gabe Sarrionandiaren liburutik itzulita.130 Sasi itzulpen
|
baten
itzulpena eskaini zuten, beraz, Sarrionandiak hasitako jokoa are gehiago korapilatuz. Zein da bi poema horietan jatorrizkoa?
|
|
|
André Bretonen antologiako beste testu
|
baten
itzulpena Izkiriaturiken argitaratu zuen Sarrionandiak:
|
|
|
Sarrionandiak Geschichte der neoafrikanischen Literatur aipatzen du Hezurrezko xirulak liburuan, swahilizko poema
|
baten
itzulpenari egiten dion hitzaurrean. Alemanez idatzitako liburu horretara jo, eta hor aurkitu dugu Sarrionandiak euskaratu duen swahilizko poemaren jatorrizkoa, baita alemanezko itzulpena ere.
|
|
|
155 Sarrionandiak Zezilio Estaziorena den baina antologia honetan ageri ez den beste poema
|
baten
itzulpena ematen du: –Amodioa denik eta jainkorik handiena dela?.
|
|
|
Sarrionandiak Petronioren Satyricon nobelan txertaturiko poema
|
baten
itzulpena eta Martzialen poema batzuen euskal bertsioak ere ematen ditu, baina antologia honetan ez ditugu aurkitu.157
|
|
|
zentzurik, interpretazio pertsonalak baizik. Era berean, ez dago jatorrizkorik, testu oro baita beste testuren
|
baten
itzulpen; dena da kopia, edo, beste modu batera esanda, dena da original.
|
|
|
122 Kontu egin dezagun, halere, adibide hori film
|
baten
itzulpena dela eta horrelakoen kokapena are eta zurrunagoa dela; hau da, jatorrizko izenaren ondoz ondo paratzera behartuta dagoela. Horren frogatzat ikusi besterik ez dago izena+ [E2 itzulpena]+ delakoak/ izenekoak/ deritzanak bezalako egiturak:
|
|
|
1950ean, 20 urte zituela, euskaraz idazten hasi zen. Alphonse Daudet en ipuin labur
|
baten
itzulpena izan zen sinatu zuen lehenbiziko lana.
|
|
2013
|
|
|
–Eritasunak galarazi dit orain arte luma hartzea, ihardetsi apezak?. Bertze puska batekin heldu zarenean, atal handi
|
baten
itzulpena egina izanen duzu, enbaxadoreari eramateko prest.
|
|
|
(Korsikako kantu
|
baten
itzulpena)
|
|
2014
|
|
|
Lionel Jolyri jarraituz, maileguaren mota berezi bat bezala sailkatzen du. Espresio edo egitura
|
baten
itzulpen zuzena egitean datzala dio, jatorrizko estruktura aldatu gabe. (Joly, 2014: 30).
|
|
|
Asmatutako Eros (ki) neologismoak badu kakots artean adierazi beharreko bigarren zati bat, arestian adierazi bezala, izenburua eta azpi izenburua lotzen dituena, hain zuzen ere. Ki horrek ere, Erosekin gertatu bezala, bi adiera ezberdin ditu, euskaratik hartuak biak, lehenengoa grekerazko termino
|
baten
itzulpena izanik ere.
|
|
2015
|
|
|
Autonomia politikoan dauzkagun lurraldeek ez dute subiranotasunik, eta ondorioz euskara hizkuntza toleratua da. Euskarak bizi duen gatazka, beste gatazka
|
baten
itzulpena da, nolabait esan: Madrilek epaitzen du, Madrilek arautzen du, Madrilek… hots, gaztelaniak euskararen mugimendu guztiak zelatatzen ditu.
|
|
|
Azkenik, Praha, munduko ardatzik herdoiltsuena hiriari eskainitako poema da, Iturraldek argitaratu duen olerki bakanetakoa (ez du sekula poema libururik argitaratu nahiz eta poema asko dituen idatziak). Poema
|
baten
itzulpenarekin amaitzen zen, halaber monografikoa. Nazim Hikmet poeta turkiarrak idatzia zen, hain justu Pragari buruz:
|
|
|
Horietaz gain, irlandar poema klasiko
|
baten
itzulpena ere bazetorren Bragan. Ingelesez Colum Cille" s Greeting to Ireland gisa ezaguna dena ekarri zuten, eta itzulpenean Agur Irlanda izenburua jarri zioten.
|
|
|
Alde batetik, Alejo Carpentierren omenezkoa, zeina urte horretako apirilaren 24an hil zen Parisen. Testua Carpentierren nobela ezagunenetako pasarte
|
baten
itzulpena zen, El siglo de las luces en pasarte baten itzulpena. Euskal Herriko iparraldeko hainbat erreferentzia ageri dira testuan, eta posible da Izagirrek itzuli izana.
|
|
|
Alde batetik, Alejo Carpentierren omenezkoa, zeina urte horretako apirilaren 24an hil zen Parisen. Testua Carpentierren nobela ezagunenetako pasarte baten itzulpena zen, El siglo de las luces en pasarte
|
baten
itzulpena. Euskal Herriko iparraldeko hainbat erreferentzia ageri dira testuan, eta posible da Izagirrek itzuli izana.
|
|
|
Bi itzulpen ere argitaratu zituzten. Alde batetik James Joyceren Ulisesen zati
|
baten
itzulpena, eta bestetik Miguel Sánchez Ostizen poema batena. Ulisesek ongi irudikatzen zuen Oh!
|
|
|
Mrozek Blagako poloniar literaturari buruzko artikuluan aipatua izana zen. Hirugarrenean, haren 1957ko ipuin
|
baten
itzulpena ageri zen: Elefantea.
|
|
|
ez nekatu, Galileako mendia baita, Nazaretetik gertu, eta han gertatu omen zen Kristoren transfigurazioa, gizona Jainko antzaldatzea; hemen ere antzera,, baratz zârra baratz berri!?. Mirari hori ulertzeko, berriz, lagungarria izan liteke irakurri berri dugun zati
|
baten
itzulpena. Izan ere, Biotz begietan poema bilduma testuen gaztelaniazko itzulpen eta guzti kaleratu zen bere garaian, lagungarri hori behar zelakoan, edo poetaren balioa hobeki frogatzen zuelakoan, edo auskalo.
|
|
|
1923 urtean maistrei egin ohi zitzaien hitzarmen edo kontratu
|
baten
itzulpena:
|
|
|
Poesia edozer izan daitekeela adierazten duen praktika: Bibliaren pasarte
|
baten
itzulpena (Act I), Mikel Lasari bidalitako ohar (post it) bat, Bizkaiko Foruaren aipamena, telegrama, Derioko marmolisten aipamen ironikoa lauza serioaren tokian («Pérez y López. Marmolistas.
|
|
|
Joanden astean jadanik guti aski aipatua izana astekari huntan," Bahnar deitu salbaiak" hori da Euskaltzaindiak plazaratu duen liburu baten izena, Saran aurkeztua Idazleen Biltzarra egin delarik Pazko biharamunean. 1870 ean Pierre Dourisboure apez misionestak frantsesez idatzi liburu
|
baten
itzulpena. 1936 an, Zerbitzari euskaltzale argiak euskaraz ezarria eta oraiko argitalpena Henri Duhau senpertarrak ederki paratua, xarmanki orraztatua eta asko gisetarat aberastua ere...
|
|
|
Denak Argian aldizkarian Barbier Senpereko erretora izanaren testu
|
baten
itzulpena agertzen da. Ez dugu hori gaitzesten bainan bai jatorrizko idazkiaren eskasa; haren ezagutzea, gozatzea ez ote du merezi euskal irakurleak.
|
|
2016
|
|
|
Nebak, bere patxada ospetsuarekin, beti uzten zituen galtzen harreman guztiak, gizajo hark harreman behar galanta zeukalarik, gainera! Gutunak aurrera jarraitzen zuen beste bi orri eta erdiz, esanez tesia «azken txanpan, bukatzeko bidean» zeukala, Veneziak neguan «negargura» ematen zuela, eta, ustekabean, Emily Dickinsonen poesia
|
baten
itzulpenarekin bukatuz.
|
|
|
Hortxe erabaki genuen esku artean duzun liburu hau argitara ematea, uste baitugu merezi eta behar dugula Women, Race and Class liburua euskarari ematea, eta Davisek merezi duela euskarara ekartzea. Liburu bakar
|
baten
itzulpen asmoa zena, orain, pentsamendu feministako liburu mugarriak euskarara ekartzeko Eskafandra bilduma bihurtu da. Beraz, Davisen hau lehenengo emaitza baino ez da.
|
|
|
Edition du Seuil, 2004 (gainera, liburu honen laburpen bat euskaraz idatzirik ere badaukat); Jose Antonio Pagolaren Jesus: hurbilketa historikoa; eta Jose Arregik idatzi liburutu nuen Euskaldunon Egunkaria n, Fleury Merogisko presondegi
|
baten
itzulpena Jésus pour le monde d, aujourd, hui. Erran gabe doa, irakurtze eta gogoetatze horiei esker, Jesusek bere denboran zabaldu zuen Berri Onaren mezua nire baitan bizitzen gehiago ikasi dudala eta Vatikanoko Elizaren boteretik eta aberastasun mundutik bereizten.
|
|
|
Gabriel Aresti, Joxemari Iturralde, Jon Juaristi eta Joseba Sarrionandiaren itzulpenez osatu zuten liburua, eta hastapenetan, Pott bandak sortu nahi zuen argitaletxean publikatzeko asmoa zuten. Horretaz gain, aurreko aletik zetorren poesia irlandar klasikoaren ildotik ekarritako beste poema
|
baten
itzulpena ere argitaratu zuten Pott bandaren bragan: egile anonimoa duen Agur Irlanda.
|
|
|
d) Jose Felix de Amundarain abadea ere beste testu interesgarri baten egilea dugu13Espainiako lege
|
baten
itzulpena egin baitzuen. Testuak Reglamento provisional para la Milicia nacional delakoa ematen du euskaraz; 1820ko udan emandako araudi horren arabera, miliziako taldeak sortu behar ziren herriz herri; Amundarainen ekimenari esker posible izango zen ahozko mailan euskaraz antolatutako jarduera horri euskarazko oinarri idatzia ematea, baina testu hau, katiximarena bezala, argitaratu eta zabaldu gabe geratu zen, paper zaharren artean ahaztuta gaur egun arte.
|
|
|
Bukatzeko, esamolde juridiko
|
baten
itzulpena aipatuko dugu: testuan «anciñaco demboratican gure Provincian uso costumbrean cegoan» esaten da (erdarazko «era uso y costumbre» adierazteko).
|
|
|
" Bertsuz doi doia bortz kobla aita Aizpuru adixkide bati buruz, hitz laxoz xuberoko euskaraz Euskaldun ona deitu astekarian zenbait berrixka, 1915.ean Baionako apezpikuaren gutun
|
baten
itzulpena, 1917.ean Curutchet aphezaren hil mezan Onizen eman mintzaldia," Uskaldun gudukarientako guthunak" jalgi zuen deia, Lapurdiko mintzairan" Euskara eta euskaltzainak" hitzaldia".
|
|
|
Oar Artetak Jaungoiko zale elkartearen barruan argitara eman zuen lehenbiziko lana Sarda i Salvany idazle kataluniarraren liburuxka
|
baten
itzulpena dugu, hau da, Aratuzteko iru urrena: Jesus sakramentukuai egun onetan egiten yakozan iraiñen ordainketa, 1930.ean ageri zena.
|
|
2017
|
|
|
Hor Bossuet apezpiku predikari handiak() frantziar nazional katolizismo baten oinarriak finkatu zituen bere teorian eta teologian. Ohargarri da Belapeire mauletar apezaren" Katxexima laburra" (1696), zubereraz agerturiko lehen liburua, hain laburra ez denaren erdia Bossueten katixima
|
baten
itzulpena dela.
|
|
2018
|
|
|
Martinez de Isastik jasotzen zuen pasartea Pedro de los Reyes frantziskotarraren Yopara que naci? zortziko ezagun
|
baten
itzulpena da, Sueskunek egindakoa:
|
|
|
Sartu aurrean, 1883, Ivan Tourgueneff poeta errusiarraren lan
|
baten
itzulpena, Euskara aldizkarian.
|
|
|
Malaxka ta Akuliña, 1910, Tolstoiren ipuin
|
baten
itzulpena, Euskal Esnalearen egutegian.
|
|
|
Azken nafartarrak, Campionen lan
|
baten
itzulpena, Euskara aldizkaria, 1878.
|
|
|
Beste lan ezagun bat da Martzelo Zelaietaren liburu
|
baten
itzulpena, Tolosan agertu zena:
|
|
|
Sarituak: Luis Beltzunegi Arruti (Nafarroako hego mendebaldean eta Iruñerrian erabilitako eta jatorriz euskarakoak ziren hitzen zerrenda), Orixe (Kixoteren kapitulu
|
baten
itzulpena), Oieregi, Irular, Lizardi, Garbizu eta Ignazio Baleztena.
|
|
2019
|
|
|
472 Hain zuzen, M. Cervantesen jaiotzaren laugarren mendeurrenaren harira, Nafarroako euskaltzainak BRSVAPen (berr) argitaratu zuen El Quijoteren kapitulu
|
baten
itzulpena (Yrigaray 1947a).
|
|
|
XVII. mendeko logika liburu bateko esaldi jostagarri
|
baten
itzulpen gutxi asko jostalaria, horra. Zurrutaren apologiarik ez nuke egin nahi, ordea, eta esaldiaren laburpen edo aldaera sanoxeago bat ekarri nahi nuke gaur lerro hauetara, aldarri:
|
|
|
Irakasleak H1 hori onartzea eta erabiltzea (hitz edo esaldi
|
baten
itzulpena eginez) estrategia bat izandaiteke (TEL2L, 2015), egoera bat desblokea dezake aldatze honek (alde ezkor bat ukan dezakeestrategia hau sistematikoki erabiltzeak, hau erraztasunaren bidea bilakatzen dela, ikasleakindar gutiago egitea H2an, dakielako H1a erabiltzea aski duela, edo Hlean aski fite errana izanenzaiola H2an ulertzen ez duena). Beste estrategia batzuk erabil daitezke, irakasleak euskarazkoeredua atxikitzea, bermatuz ulermena (edo ulermen minimoa) ikaslearengan, aitzin aipatuestrategiak erabiliz (errepikatu errepikarazi, arraformulatu, keinuak egin, ikasleak suposatzekoerran nahiak, gauzak saiatzeko H2an... etab.).
|
|
|
Gutuna topatu, eta alfabeto latinora ekartzea besterik ez nuen. Horrek atzera asmo detektibeskoetatik akademikoetara itzularazi ninduen eta, uneren batean, pentsatu nuen, agian, Bolonia edo Euskal Herriko Unibertsitatean halako loria edo fortuna ekarriko zidala, erraztu egingo zidala euskaratik italierarako libururen
|
baten
itzulpena.
|
|
|
Halako produktu
|
baten
itzulpena nahitaezkoa izatea beti da erlatiboa. Gehiago harritu ninduen Miguel Sáenzek esatea ezinezkoa dela Berlin Alexanderplatz itzultzea.
|
|
|
" Hrabalen testu
|
baten
itzulpena oso borobildua bada, garbia, gramatika okerrik gabea, eta joskera konposatuaren legeak goitik behera eta txitean pitean errespetatzen dituena, itzulpen kaxkarra izango da oso. Hrabalen gurpil zoro eta, gehienetan, hordituan sartu beharrean kanpotik begiratzen badiogu haren literaturgintzari (eta kanpotik itzultze lanetan jardun), gureak egin du".
|
|
|
Tradizio handiko praktika alanbikatu manierista
|
baten
itzulpena egin beharra egokitu zaio euskarari. Zerotik.
|
|
|
" Testu bakoitza bakarra da eta, aldi berean, beste testu
|
baten
itzulpena da. Ez dago guztiz originala den testurik, hizkuntza, bere izatean, itzulpena baita:
|
|
|
Ez dago guztiz originala den testurik, hizkuntza, bere izatean, itzulpena baita: lehenik eta behin, ahozkoa ez den mundukoa, eta gero, zeinu eta esaldi bakoitza beste zeinu eta beste esaldi
|
baten
itzulpena delako. Baina arrazoiketa hori alderantziz ere jar liteke:
|
|
|
Argitaletxean neukan eginbeharrak denbora dezente eskatzen zidan, baina lan horrek bazuen alde ona, aukera ematen zidala arratsaldeetan etxean lan egitekoa. Testuak begiratzen jarraitzen nuen eta liburu zientifikoak itzultzen, eta aldika, baita ere, zori apur batez, nire gustukoa zen testu literario
|
baten
itzulpena agintzen zidaten. Oso pozik jarri nintzen persiar poeta handia den Omar Khayyam en Rubaiyatak itzultzeko eskatu zidatenean.
|
|
|
Gure ustez, Casa de Larraza’ hori gaizki ulertu
|
baten
itzulpen okerra da edo, bestelaz, de hori leku genitibo marka da eta ‘Larrasaa’ lekua, ez abizena. Bestela, hautsiko lituzke, garai bereko hainbat adibidek berresten dituzten joera eta araua.
|
|
2020
|
|
|
Ezberdina izaten da Heineren kanta batzuk kantari batentzat itzultzea edo kafkiar eleberri
|
baten
itzulpenean lan egitea, baina, nire ikuspuntutik, hizkuntzaren erritmoak beti gainditu behar du gramatika, eta, hizkuntzen ukipenaren egoera berezi harengana apaltasunez gerturatu, ez baita, langintza honetan behintzat, ezer erabat eta betiko buruturik.
|
|
2021
|
|
|
Dena den, aukera izanda ere, ez dakit eleberri bat bezalako lan luze
|
baten
itzulpenari ekingo niokeen. Printzipioz nahiago dut sortzen igaro denbora, eta ez itzultzen.
|
|
|
Arlo horretan egindako lanaren beste adibide bat da Etxepare Euskal Institutuaren webgunean txertatutako basqueliterature.com ataria, lehenago EIZIEk kudeatzen zuena. Halaber, 2015ean, Etxepare Euskal Institutuak eta Laboral Kutxak euskararen eta euskal kulturaren sustapenean eta elkarlanean aritzeko Etxepare Laboral Kutxa Itzulpen Saria sortu zuten, jatorriz euskaraz idatzi eta beste hizkuntza batean argitaratutako obra
|
baten
itzulpena saritzeko. Itzulpenaren kalitatea eta argitaletxearen sustapen plangintza aintzat hartu, eta bi biak (itzultzailea eta argitaletxea) saritzeko xedea du lehiaketak.65 Ikusten denez, euskal eremuan egindako literaturaren itzulpenak ezagutzera emateko ahalegina saritu nahi da.
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean bertan aitortzen du Sarrionandiak poema itzulien artean apokrifo batzuk ere badaudela, baina lehen begiratuan behintzat ez da erraza sasi itzulpenak benetako itzulpenetatik bereiztea. Mohammed Al Kali ustezko poeta afrikarraren hiru poemak, adibidez, ez dira beste hizkuntza batean idatzitako sorburu testu
|
baten
itzulpenak, Sarrionandiak berak asmatutako poemak baizik. Testu horiek, ordea, beste poema itzuli batzuen artean aurkezten ditu, itzulpenak balira bezala, eta fikziozko autoreari buruz ematen duen informazioa benetako autore batzuen inguruan ematen duena bezain sinesgarria denez, benetako autore baten poemen itzulpenen aurrean dagoela sinetsarazten dio irakurleari.
|
|
|
Azkenik, euskal literatur itzulpenaren funtzio kulturalari buruzko ohar batzuk egin gura genituzke. Sapiroren esanetan, itzulpenek legitimazio prozesuetan eragin dezakete, subertsio tresnak izan daitezke, nazio" txiki" en literaturak nazioarteko eszenara ager daitezke, edota argitaletxeen kapital sinbolikoa handitzeko modua izan daitezke; izan ere, beste hizkuntza batera itzulia izatea kontsakrazio bidea izan daiteke idazle batentzat, eta, alderantzizko norabidean, ospe handiko autore
|
baten
itzulpena egitea" autolegitimizatzeko" modua da itzultzailearentzat berarentzat ere. Kultur mailaz harago, baina, itzulpenak idazketa ariketa izan daitezke autoreentzat (2014:
|
|
|
Horren ondorioz, ez genituzke berendiaren adarrak hizpide izango, telebista eredua baizik. Egunkarietan, Albaniako idazle
|
baten
itzulpenak ordezkatuko lituzke tokian tokiko socialitésak. Nork nahiago ditu gogoeta sakonak txutxu mutxuak egonda?
|
|
|
Davantek ere gogotsu hitz egin zuen agerpenean, bere azken lanaren ezaugarriak azpimarratu zituela. Batetik, Jean de Jaurgain() Zuberoako jauntxo txikiaren profila ezagutzeko aukera ematen du liburuak; bestetik, Jaurgainek idatzitako lan bitxi
|
baten
itzulpena dakar. 1899an, Jaurgainek xiberotar ahozko literaturaren sei kondaira poetiko idatzi zituen Quelques légendes poétiques du Pays de Soule liburuan, eta hain zuzen horiek dira Davantek euskarara ekarri dituenak.
|
|
|
Harrez gain, euskal gizartearen presuna bati buruzko paper bat sarritan ateratzen du prentsan, Euskal herriarenak, baita munduan zehar bizi zirenak ere, euskal historiarekiko zer ikusiak dutenak, fama handikorik ala ez, baita herri bateko animatzaile umil baten oroimena berpizten du ere Joseba Aurkenerenak. Xantza ukan dut berarekin liburu
|
baten
itzulpena eginez lan egitea.
|
|
|
Baionako katedralako liburutegian atxikia den Maurice Harrieten 2() Euskara/ frantsesa eskuzko hiztegi (XIX. mende erditsukoa) bateko zati
|
baten
itzulpena:
|
|
2022
|
|
|
Myriam Cameros, Irati Fernandez Gabarain, Andrea Ganuza, Liebana Goñi, Cristina Jimenez, Aizpea Lasa, Iratxe Lopez de Muniain, Itziar Reparaz, Leire Urbeltz eta Natalia Zaratiegi. Artista bakoitzak bere ikuskerak, irizpide estetikoak eta kontakizun propioak azaleratzen ditu, egunerokotasuna esperientzia estetiko
|
baten
itzulpen bisuala bilakatuz.
|