|
2000
|
|
|
Ez naiz hasiko arrazoi zehatzak aletzen, nahikoa baita galdera honela planteatzea: mundu osoan biblioteka sistema guztien buruan biblioteka nagusi bat jartzen bada, areago,
|
Espainiako
Erresumako erkidego autonomo guztietan sistemaren burua izateko biblioteka bereziak sortzen badira, ez ote da izango ezinbestekoa delako. Ala pentsatu genuke Euskal Herrian inon baino aurreratuagoak gaudela, hain aurreratuak non eta leku guztietan behar dena hemen ez dugun behar?
|
|
|
Honek adierazten digu,
|
Espainiako
erresumaren mende dauden herri guztiakuniformizatu eta desagerrarazteko egitasmoa oso zaharra dela. Gaurdaino Espainiabakarra izan da eta besterik ez dago:
|
|
2002
|
|
|
Beraz,
|
Espainiako
Erresuma Europako Elkartean sartu zenean, erakunde hauNekazaritzako Politika Bateratuak sorturiko desoreken erreforma prozesuaren erdianzegoen. Egoera horri Espainiako administrazioak Elkartean sartzeko negoziazioetan erakutsitako jarrera ahula gehitzen badiogu, sektorea nahiko kaltetuta atera zelaondoriozta daiteke.
|
|
|
Halaber, zenbait gaitako transferentziek atzerapenak eta trabak jasan dituzte, eta gaur egun ere ez dira gaindituak izan (zientzia eta teknologia, gizarte segurantza, etab.). Horrek euskal sektore publikoaren bilakaeraren azterketa zailtzen du.Horrez gain, 1986ko
|
Espainiako
Erresumaren Europako Elkartean (EE) sartzeakeskuduntzen banaketa korapilatu zuen. Horrela, zenbait eskuduntza garrantzitsurentransferentzia indarge geratu zen praktikan, Estatuko administrazio zentralakdekretu baten bidez hala erabaki baitzuen, nahiz eta autonomia estatutuen araberaeskumen horiek autonomia erkidegoei zegozkien (arrantza, nekazaritza, estatuenlaguntzak, industria, fiskalitatea...).
|
|
|
Sistema horrek berezko araudiak egiteko gaitasuna ematenzuen zenbait eremutan, eta, horrela, Espainiarekiko berezitasun batzuk zituzten.Adibidez, Espainiako zerga sistema ez zen aplikagarria Hego Euskal Herrian, Espainiako mugak Ebro ibaian amaitzen ziren eta gazteek ez zuten derrigorrezsoldaduzka egin behar, eta abar. Gerra karlistak amaitutakoan, ostera, lurralde euskaldunak guztiz atxikiak izan ziren
|
Espainiako
Erresuman, lehendabizi NafarroaGaraia 1841ean eta gainerako lurraldeak 1876an. Gerra galtzearekin batera, foru sistema galdu zuten:
|
|
|
Zentzu honetan, kontuan hartzekoa da migraziohonek eredu oso finkoa zaintzen duela, eta herrialdeen artean zein aktibitatekonkretuen artean gertatzen den migrazioa dela (esaterako, emakume filipinarrakneskame lanetarako edo Marokoko gizonezkoak eraikuntza lanetarako...). Hortaz, 2000 urtetik aurrera
|
Espainiako
erresumak zenbait herrialderekin sinatu dituenlaneskuari buruzko hitzarmenei jarraipena egin zaie, lanesku fluxuenaraupeketak gizarte eskubideak eta lan eskubideak errespetaraztea dakarren edoetorrera oztopatzea besterik ez dakarren egiaztatzeko.
|
|
2003
|
|
|
1930eko hamarraldia irekitzean badakigu ordea zer gertatu zen
|
Espainiako
erresuman eta nola Eibarreko udaletxetik aldarrikatu zen Espaniako Errepublika berria.
|
|
|
Arazo nagusia Espainiako eta Britainia Handiko agintarien arteko errepikaria da, Gibraltarren gertatzen denaren erantzukizuna norena den jakiteko.
|
Espainiak
Erresuma Batua dela uste duen bitartean, Londresek Gibraltarko agintariak direla eta hartutako neurria “alferrikakoa eta neurriz kanpokoa” dela uste duen bitartean, iturri berak zehaztu zituzten. Muga irekitzeko agindua emango da “agintari britainiarren berme guztiak ditugunean”, ez dagoela Norwalk birusa kutsatzeko arriskurik, “Auroran” bidaiatzen duten 1.800 pertsonetatik 559 kaltetu baitzituen.
|
|
2004
|
|
|
Euskara eta, antolaketa politiko berria eratzea erabaki zuten, Espainiako alderdieetatik at, tokian tokikoa eta euskarak berebiziko garrantzia zuen. Hau da, Espainiko alderdien zati barik,
|
Espainiako
erresuman partaide baizik. Euskara bandera bihurtzen hasi ziren.
|
|
2005
|
|
|
Horrez gainera, Estatuak ez zuen sartzerik izango Diputazioen eskumenen eremuan. Beraz, erabateko agintea eskatzen zuten; ohiko pentsamendu foraletik abiatuz, euskal herrialdeak,
|
Espainiako
erresumaren baitan, Estatu gisa antolaturik eta erantsirik nahi zituzten.
|
|
|
Bestalde, Euskal Herri mendebaldea Cantabriaren nortasunez jabeturik agertzen zen, nolabait ikuspegi vaskonikoari kontrajarririk.Errenazimientu garaian, euskaldunak, frantziar eta espainiar inperio nagusien baitan ageri ziren. Nafarroa, indarraren poderioz sarturik
|
Espainiako
erresuman eta Louis XIII.a, Frantziako eta Nafarroako errege iza nik, bere borondatez eta Donapaleun bildu ziren jaunek aurkako iritzia ager tu arren, Nafarroa Beherea Frantziako koroako parte bihurtu zuen. Kontestuhorretan bizi zen A. Oihenart eta bere Notitia utriusque Vasconiae histori lana, LARRAMENDI, M., Diccionario trilingüe del Castellano, Bascuence y Latín.
|
|
2006
|
|
|
1808an Baionan Espainiarako lehen konstituzio liberala eztabaida gai izan zen. Napoleon Bonapartek Borboiak
|
Espainiako
erresumatik kendu, bere anaia errege jarri eta Frantziako ereduan oinarrituriko konstituzio politiko berria indarrez ezarri nahi izan zuen. Espainiako ordezkariak deitu zituen Baionara eta bertara joan ziren Bilbo eta Donostiako merkatarien kontsulatuetako ordezkariak, eliza katolikoaren ordezkariak eta Euskal Herriko Batzar Nagusietako ordezkariak eta Nafarroako Diputaziokoak.
|
|
|
1557 urtean Karlos,
|
Espainiako
erresumetako erregea eta Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea, asperturik errege eta agintari izateaz, hezueriak jota, oinetako minez, egindako bidegabekeriez damututa, Yusteko monasteriora erretiratu zen, Isabel ibilitako lurralde menditsuetatik ez oso urruti.
|
|
2007
|
|
|
Bisatuak emateko edo ukatzeko ahalmena egikaritzeko orduan, kontuan hartu dira arlo horretan indarrean dauden nazioarteko konpromisoak. Bisatuak emateko edo ukatzeko ahalmen hori bideratuko da, berebat,
|
Espainiako
Erresumaren atzerri politikaren xedeak betetzera eta Espainiako edo Europar Batasuneko beste politika publiko batzuen xedeak betetzera, hala nola, immigrazio politika, ekonomia politika eta herritarren segurtasuna.
|
|
|
Espainiari dagokionez, estatua zenbait aldiz kondenatu dute, batez ere, Itunaren 14 artikuluari lotuta (adibidez, Giza Eskubideen Batzordeak 2000ko uztailaren 20an txosten bat eman zuen Espainiako kasazio sistemak Itunaren 14.5 artikulua urratzen duela ondorioztatuz, ez baitu baimentzen kondenari eta zigorrari dagozkion osagaien berrikuspen osoa egitea, eta beraz, Auzitegi Goreneko magistratuek ezin dituzte kasuko gertaerak berrikusi.
|
Espainiako
Erresumari epe bat eman zion hartutako neurriei buruzko informazioa emateko, lesio hori bertan behera uzteko. Zorionez, gauzak aldatu egingo dira, bigarren auzialdi penala orokortu baita.
|
|
|
Gorteak jurisdikzioa du genozidio krimenen, gizateriaren aurkako krimenen, gerra krimenen, eta abarren inguruan, Estatutu horrekin bat etorriz Gortearen eskumena onartu duten herrialdeetako naziokoei dagokienez, betiere, nazioko zigor jurisdikzioen izaera osagarriarekin. Gorte Nagusiek, EKren 93 artikuluan ezarritako prozedura dela bide, estatuaren adostasuna emateko baimena eman dute, urriaren 4ko 6/ 2000 LO dela bide, eta
|
Espainiako
Erresumak Estatutu hori berretsi zuen 2000ko urriaren 19ko Berrespen Tresna dela bide (EAO, 2002ko maiatzaren 27koa). Hori dela eta, Espainiak kasu horietan Nazioarteko Zigor Gortearen eskumena onartu du, horrek dakarren guztiarekin.
|
|
|
Horren inguruan, zehaztasun batzuk egin behar dira: lehenengo eta behin,
|
Espainiako
Erresuma demandatzen da (izan ere, ulertu behar da, agian Espainiako agintariek, auzitegiak barruan hartuta, ez dituztela behar den moduan babestu Hitzarmenean babestutako eskubideak), eta bigarren, demanda jarri dezaketen bakarrak Hitzarmenaren 34 artikuluan aipatutako pertsonak edo erakundeak dira, eta ez beste batzuk. Hori dela eta, ez da onartzen, adibidez, autonomia erkidego batek, udal batek, etab. Espainiako Erresuma demandatzea, erakunde horiek gobernu antolakundeak direlako eta demanda jartzeko legitimazio aktiborik ez dutelako.
|
|
|
lehenengo eta behin, Espainiako Erresuma demandatzen da (izan ere, ulertu behar da, agian Espainiako agintariek, auzitegiak barruan hartuta, ez dituztela behar den moduan babestu Hitzarmenean babestutako eskubideak), eta bigarren, demanda jarri dezaketen bakarrak Hitzarmenaren 34 artikuluan aipatutako pertsonak edo erakundeak dira, eta ez beste batzuk. Hori dela eta, ez da onartzen, adibidez, autonomia erkidego batek, udal batek, etab.
|
Espainiako
Erresuma demandatzea, erakunde horiek gobernu antolakundeak direlako eta demanda jartzeko legitimazio aktiborik ez dutelako. Izan ere, GEEAren arabera, gobernu erakundeak dira ez Estatuko organo nagusiak bakarrik, baita eginkizun publikoak gauzatzen dituzten agintariak ere, horiek organo zentralekiko duten autonomia maila gorabehera (GEEAren erabakia, 2004ko otsailaren 3koa. Eusko Jaurlaritza versus Espainiako Erresuma kasua?).
|
|
|
Hori dela eta, ez da onartzen, adibidez, autonomia erkidego batek, udal batek, etab. Espainiako Erresuma demandatzea, erakunde horiek gobernu antolakundeak direlako eta demanda jartzeko legitimazio aktiborik ez dutelako. Izan ere, GEEAren arabera, gobernu erakundeak dira ez Estatuko organo nagusiak bakarrik, baita eginkizun publikoak gauzatzen dituzten agintariak ere, horiek organo zentralekiko duten autonomia maila gorabehera (GEEAren erabakia, 2004ko otsailaren 3koa. Eusko Jaurlaritza versus
|
Espainiako
Erresuma kasua?).
|
|
|
Adibide bat:
|
Espainiako
Erresumaren eta Bosnia Herzegovinaren arteko oinarrizko lankidetza hitzarmena, Sarajevon 2003ko ekainaren 11n egin, eta BOEn 2005eko ekainaren 13an argitaratu zena.
|
|
|
Aldi horretan, 1947an, Ley de Sucesión en la Jefatura del Estado (Estatu Buruzagitzako Oinordetza Legea) aldarrikatu zen. Horren arabera,
|
Espainia
erresuma gisa eratzen zen eta estatuaren buruzagitza ez zegokion errege bati, hil arteko Caudillo edo Buruzagiari baino, hots, Francori. Mundu Gerra bukatu eta Ardatzeko potentziak menderatu ondoren, Francok nazioartean nagusi zen gerra hotzaren giroa trebetasunez aprobetxatu eta itunen politikari orientazio berria eman zion.
|
|
|
Azkenik, «kodeen batasuna» aldarrikatu zen, hau da, lege zibil, kriminal eta merkataritzakoen kode bakarra egongo zen Espainiarako eta Indietarako. Era berean, Amerikan eta Asian zeuden
|
Espainiako
erresuma eta probintziek ere metropoliak besteko eskubideak izango zituzten, eta, beraz, barruko aduanak kendu eta lurralde osorako zerga sistema bakarra ezarriko zen.
|
|
|
Azkenik, EBk kalkulatu zuen zenbait aurreratu zuten enpresek hamar urtetan zergak ordaindu gabe eta 2001an diru kopuru hori eskatu behar zuela jakinarazi zion Batzordeak
|
Espainiako
Erresumari; baina diru hori ez dute oraindik enpresek itzuli, nahiz behin baino gehiagotan Batzordeak horrela eskatu; honen guztiaren ondorioz, 2005eko abenduan EBko Epaitegietara eraman zuten Espainiako gobernua. Beraz, soka luzea ekarri du afera honek eta oraindik luzatuko dena, abantailatutako sozietateek aurreztu zuten dirua itzultzea eskatzen baitu Europako Batzordeak eta pasatu diren urteak kontutan hartuta ez da batere erraza izango bideratzea.
|
|
|
Horrela, ondoriozta daiteke euskal erakundeen zailtasunak zerga arauak emateko, edozein kasu dela ere, errekurritu egiten baitituzte. Bestalde, EBn zaila egiten da hau dena ulertzea; are zailago EBko erakundeetan
|
Espainiako
Erresumako abokatuek defendatu behar baldin badituzte euskaldunon interesak.
|
|
|
PFEZan ohiko egoitza Nafarroan badu. ...z, kontsideratuko da Nafarroan duela bere egoitza, zerga denboraldian egun gehien lurralde honetan ematen baditu; egoitza modu lausoan azaltzen bada, irizpide ekonomikoak erabiliko dira eta beraz, oinarri zergagarri garaiena, kapital higigarriaren etekinak kontuan hartzeke, erdiesten den lurraldean egingo litzateke aitorpena edota ordainketa; baita Nafarroan 183 egun ematen baditu egoitza ofiziala
|
Espainiako
erresuman izanik eta lurralde honetan jarduera ekonomiko edo profesionalen gune nagusia badago; edo azken aitorpena lurralde honetan, Nafarroan alegia, egin bazuen.
|
|
|
2003an bakarrik Giza Ugalketaren Europako Elkartearen (ESHRE, ingelesezko siglak) azken datuak 3.398 obulu dohaintza egin ziren.
|
Espainiaren atzean
Erresuma Batua, Belgika eta Finlandia daude. 3.398 dohaintzek, azkenik, ugalkortasun tratamendu eman zizkieten, eta horien onuradun izan ziren Espainiako eta Italiako, Frantziako, Suitzako edo Alemaniako bikoteak, obuluak ematea onartzen ez den edo oso mugatuta dagoen herrialdeak.
|
|
2008
|
|
|
Hala eta guztiz ere kudeatu zuen, utilité publique? mailako elkarte bezala onartzea Parisek, hori bai, konforme gaitza izanik behin baino gehi agotan adierazi die idatziz eta publikoki hango agintariei, nola
|
Espainiako
Erresuman, Madrilek ofizialki aitortua duela Euskaltzaindia, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako lurralde eremuetan, ikus dezaten, konparatiboki Errepublika gibelerago gelditu dela. Ekina okerra baita, bera Zuzendaritzan zelarik hasi ziren Iparraldeko aginte zenbait diru laguntzak ematen Euskaltzaindiari, oraintsuago, Euskararen Erakunde Publikoarekin aurrekon tu laguntza normalizatuagoan sartu bagara ere.
|
|
|
Humberto Zazuetak gogora ekarri zien: «Autodeterminaziorako Gernika Sarea babes talde bat da, euskal herritarren autodeterminaziorako eskubidea eta
|
Espainiako
Erresumarekiko duten gatazka elkarrizketa negoziatu batez konpontzeko ahalbidea aldezten dituena».
|
|
|
|
Espainiako
Erresumaren kontrako salaketa Europako Giza Eskubideen Auzitegian aurkeztu du, aste honetan bertan
|
|
|
Martxelo Otamendik
|
Espainiako
Erresumaren kontrako salaketa jarri du Europako Giza Eskubideen Auzitegian, Espainiako auzitegietan bide guztiak agortu ondoren. Aste honetan bertan aurkeztu du auzi eskaera Estrasburgoko Auzitegian, Iñigo Iruin abokatuaren eskutik.
|
|
|
Tortura salaketa hori lehenik instrukzio epailearen aurrean egina, eta ondoren Madrilgo epaitegian eraginkortasunez ez ikertzegatik eta ikertzeko bitartekorik ez jartzeagatik auzitara eraman du Martxelo Otamendik
|
Espainiako
Erresuma. Giza Eskubideak eta Oinarrizko Askatasunak Babesteko Europako Hitzarmenaren arabera, sinatu duten estatuek bi derrigorrezko betebehar dituzte:
|
|
|
Kexa tramiterako onartu ondoren, administrazio prozedura abiaraziko du EBren Garraio eta Energia zuzendaritzak, eta lehenengo urratsa izango da salatutako aldeari, hots,
|
Espainiako
Erresumari eta horren ordezkari den Eusko Jaurlaritzari, salaketaren berri ematea eta epe bat ezartzea hark bere arrazoibideak azal ditzan, bi aldeen arteko adostasuna bilatu nahian. Prozesu hori Gabonak baino lehen argitzea espero dute koordinakundekoek.
|
|
|
Espainiako Justiziak eskaintzen dituen aukera guztiak agortuta, Unai Romano Europako erakundeetara zuzendu da bere tortura salaketaren ikerketa lortzeko.
|
Espainiako
Erresumaren aurka salaketa jarri du Estrasburgoko Giza Eskubideen Auzitegian, bere auzian nahiko justizia bermerik ez dela izan leporatuz. Europako Auzitegiak ez du tortura kasua bera epaituko, baina Romanoren salaketa baieztatuz gero, presioa eginen lioke Espainiako Justiziari kasua berriz irekitzeko eta ikerketa egiteko.
|
|
2009
|
|
|
Azken 350 urteotan gerrak gero eta bortitzagoak eta suntsitzaileagoak izan dira. 30 urteko gerra giroa amaitu ostean, Westfaliako bake ituna (1648) sinatu zen; bazirudien behin betiko oreka lortuko zela tolerantziaren bidez. Hala ere Frantziako eta
|
Espainiako
erresumen arteko gerrak jarraitu egin zuen, 1659an Pirinioetako bake hitzarmena sinatu zen arte. Ilustrazio garaian Kant filosofoak bake iraunkorra jarri zuen helburu.
|
|
|
Lurraldez munduko herrialdeen zerrendan 27.a den Tanzanian
|
Espainiako
erresumaren bi halako zabalera 43 milioi jende bizi dira, Nazio Batuen Erakundeak giza garabepena neurtzeko indizean 153 daudenak. Hitz batez, buruko eta urteko 520 dolarreko aberastasuna kontabilizatzen dutelarik, tanzaniarrak munduko txiroenetakoak dira.
|
|
|
–Jauna, Frantziak
|
Espainiako
erresumarekin izan behar lukeen harremanez ikusmolde berezia duzula aditu diot gure erregeri.
|
|
|
Geroztik, osoko batzar gehien gehienetan izan zuten euskaltzainek exonomastika proposamenez eztabaidatu eta erabaki beharra: kontinenteak, geografia izenak, munduko estatu eta hiriburuak, hizkuntza ofizialak, Espainia Frantzietako eskualdeak, Euskal Herriaren auzo eskualdeetako herri izenak,
|
Espainiako
Erresumako autonomia erkidegoak, probintziak eta probintzia hiriburuak, Europako eskualde historiko politiko nagusiak, Europako hiri nagusiak, mundu zabaleko uharteak, santutegiko izenak, Greziako eta Erromako pertsonaia mitologikoak, antzinateko hirien euskarazko izenak. Onomastika batzordeak Euskara Batuko batzordearen bidez batzarrari proposatutako izendegi ugariak Euskaltzaindiaren arauen artean daude geroztik.
|
|
|
|
Espainiako
Erresuma eta Frantziako Errepublikako exonimoak arautu ondoren, munduko estatu izen, hiriburu eta hizkuntzak normalizatu ditu, baita ere beste izen geografiko asko. Europako herrialde, eskualde eta hiri nagusiak ere burutu ditu, azkena, karaktere zirilikotik latinezko euskal transliterazio araua tartean.
|
|
|
Testu bilduma euskaraz (2007). Hizkuntzazuzenbidearen inguruko xedapen nagusiak euskaratu dira lan kolektibo honetan, bai Europakoak, bai mundu mailakoak; bereziki,
|
Espainiako
Erresumako eta Frantziako Errepublikako xedapenak. Azken batean, lurralde euskaldunetan aplikatu beharreko
|
|
|
Konkordatu honekin desamortizazioa gelditu zen, baina, era berean, Tomás y Valientek dioen bezala, Elizak Isabel II.aren erregimena aintzat hartu eta desamortizazioaren prozesu luzean erakundearen ondasunak erosi zituztenen kontra jarduerarik ez egiteko konpromisoa hartu zuen (Tomás y Valiente, 2003: 696), 1860ko apirilaren 4ko
|
Espainiako
Erresumaren eta Egoitza Santuaren arteko Hitzarmen Legean agertzen zen bezala10 1851ko Konkordatuarekin abiapuntu berri bat ezarri zen.
|
|
|
Gobernuak 2008aren amaieran sustatutako sustapen ekonomikoko planaren barruan, bankuek Estatuaren abalarekin zorra jaulkitzeko aukera sartu zen. Uste zen horrela jaulkipenek eskaera handiagoa izango zutela eta merkatuan hobeto kokatuko zirela,
|
Espainiako
erresumaren kobrantza bermea izango baitzuten. Hala ere, ratingaren beherapenaren aurrean, zor hori abalarekin jartzearen kostua handiagoa izango da.
|
|
|
Edurnezurik %0, 2 irabazi zuen, martxa egokian, danborradaren ikusle soil gisa agertuz.
|
Espainiako
erresumaren rating edo kaudimen kalifikazioa jaistea erabaki du S&P rating etxeak eta kaskarintzat jo dute espainiarrek, kaudimen gorena adierazten duen AAAtik koska bat behera kokatu baititu. Euskal erakundeei ere zuzen zuzenean eragingo die gainera, jaitsiera horrek, dependentziaren ondorioz.
|
|
|
EAEk eta Nafarroak kreditu kalifikazio gorena izaten jarraituko dute, eta bide batez, lehen aldiz,
|
Espainiako
Erresuma baino nota hobea izango dute. Enpresek eta administrazio publikoek kredituei aurre egiteko duten ahalmena neurtzen du Standard & Poor' s rating agentziak, eta egoera ekonomikoak okerrera egin duenez, duela hiru aste erabaki zuen EAEko eta Nafarroako kalifikazioak zaintzapean ondorio negatiboekin jartzea.
|
|
|
Garrantzi berezia du duela bi aste agentzia horrek berak
|
Espainiako
Erresumari kredituen gaineko kalifikazioa AAAtik AA+ era jaitsi ziolako. Mugimendu hori dela eta, bai Eusko Jaurlaritzak bai Nafarroako Gobernuak pentsatzen zuten automatikoki jaitsiko ziela eurei ere, ustez ezin delako Estatuarena baino kalifikazio hobea eduki.
|
|
|
AuBk eta Herritarren zerrendak 2003ko azaroaren 6an eta 2004ko azaroaren 26an jarri zituzten helegiteak hurrenez hurren Estrasburgoko Auzitegian. Hauek ere adierazpen askatasuna eta elkartzeko eskubidea urratu izana leporatu zioten
|
Espainiako
Erresumari. 2003ko Foru eta Udal hauteskundeetan AuBren hautagaitzak baliogabetu zituen eta 2004ko Europako Legebiltzarrerako hauteskundeetan Herritarren Zerrendarena.
|
|
|
Adierazpen askatasunaz eta elkartzeko eskubideaz gain, AuB eta 218 herri taldek lehen protokoloaren 3 artikulua urratu izana leporatu zioten
|
Espainiako
Erresumari. Hau da adierazpen askatasuna bermatzen duten hauteskundeak antolatzeko konpromisoa.
|
|
|
Herritarren Zerrendaren auzian Europako Giza Eskubideen Auzitegiak ez du lan handirik hartu.
|
Espainiako
Erresumaren aurka AuBk eta herri plataformak egindako akusazio berak zirenez, ebazpenean aurreko kasuari begiratzea eskatzen du. Horrenbestez kasu honetan ere Espainiako Auzitegi Gorenari eta Konstituzionalari arrazoia eman die ebatziz lehen protokoloa ez zuela urratu Espainiako Justiziak ezta adierazpen askatasuna eta elkartzeko eskubidea ere.
|
|
|
Hala, Espainiako eta Frantziako estatuen etengabeko errepresio asegaitzari aurre egiteko konfrontazio demokratikoa lehenetsi behar dela uste du EAE ANVk, hori baita estatu horien eta bereziki Espainiako Estatuaren arerio nagusia:
|
Espainiako
Erresumak demokrazia etsaitzat hartzen du.
|
|
|
D.
|
Espainia
Erresuma Batua, 2009 Zuz.: Jorge Blanco, Javier Abad.
|
|
|
D.
|
Espainia
Erresuma Batua, 2009 Zuz.: Jorge Blanco, Javier Abad.
|
|
|
D.
|
Espainia
Erresuma Batua, 2009 Zuz.: Jorge Blanco, Javier Abad.
|
|
|
[...] Euskarak aspalditik etsai hanitx badü, bereziki
|
Espainiako
Erresuman, eta Frantziakoan ere bai. Haatik aldian aldikoarekin aski lan beitükegü, behin behin gauden Espainiako aferetan.
|
|
|
D.
|
Espainia
Erresuma Batua, 2009 Zuz.: Jorge Blanco, Javier Abad.
|
|
|
D.
|
Espainia
Erresuma Batua, 2009 Zuz.: Jorge Blanco, Javier Abad.
|
|
|
Ezagutzen dugu zer eman zuen Loiolakoaren konbertsioak; ezezagunagoa zaigu Garibairenak eman zuena:
|
Espainiako
erresuma guztien kronika idazteko asmoa hartu zuen. Beste munduari begira jarri zen Loiolakoa; hemengoa deskribatzen hasi zen Garibai.
|
|
|
Banaketa hori 1978ko Konstituzioan eta Autonomia Estatutu banatan oinarritua da, eta fenomeno kontraesankorren sorburua izan da. Izan ere, lau herrialdeak arrazoi historiko eta kulturalei jarraiki mugaturik agertzen badira ere, bi autonomia erkidegoen artean eragindako zatiketa eragozpen benetan garrantzitsua da
|
Espainiako
Erresuman euskal nortasuna aitortzeko.
|
|
2010
|
|
|
Eta horretan, hainbat euskal herritar. Ameriketako lurraldeetan, gizarte eta ekonomian kriolloak (crioulo, espainiar bikoteen oinordekoak Ameriketan heziak) indartsuak izan arren, erakundeetako buruak
|
Espainiako
erresuman jaioak izan behar ziren. Joera honek Ameriketan XVIII. mendean ezinegona eta tirabira ugari sortu zuen.
|
|
|
Cadizen, 1810eko deialdiari erantzunez, Napoleonen aurkakoak bildu ziren eta bertan
|
Espainiako
erresumarako Konstituzio politiko berria asmatu zuten. Espainiako Gorteen ganberan, euskal jatorrikoak eta euskaldunak ere egon ziren Ameriketako ordezkarien artean.
|
|
|
Donostian emandako prentsaurrekoan, Konstituzionalaren erabakiak Kataluniako herriaren subiranotasunari zuzenean eraso egiten diola uste dute alderdiek, eta
|
Espainiako
Erresuman bizirik irauten duten herri guztien nahi nazionalei mugak jartzen dizkie.
|
|
|
D.
|
Espainia
Erresuma Batua, 2009 Zuz.: Jorge Blanco, Javier Abad.
|
|
|
Iparraldeko hautetsien artean batzuek Batasunekoak zirela; kontuan izan Batasuna legez kanpokoa zela Hegoaldean, baina guztiz legezkoa Iparraldean. Beraz, talde terrorista zen Behobia Irunen(
|
Espainiako
Erresuman), baina besteak bezalako alderdia Behobia Pausu Urruñan (Frantziako Errepublikan). Behobia Euskal Herria da, Europar Batasuna da; baina auzo batetik bestera kontuak aldatu egiten dira.
|
|
|
Herrien Autodeterminaziorako Eskubidea Estatu Batuen Independentzia Adierazpena bultzatu zuten printzipioetako bat da eta Woodrow Wilson Estatu Batuetako presidenteak beste mundu gerrarik izan ez zedin 1918ko urtarrilaren 9an egindako Adierazpeneko 14 puntuetako bat ere bada. Autodeterminazio Eskubidea berariaz onartuta dago Giza Eskubideei buruzko 1966ko Nazioarteko Itunetan; eta
|
Espainiako
Erresumak berretsitakoak dira itun horiek. Baina, horrezaz gain, egun eskubide hori gatazkei aurre hartzeko ezinbesteko tresna ere bada, Nazio Batuen erakundeak defendatzen duen bezala.
|
|
|
Frantzia edo
|
Espainiako
erresumen barnean egonik ere, herrialde guztiek bere lege propioak foruakgorde zituzten, hasiera batean behintzat, zeren legedi hori gutxitzeko eta desagertarazteko oldarraldiak etengabekoak izan baitziren; hala ere, estatus propioa mantendu zuten frantses iraultza arte (1789) Iparraldean eta gerrate karlistak arte (1839 eta 1876) Hegoaldean.
|
|
|
1148. Fernando VIIk, Vienako kongresuko akordioen atoian, esklabo trafikoa debekatzean ere, laudatu egin zuen bere aurrekoen esklabotzaren aldeko probidentzia: " Esta providencia, que no creaba la esclavitud, sino que aprovechaba la que ya existia por la barbarie de los africanos, Esklabotza bera ez zen debekatu
|
Espainiako
erresuman 1880 arte.
|
|
|
Eta hala agertzen bada, bertan gelditzen zirelako da, baina betiko egotziak ziren. Arian arian historiografia espainola moroen kontrako erretolikaz hazi zen,
|
Espainiako
erresumak kristautasunaren legitimazioa behar zuelako. Mamua behar zuen hodeiertzean, territorioa zabaltzeko.
|
|
2011
|
|
|
Horien artean dago «arma arin» gisa sailkatutako kezko poto batekin zauritutako Mikel Iribarren iruindarraren kasua. Aurrekaririk gabeko epai batean, Estrasburgoko Auzitegiak
|
Espainiako
Erresuma zigortu zuen.1991n Espainiako polizia batek ke poto bat bota zion Mikel Iribarreni hurbil hurbiletik, eta larri zauritu zuen. Lesio horregatik ondorio fisikoak izan ditu:
|
|
|
Isuna
|
Espainiako
Erresumari zuzenduta egongo da, baina seguru aski EAEko aldundiek ordaindu dute. Hori horrela, Ignacio Zubiri Ogasun katedradunak ez du zalantzarik:
|
|
|
Euskaltzaindiaren ordezkariak, 1975 urtean landutako Estatu Izenak gomendio zerrendak gogora ekarri ostean, Akademiak urte hauetan guztietan exonimiaz egin duen lana azaldu zuen. Bereziki, 1995an, 32 araua, hots,
|
Espainiako
Erresumako probintzia eta erkideko autonomoen izenak erabaki zuenetik gaur arte. Une honetan, Ekialde Hurbilako eta Ipar Afrikako izenen araugaia prestatzen dihardu Euskaltzaindiak.
|
|
|
Banco Santander eta BBVA dira baliabide hori erabili ez duten bakarrak, irudi kontuengatik. Erakundeetan esaten dutenez,
|
Espainiako
Erresumaren izenpean ere ez da erraza izango likidezia lortzea, Altxorrari azken jaulkipenekin gertatu zaion bezala. Europar Batasuneko exekutiboak jakin nahi du zein preziotan kobratzen diren abalak merkatu baldintzak haustea saihesteko.
|
|
|
Garai honetan,
|
Espainiako
erresumako aduana Pirinio aldera bideratu zen, Kataluniara eta Euskal Herrira, bi herriak bitan puskaturik utzita.
|
|
|
1808an, Euskal Herriko hainbat tokitan finkaturik zegoen. Napoleonen asmoa
|
Espainiako
erresuma erabat erreformatzea zen, dinastia bera ere aldatuz. Konstituzio berria prestaturik zuen horretarako, Frantziakoaren antzekoa eta Baionara dei egin zien erresumako hainbat korporaziotako ordezkariei.
|
|
|
Horren aitzinean, 1978ko Espainiako Konstituziotik eratorririko marko juridiko linguistikoak ezarririko mugak eta zabalduriko aukerak arakatu beharrean, saio apologetikoari lotu zaio Baztarrika. Sailburuordearen aburuz,
|
Espainiako
Erresumako Konstituzioa ez da" euskararentzat harresi izan, leiho eta arnasbide baizik" (144 or.). Argudia liteke espainolaz bertzeko" Espainiako hizkuntzak" ere ofizialak izatea aurreikusten duela Konstituzioak (3.2 art.), eta autonomia legegileren bat jatorrizko hizkuntzaren partekaturiko ofizialtasun hori ahalik eta modurik aldekoenean garatzen ahalegindu dela, behe mailako... Berezko hizkuntza kontzeptuaz Kataluniako legegileak egindako garapena dugu horren lekuko, katalan hutsez zein" katalanez, bederen" erabiltzeko agintzen duen arau xedapen orok berezkotasunean baitu oinarri, eta horrek Kataluniako erakundeen hizkuntza politika lurralde eredurantz aitzineratzen laguntzen du (Sole i Durany, 1996:
|
|
|
Hizkuntza aniztasuna kudeatzeko ereduak ezin zakarrago ezaugarritu ditu sailburuordeak, zertarako eta
|
Espainiako
Erresumako marko juridiko linguistikoa zein EAEko gobernuek egindako garapena hoberena dela ondorioztatzeko. Baztarrikaren aburuz, lurralde ereduak nahiz eredu pertsonalak" hizkuntza ordezkapenen logika"" elikatzen" dute, eta ez dute balio hizkuntza aniztasuna bermatzeko (60 or.). Lurralde ereduari dagokionez, egia da estatuaren lurraldea hizkuntza eremuka antolatzean datzala, barruti bakoitzeko hizkuntza ofizial bakarra ezarriz (156 or.). Hortik, ordea, ez da eratortzen ahal lurralde ereduak herritar elebakarrak sortzen dituela, eredu hori indarrean dagoen herrialdeetako biztanleen hizkuntza ezagutzei buruzko datuek frogatu dutenez.
|
|
|
Edo Jakinen Daniel Escribano soziologoak eskaini dion artikulu luze bezain kritikoarekin, zeinen aburuz," Eusko Jaurlaritzaren hizkuntza politikaren eta EAEko zein
|
Espainiako
Erresumako esparru juridiko linguistikoaren defentsa hutsa baino ez baita" Euskararen Sailburuorde ohiaren liburua.
|
|
2012
|
|
|
Joan den urteko apirilean datu deigarri bat argitaratu zen:
|
Espainiako
Erresumako enpresek Alemaniakoek baina zor handiagoa metatzen zuten, Alemaniaren BPG bikoitza izanda ere. Zorpetze handi horrek hainbat arrazoi ditu:
|
|
|
Zorpetze handi horrek hainbat arrazoi ditu: Espainiako ekoizpen ereduak Alemaniakoarekin alderatuta duen balio erantsi eskasa; Espainiak esportatzeko duen ezintasuna eta Alemaniak bere esportazioekiko gehiegizko menpekotasuna izatea; edo kanpoko kapitalen erabilera sustatzen duen Sozietate Zergaren erregulazioa, bai
|
Espainiako
Erresuman bai Lurralde Historikoetan, mozkinak eta bestelako berezko fondoak berriz inbertitu beharrean. Zergatiak alde batera utzita, zor konparatibo horrek ondorio argi bat dauka:
|
|
|
Beharrezkoa den guztia lan baldintzak murrizteko. Bestetik, Mariano Raxoik ez du ahaztu
|
Espainiako
Erresumako gazteen %50aren langabezia egoera, eta bere irtenbide propioa eskaini die: ia dohainik lan egitea.
|
|
|
Hona eskuinaren beste perla bat.
|
Espainiako
Erresuman iaz sinatutako kontratuen %92 aldi baterakoak izan ziren, gehienek urte bakoitzeko 8 eguneko kalte ordaina soilik jasotzeko eskubidea ematen dutela. Hala ere, gobernuak CEPYME patronalaren eskakizuna entzun du, «epailerik ez gure bidean, arren» zioenak.
|
|
|
Esate batera, konkista hala ituna? Nabarrismoak lortu du Nafarroa eta
|
Espainiako
erresumen itun historikoaren ideia egungo ordenamendu juridikora eramatea, hor ez da zalantzarik, Foru Hobekuntzaren ideia bera da horren erakusle garrantzitsuena.
|
|
|
Alderdi Popularraren gobernuak
|
Espainiako
Erresumara dakarren olatu neoliberal eta ultrakontserbadoreak zuzenean erasotzen die langile klasearen eskubideei, bortizki eta gupidarik gabe. Baina badute emakumeen eskubideei bereziki erasotzeko beste arma bat, krudela, harroputza eta autoritarioa dena, paternalismo patriarkal eta eliztarraz betea.
|
|
|
Eta tortura salaketak ez direla ondo ikertzen salatu du. Hori guztia eta gehiago esaten du Giza Eskubideen Europako Auzitegiak Martxelo Otamendi Euskaldunon Egunkaria ko zuzendari ohi eta BERRIAko zuzendariari arrazoia eman eta haren tortura salaketa ez ikertzeagatik
|
Espainiako
Erresuma zigortzeko aterako epaian. Estrasburgok Espainia zigortu du Otamendiri 24.000 euro ordaintzera? 20.000 kalteengatik eta 4.000 auziaren kostuengatik?.
|
|
|
Espainiako bankuak erreskatatu ezean,
|
Espainiako
erresuma erreskatatu dute, esan du Iñigo Urkullu EAJko presidenteak. Hala ere, eta egoera larria izan arren, Espainiak harrotasuna agertzen jarraitzea kritikatu du.
|
|
|
inprobisazioa.
|
Espainiako
erresumak bankuentzako erreskatea eskatu du. Bankuak erreskatatu ezean, Espainiako erresuma erreskatatu dute, adierazi du Urkulluk.
|
|
|
Espainiako erresumak bankuentzako erreskatea eskatu du. Bankuak erreskatatu ezean,
|
Espainiako
erresuma erreskatatu dute, adierazi du Urkulluk.
|
|
|
XVI. mende hasieran
|
Espainiak
erresumaren hegoaldea. Nafarroa Garaia, konkistatu ondoren, Baskoniako errealitatea hiru ikuspegi desberdinetatik interpretatuda nafar gizartean, Aro Moderno eta garaikidean. Kronologikoki bata bestearenatzetik etorri dira baina, halere, hiru ikuspegiek jarraitzen dute gure herriaren taldeirudimenean, aldi berean.
|
|
|
Alde batetik, Frantziako hezkuntza nazionalak ez du inoiz onartu bere egituratikkanpo zeuden eskola sistemak laguntzerik.
|
Espainiako
Erresuman, berriz, gaztelaniaizan da irakaskuntzarako onartutako hizkuntza bakarra. Horretaz gain, hezkuntzarenegituraketa osoa bi estatuen arabera antolatua izan da, historikoki Euskal Herriakizan dituen heziketa beharrak baztertuz eta haien estatuen hezkuntza politikaezarriz.
|
|
|
Bestaldetik,
|
Espainiako
Erresuman gaztelania izan da irakaskuntzarakoonartutako hizkuntza bakarra: «Mando que la enseñanza de las primeras letrasse haga en lengua castellana generalmente y dondequiera que no se practique, cuidando de su cumplimiento las audiencias y justicias respectivas para su exactaobservancia y diligencia en extender el idioma general de la nacion» (1768ko ekainaren23an Karlos lll.ak emandako aginduaren VIII. artikulua).
|
|
|
Izan ere, deialdiaren leloetan, bertzeak bertze, honako aldarrikapen hauek baziren: amnistia emateko, «indar zapaltzaileak» eta auzitegi bereziak deuseztatzeko, errepresio frankistarengatiko zigor erantzukizunak garbitzeko, eta
|
Espainiako
Erresumako estaturik gabeko nazioendako autodeterminazio eskubidea onartzeko. Horregatik guztiagatik, erregimenari botariko erronka ageria zen, aitzineko hilabeteetan gogortzen eta hedatzen ari ziren lan mobilizazioak burutzen zituena.
|
|
|
|
Espainiako
erresuman, duela berrehun urte, Napoleonen armadaren aginduz 1808an Konstituzio politiko liberala indarrean jarri zen. Lehendabizikoz, hegoaldeko euskal herrialdeetan, historian barrena gorpuztu ziren Foru Konstituzioak, sustraitik erabat aldatzeko egitasmo berritzailea aurkeztu zen.
|
|
|
Honela, xix. mendean barrena
|
Espainiako
erresumarako asmaturiko gorpuzkera politiko edo konstituzio liberal berriak euskal autogobernuaren auzian eta iraupenean erronka berriak sortu zituen. Euskal Batzar Nagusietako ordezkariek, behin eta sarriago adierazi zuten Konstituzio foralak iraun egin behar zuela.
|
|
|
xix. mendean barrena gorpuztu ziren Estatu nazioen jatorria desberdina izan zen.
|
Espainiako
erresuma adibidez, inperio transozeanikoa zen. Baina Estatu nazioaren eremua penintsulara, Antilletara eta Filipinetara mugatu zen.
|
|
|
|
Espainiako
erresumaren nortasun espainiarrarekiko izatea indartu egin zen xviii. mendean barrena. Euskal lurraldeetan eratutako aginte sistema, iraganeko mendeetan Hispaniako beste lurraldeetan ere ohikoa zen legedi anitza aurrerantzean, Borboien etorreraren ondoren, Planta berrirako, Gaztelakoa eredu harturik, salbuespenekoa bihurtu zen euskal herrialdeena.
|
|
|
Konbentzioko gerran gertatutakoaren ondorioz, bereziki Gipuzkoako agintariek eta Batzar Nagusietako kideek
|
Espainiako
erresumatik bereizteko egitasmoa izan zuten (1794). Horrelakorik aurrerantzean gerta ez zedin, Espainiako agintarien Gortean, Foruen ondoriozko erakundetzearen kontrola areagotzea erabaki zen.
|
|
|
Hain zuzen ere, handiki eta merkataritzan aberastuak edo lur zabaleko errenten jabe zirenen aurka agertzeko.
|
Espainiako
erresuma eta Frantziako errepublika edo inperioaren arteko liskarretan Euskal Herria erdi erdian zegoen.
|
|
|
Argi dago xviii. mende bukaeran eta xix. mendean zehar iritzi publikoa indartu egin zela, aurrerantzean erakundetze politikoan eragina erakutsiz. Horrezaz gainera, subjektu politiko kolektiboak berrantolatu egin ziren bai Euskal Herrian bai
|
Espainiako
erresuman. Nazio itxura hartuko dute eta eredu interaktiboan interpretatu behar ditugu Espainiako nazionalismo guztiak, bai nazionalismo espainiarrak eta baita antiespainiar bezala agertzen direnak ere.
|
|
|
Euskal herrialdeetako eremuetan, Bizkaian, Gipuzkoan, Araba eta Nafarroako lurralde batzuetan, biztanle guztiak aitoren seme edo nobleak bihurtu ziren eta ondorioz ez zuten zerga zuzenik ordaintzen, zaldun bati zegokion bezalaxe. Pribilejioaren jabe ziren eta
|
Espainiako
erresuman berezituta zeuden. Iraultza liberala legedi bereziak kentzeko egin zen eta bereziki ekonomiaren liberalizazioa lortzeko erakundeak aldatu beharra zegoen.
|
|
|
Beraz erabateko agintea aldarrikatzen zuten: ohiko pentsamendu foraletik abiatuz euskal herrialdeak Estatu baten antzera antolatutako autogobernurako erakunde sendo gisa,
|
Espainiako
erresumaren baitan eta bertako kide izanik, aginte bereziaren jabe ziren. Berriz ere Espainiako Estatua erresuma konposatu bihurtu nahi zuten, Foru Konstituzioaren bidezko agintea aldarrikatuz eta, besterik ezean, autonomiarako Estatutu batean gauzatuko zen.
|
|
|
Garai horretan, Espainiako Konstituzio liberala indarrean jarri ahala eta ikuspegi liberalaren eraginpean, Foru Konstituzioaren edukia zehaztu zen. 1839ko urriaren 25eko legeak Foru Konstituzioa,
|
Espainiako
erresuman konstituzionalizatu egin zuen, legezko bihurtuz, baina bestalde Foru Konstituzioaren garapena eta interpretazioa mugatu egin zuen, Espainiakora egokituz. Aditu juridikoen artean, bereziki hiru aipatu behar ditugu:
|
|
|
Alde batetik, ikuspegi jatorra, jatortasuna lantzen du, herri oinarrikoa, eta bestetik liberalismo berriaren egitasmoak ere aurreratzen ditu.
|
Espainiako
Erresumaren ikuspegi konposatutik abiatzen da: España, una gran nación dividida en pequeños estados federados entre sÃ.
|
|
|
Burgosko ordezkariak eta Llorente apaiza ere bai. Baina, azkenik, 1808ko
|
Espainiako
erresumako konstituzioan, 144 artikulua txertatu zen:
|