|
2017
|
|
|
Izan ere, dosi txikietan ibogainak eragin estimulatzailea izango luke eta dosi handiagoetan eragin haluzinatzaileak agertuko lirateke. Ibogainaren eragina, gainera, oso luzea da eta 48 ordu
|
baino
gehiago iraun dezake. Hasieran nahasmena, agitazioa eta ikara eragiten ditu, baina gorputza ohitzen denean, ikusmen haluzinazioak agertzen dira.
|
|
|
Ezezagunak diren heinean, legeak ezin ditu kanpoan utzi. Horretaz gain, legegintzaren abiadura droga horien sintesi abiadura
|
baino
motelago doa beti. Legez kanpo ez egote horrek merkatuan libreki mugitzea dakar, eta, Internet sareak gizartean duen eragina kontuan izanda, agerian dago substantzia berriek aurkez dezaketen arriskua handia dela.
|
|
|
Euforia, sedazioa eta analgesia eragingo ditu. Morfinak
|
baino
eragin azkarragoa eta indartsuagoa dauka. Hala ere, toxikotasuna eta konbultsioak eragiteko joera ere handiago da.
|
|
|
Oro har, barne sistema kannabinoidean dute eragina eta neurotransmisio sistema horren hartzaileak aktibatzen dituzte. Hala ere, haien afinitatea CB1hartzaile kannabinoidearekiko? 9 THC ak duena
|
baino
20 aldiz altuagoa izatera hel daiteke. Beraz, kalamuaren antzeko eraginak izango dituzte (euforia, kitzikapena, barrea, gose eza?), baina efektua askoz indartsuagoa izango da.
|
|
|
Guztira bi epeetan 913 gaixo artatu ziren, 234 emakume eta 639 gizon. Emakumeen batez besteko adina gizonezkoena
|
baino
10 urte zaharragoa izan zen. Laginaren ezaugarri kliniko gordinei dagokienez (ikus 1 taula), erretzaileen portzentajea altuagoa zen gizonezkoen artean(% 25 vs% 39' 6; p= 0,009); ez, ordea, hipertentsioarena(% 64,1 vs% 49,4; p= 0,046).
|
|
|
217 (145) vs 170 (115) min. Sintomak hasi eta LHMra doan tartean ageri ziren atzerapen nagusiak, emakumezkoen artean mediana 108 min (50) izan zen eta 77 min (40) gizonezkoen artean (p= 0,00) (ikus 2 taula). LHMan itxitako arteria zabaltzeko LAIKa erabaki zenean, emakumeek atzerapen luzeagoak izan zituzten gizonezkoek
|
baino
(107 min vs 95 min, p= 0,012). Erregresio lineal anizkoitzean ikusi zen esangura mantentzen zutela diferentzia horiek adinarekiko doitu ondoren.
|
|
|
Gaur egun, EUSTATek kaleratutako datuen arabera (6), EAEn zirkulazio aparatuko gaitzek heriotza gehiago sortzen dituzte emakumeen artean gizonen artean
|
baino
(3080 vs 2708 pertsona). Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik.
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak
|
baino
(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Bihotzekoa jasaten duten emakumezkoak gizonezkoak
|
baino
zazpi bat urte zaharragoak izaten dira, emakumeen batez besteko adina 67,9 urteen artean egoten da (8, 9); 71,6 urte da emakumeen batez besteko adina gure ikerketan. Adin diferentzia hori estrogenoek endotelioa babesten dutelako dela uste da.
|
|
|
Bihotzekoen arrisku faktoreak berdinak izaten dira gizonezko zein emakumezkoentzat. Arrisku faktore klasikoen artean gure datuen arabera, emakumeen artean hipertentsio kasu gehiago zeuden gizonezkoen artean
|
baino
. Nahiz eta gure datuetan ikusitako diferentzia hori adinaren ondorioa izan, literaturak dio hipertentsioak lotura estuagoa duela MIArekin emakumeen kasuan:
|
|
|
2013ko otsailetik 2014ko otsailera, Listera monocytogenesaren 31 kasu berri jakinarazi dira Gipuzkoako Mikrobiologia Zerbitzuan; eta 2012 urtean 11 kasu
|
baino
ez ziren jakinarazi. 2008 eta 2012 urteen bitartean jakinarazitako kasuen batezbestekoa 9 kasu/ urte izan da (1 taula).
|
|
|
Hilekoa
|
baino
odoltzehandiagoa, umetokikouzkurdurak etasukarraUrgentziazko zesarea
|
|
|
Baieztapen diagnostikoa lortzeko kultiboak
|
baino
ez ditugu; lagin horiek gorputzeko fluido edo ehun esteriletakoak izan litezke (odola, likido amniotikoa?) (1).
|
|
|
Arrain ketuak, baldin eta latan kontserbatuak eta esterilizatuak izan badira.Arraina eta izokina ondo sukaldatua izan bada, 50 ºC
|
baino
gehiagora.
|
|
|
Gainera, ondorengo emaitzek hipotesi hori indartuko lukete. Tumoredun subjektuek tumoregabeek
|
baino
azido kinolinikoaren aurrendari den 3 HK maila altuagoa dutenez, tumoreak kinureninaren bide toxikoa aktibatu duela ondoriozta genezake. Eskuratutako emaitzek bide hori iradokitzen duten arren, azido kinolinikoaren inguruko datuak genituzke hipotesia baieztatzeko.
|
|
|
Hainbat autorek diotenaren arabera, estres egoeretan askatutako glukokortikoideen erregulazio okerra gauzatzean, depresio jokabidea eragingo luketen prozesu biologikoak areagotu egiten dira (10). Hala ere, estres egoeren aurrean ez dugu denok berdin erantzuten, eta norbanakoen estrategia ezberdinek uste dugun
|
baino
zerikusi handiagoa izan dezakete gure garunean, estresak eragiten dituen ondorioak baldintzatu baititzakete (11).
|
|
|
Lukianowicz ek 1962an (6) entzutezko haluzinazioak zituzten 14 gaixo psikotiko eleaniztunen kasu sorta bat aurkeztu zuen. Gaixo eleaniztunek haluzinazioak hizkuntza batean
|
baino
gehiagotan eduki zitzaketela deskribatu zuen, baina orokorrean, ahots mehatxagarriak «atzerriko» hizkuntzan aditzen zituztela ondorioztatu zuen, eta ahots «onak» edo «babesgarriak» ama hizkuntzan. Hala ere, haien jaioterriko egoera politikoaren arabera ere ezberdintasunak zeudela hauteman zuen.
|
|
|
Sintoma positiboak hizkuntza batean edo bestean ezberdin agertzen zirela deskribatu zuten. Lehen kasuan, deliriozko sintomatologia bigarren hizkuntzan
|
baino
ez zen agertzen. Beste hiruretan, ordea, deliriozko sintomak lehen hizkuntzan larriagoak zirela edota entzutezko haluzinazioak lehen hizkuntzan baino ez zirela agertzen hauteman zuten.
|
|
|
Lehen kasuan, deliriozko sintomatologia bigarren hizkuntzan baino ez zen agertzen. Beste hiruretan, ordea, deliriozko sintomak lehen hizkuntzan larriagoak zirela edota entzutezko haluzinazioak lehen hizkuntzan
|
baino
ez zirela agertzen hauteman zuten.
|
|
|
Horietatik 77 eskizofrenikoak ziren, 13k psikosi afektibo bat zeukaten eta 10ek etiologia organikoko psikosia. Gehienek(% 56) entzutezko haluzinazioak euren ama hizkuntzan bakarrik zeuzkaten,% 41ek bi hizkuntzatan (ingelesean eta ama hizkuntzan), eta% 15,2k
|
baino
ez zituen bigarren hizkuntzan soilik entzuten.
|
|
|
Gazteak afrikaans ez, bere lehen hizkuntzan, azterketa egiteraan deliriozko sintoma gehiago adierazi zituen, bai hizkuntza bitxikeriak baita pentsamenduaren nahasmendua ere. Bestalde, hizkuntzaren alde pragmatikoa aztertzean, ingelesez afrikaans hizkuntzan
|
baino
kalte linguistiko handiagoa hauteman zuten.
|
|
|
Badirudi orokorrean sintoma hori ere ama hizkuntzan agertzeko joera handiagoa dagoela, baina edukiaren eta etiologiaren araberako aldakortasuna ere deskribatu da. Hainbatek diote eduki mehatxagarria daukaten haluzinazioak bigarren hizkuntzan agertzen direla sarriago, eta toxikoek sortutakoak hizkuntza batean
|
baino
gehiagotan ager daitezkeela.
|
|
|
Izan ere, Gilmer eta besteek latinoamerikarrekin eta txinatar amerikarrekin egindako lanean (25) zera hauteman zuten: latinoen artean ingelesa hobeto menperatzen zutenek maila okerragoa zutenek
|
baino
atxikidura eskasagoa zeukatela. Txinatar amerikarrekin kontrakoa gertatzen zen, ingeles maila hobea atxikidura hobearekin lotuta zegoen.
|
|
|
Txinatar amerikarrekin kontrakoa gertatzen zen, ingeles maila hobea atxikidura hobearekin lotuta zegoen. Hala ere, hizkuntzak independenteki zuen eragina ondorioztatzea zaila da; izan ere, gaixo gehienak euren aukerazko hizkuntzan artatu baitziren, eta ikertzaile horiek deskribatu zutenaren arabera, kulturak hizkuntzak
|
baino
eragin handiagoa izan lezake. Hala ere, ikerlan bi horiek bat datoz esatean profesionalen eta gaixoaren arteko gertutasunak atxikidura hobetzen duela.
|
|
|
Laburbiltzeko, aztertutako ekarpenek bi puntu azpimarratzen dituzte. Alde batetik, badirudi gaixo psikotiko elebidunek, azterketa psikiatrikoa euren ama hizkuntzan egitean, bigarren hizkuntzan
|
baino
deliriozko sintoma ugariagoak edo larriagoak adierazten dituztela kasu askotan. Beste alde batetik, badirudi ere gaixo psikotiko elebidunek entzutezko haluzinazioak euren ama hizkuntzan entzuteko joera handiagoa daukatela beste hizkuntzetan baino.
|
|
|
Alde batetik, badirudi gaixo psikotiko elebidunek, azterketa psikiatrikoa euren ama hizkuntzan egitean, bigarren hizkuntzan baino deliriozko sintoma ugariagoak edo larriagoak adierazten dituztela kasu askotan. Beste alde batetik, badirudi ere gaixo psikotiko elebidunek entzutezko haluzinazioak euren ama hizkuntzan entzuteko joera handiagoa daukatela beste hizkuntzetan
|
baino
. Hala ere, lan horien metodologiari lotutako eragozpen batzuk ere nabarmendu nahi ditugu.
|
|
|
Gehienak kasu bakanak edo lagin txiki batekin egindako kasu sortak dira, behaketazko metodologia erabili dutenak eta gaitasun maila edo mota kontuan hartu ez dutenak. Badirudi hizkuntzek garunean duten kokapena eta hedapena hizkuntza horiek bereganatu diren adinaren eta egungo erabileraren araberakoak direla hein handi batean, eta aldagai horiek, edo subjektuek hizkuntza bakoitzean duten ezaguera, maila bederen, gutxi batzuek
|
baino
ez dute hartu kontuan. Esperimentalak diren ikerlan gutxiek, gainera, ez dute prozedura bera erabili; batzuek subjektu berari galdeketa bi hizkuntzatan egin dieten bitartean, intrasubjektu konparazioa gauzatuz, beste batzuek, Brown-en ikerketa kasu, lehen hizkuntzan egin diete batzuei eta bigarren hizkuntzan besteei, intersubjektu konparazioa eginez eta ausazko taldekatze barik.
|
|
|
Esperimentalak diren ikerlan gutxiek, gainera, ez dute prozedura bera erabili; batzuek subjektu berari galdeketa bi hizkuntzatan egin dieten bitartean, intrasubjektu konparazioa gauzatuz, beste batzuek, Brown-en ikerketa kasu, lehen hizkuntzan egin diete batzuei eta bigarren hizkuntzan besteei, intersubjektu konparazioa eginez eta ausazko taldekatze barik. Berrikusketari dagokionez, beste hizkuntza batzuetan gaiari buruzko lanak argitaratuta badaudela ikusi dugun arren, ingelesez eta gaztelaniaz daudenak
|
baino
ez ditugu bildu. Hori dela eta, ezin dugu esan argitaratuta dagoen informazio guztia batu dugunik berrikusketa honetan.
|
|
|
Txosten eta eboluzio oharrak gaztelaniaz idatzi beharrak zaildu egiten du ahozko harremana beste hizkuntza batean ezartzea, eguneroko jardunean nekeza baita ahoz jaso eta idatziz gorde behar den informazioa bi hizkuntzatan maneiatzea. Joera hori aldatzea zaila da, gainera, gaur egun oraindik profesionalen zati handi batek ez du euskara menperatzen, eta dokumentazio klinikoa denek ulertzea gaztelaniak
|
baino
ez du bermatzen. Hizkuntza eskakizunen orokortzeak bakarrik lortu dezake aldaketa alor honetan; ordura arte, lehentasuna gaixoaren osasuna den heinean, txosten klinikoek denontzako ulergarriak izan baitute.
|
|
|
Hori kontuan izanik, ADHNaren 3 azpimota ezberdintzen dira: 6 puntu
|
baino
gehiago lortzen badira bai arreta defizitaren bai hiperaktibitate eta inpultsibitatearen galdeketetan, ADHN mota nahasia diagnostikatuko da (ADHNN); aldiz, 6 puntu baino gehiago soilik galdeketa batean lortzen badira, arreta defizitaren nagusitasuna (ADHNA) edo hiperaktibitate inpultsibitatearen nagusitasuna duen ADHNaren (ADHNH) diagnostikoa egingo da (2). Ikerketa honetan, hala ere, analisi estatistikorako ez genuen kasu/ ez kasu erabili menpeko aldagai bezala, ez eta sintoma kopuruena ere, baizik eta 0 puntuek ematen zuten puntuazio orokorra erabili zen; hau da, azpieskala bakoitzean 0tik 27ra bitartean aterako ziren puntuazioak aldagai jarraitu bezala erabili ziren, eta 0tik 54ra bitartean ADHNrako.
|
|
|
Hori kontuan izanik, ADHNaren 3 azpimota ezberdintzen dira: 6 puntu baino gehiago lortzen badira bai arreta defizitaren bai hiperaktibitate eta inpultsibitatearen galdeketetan, ADHN mota nahasia diagnostikatuko da (ADHNN); aldiz, 6 puntu
|
baino
gehiago soilik galdeketa batean lortzen badira, arreta defizitaren nagusitasuna (ADHNA) edo hiperaktibitate inpultsibitatearen nagusitasuna duen ADHNaren (ADHNH) diagnostikoa egingo da (2). Ikerketa honetan, hala ere, analisi estatistikorako ez genuen kasu/ ez kasu erabili menpeko aldagai bezala, ez eta sintoma kopuruena ere, baizik eta 0 puntuek ematen zuten puntuazio orokorra erabili zen; hau da, azpieskala bakoitzean 0tik 27ra bitartean aterako ziren puntuazioak aldagai jarraitu bezala erabili ziren, eta 0tik 54ra bitartean ADHNrako.
|
|
|
4 taulak ADHNaren lotura aldagai sozioekonomikoekin erakusten du. Mutilek bi azpieskaletan eta ADHN orokorrean puntuazio altuagoa edukitzeko arrisku handiagoa dute neskek
|
baino
, esanguratsua. Gurasoen ikasketak modu esanguratsuan lotzen dira ADHNaren puntuazioarekin; ikasketa baxuak dituztenean bi azpieskaletan eta, orokorrean, ADHN osoan, arrisku handiagoa ikusten da.
|
|
|
Gure ikerketaren emaitzekin bat eginez, beste lan batean tabakoak ADHNaren garapenarekin zerikusirik ez duela ikusi da, baina mutilek neskek
|
baino
arrisku handiagoa dutela ADHNa garatzeko. Sexu bereizketa horren arrazoia ingurune faktoreen menpe bide dago; izan ere, mutilak ingurune faktoreekiko sentikorragoak direla ikusi da neskak baino (3), eta ingurune faktoreak ADHNaren erantzule garrantzitsua direla onartuz, mutilek ADHNa izateko arriskua handiagotua dago modu ez zuzenean.?
|
|
|
Gure ikerketaren emaitzekin bat eginez, beste lan batean tabakoak ADHNaren garapenarekin zerikusirik ez duela ikusi da, baina mutilek neskek baino arrisku handiagoa dutela ADHNa garatzeko. Sexu bereizketa horren arrazoia ingurune faktoreen menpe bide dago; izan ere, mutilak ingurune faktoreekiko sentikorragoak direla ikusi da neskak
|
baino
(3), eta ingurune faktoreak ADHNaren erantzule garrantzitsua direla onartuz, mutilek ADHNa izateko arriskua handiagotua dago modu ez zuzenean.? –
|
|
|
Horrela, beste ikerketek tabakoaren eta ADHNaren arteko erlazio hori indargabetzen dute. Ildo beretik, oinarri genetikoa aztertu nahian, bi haurdunalditan zehar kontsumo ezberdina izan duen ama ikertzean (lehen haurdunaldian zehar erre du eta bigarren haurdunaldian ez du erre), ikusi da bi neba arreben artean ez dagoela ezberdintasunik; hau da, esposizioa jasan duen haurrak ez duela arrisku gehiagorik ADHNa izateko, esposizioa jaso ez duenak
|
baino
(10). Horrek faktore genetikoen edo nahaste faktoreen garrantziaz pentsarazten digu.
|
|
|
Baina txikiagoa da patologia duten haurrena, 8 guztira (prebalentzia% 2,5ekoa, mundukoan aipatzen denaren erdia). Analisi estatistikoa sintomen puntuazioekin egin da, eta umeen laurdenak
|
baino
gehiagok ez du sintomarik. Tabako kontsumoa ere urria zela ikusi da.
|
|
|
INMAko kohortearen jarraipena ebaluatzean maila sozialean ezberdintasun esanguratsua zegoela ikusi zen: ikerketan jarraitzen zutenek maila sozial altuagoa eta goragoko ikasketak zituztela bertan behera uzten zutenek
|
baino
(12). Horrek ere eragina eduki zezakeen gure laginean aurkitu dugun tabako azturan eta ADHNaren prebalentzia baxuan.
|
|
|
Jarraipen horretan, ingurumen datuak kontuan hartzeaz gain, hainbat egiten dira denboran zeharreko ezaugarri fisiko, neurologiko eta sozioekonomikoen inguruko datuak jasotzeko. Gainera, aintzat hartzekoa da. orobat, informazioa modu objektiboan jaso dela, galdeketa hau pasatu
|
baino
lau urte lehenago. Tabakoaren kontsumoari buruz, informazioa ez ezik, gernu laginetako kotinina mailak ere neurtu ziren, emaitza subjektiboak datu objektiboekin kontrastatuz.
|
|
|
Autore horiek egindako ikerketetan, prebalentziaren datu baxua, laginaren adin txikiari atxikitu zioten (9). Izan ere, haurrak oso txikiak direnean (7 urte
|
baino
gutxiago), oraindik ez dute garatu ezaugarri nahikorik (DMS IV eskaletan 6 sintoma baina gutxiago) ADHNaren diagnostikoa egin ahal izateko. Aipatutako azken ikerketa horretan 7 urtetik beherako haurren ADHNaren prebalentzia <% 1 zen; aldiz, 14 urte inguru zituzten haurren ADHNaren prebalentzia% 4,3ra igo zen.
|
|
|
Izan ere, ikerketa daniar batek maila sozial baxuarekin erlazionatzen zuen (6). Maila sozialarekin
|
baino
gehiago gure ikerketan ADHNa gurasoen ikasketa maila baxuarekin lotzen da. Beste aldagai inportantea amaren adina izango litzateke.
|
|
|
Alde batetik, emakume gutxik aitortu zuten tabakoa erretzen zutela eta 32 astean erretzen zutenen artean gehienez egunean 12 zigarro erretzen zituztela aitortu zuten. Tabakoarekin OR altuagoak sumatu dira arreta defizitarekin, hiperaktibitatearekin edo inpultsibitatearekin
|
baino
.? –
|
|
|
Horren oinarria nikotinaren ordezkoek azaldu duten eraginean datza; ikusi baitute, ADHNa garatzeko arrisku berdina dutela tabakoa kontsumitzen duten amen haurrek eta nikotinaren ordezkoak (nikotina txaplatak) erabiltzen dituzten amen haurrek. Nikotina kantitatea aztertuta, ikusi dute likido amniotikoan kontzentrazio handiagoak aurkitzen direla amaren odolean
|
baino
(8). Beraz, haurdun batek erretzen duenean, nikotinaren kontzentrazio handiagoa dago fetuan, amarengan baino.
|
|
|
Nikotina kantitatea aztertuta, ikusi dute likido amniotikoan kontzentrazio handiagoak aurkitzen direla amaren odolean baino (8). Beraz, haurdun batek erretzen duenean, nikotinaren kontzentrazio handiagoa dago fetuan, amarengan
|
baino
. Nikotinaren esposizioak fetuarengan eragin ditzakeen kalteak ez dira berdinak haurdunaldiko hilabete guztietan.
|
|
|
Nikotinaren esposizioak fetuarengan eragin ditzakeen kalteak ez dira berdinak haurdunaldiko hilabete guztietan. Izan ere, azken hiruhilekoan tabakoa kaltegarriagoa dela ikusi dute hasierako hiruhilekoetan
|
baino
(6, 10). Horrek, aipatutako ikerketaren arabera, denbora tarte bateko aukera ematen dio amari erretzeari uzteko, haurrarentzat kaltegarria izan baino lehen.
|
|
|
Izan ere, azken hiruhilekoan tabakoa kaltegarriagoa dela ikusi dute hasierako hiruhilekoetan baino (6, 10). Horrek, aipatutako ikerketaren arabera, denbora tarte bateko aukera ematen dio amari erretzeari uzteko, haurrarentzat kaltegarria izan
|
baino
lehen. Horretaz gain, erlazioa dosiaren menpekoa dela azaldu dute (8); zenbat eta zigarro gehiago erre, gero eta arrisku handigoa izango du haurrak ADHNa izateko.?
|
|
|
Prebalentzia% 2,5ekoa izan zen. Mutilek arrisku handiagoa erakusten zuten ADHNa pairatzeko neskek
|
baino
. Maila sozial baxuko eta, batez ere, lehen mailako edo ikasketa gabeko gurasoen umeek ADHNaren arriskua areagotuta zeukaten.
|
|
|
Ezaugarri garrantzitsuenak atentzio falta, hiperaktibitatea eta inpultsibitatea dira. Sintoma horiek, asaldu mentalen eskuliburu diagnostiko eta estatistikoaren (DMS IV) irizpideen arabera, 6 hilabete
|
baino
gehiago iraun behar dute eta haurrak 7 urte bete baino lehen agertu behar izan dira. Mundu mailan% 5eko prebalentziarekin azaltzen dela onartzen da, nahiz ikerketek emaitza zeharo ezberdinak erakutsi (1).
|
|
|
Ezaugarri garrantzitsuenak atentzio falta, hiperaktibitatea eta inpultsibitatea dira. Sintoma horiek, asaldu mentalen eskuliburu diagnostiko eta estatistikoaren (DMS IV) irizpideen arabera, 6 hilabete baino gehiago iraun behar dute eta haurrak 7 urte bete
|
baino
lehen agertu behar izan dira. Mundu mailan% 5eko prebalentziarekin azaltzen dela onartzen da, nahiz ikerketek emaitza zeharo ezberdinak erakutsi (1).
|
|
|
Ikerketa gehienen arabera, baleriana aho bidez hartzean, lo latentzia apalki jaitsi eta loaren kalitate subjektiboa hobetzen da. Oheratu
|
baino
bi ordu lehenago 400 mg baleriana hartzen dituzten pazienteetan ikusi da onurarik handiena.Balerianaren sustraiak 150 konposatu izan ditzake, horien artean gehien ikertu direnak hauek dira: balepotriatoak, olio esentzialak, baleranona eta azido baleronikoa.
|
|
2018
|
|
|
Azkenik, gizakietan eginiko zenbait ikerketak sistema immunea itu duten terapiek onura klinikoak izan ditzaketela adierazten dute. Adibidez, azido azetilsalizilikoa (antiinflamatorioa) fluoxetina antidepresiboarekin konbinazioan erabili zenean, depresioaren gutxitzearen portzentaje altuagoak agertu ziren, lehenago fluoxetina bakarrik erabilita erresistenteak ziren depresiodun pazienteetan
|
baino
. Terapia antiinflamatorioaren ekintza antidepresiboa gaixotasun autoimmunedun edo inflamatoriodun pazienteetan ere ikusi da.
|
|
|
Terapia antiinflamatorioaren ekintza antidepresiboa gaixotasun autoimmunedun edo inflamatoriodun pazienteetan ere ikusi da. Esate baterako, psoriasidun gaixo talde bati TNF, aren antagonista den etanercept ematean, plazeboa eman zitzaien beste gaixo talde batean
|
baino
hobekuntza handiagoa lortu zen, sintoma depresiboei dagokienez. Aurkikuntza horiek adierazten dute zitokinen antagonistek edo agente antiinflamatorioek immunoaktibazioak eragindako portaera aldaketak blokeatzeko balio dezaketela (20).
|
|
|
Depresioa emozioen erregulazioan eragiten duen asaldurarik ohikoena da, munduan 350 milioi pertsona
|
baino
gehiago gaixotzen dituena, emakumezkoetan gizonezkoetan baino prebalentzia altuagoa duelarik (1).
|
|
|
Depresioa emozioen erregulazioan eragiten duen asaldurarik ohikoena da, munduan 350 milioi pertsona baino gehiago gaixotzen dituena, emakumezkoetan gizonezkoetan
|
baino
prebalentzia altuagoa duelarik (1).
|
|
|
Bi bider ohikoagoa da depresioaren diagnosia emakumeengan gizonezkoetan
|
baino
, eta, ondorioz, baita farmako antidepresiboen erabilera ere. Hala ere, estresarekin lotutako nahasteen eta haien tratamenduaren inguruko ikerketa gehienak animalia arretan egiten dira, eta ikerketetako emaitzak gizon nahiz emakumeetara orokortzen dira gero.
|
|
|
Izan ere, emeen ernal zikloari lotutako hormonen gorabeherek gainerako aldagai fisiologiko eta jokabide aldagaiak eragin ditzaketela pentsatu izan da, eta, ondorioz, subjektu emeak erabilita jasotako emaitzen bariantza zabalagoak emaitzen baliozkotasuna murriztu zezakeela. Baina azken urteotan egindako ikerketen arabera, emeek ernal zikloko fase batetik bestera duten aldakortasuna ez da arrek egun batetik bestera dutena
|
baino
handiagoa (8). Bestalde, ikerkuntzan subjektu emeak luzaroan baztertu izan direnez, gaur egun ez dago emeetan estres soziala aplikatzeko prozedura estandarrik.
|
|
|
Bereziki, 5HTren parte hartzea azpimarratu izan da depresioaren agerpenean; izan ere, estres erantzunean sistema serotoninergikoa aktibatzen dela ikusi da, eta serotoninaren birkaptazioaren inhibitzaileak diren farmakoek efektu antidepresiboa dute (12). Hala ere, sintomen erremisio ratio eta eraginkortasun handiagoa erakutsi dezakete mekanismo bat
|
baino
gehiago duten farmakoek. Kasurako, benlafaxina, hau da, serotonina eta noradrenalinaren birkaptazioaren inhibitzailea den antidepresiboa, gehien preskribatzen denetarikoa da (15).
|
|
|
Analisi unibarianteak erakutsi zuenez, estresatutako saguek sakarosa gutxiago edan zuten kontrolen aldean (F [1,43]= 4.64; p= 0,037). Benlafaxina antidepresiboa jasotako saguek ere serum fisiologikoa jasotakoek
|
baino
sakarosa gutxiago edan zuten (F [1,43]= 13.76; p= 0,001) (1 grafikoa). Ez zen elkarrekintzarik aurkitu estresaeta farmakoafaktoreen artean.
|
|
|
Barberingjokabidea aztertzean, estresatutako taldean aurkitutako bibrisa motzen portzentajea kontroletan aurkitutakoa
|
baino
handiagoa zela ikusi zen (Fisherren test zehatza, p= 0,044) (2 grafikoa). Benlafaxinak ez zuen eraginik izan jokabide horretan.
|
|
|
Kortex prefrontalari dagokionez, 5HIAA maila handiagoa adierazi dute subjektu estresatuek, nahiz eta 5HTn ezberdintasunik ez egon. Horrek, egitura honetan estresatuek kontrolek
|
baino
aktibitate serotoninergiko handiagoa dutela iradokitzen du. Nahaste psikiatrikoen bilakaeran, aktibitate monoaminergikoaren aldaketa dinamika ezberdinak agertu daitezke garun egitura batetik bestera (19).
|
|
|
Benlafaxinari dagokionez, badirudi OF proban efektu antsiolitikoa izan duela, saguak eremuaren erdialdean kaxa ertzeko hormen babesean
|
baino
gehiago ibili baitira. Hala ere, efektu hori kontrol taldean nahiz estres taldean eragin duela aipatu behar da, eta esperimentu honetan neurtutako gainerako aldagaietan ere ez dela estresaeta farmakoafaktoreen arteko elkarrekintzarik aurkitu.
|
|
|
Gehienak adin ertainekoak ziren(% 74,2), bigarrenik nagusiak(% 21,6), eta, azkenik, gazteak(% 4,2). Joera hori patologia guztietan errepikatu zen obesitatearen kasuan izan ezik, zeinean gazteen portzentajea pertsona nagusiena
|
baino
handiagoa izan zen (1 taula).
|
|
|
Beste alde batetik, diabetesa zutenen% 13,9k ez zekien ariketa fisikoak zer eragin duen gluzemian,% 3,8k ez zekien hitz horren esanahia, eta% 1,3k erantzun zuen handitu egiten duela. Jarduera fisikoak gluzemian nola eragiten duen ez zekiten parte hartzaileen artean, pertsona nagusi gehiago(% 23,5) ageri ziren adin ertainekoak(% 10,5)
|
baino
.? –
|
|
|
Lo egiten zuten ordu kopuruari eta loaren kalitateari erreparatzen badiegu, ikus dezakegu parte hartzaileen erdiek 7 ordu
|
baino
gutxiago egiten zutela lo;% 55,1 emakumezkoak eta% 42,9 gizonezkoak izanik. Loaren kalitateari dagokionez, gizonezkoen% 47,5ena ona izan zen eta emakumezkoen kasuan% 32,1ena.
|
|
|
Partaideen% 67,8k egunean 2 baso ur edaten zituela adierazi zuen, bestalde% 12,5ek bi baso
|
baino
gutxiago edaten zuela. Gazteak ziren ur gehien edaten zutenak,% 25ek sei ur baso baino gehiago edaten zituen eta% 40k 4 baso bitartean.
|
|
|
Partaideen% 67,8k egunean 2 baso ur edaten zituela adierazi zuen, bestalde% 12,5ek bi baso baino gutxiago edaten zuela. Gazteak ziren ur gehien edaten zutenak,% 25ek sei ur baso
|
baino
gehiago edaten zituen eta% 40k 4 baso bitartean. Nagusien kasuan, ostera,% 24k 4 baso edaten zituen egunean.
|
|
|
Gosaltzen ez zutenen kopurua% 1,8koa izan zen, portzentajerik altuena gazteena izanik(% 3,4). Gosaltzen ez zuten gizonezkoen portzentajea handiagoa izan zen emakumezkoena
|
baino
(% 3,7 vs. % 1,2) (4 taula).
|
|
|
Lehenengo eta behin esan dezagun programan parte hartu zuten emakumezkoen kopurua gizonezkoena halako hiru izan zela, baita adin talde guztietan eta patologietan ere. Aldiz, Romero, Carrasco, Sañudo eta Chacónek (2010) azaldu zuten, oro har, gizonezkoek proportzionalki astean zehar jarduera fisiko gehiago egiten dutela emakumezkoek
|
baino
(12).
|
|
|
Ikerketa honetan, ostera, adin ertainekoak izan ziren lo ordu gutxien egiten zutenak. Loaren kalitateari dagokionez, emakumeak izan ziren kalitate txarragoa zutela adierazi zutenak, eta hori bat dator beste autore batzuek diotenarekin, esaten baitute emakumezkoek loaren alterazio gehiago izaten dituztela edo loaren falta handiagoa dutela gizonek
|
baino
(29).? –
|
|
|
Ikerketa honek konfirmatzen du emakumezkoek gizonezkoek
|
baino
afinitate gehiago dutela patologiak hobetzera bideratutako jarduera fisikoko programekin. Interesgarria izango litzateke ikertzea ea gizonezkoek beste ariketa fisiko edo kirol mota bat egiten duten edo sedentarioagoak diren, zeren ikusi baita obesitatea duten pertsonen artean gizonezkoak sedentarioagoak direla.
|
|
|
Kontzeptu bat izendatzeko termino bat
|
baino
gehiago izatearen arrazoia ez da beti berdina izan. Anatomiaren eremura etorrita, esaterako, Terminologia Anatomica latinezko nomenklaturaren araberako terminoak eta terminologia tradizionalaren araberakoak daude gure inguruko hizkuntzetan.
|
|
|
Oro har, maila bereko onarpena eman zaie termino guztiei. Ikusi bada terminoren batek gainerakoak
|
baino
anbiguotasun handiagoa duela, ez da sartu lehenetsien artean. Begira:?
|
|
|
1.1 Krisi iskemiko iragankorra (KII): ordu bat
|
baino
gutxiago irauten du disfuntzio neurologiko honek eta itzulgarria izaten da ehunean kalterik ez dagoenean.? –
|
|
|
1.2 Garuneko infartua: 24 orduz
|
baino
gehiago zirkulazioaren etena gertatzen denean, ondorioz nekrosia gertatzen da. Mota desberdinak daude:
|
|
|
GP kontzeptua erabili da gomendatutako pisua
|
baino
altuagoa definitzeko. Kontzeptu honek barne hartzen ditu jaiotzean haurdunaldi adinerako handia izatea eta gainerako adinetan (1, 4 eta 7) gainpisua zein obesitatea izatea.
|
|
|
Umeen edoskitzearen iraupena lau kategoriatan banatu zen: 0 hilabete, 1 hilabete, 17 hilabete eta 24 hilabete
|
baino
gehiago. Edoskitze mota, aldiz, hiru kategoriatan banatu zen:
|
|
|
Haurdunaldian zehar irabazitako pisua kalkulatzeko 39 eta 12 asteetako pisuen arteko kenketa egin genuen, irabazitako pisua gomendatutakoa, gomendatutakoa
|
baino
baxuagoa edo gomendatutakoa baina altuagoa zen ikusteko. Amaren aurre GMIaren arabera, pisu irabazteko gomendioak desberdinak dira:
|
|
|
Lanpostuaren araberako klase sozialaren sailkapenean, desberdintasunak aurkitu genituen ama eta aiten artean. Oro har, amak maila sozial altuagokoak ziren aitak
|
baino
. Amen gehiengoa III.(% 29,1) eta IV.(% 31,1) maila sozioekonomikoan kokatuta zeuden, eta, aldiz, aiten erdia baino gehiago(% 53,7) IV. mailan kokatzen ziren, III. klase sozialean% 29,1 soilik kokatzen zirelarik.
|
|
|
Oro har, amak maila sozial altuagokoak ziren aitak baino. Amen gehiengoa III.(% 29,1) eta IV.(% 31,1) maila sozioekonomikoan kokatuta zeuden, eta, aldiz, aiten erdia
|
baino
gehiago(% 53,7) IV. mailan kokatzen ziren, III. klase sozialean% 29,1 soilik kokatzen zirelarik.
|
|
|
Jaiotzean haurdunaldi adinerako handia izatea eta lehen urtean pisu hazkundea azkarra edukitzea ondorengo urteetako GParekin lotzen ziren. Neskek 4 eta 7 urteetan mutilek
|
baino
GP arrisku handiagoa zuten. Edoskitzeak ez zuen GParekin lotura esanguratsurik adierazi.
|
|
|
Herrialde azpigaratuetan, ordea, pisu eskasiatik gainpisurako trantsizioa oso azkarra izateaz gain, GMIak gora egiten jarraitzen du. Mundu mailan oraindik pisu eskasia obesitatea
|
baino
prebalenteagoa da, baina orain arteko joerak jarraitzen badu, 2022rako obesitatea gainjartzea espero da (2).
|
|
|
Sartze irizpideak hauek izan ziren: amek 16 urte
|
baino
gehiago izatea, haurdunaldi bakarra izatea, erreferentziazko zentroan erditzeko asmoa izatea, komunikazio arazorik ez izatea eta erreprodukzio naturala; guztira 2.616 ama ume bikote elkartuz. Horien artean abortu (naturala edo eragindakoa) edo fetu heriotza jasandakoak ikerketatik kanpo geratu ziren.
|
|
|
Sendagai umezurtz (SU) deritze izaera arraroa duten gaixotasunen diagnosi, prebentzio edota tratamendura bideratutako produktu sendagarriei. Sendagai hauen garapenak beste edozein sendagairenak
|
baino
oztopo gehiago izan ohi ditu, talde terapeutiko murriztu bati zuzenduta daudenez ikerketa eta garapenean inbertituko duten babesleen arretarik pizten ez dutelako.
|
|
|
Europar Batasunean (EB) gaixotasun arraro gisa sailkatzen dira 10.000 biztanletik 5
|
baino
gutxiagori erasaten dieten gaitzak. Definizio horretatik abiatuta, eta EBko biztanleria aintzat hartuta, gaixotasun arraro zehatz batek 246.000 pazienteri erasaten die (1).
|
|
|
a) komunitatean 10.000 biztanletik bosti
|
baino
gutxiagori erasaten badie, edo b) sustapen neurririk gabe sendagaiaren merkaturatzeak sortuko duen irabaziak inbertsioa gaindituko ez duela espero bada.
|
|
|
SUek, beste edozein medikamentuk bezala, merkatura iritsi
|
baino
lehen, eraginkorrak, seguruak eta kalitatezkoak direla frogatu behar dute, dagozkien saio klinikoak aurrera eramanez eta garapen fase guztiak gaindituz. SUen araudiaz geroztik umezurtz izendapena lortu duten medikamentuen kopurua gorantz doan arren, aurreko atalean aipatutako COMPen txostenaren datuetatik ondoriozta daiteke oraindik SUen pazienteenganako irisgarritasuna mugatua dela, SUIa duten medikamentuen ehuneko baxu bat baino ez baitago merkatuan pazienteentzat eskuragarri.
|
|
|
SUek, beste edozein medikamentuk bezala, merkatura iritsi baino lehen, eraginkorrak, seguruak eta kalitatezkoak direla frogatu behar dute, dagozkien saio klinikoak aurrera eramanez eta garapen fase guztiak gaindituz. SUen araudiaz geroztik umezurtz izendapena lortu duten medikamentuen kopurua gorantz doan arren, aurreko atalean aipatutako COMPen txostenaren datuetatik ondoriozta daiteke oraindik SUen pazienteenganako irisgarritasuna mugatua dela, SUIa duten medikamentuen ehuneko baxu bat
|
baino
ez baitago merkatuan pazienteentzat eskuragarri.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) esanetan, traumatismoen ondorioz urtero 4 milioi pertsona
|
baino
gehiago hiltzen dira eta dozenaka milioi zauritzen. Arrisku faktoreak ez daude gizabanakoen jokabidearekin lotuta bakarrik, pisuzkoak dira ere aldagai soziosanitario, laboral, ekonomiko, politiko eta kulturalak.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) esanetan, traumatismoen ondorioz urtero 4 milioi hildako
|
baino
gehiago eta dozenaka milioi zauritu gertatzen dira. Izan ere, Global Burden of Disease Study (1)
|
|
|
Kirurgiak
|
baino
emaitza eskasagoak dauzka (3 EM) eta denborarekin haren eraginkortasuna murriztuz doa, hura mantentzeko injekzio berriak behar dituelarik (2 EM). Konplikazio tasa nahiko baxua da.
|
|
|
Intentsitate baxuko elektroestimulazio baginala ere aproposa da PGIarentzat (2 EM, B GG); halere, tratamendu hori ez da ZPMen errehabilitazioa
|
baino
eraginkorragoa.
|
|
|
Maskuriaren berreziketa: PGIaren sintomak hobetzen ditu (1 EM), EGIan
|
baino
eraginkorragoa izanik.
|
|
|
Maskuriaren berreziketa ZPMen ariketekin elkartuta, bata edo bestea bere kabuz erabilita
|
baino
eraginkortasun altuagoa lortzen da epe laburrean EGI eta GI mistoaren kasuan (2 EM, B GG) (11).
|
|
|
Tratamendu kontserbatzaileak huts egiten duenean, PGIa daukaten emakumeetan egokia da. Halere, paziente batzuek zuzenean tratamendu farmakologikoarekin hasi nahi dute, eta hala egin dezakete; botikak tratamendu kontserbatzailearekin elkartuz gero, edozein neurri bere aldetik erabilita
|
baino
eraginkortasun handiagoa lortzen da dena den.
|
|
|
Farmako antimuskariniko bat mirabegronekin batera erabil daiteke farmako bat soilik eraginkorra izan ez denean edota albo ondorioengatik erabili ezin izan denean. Konbinazioa banaka erabiltzea
|
baino
eraginkorragoa da.
|
|
|
Hasierako fasean gernu egitearen egunerokoa bete behar du pazienteak 2 astetan zehar, eta horren buruan sintometan behatutako hobekuntza% 50
|
baino
gehiagokoa bada, behin betiko gailuaren ezarpenera jotzen da ipurmasailaren parte altuenean.
|
|
|
Ikerketa batzuek% 60 hobekuntza tasak deskribatu zituzten eta% 30 sendatze tasak (18). Eragin hori 5 urte
|
baino
luzeago mantentzen dela dirudi (3 EM). Teknika honen GG:
|
|
|
· Ebaki bakarreko uretra azpiko xingola. Aurrekoak
|
baino
laburragoa da (8 cm, 40 cm izan beharrean). Baginan ebaki bakarra behar du eta finkapena pubis atzekoa edota obturatzailean zeharrekoa izan daiteke.
|
|
|
Tentsio gabeko xingolen kontzeptu berdina mantenduz, uretra azpiko baginan ebaki txiki bat eginda burutzen da teknika hau, gune anatomiko guztiak zeharkatu gabe, muskulu obturatzailean edo haren faszian finkaturik. Konplikazioak ekiditeko sortu da eta ez dira xingola klasikoak
|
baino
txarragoak epe labur eta ertainean (2 EM); ebakuntza osteko min gutxiago deskribatu da eta beste albo ondorioetan tasa berdina. Xingola hau, gaur egun, aukera bat da, epe luzerako datuak falta direla pazienteari adierazi ostean (B GG).
|
|
|
Egunean behin
|
baino
gehiagotan__ 4 Etengabe__ 5
|
|
|
· Masa pelbikoa edo himena
|
baino
beheragoko prolapsoa.
|