|
2006
|
|
|
|
Espainia
nahiko haurreratua bada hizkuntza gutxituen ezagupenean, ez da gauza bera gertatzen frantzian non eskualde hizkuntzak jarraian Estatu aferak bilakatzen diren, Deixonne legea egon arren (1951). Jarrera hori urrundik dator, hizkuntza gutxituak, izan dadila euskara, bretoiera, korsikarra ala okzitandarra, frantsesaren etsaiak bezala ikusiak izan baitira, bere garapenerako oztopoak balira gisa.
|
|
2007
|
|
|
Hau da, ikasitakoa praktikan ipintzen hasi ziren arlo publikoan, eta seguruenik pribatuan ere bai.
|
Espainiako
gerrak Hegoaldean etena ekarri zuen arte.
|
|
|
Gaur egun, Bizkaiko eta Nafarroako foru zuzenbideetan" baserria" eta" etxea" dira ardatzak,
|
Espainiako
Zuzenbidean" norbanakoa" delarik. Jakina, euskal lurra eta Espainiakoa ez dira era berekoak; ez dira berdinak azaleraz, ez dira era berekoak orografiaz, ez dira berdinak ez eta
|
|
|
Gaur egun, Bizkaiko eta Nafarroako foru zuzenbideetan" baserria" eta" etxea" dira ardatzak, Espainiako Zuzenbidean" norbanakoa" delarik. Jakina, euskal lurra eta
|
Espainiakoa
ez dira era berekoak; ez dira berdinak azaleraz, ez dira era berekoak orografiaz, ez dira berdinak ez eta
|
|
|
Horrekin batera baditugu erakunde batzuk, bereziak direnak munduan, berbarako," alkarpoderosoa", hau da, andrazko batek eta gizoneko batek erabakitzen dutenean euretarik baten etxera ezkontzea, ezkondu orduko egiten dute alkarpoderosoa, euretarik bati zer edo zer jazotzen bazaio, besteak haren heriotzaren ondorik haren ondasunak erabili ahal izateko. Erakunde juridiko hori, esate baterako, galarazita dago
|
Espainiako
Zuzenbidean. Sistema bat ez da bestea baino hobea edo txarragoa.
|
|
2008
|
|
|
(1) ongizate osoa lortzeko susperraldi egoera, (2) eta (4) egoera egonkor baina gaixotasun problematikoa adierazten dutenak, (3) gaixotasun larriko egoera kritikoa. Aipatzekoa da euskal kasua
|
Espainian
(2). ean sartzen dutela, eta euskal kasua Frantzian (3). ean.
|
|
|
Azken bertsioak, aldiz, 4a. eta 4b. irudietan, ez du jasotzen. Horregatik irudi horietako 1 koadrantean —onena den ongizatearen susperraldi egoera— sartzen dira aldi berean Quebeceko gehiengo frankofonoa eta
|
Espainiako
katalana, horrela adieraziz Kanadako gehiengo frankofonoaren egoera babes instituzionalaren arabera hobeto ulertzen dela kontrol instituzionalaren arabera baino.
|
|
|
Harrigarria dirudi, lehen momentuan behintzat, Quebeceko frankofonoak eta
|
Espainiako
katalanak egoera eredu berdinean kokatzea. Quebecek, oro har, lurralde frantses elebakarra izatea lortu du orain ia lau hamarkada, eta Kataluniaren egoera oso bestelakoa da.
|
|
|
Harremanak erraztu ziren Baionako tratatuarekin (1995).
|
Espainiak
eta Frantziak itun bat sinatu zuten mugaz gaineko lankidetza bermatzeko. Elkarri hurbil diren lurraldeek proiektu batzu eraman ditzazkete, beren artean hitzartuz, gobernu zentraletarik pasatu gabe.
|
|
|
Hego Euskal Herriari konparatuz, euskara ez da ofiziala Ipar Euskal Herrian, 1978ko
|
Espainako
konstituzioak bere 3.2 azpi artikuluan aitortzen duen bezala: " Espainiako beste hizkuntzak ere ofizialak izango dira haiei dagozkien autonomia erkidegotan, beraietako estatutuekin bat etorriz".
|
|
|
Hego Euskal Herriari konparatuz, euskara ez da ofiziala Ipar Euskal Herrian, 1978ko Espainako konstituzioak bere 3.2 azpi artikuluan aitortzen duen bezala: "
|
Espainiako
beste hizkuntzak ere ofizialak izango dira haiei dagozkien autonomia erkidegotan, beraietako estatutuekin bat etorriz". Halere, 3.1 azpi artikuluan hori irakur daiteke:
|
|
|
Hego Euskal Herriari konparatuz, euskara ez da ofiziala Ipar Euskal Herrian, 1978ko
|
Espainako
konstituzioak bere 3.2 azpi artikuluan aitortzen duen bezala: " Espainiako beste hizkuntzak ere ofizialak izango dira haiei dagozkien autonomiaerkidegotan, beraietako estatutuekin bat etorriz".
|
|
|
Hego Euskal Herriari konparatuz, euskara ez da ofiziala Ipar Euskal Herrian, 1978ko Espainako konstituzioak bere 3.2 azpi artikuluan aitortzen duen bezala: "
|
Espainiako
beste hizkuntzak ere ofizialak izango dira haiei dagozkien autonomiaerkidegotan, beraietako estatutuekin bat etorriz".
|
|
|
Behatokiak ere, iaz gaiari buruzko txosten berezitua argitaratu zuen. Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen hizkuntza eskubideak Euskal Herrian titulupean Europar Batasuneko, Frantziako Estatuko,
|
Espainiako
Estatuko, Nafarroako eta EAEko araudia aztertu zuten. Horren bidez, euskaldunon hizkuntza eskubideak ez direla bermatzen ondorioztatu zuten.
|
|
|
|
Espainiako
Estatuak 1984an onartu zuen Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Babeserako Lege Orokorra, eta hizkuntza eskubideak ez zituen jaso ere egin. Ondoren, zenbait Dekretu argitaratu ditu gaztelaniaren erabilera derrigortzeko, hain zuzen ere, etiketen inguruan.
|
|
|
|
Espainiako
Estatuak 1984an onartu zuen
|
|
|
• Jatorriaren arabera: ikasle eta euren gurasoen jaioterria Euskal Herria duten ikasle taldeak laginaren %56a osatzen du; ikasle eta euren gurasoen jaioterria
|
Espainia
duten ikasle taldeak laginaren %19a. Ikaslearen eta bere gurasoetako bakar baten jaioterria Euskal Herria —eta bestearena Espainia— duten ikasle taldeak laginaren %25a osatzen du.
|
|
|
%29, 9k oso ezkertiar definitzen dute beren burua, %25, 5ek ezkertiar, %18, 9k erdi ezkertiar, %20, 1ek erdiko, %3, 6k erdi eskuindar, %1, 1ek eskuindar, %1, 1ek oso eskuindar; 2) alderdi politikoekiko sinpatiaren arabera, batez bestekoak: Euskal Herriko eremukoen aldekoak= 2,3;
|
Espainiako
eremukoen aldekoak= 2,2.
|
|
|
4) Politikoki: Euskal subiranotasunarekin= 4,3;
|
Espainiako
batasunarekin= 2,5.
|
|
|
Louisianako cajunak (Landry, Allard eta Henry, 1996); Maineko SaintJohn ibarreko frankofonoak (Landry eta Allard, 1992b); Estatu Batuetako hispanoak (Barker eta beste batzuk, 2001); katalanak
|
Espainian
(Atkinson, 2000; Ytsma, Viladot eta Giles, 1994); eta euskaldunak Espainian (Azurmendi, Bachoc eta Zabaleta, 2001; Azurmendi eta Martinez de Luna, 2005, 2006). Bizindarrarekin lotutako gai kontzeptual eta enpirikoen ikuspegi orokorra beste zenbait azterlanetan ere aurkeztu zen (Harwood, Giles eta Bourhis, 1994; Landry eta Allard, 1994c).
|
|
|
Louisianako cajunak (Landry, Allard eta Henry, 1996); Maineko SaintJohn ibarreko frankofonoak (Landry eta Allard, 1992b); Estatu Batuetako hispanoak (Barker eta beste batzuk, 2001); katalanak Espainian (Atkinson, 2000; Ytsma, Viladot eta Giles, 1994); eta euskaldunak
|
Espainian
(Azurmendi, Bachoc eta Zabaleta, 2001; Azurmendi eta Martinez de Luna, 2005, 2006). Bizindarrarekin lotutako gai kontzeptual eta enpirikoen ikuspegi orokorra beste zenbait azterlanetan ere aurkeztu zen (Harwood, Giles eta Bourhis, 1994; Landry eta Allard, 1994c).
|
|
|
ardatzaren goialdeak bizindar handia adierazten du, ardatzaren erdialdeak bizindar ertaina, eta ardatzaren behealdeak bizindar baxua. Ardatz bertikalarekiko perpendikularrean, 4a irudian ardatz horizontal bat dugu, eta hizkuntzaEspainiako egoera Kanadakoaren desberdina da; izan ere, Kanadan hizkuntza gutxiengo ofizialek frantses edo ingeles elebakar izaten jarraitzeko aukera dute, eta,
|
Espainian
, berriz, konstituzioak espainiera ezartzen du hizkuntza nazionaltzat eta hura ezagutzera derrigortzen ditu herritarrak, nahiz eta gero eskualde bakoitzari elebidun izateko aukera ematen dion. gutxiengo bakoitzak lortu duen babes instituzionala adierazten du: ardatzaren ezker aldeak babes instituzional baxua adierazten du, ardatzaren erdialdeak babes instituzional ertaina, eta ardatzaren eskuin aldeak babes instituzional handia.
|
|
|
4a irudian ikus dezakegunez, 1 koadrantearekin hasiz gero erlojuaren orratzen noranzkoan, lehendabizi aurki dezakegun hizkuntzagutxiengoaren kasua katalanarena da,
|
Espainian
. Gauza jakina da katalanak demografia bizindar eta babes instituzional handia dituela Katalunian.
|
|
|
Oro har, Kataluniako Generalitateko Hizkuntza Politikarako Zuzendaritzak hartutako politikek arrakasta handia izan dute hizkuntzaordezkapena alderantzizkatzen, nahiz eta oraindik ere badauden hobetzeko gauzak (Strubell, 2001). Konstituzio espainolak
|
Espainiako
herritar guztiak espainiera ezagutzera eta jendaurrean espainiera erabiltzera behartzen ditu, baita administrazio nazionalarekin komunikatzeko ere. Hala ere, 1978 urtean autonomia erkidego elebidunak sortu izanak, aukera eman zien Katalunia, Valentzia, Balear Uharte, Galizia eta Euskadiko herritarrei beren eskualdeetako arbasoen hizkuntza ikasteko, eta hura erabiltzeko zenbait esparru publikotan, baita hezkuntzan eta administrazio publikoan ere.
|
|
|
Hala ere, 1978 urtean autonomia erkidego elebidunak sortu izanak, aukera eman zien Katalunia, Valentzia, Balear Uharte, Galizia eta Euskadiko herritarrei beren eskualdeetako arbasoen hizkuntza ikasteko, eta hura erabiltzeko zenbait esparru publikotan, baita hezkuntzan eta administrazio publikoan ere. Beraz,
|
Espainiako
egoera Kanadakoaren desberdina da; izan ere, Kanadan hizkuntza gutxiengo ofizialek frantses edo ingeles elebakar izaten jarraitzeko aukera dute, eta, Espainian, berriz, konstituzioak espainiera ezartzen du hizkuntza nazionaltzat eta hura ezagutzera derrigortzen ditu herritarrak, nahiz eta gero eskualde bakoitzari elebidun izateko aukera ematen dion. Gogorarazi behar da Francoren erregimenaren garaian debekatuta zegoela eskualdeetako hizkuntzak
|
|
|
Hala ere, 1978 urtean autonomia erkidego elebidunak sortu izanak, aukera eman zien Katalunia, Valentzia, Balear Uharte, Galizia eta Euskadiko herritarrei beren eskualdeetako arbasoen hizkuntza ikasteko, eta hura erabiltzeko zenbait esparru publikotan, baita hezkuntzan eta administrazio publikoan ere. Beraz, Espainiako egoera Kanadakoaren desberdina da; izan ere, Kanadan hizkuntza gutxiengo ofizialek frantses edo ingeles elebakar izaten jarraitzeko aukera dute, eta,
|
Espainian
, berriz, konstituzioak espainiera ezartzen du hizkuntza nazionaltzat eta hura ezagutzera derrigortzen ditu herritarrak, nahiz eta gero eskualde bakoitzari elebidun izateko aukera ematen dion. Gogorarazi behar da Francoren erregimenaren garaian debekatuta zegoela eskualdeetako hizkuntzak
|
|
|
Azpimarratu behar da Euskal Herrian, eta batez ere Gipuzkoan, prentsaren irakurle kopurua
|
Espainiako
altuena dela. Berriak irakurleen %4 ditu.
|
|
|
Atal honetan Euskal Herriko Erkidegoko ziberkomunikabideetan2 zein den euskararen erabilera3 aztertzen dugu, aspaldi daramagun lan ibilbide bat jarraitzearren. Lan honen metodolog� a eta egitura ikerketa proiektu baten jarraipena da," Impacto de Internet en los medios de comunicación de
|
España
" izenekoa, orduko Zientzia eta Tecnologia Ministerioaren laguntza batez egindakoa4 Proiektu haren emaitza nagusia liburu bat izan zen, Cibermedios: Impacto de Internet en los medios de comunicación en
|
|
|
|
Espainiako
ziberkomunikabideen hiru herenak (%76, zehazki) gaztelaniaz soilik idatzita daude. Bestelako hiru hizkuntza ofizialetan agertzen zirenak %16 ziren:
|
|
|
España5 Ikerketa eta liburu haietan, beste hainbat gauzen artean,
|
Espainian
mintzatzen diren hizkuntzen egoera zein zen ziberkomunikabideetan adierazten zen; bai hizkuntza ofizialak, bai beste estatus juridiko bat dutenak (garai hartan, asturiera eta aragoiera, batik bat; baita judezmoa ere, esaterako).
|
|
|
Ikerketa haren arabera,
|
Espainiako
ziberkomunikabideen hiru herenak (%76, zehazki) gaztelaniaz soilik idatzita daude6 Bestelako hiru hizkuntza ofizialetan agertzen zirenak %16 ziren: katalanez (bertan Valentziako barietatea sartzen dugu, izen ofizial ezberdina badu ere), gailegoz eta euskaraz idatzitakoak, alegia.
|
|
|
" Assessment of Bilingual Education in the Basque Country" (Hezkuntza elebidunaren ebaluazioa Euskal Herrian). A, B eta ereduetako ikasleek akademikoki eta gaztelaniaren ezagutzan izango zituzten emaitzei buruzko hasierako zalantzak azaltzen ditu, eta nola ahuldu ziren horiek EIFE ikerketen (1989) eta
|
Espainia
mailan eginiko ebaluazioen datuak ezagututa (1995). Geroztik PISA ebaluazioan (2000) eta Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratua azterketan (2004) ikasleek lorturiko emaitzak ere azaltzen dira.
|
|
|
L. J. Calvetek L.V. Aracilek (cf. supra) zirriborraturiko ereduaren harira Frantzian eginiko oharrak erabilgarriak dira, zirkulu funtzionala izan baita
|
Espainian
garaturiko hizkuntza plangintzako ikuspegi globalaren oinarria, tokian tokiko edo eskualdeko hizkuntzen alde egiten duena —katalana da, adibidez, hizkuntza horietako bat— Hizkuntza horiek koofizialak dira, gaztelaniarekin batera, 1978ko Konstituzioaren 3 artikuluan xedatutakoari jarraiki, autonomia estatutuen bitartez. Tokian tokiko hizkuntza koofizial edo hizkuntza babestu —esaterako, asturiera— horientzat erabilera" normaleko" baldintzak sortzeko hizkuntza normalizazioko neurriak eredu horretatik eratorriak dira, nahiz eta beste ikuspegi eta jardunbide batzuez osatu eta aldatu den ereduaren hasierako zirriborroa.
|
|
|
3 Gaur egun, hauek dira herrialde horiek: Alemania, Armenia, Austria, Zipre, Kroazia, Danimarka,
|
Espainia
, Finlandia, Hungaria, Liechtestein, Luxenburgo, Montenegro, Norvegia, Herbehereak, Txekiar Errepublika, Errumania, Erresuma Batua, Serbia, Eslovakia, Eslovenia, Suedia, Suitza, Ukraina. Herrialde horietatik, 15 Europar Batasuneko kide dira.
|
|
2009
|
|
|
Gaztelaniari dagokionez, jakina, ondorio hori ziurtatuta dago, irakaskuntzak —Espainia osoan betebehar gisa orokortu zenetik— Estatu guztiko hizkuntza ofiziala ikastea bermatu baitu. Aldiz,
|
Espainiako
gainerako hizkuntza ofizialak irakaskuntzan sartzea duela gutxi gertatu da eta denek ez dute zorte bera izan. Horregatik normalizazio prozesu baten beharrean daude eta bere oinarriak belaunaldi berriei modu eraginkorrean erakustean datza.
|
|
|
Hizkuntza alorrean Konstituzioan lehenengo nabarmentzen den alderdia da, gaztelaniaren eta
|
Espainiako
gainerako hizkuntzen ofizialtasunarekin batera esplizituki derrigorrez gaztelania jakin beharra agintzen dela. Konstituzioa egin zenean klausula hori ez zen ustekabean pasa, nahiz eta aurre egitasmoa ez zen aldatu, eta esan daiteke gaia oso eztabaidatua izan zela, izan ere, batzuk kentzea eskatu zuten, beste batzuk ordea gainerako hizkuntzetara ere jakin beharra hedatzea eta azkenik, espainiar guztiek gaztelania jakiteko obligazioa hizkuntza horren erabilerara zabaldu nahi izan zuenik ere egon zen, koofizialtasunak bidezko egiten duen aukeraren aurkako jarrera agertuz.
|
|
|
Hain zuzen ere, ustez urratutzat jotzen diren Zuzenbideko arauon artean Hizkuntza Erregionalen edo Gutxituen Europako Karta legoke. Dakigun bezala,
|
Espainiak
2001 urtean berretsi zuen Karta eta hortaz, Nafarroan ere guztiz aplikagarria litzateke orduz geroztik. Alabaina, eztabaidatzen den arazoa honakoa da:
|
|
|
berretsitako xedapen guztiak — batik bat III. atala, I. eta II. atalen inguruko eztabaidarik ez baitago— eremu mistoan indarrean dauden eta aplika daitezkeen. Izan ere, kontuan hartu behar dugu, Nafarroako Foru Gobernua, hain zuzen, aurkako tesiaren aldekoa dela, nahiz eta Europako Kontseiluko Ministroen Batzordean (Karta aplikatzen ote den egiaztatzeko eginiko segimendua dela-eta) 2005eko irailaren 21ean
|
Espainiari
zuzendutako Gomendio bat onartu zuen. Honetara, Gomendioak bosgarren puntuan zera adierazten du esplizituki:
|
|
|
Konstituzioko 14 artikuluaren idazkeran hizkuntza hitza sartzea komeni zela begi bistakoa zen, batik bat nazioarteko itunekiko koherentziagatik. Honi buruz, kontuan izan behar da Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunak (2.2 art.) eta Giza Eskubideak Babesteko Europako Hitzarmenak (14 art.) hala jasotzen dutela eta dakigun bezala,
|
Espainiak
bi testuak berretsita dituela.
|
|
|
Erantzunak baiezkoa dirudi, izan ere oso urruti joan gabe, tipifikatzeko borondate itxirik ez dagoela ikus baitaiteke Konstituzioko 14 artikuluan beste baldintza edo zirkunstantzia pertsonal edo sozialak aipatzen direnean, zeintzuk logikoki hizkuntzari lotuta egon daitezkeen Konstituzioko 10.2 artikuluaren eragin zuzena dela-eta. Aipatu artikuluak, jakina denez, funtsezko eskubideei buruzko arauak alor horretan eman diren eta
|
Espainiak
berretsi dituen nazioarteko akordioen arabera interpretatuko direla dio.
|
|
|
Erkidego elebidun batean, non hizkuntza ofizialetako bat biztanleen zati batek soilik ezagutzen duen, nola uztartzen diren hizkuntza erabiltzeko eskubidea eta hizkuntza dela-eta diskriminatua ez izateko printzipioa, azken honek dituen aukera guztiak kontuan izanik. Honetara, Hizkuntza Erregionalen edo Gutxituen Europako Kartak —Estrasburgon egin zenak 1992ko azaroaren 5ean eta
|
Espainiak
berretsi eta argitara eman zuenak 2001eko irailaren 15eko Estatuko Aldizkari Ofizialean— aipatu arazoa zerbait argi dezake, bere 7.2 art.ak zera xedatzen baitu: " hizkuntza erregional eta gutxituen aldeko neurri bereziak hartzen direnean, neurri horiek ez dira diskriminatzailetzat joko gehien hedatuta dauden hizkuntzak hitz egiten dituztenekiko, euren helburua honakoa denean:
|
|
|
23 Pedro Pegenaute jaunak eta Jaime Ignacio Del Burgo jaunak aitortu duten bezala, zatiketa hori irizpide politiko bati zor zaio; izan ere,
|
Espainiako
agintariek ezarritako irizpidea izan zen hura, Nafarroako erregimen autonomikoa onesteko prozesuan. Nafarroako Parlamentuko Bilkura Saioen Egunkaria.
|
|
|
25 Nafarroako agintarien esanetan" lanbide heziketan ez dago hizkuntza eredurik, helburu nagusia ez baita hizkuntza bat ikastea edo perfekzionatzea, lanbide kualifikazio ezin hobe bat lortzea baizik" 172 orrialdea. Europako Hizkuntza Gutxituen Kartak
|
Espainian
duen aplikazioari buruzko bigarren txostenean
|
|
|
Oso dibertigarria izan zen espainieraz bakarrik zegoen Internet Explorerrek Netscaperekin mundu mailako konparaketa bat argitaratu zuenean. Eta harriduraz konturatu ziren
|
Espainian
Netscaperen erabiltzaile portzentaia handiagoa zela beste herrialdeetan baino. Gero ohartu ziren ezzela Espainiako kontua baizik eta katalanera itzultzearen arrakastak estatu osoko merkatu datuak handitzen zuela.
|
|
|
Eta harriduraz konturatu ziren Espainian Netscaperen erabiltzaile portzentaia handiagoa zela beste herrialdeetan baino. Gero ohartu ziren ezzela
|
Espainiako
kontua baizik eta katalanera itzultzearen arrakastak estatu osoko merkatu datuak handitzen zuela. Hori funtsezkoa da, geroztik zera entzuten baitugu:
|
|
|
– Telebistaren esparruan jaun eta jabe dira Frantzia zein
|
Espainiako
kateak, 4 eta, digitalizazioa tarteko, hedabide globalak ere (Fox, BBC, MTV eta enparauak) etxeko egiten ari zaizkigu apurka apurka. Kinka konplexu honetan, alabaina, euskarazkoak eurak ere ugaldu egin dira.
|
|
|
Euskaldunok ondo dakigu etniarik gabeko hiritar hutsez osatutako nazio estatua amarru bat dela; orobat, ez da iruzur txikiagoa munduan dabiltzan interesek edo hartzen diren erabakiek gizabanakoa dutenik subjektu. Foro globaletan, Europan,
|
Espainian
edo Euskal Herrian erabakiak taldeek hartzen dituzte, eta talde batzuen interesak lehenesten. Arazoak sozialak dira, baina sortu ondoren, eragileek erantzukizuna eskatzerako ordua heldu denean, gizabanakoaren lepoetan uzten dute zama.
|
|
|
Horrela hezurmamituko litzateke herri honetako nazionalistek amesten duten" Donostia Baiona euro hiri" ospetsua, euskal metropoli barreiatua. Amets harrigarria zinez, susmo bat sor dezakeena, alegia, ea euskal nazionalistek eta nazionalista
|
Espainia
zaleek ez ote duten mundu bertsua irrikatzen. Donsotia Baiona euro hiria izan da amets horren lehenengo proposamena5.
|
|
|
Euskal Herriak eta hizkuntzak ukipenegoerako menpekoaren lekua betetzen dute; alderantziz, ukipenegoerako dominatzailearen lekua hartzen dute
|
Espainiak
eta Frantziak, herri eta hizkuntzekin.
|
|
|
euskaldun elebakarrak bukatu dira, Euskal Herri osoan euskaldun elebidunak nahiko sakabanatuta daude. Neurri handi batean, Euskal Herriak eta hizkuntzak ukipen egoerako menpekoaren lekua betetzen dute; alderantziz, ukipen egoerako dominatzailearen lekua hartzen dute
|
Espainiak
eta Frantziak, herri eta hizkuntzekin.
|
|
2010
|
|
|
UPFk bi baldintza ezartzen ditu titulu berri guztietarako,
|
Espainiako
ministerioaren arauei jarraiki 4+ 1 formatua dutenetarako: a) nazioartekotzea bermatzea, mugikortasun programen bidez, graduko hirugarren urteko lehenengo hiruhilekoan edo graduko laugarren urtean egiten diren praktiketan; b)" etxean nazioartekotzea" (IaH) bermatzea gainerako ikasleei dagokienez.
|
|
|
a) Lehen urteko ikasle guztiei ematen zaie ingeles maila egiaztatzeko sarrerako azterketa bat, aukerakoa. b) Ikasleek ez badute B2 maila lortzen diagnosi azterketa horretan, behar adina eskola hartzeko gomendioa egiten zaie, maila hori lortu arte. ...6 ECTS kreditu lor ditzakete. c) Ikasleek B2 maila dutela erakusten badute, unibertsitateko Hizkuntza Zentroan (Programa d’Ensenyament d’Idiomes) bigarren atzerriko hizkuntza bat har dezatela gomendatzen zaie. d) Bigarren urtearen amaiera aldera, ikasleek ingeleseko gaitasunazterketa egin behar dute, lau trebetasunak aztertzen dituena. e) Graduko hirugarren eta laugarren urteetan zehar(
|
Espainiak
4+ 1 eskema aukeratu du), 16 ECTS kreditu izan behar dituzte CLIL irakasgaietan. f) Terminologia espezifikoari eta idazmenari eta mintzamenari buruzko bi irakasgaien bidez lortzen dira 16 ECTS kreditu horietatik 8.
|
|
|
— Prentsan idatzian, Euskaldunon Egunkarian eta, 2003an bortxaz eta bidegabe itxia izan zenetik (orain jada
|
Espainiako
Audientzia Nazionalaren epai batek ere onartu du hori), Berria egunkarian kolaboratzen dut. Herri ekimenez, elkarte anonimo gisa, sortutako egunkariak dira biak hala biak eta diru publikoz lagunduak, hein batean edo bestean.
|
|
|
— Hortaz, oro har, euskal hartzailea ohituago dago euskara ez den hizkuntza batean informazio jasotzeko, euskal eremuaz harago doan erreferentearekin (Europa, Europar Batasuna, Eurogunea,
|
Espainia
, Frantzia) edota Autonomi Erkidegoarekin, izan Euskadi izan Nafarroa. Iturriak ere, halakoxeak direlako noski:
|
|
|
Horrelakoak al dira munduko banku zentral guztiak? Frantziako eta
|
Espainiako
banku zentralek zergatik diraute. Zergatik sartu zen indarrean euroa?
|
|
|
Erakunde publikoek eurek Frantzia eta
|
Espainian
abiatu (behar izan) dituzten www.lafinancepourtous.com edo www.finanzasparatodos.es web orriak lekuko. Euriborra hitzetik hortzera darabilgu baina gutxik dakite zehatz mehatz hori zer den.
|
|
|
politiko?) deigarrien artean dago Gipuzkoako Aldundiak Real Sociedad futbol taldeari 1,2 milioi euro eman izana," Gipuzkoa euskararekin bat" leloa kamisetaratzearen truke. Eta baita zeresan handia eman duen funtzionarien %5eko soldata jaitsiera ere, nola
|
Espainiakoak
hala euskal erakundeetakoak.
|
|
|
Bada, modu labur eta nahitaez mugatu batez, ikus dezagun zer erakusten digute bi adierazle horiek
|
Espainiako
komunikabideei dagokienez2.
|
|
|
|
Espainiako
eta Frantziako Estatu nazioen hizkuntza eredua hizkuntza bakarraren eredua da. Boteretsuenek (botere politiko, juridiko eta ekonomikoa lortzen dutenek) ezarri eta inposatutako hizkuntzarena.
|
|
|
2 Euskara, mandiorako erabili.com/ Bestelakoak/ 2009/05/18: " Jaime Mayor Oreja,
|
Espainiako
Alderdi Popularrak (PP) Europako Parlamenturako aurkeztu duen hautagaiak, goraipatu zuen ‘nire birraitona ahalegindu zen seme alabak ez zitezen itxi mandioan. Etxean euskaraz egitea debekatu zuen, espainiera ondo ikas zezaten".
|
|
|
|
Espainiako
eta Frantziako Estatunazioen hizkuntza eredua hizkuntza bakarraren eredua da. Boteretsuenek (botere politiko, juridiko eta ekonomikoa lortzen dutenek) ezarri eta inposatutako hizkuntzarena. nagusia izatea dute helburu, Estatuko beste hizkuntza gutxiagotuak Europako Batasuneko erakundeetan ez erabiliz.
|
|
|
Adibidez: 1) Euskal Herria beste herri baten barruan dagoelako, —
|
Espainia
Herrian—, posible da eskolan euskara eta espainiera, biak, ikasleen hizkuntza dominatzaile edo hizkuntza nagusia izatea; 2) Euskal Herria Europar Batasunean dagoenez, zenbait hizkuntza ezberdin etortzen ari zaizkio immigrazioarekin batera; ingelesa 3H bezala zabaltzen ari da hezkuntzaren bitartez, beharrezkoa delako gaur egungo mundu globalizatuan eta ‘europeanizatuan’, lana, zient...
|
|
|
Horrela, euskararekiko hiru talde bereizten dira:
|
Espainian
EAE eta Nafarroa, eta Frantzian euskal eskualdea, bestelako tratamendurik kontsideratu gabe.
|
|
|
Kasu horretan, 57 estatutan egindako ebaluazioak erkatuz, EAEko emaitzak nahiko onak izan zirela esan daiteke, aztertutako hiru arlotan.
|
Espainiako
emaitzak baino hobeak izan zirela ikusiz, eta OECDek lortutakoen arteko batez bestekoarekin erkatuz antzekoak izan zirela ikusiz, modu positiboan baloratu dira emaitza horiek. Antzera gertatu zen 2007an nazioarteko TIMSS ebaluazioan, matematikaeta zientzia arloak aztertuz, bietan EAEn emaitzak TIMSS eko batez bestekoak bezalakoak izan zirelako.
|
|
|
1) Euskal hezkuntzak erakutsi du posible dela gutxiengoaren hizkuntza bat irakaskuntza hizkuntza izatea hezkuntza maila guztietan, haur eskoletan hasi eta unibertsitateraino. EAEn lortzen diren emaitza akademikoak
|
Espainian
lortzen direnaren antzekoak edo hobeak dira. Beraz, esan daiteke, gutxiengoaren hizkuntza curriculumean erabiltzeak gehiengoaren hizkuntza baino gehiago izan arren, ez duela garapen akademikorik oztopatzen.
|
|
|
Eguneroko gizarte bizitzan, euskarak,
|
Espainiako
hizkuntza nazionalaren nagusitasuna du aurrez aurre, eta nazioarteko beste hizkuntza indartsuekin batera bizi beharra dauka teknologia berrien aro globalizatu berrian. Errealitate honek zaildu egiten du bere biziraupena.
|
|
|
Eusko Jaurlaritza, Eusko Legebiltzarra, Madrilgo Kongresua, Gobernu Espainola, Nafarroako Gobernu eta Parlamentua nahiz Udaletxeak. euSkaldunon egunkariaren kasuan erakunde bat nagusitzen da, Jaurlaritza, euskarari buruz hitz egiterakoan erakunde hau aipatuz gehien. euskara bestalde, ideologia edo pentsaera abertzalearekin lotzen da, gai honen politizazioa indartuz, abertzaleak edo" nacionalismo vasco" ari buruz hitz egiteko joera dute egunkari ezberdinek. honekin batera herri identitate ezberdinak agertzen dira: Nafarroa,
|
Espainia
edo Euskal Herriaren erreferentziak eginez. euskara bestalde, hezkuntza, politika edo kulturari oso lotua agertzen da eta badira beste gai batzuk ere aipagai: epaileak, hiritarrak, eskubideak edo eleaniztasuna e.a.
|
|
|
ORO H TAULAKO OSAGARRIRIK GARRANTZIZKOENEN IRUDIA (bariantza azaldua %69, 4) ezberdintasuna nabarmena da euskal prentsa eta espainiar prentsaren artean oro h irudian ikusi daitekeen bezala (azterketa honetan gaiak taldekatu ditugu): euskara batez ere politikari eta erakunde politiko ezberdinei lotua agertzen da el Mundo, la razon eta abC egunkarietan; el paiS egunkarian ordea, jakintzari, hezkuntzari edo kulturari gehiago lotzen zaio euskara. euskal prentsan berriz, beste hizkuntzak, lan mundua, abertzaletasuna edo herri izaerarekin —Euskalerria, Euskadi, Nafarroa nahiz
|
Espainia
aipatuz— gehiago lotzen da hizkuntza hau. gara eta euSkaldunon egunkariak joera berezia agertzen dute, egunkariak Euskalerria eta Nafarroa, edo lan munduarekin batera euskal nazioa aipatuz nabarmentzen da euskarari buruz aritzerakoan. garak berriz, abertzaletasuna, Espainia, eskubideak edo gaztelania aipatzeko joera du.
|
|
|
ORO H TAULAKO OSAGARRIRIK GARRANTZIZKOENEN IRUDIA (bariantza azaldua %69, 4) ezberdintasuna nabarmena da euskal prentsa eta espainiar prentsaren artean oro h irudian ikusi daitekeen bezala (azterketa honetan gaiak taldekatu ditugu): ...n berriz, beste hizkuntzak, lan mundua, abertzaletasuna edo herri izaerarekin —Euskalerria, Euskadi, Nafarroa nahiz Espainia aipatuz— gehiago lotzen da hizkuntza hau. gara eta euSkaldunon egunkariak joera berezia agertzen dute, egunkariak Euskalerria eta Nafarroa, edo lan munduarekin batera euskal nazioa aipatuz nabarmentzen da euskarari buruz aritzerakoan. garak berriz, abertzaletasuna,
|
Espainia
, eskubideak edo gaztelania aipatzeko joera du.
|
|
|
• nazio izaera edo lurraldetasuna adierazten duten edukiek,
|
Espainia
, Nafarroa, edo Euskal Herriak presentzia indartsua dutela eztabaida honetan. euskara hizkuntza gutxiengotua izanik, bere normalizazioa edo erabilerari buruzko aipamenak baino ere indar handiagoa hartzen du lurraldetasunak berak. ezberdintasunak daude euskal eremuan argitaratzen diren egunkarien eta espainiakoen artean. espainiar prentsak, abc, el Mundo, la razon edo el pais’ek, indar gehiago... Borondatea eta errespetua ere oso aipatuak dira, akordioaren premiarekin batera. baina badira ezberdintasunak espainiar eremuan ala euskal eremuan argitaratutako prentsaren artean. espainiar prentsak eta bereziki la razon eta abc egunkariek, euskara gehienbat indarkeriarekin lotzen dute, beste edozein jokabide, portaera edo bitartekoren gain. egunkari hauetan gehien aipatutako jokabidea izanik berau. bestalde, el Correo eta el diario Vasco egunkariek, eta indar gehiagorekin lehenak, espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara indarkeriari lotuaz. orokorrean aipatzen diren bitartekoetan honelako banaketa bat ematen da:
|
|
|
...Herriak presentzia indartsua dutela eztabaida honetan. euskara hizkuntza gutxiengotua izanik, bere normalizazioa edo erabilerari buruzko aipamenak baino ere indar handiagoa hartzen du lurraldetasunak berak. ezberdintasunak daude euskal eremuan argitaratzen diren egunkarien eta espainiakoen artean. espainiar prentsak, abc, el Mundo, la razon edo el pais’ek, indar gehiagoren lotzen dute euskara
|
Espainiarekin
eta baita gaztelania edo Pais Vasco bezalako edukiekin. el diario de noticias’ek berriz, Nafarroarekin lotzen du euskara bereziki. azkenik, gara edo berriak euskararen eztabaida Euskal Herriari lotzeko joera agertzen dute gehienbat. euskal prentsari dagokionez, komunikabide guztiek erakusten dute euskara hezkuntza edo kulturari lotzeko joera, baina badira ezberdintasunak ere beren artean. ga... Borondatea eta errespetua ere oso aipatuak dira, akordioaren premiarekin batera. baina badira ezberdintasunak espainiar eremuan ala euskal eremuan argitaratutako prentsaren artean. espainiar prentsak eta bereziki la razon eta abc egunkariek, euskara gehienbat indarkeriarekin lotzen dute, beste edozein jokabide, portaera edo bitartekoren gain. egunkari hauetan gehien aipatutako jokabidea izanik berau. bestalde, el Correo eta el diario Vasco egunkariek, eta indar gehiagorekin lehenak, espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara indarkeriari lotuaz. orokorrean aipatzen diren bitartekoetan honelako banaketa bat ematen da:
|
|
|
...kionez, komunikabide guztiek erakusten dute euskara hezkuntza edo kulturari lotzeko joera, baina badira ezberdintasunak ere beren artean. gara edo berria euskara Euskal Herriari lotzeko joeran nabarmentzen dira, eta baita jakintza edo ezagutza edo izaerari lotzean ere. el diario Vasco eta el Correo berriz, pertsona edo errespetua bezalako edukiekin lotzen dute indar gehiagorekin euskara, baita ere
|
Espainia
, gaztelania edo Euskadi bezalako edukiekin ere. komunikabide ekonomikoei buruz berriz esan behar da euskara gehienbat Espainiarekin edo nazio eztabaidaren gaiarekin lotzen dutela, hezkuntzari buruzko erreferentziei baino ere indar gehiagorekin gainera. bitartekoei begira, artikuluetako edukiak bere osotasunean hartuta, erakundeek gure hizkuntzari buruz egin duten legedia edo hizkuntza hau normali... Borondatea eta errespetua ere oso aipatuak dira, akordioaren premiarekin batera. baina badira ezberdintasunak espainiar eremuan ala euskal eremuan argitaratutako prentsaren artean. espainiar prentsak eta bereziki la razon eta abc egunkariek, euskara gehienbat indarkeriarekin lotzen dute, beste edozein jokabide, portaera edo bitartekoren gain. egunkari hauetan gehien aipatutako jokabidea izanik berau. bestalde, el Correo eta el diario Vasco egunkariek, eta indar gehiagorekin lehenak, espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara indarkeriari lotuaz. orokorrean aipatzen diren bitartekoetan honelako banaketa bat ematen da:
|
|
|
...en artean. gara edo berria euskara Euskal Herriari lotzeko joeran nabarmentzen dira, eta baita jakintza edo ezagutza edo izaerari lotzean ere. el diario Vasco eta el Correo berriz, pertsona edo errespetua bezalako edukiekin lotzen dute indar gehiagorekin euskara, baita ere Espainia, gaztelania edo Euskadi bezalako edukiekin ere. komunikabide ekonomikoei buruz berriz esan behar da euskara gehienbat
|
Espainiarekin
edo nazio eztabaidaren gaiarekin lotzen dutela, hezkuntzari buruzko erreferentziei baino ere indar gehiagorekin gainera. bitartekoei begira, artikuluetako edukiak bere osotasunean hartuta, erakundeek gure hizkuntzari buruz egin duten legedia edo hizkuntza hau normalizatzeko erabilitako diruak dira gehien aipatzen diren jokabide edo bitartekoak euskararen eztabaidan. nabarmena da baita ere, hizkun... Borondatea eta errespetua ere oso aipatuak dira, akordioaren premiarekin batera. baina badira ezberdintasunak espainiar eremuan ala euskal eremuan argitaratutako prentsaren artean. espainiar prentsak eta bereziki la razon eta abc egunkariek, euskara gehienbat indarkeriarekin lotzen dute, beste edozein jokabide, portaera edo bitartekoren gain. egunkari hauetan gehien aipatutako jokabidea izanik berau. bestalde, el Correo eta el diario Vasco egunkariek, eta indar gehiagorekin lehenak, espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara indarkeriari lotuaz. orokorrean aipatzen diren bitartekoetan honelako banaketa bat ematen da:
|
|
|
Eztabaida politikoa eta Euskadi
|
Espainia
arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. aipamen hauek egiterakoan beren jarrera honako hau da:
|
|
|
Eztabaida politikoa eta Euskadi Espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. ...ina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita
|
Espainia
ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. b... euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, erakundeak eta udaletxeak ageri dira, baina hauekin batera euskal hiztunak, gurasoak, herritarrak ere agertzen dira eragile nagusi bezala. euskarari buruz hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira. esan behar da hala ere, euskal prentsan ere ageri dela euskararen gaia eztabaida politikoan kokatzeko joera, honela gara eta berriak Euskal Herria edo eskuinaren aipamena egiteko joera dute. honelako jarrera adierazten dute egunkari hauek:
|
|
|
Izan ere, hor dauzkagu bere horretan diskriminatzaileak diren
|
Espainiako
eta Frantziako Konstituzioak eta etengabeko inpugnazio, errekurtso eta erasoak, epaitegietako zigorrak eta abar luze bat... zertaz ari gara. Joko zelaiaz edo bonba minaz betetako zelaiaz?
|
|
2011
|
|
|
(2.006).
|
Espainiaren
arimaz. Donostia:
|
|
|
Alkateak berak askotan ekartzen du gogora don Miguel25, eta horrela, gaur egun hirian Unamunoren eskulturen gaindosia dugula ere esan liteke (gutxienez 5 oroigarri/ eskultura). Joxe Azurmendik"
|
Espainiaren
arimaz" liburuan26 xehe xehe aztertzen ditu Unamunok euskarekiko izandako posizioak, konplexuak baina agian esaldi honek laburbildu ditzakeenak: " el vascuence se extingue sin que haya fuerza humana que pueda impedir su extinción; muere por ley de vida.
|
|
2012
|
|
|
" Gaur egun, Euskal Herriko biztanleria guztiaren %20 inguru
|
Espainiako
eta Frantziako estatuetan jaiotako immigranteak dira, eta horiek immigrante guztien %80 baino gehiago dira...". 5 euskaratik urrun bizi den oro izan daiteke Auzokide, bertan jaioak, espainiar zein frantziar estatuetatik etorritakoak, europatik etorritakoak, nahiz munduko beste herrialdeetatik etorritakoak. Migratzeko arrazoiak anitzak izan daitezkeen moduan, lege marko eta baliabide aldetik ere aniztasuna dago.
|
|
|
** Nagore Iriberrik Hezkuntza eta Zientzia Ministerioaren laguntza ekonomikoa izan du (SEJ2007 eta ECO2009), eta Rafael del Pino Fundazioaren, Barcelona GSE Research Network en eta Kataluniako Generalitataren laguntza ere izan du. José Ramón Uriartek eskerrak eman nahi dizkie
|
Espainiako
Gobernuari, diruz lagundu diolako MCYT SEJ2006 FEDER eta MICINN ECO2009 ERDF beken bidez; Eusko Jaurlaritzari, diruz lagundu diolako GIC07/ 22 IT bekaren bidez; eta Euskal Herriko Unibertsitateari, diruz lagundu diolako UPV 00043.321/ 2004 bekaren bidez. Erantzukizunaren ohiko ezespena aplikatuko da.
|
|
|
Eta gaineratzen du: "
|
Espainian
funtzionatzen duen arku sinbolikoa, aktibatu daitezkeen dispositibo psikologikoak eta abar eta abar dira batzuk, eta hemen beste batzuk".
|
|
|
Jakina da nazioartean zabalduta dauden estereotipo sakon sustraituetan oinarritzen dela jokabide hori, herrialde jakin batzuei balore positibo jakin batzuk lotuz merkatuaren diskurtsoan. Ikerketa baten arabera (Jaffe eta Nebenzahl, 2001), Alemania konfiantzarekin, sendotasunarekin eta kalitatearekin lotzen da; Frantzia eta Italia diseinuarekin, estiloarekin eta fineziarekin; Erresuma Batua eta
|
Espainia
irudi ez hain positiboekin... Iragarki batean alemaniar, frantziar edo italiar hitz, esamolde edo esaldiak tartekatzen dira (etxeko tresna, perfume edo eskuko poltsen iragarkietan hurrenez hurren) produktuari edota markari jatorriarekin lotutako balio positibo batzuk lotzeko.
|
|
2013
|
|
|
1) nahiz eta mailen artean artekotasuna dagoen, horrengatik azterketak hasi daitezke edozein mailan beti ere hortik hasita beste maila guztietan ere sartzen bada, edozein fenomeno soziala aztertzerakoan, adibidez hizkuntzaukipen fenomenoa, 2) eragina handiena ematen da, orokorrean, maila nagusitik hasi (adibidez, estatu maila) eta beste maila partikularragoak diren noranzkoa jarraituz (Euskal Herria, Erkidegoak eta Iparraldea, probintziak(?), udalak, taldeak..., pertsonetaraino iritsi arte), alderantziz baino, Gizarte Psikologiak erabiltzen duen arabera. Gorago esan bezala, gure ukipen egoeran dominatzaileak(+ gehiengoak+ estatusa altuagokoak) direnak, espainiar kultura eta hizkuntzak (egokiagoa al da horrela adieraztea, zuzenean
|
Espainia
eta espainiera adieraztea baino?) dira aukeratzeko eta ekiteko ahalmen nagusiena edo handiena dutenak, euskal kultura eta hizkuntzak dutena baino. Hala ere, euskararen alde eginez, pena merezi du saio berriak egitea, harreman eredua berritzea, teoria berriak erabiliz diskurtso berriak sortzea, eta abar, Txostenean proposatzen zaigun bezala.
|
|
|
2 Landare artean, antzeko zerbait gertatu da ere,
|
Espainiako
ibai batean, landare itxuraz ederra eta polita, baina ibaia berarentzako bakarrik hartzen nahi duena, bertan zeuden betiko landare eta animaliak hilzorian jarriz, ikusi da landare hau ere kentzen, urtero kendu beharra dutela ere horrenbesterainoko erresistentzia duelako, espezie inbaditzailea bezala berriz ere sailkatuz, telebistan ikusi dugu (2012ko irailean ere). Berriro ere, aukera ekologiko bakarra bezala kontsideratuz.
|
|
|
Alde horretatik, hurbileko eta kanpoko esperientziaren erdian jartzen da gaztelania, Aracilek (1983) termino horri eman zion esanahiarekin; izan ere, ikuslearen errealitatea berriz aurkezten du eta fikzioan irudikatzen du telebistak, burura etortzen zaizkigun ia bizitza eremu guztietan. Hori dela eta, ikusle katalandunak,
|
Espainiako
telebista kate bati begiratuz gero, beren hiria elebakar gaztelaniaduna izango balitz bezala ikustera hel daitezke, eta azkenean, sinesgarria irudituko zaie. Gainera, irudikapen elebakar hori bakarrik jasoko dute lurralde katalandunetatik kanpo dauden ikusleek, eta azkenean, ziur aski, ikusle horiek ez dira gai izango lurralde horietako errealitate linguistikoa ulertzeko eta onartu egingo dute katalana nazionalista katalanen asmakizun bat denaren falazia.
|
|
|
Esango nuke, bi Estatu dominatzaileak(
|
Espainia
eta Frantzia) nahiko lortu dutela gurekin gu" babesgabetasun ikasia", edo" artalde", deitzen diren fenomenoekin funtzionatzea: sinistuz+ onartuz+ obedituz
|
|
|
— 2013: " Españolizar Catalunya..." (bereziki Catalunya eta EHa), Wert ministroak bere LOMCE legearen bitartez (2013) lortu nahi duena
|
Espainia
Estatu osoan ezarriz, nahiz eta EAEko Autonomi Estatutoaren kontrakoa izanda ere.
|
|
|
Batzuk aipatuz: ...Bada Erakusketa, Donostia, STM,), espainieraz hitz egiterakoan eroso sentitu eta Euskaraz konfiantza gutxirekin ibili, beldurra zenbait testuingurutan edo pertsonekin Euskaraz hitz egiteko, sare soziala erdalduna aukeratzea, Euskararen garrantziaren kontzientzia falta, interesa eta motibazio falta Euskararekiko, lasai eta pozik Euskara ez jasotzearekin; edo Euskararen kontra egitea, espainiera eta
|
Espainarekin
identifikatzea, Euskararekiko identitatea zatitzailea dela sinistea, Euskararekiko diruak kentzearen aldekoa, instituzio erdaldunen aldekoa izatea,...
|
|
|
Beharbada, beste batzuen ustean, gaztelania bera zaila, ez praktikoa eta pobrea da eta horregatik hartu behar ditu modako hitzak arabieratik eta ingelesetik. Gurean, ordea, hizkuntzarik erakargarriena deritzogu gaztelerari, agian, mundura begira egon beharrean,
|
Espainiak
itsututa bizi garelako, Gaztelako gure jauntxoen kultur irizpideez maiteminduta, egunero haiek imitatu nahian.
|
|
2014
|
|
|
Alabaina, modu urbanistiko ezberdinak daude demografiaren gorakadari erantzuteko, hiriak egiteko eredu desberdinak dauden neurrian. 1960ko eta 1970eko eztanda demografikoaren karietara etxebizitza poligonoak sortu ziren
|
Espainian
, eta grand ensemble direlakoak Frantzian, etxebizitza sozialen eskaria nolabait ase zutenak, kalitatean baino gehiago, kantitatean (Fernandez de Betoño, 2010: 10).
|
|
|
Aldagai hauek zuzenean atera dira galdeketan egindako galderatik. Galdetutakoei eskatu zieten zenbakizko eskala batean kokatzeko zer identifikazio maila zuten autonomia erkidegoarekin6 (Aragoi, La Franjaren kasuan) eta
|
Espainiako
estatu osoarekin.
|
|
|
batik bat identifikazio katalana, eta, hein txikiago batean eta modu negatiboan, identifikazio espainiarra. Aitzitik, La Franjan, galdetutako ikasleek identifikazio maila altua badute ere Aragoirekin eta
|
Espainiarekin
, ez dugu erlazio hori hauteman. Ros, Huici eta Canok (1990) erakutsi zutenez, bizindar etnolinguistikoa altua den lurraldeetan, hizkuntza oso elementu garrantzitsua da identitatea eraikitzeko orduan.
|
|
|
Ros, Huici eta Cano (1990):
|
Espainiako
estatuko talde linguistikoen arteko harremanak aztertu zituzten, identitate etnolinguistikoaren teoriaren esparruan. Identitate soziala aztertzeko, identitate kengarriko indize zeritzona osatu zuten, berezko taldearen identitatearen (autonomia erkidegokoa) eta espainiarraren arteko aldea oinarri hartuta.
|
|
|
Esplugak (2008) azaltzen duenez, Aragoin, identitate kolektiboa eraikitzeko, ikur multzo bat baliatzen dute: botere batzuek
|
Espainiaren
irudi jakin bat emateko erabiltzen dituzten identitate ezaugarriak osatzen dituzten ikurrak, hain
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, oraindik asko falta dela argi dute eta euskara batuaren eraginkortasun eskasa eta politika aipatzen zituzten, izan ere,
|
Espainiako
Gobernuaren eta alderdi espainolisten menpe omen dago euskararen osasuna.
|
|
|
Euskara aitzineratzen jarraitzeko beste erronka bat" beste taldea" da, hau da,
|
Espainiatik
etorritako familiak eta beraien ondorengoak. Gizatalde garrantzitsua eta handia da, eta geroz eta harreman handiagoa duten arren, ezinbestekoa izango da euskaldunen eta erdaldunen arteko harremanak estutzea, eta batik bat, euskara txertatzea modu aktiboan.
|
|
|
— Diskriminaziorik jasan al zuten eta
|
Espainiatik
etorritako etorkinekin harremana
|
|
|
4.3 diskriminaziorik jasan al zuten eta
|
Espainiatik
etorritako etorkinekin harremana
|
|
|
Bestalde, ETA, euskara eta politika lotzearen arriskua azaldu zuen, esanez izugarrizko kaltea egin ziola horrek euskarari. Gutxi balitz,
|
Espainiako
Gobernuak etengabe euskaldunen kaltetan giroa nahasteko joera gogoratu zuen.
|
|
|
Berak erdaldunekin harremana modu positiboan bizi izan zuen, izan ere, euskaldunok euskaraz aritzerakoan egindako akatsen ondoren dugun" takto urriarekin" alderatuta,
|
Espainian
beti maitatu eta apreziatu izan dutela. Horren
|