|
2013
|
|
|
Unitate honen hasieran, DBHko 1 mailako beste gazte euskaldun batekin informazioa trukatzen arituko zarela esan genuen. Honezkero,
|
jakin
minez egongo zara: nor ote da nire truke kidea?
|
|
|
3 Gaia zein den labur adierazi, hartzaileak
|
jakin
dezan zeri buruzkoa den mezua; esaterako," truke kidearen datuak".
|
|
|
Ikastetxetik irtendakoan, zer egin erabakitzen ari zaretela, Andonik proposamen bat egin du, eta Kepa urduri jarri da. Andoniren proposamenarekiko Keparen iritzia
|
jakin
nahi duzu.
|
|
|
Horrela ez bada, egon lasai, laster jasoko baituzu haren mezua. Behin galderak jaso dituzunean, erantzun, eta bidal iezazkiozu bueltan mailez; kidearen
|
jakin
mina aseko duzu.
|
|
|
1 Zer
|
jakin
nahi zenuke zure truke kideari buruz. Zure jakin mina asetzeko, presta ezazu informazio hori jasoko duen taula; bertan, ezaugarriak sailkatzeko balio izango duten kategoriak zehaztuko dituzu.
|
|
|
1 Zer jakin nahi zenuke zure truke kideari buruz? Zure
|
jakin
mina asetzeko, presta ezazu informazio hori jasoko duen taula; bertan, ezaugarriak sailkatzeko balio izango duten kategoriak zehaztuko dituzu. Ondoren, zure truke kideari bidaliko diozu taula, posta elektroniko bidez; mezuan azaldu behar diozu bere buruaren deskribapena egin behar duela, bere ezaugarriak zuk bidalitako taulan idatzi egin behar dituela, kategoria horien arabera, eta, azkenik, deskribapena idatzi behar duela.
|
|
|
Trukea benetan gauzatzen baduzue, horien tankerako galderak bururatuko zaizkizu. Trukaketa informazioa partekatzera mugatzen bada ere,
|
jakin
nahiko duzu nolakoa den kidearen ikastetxea, etxea, herria& Hortaz, atal honetan, halako informazioa ematen trebatuko zara, alegia, leku deskribapenak egiten.
|
|
|
Mireia, zure gelakide eta laguna, gaixorik egon da aurreko egunetan. Neska arduratsua da, eta egun horietan ikastetxean egindakoaren berri
|
jakin
nahi du. Hori dela eta, hitzordua jarri duzue astebururako.
|
|
|
Ametsak mututu ziren, munduak lilura eta zentzua galdu zituen, ez nintzen jada sirenen hotsak entzuteko gai izango: hori zen une hartan
|
jakin
eta ulertu nuena. Tupusteko tristura mingots batek hartu zidan barrena, eta inoiz sentitu ez nuen zerbait sortu zen nire barruan:
|
|
|
Izen bat berezia da, izaki, objektu, fenomeno&
|
jakin
eta bakar bati erreferentzia egiten dionean. Pertsona izenak, hirien izenak, auzoenak, herrialdeenak& izen bereziak dira.
|
|
|
Horrez gain, ez dago lehendik musika edo solfeoa
|
jakin
beharrik.
|
|
|
" Mari jainkosa" izenburua daraman testua idatzi berri duzu, eta, hura berrikusten ari zarela, aurrez ikusi duzu zer
|
jakin
lezakeen irakurleak gai horri buruz; hauxe erabaki duzu: informazio laburrak gehituko dizkiozu testuari, hainbat izen, ideia eta kontzeptu argiago gera daitezen.
|
|
|
Bere soiltasunean, sakon eta indartsu. Gainera, musikariek garai berrietara egokitzen
|
jakin
dute, txalapartaren doinuak beste estilo batzuekin nahasiz, aberastuz.
|
|
|
Sarmiento Plazan,' Gerora' Elkarteko neska mutilek Lantzeko pertsonaiak aurkeztu zizkioten bildutako ikuslegoari, bertaratutakoen
|
jakin
mina eta interesa piztuz. Nafarroatik ez oso hurbil, Miel Otxin, Zaldiko, Arotz, Ziripot eta Txatxoak Cordoban ere gailendu ziren herriko kabalkadan, txistu eta danbolinaren ahotsek lagunduta.
|
|
|
|
jakin
dute, txalapartaren doinuak beste estilo batzuekin nahasiz, aberastuz.
|
|
|
1 Lehiaketan parte hartzeko, honako galdera hauetatik zeinen erantzuna da ezinbestean
|
jakin
beharrekoa. Hauta itzazu:
|
|
|
Badakizue, adibidez, Euskal Herrian eguna denean Japonian gaua dela, munduko toki guztietan ez dela beti ordu bera, alegia. Baina nola
|
jakin
dezakegu zer ordu den munduko beste lekuetan. Eta hautatu duzuen bizilekuan?
|
|
|
Larrun mendia/ ezin da
|
jakin
/ satelite ikuspegian/ desberdintasunak/ ez dira elementuak ikusten/ Altitudeari buruzko informazioa/
|
|
|
. erliebe ikuspegian sestra kurbak begiratuta
|
jakin
|
|
|
Ikusi dugu, nahiz mapa topografikoetan nahiz mapa digitaletako erliebe ikuspegian, erliebeelementuen altitudea
|
jakin
dezakegula. Orain, sakonago aztertuko dugu mapa horietako informazioa.
|
|
|
1 Zure lagun minak zurekin denboraldi bat pasatzeko asmoa du, eta zure bizileku berrian zer klima dagoen
|
jakin
nahi du, maletan sartzeko arropak eta oinetakoak ondo hautatzeko.
|
|
|
1 Kilometroak jaira joateko asmoa duzue, eta zuen ikastetxetik nola joan
|
jakin
nahian zabiltzate. Aurtengo Kilometroak non den jakin, eta bilatu zer distantzia dagoen zuen herritik haraino.
|
|
|
1 Kilometroak jaira joateko asmoa duzue, eta zuen ikastetxetik nola joan jakin nahian zabiltzate. Aurtengo Kilometroak non den
|
jakin
, eta bilatu zer distantzia dagoen zuen herritik haraino.
|
|
|
Historialariak garai bateko objektuen behaketan eta idatzizko dokumentuetan oinarrituta deskribatzen du iragana; baina duela milaka urteko bizitza (Historiaurrekoa, esaterako) nolakoa zen
|
jakin
nahi badu, aztarnategiak induskatzean lor ditzakeen aztarnak dira ia informazio iturri bakarra.
|
|
|
b) Zer
|
jakin
dezakete arkeologoek honako aztarna hauen bitartez?
|
|
|
Hezurren bitartez&
|
jakin
dezakete pertsonaren sexua, hil zenean zuen adina eta bizitzan zehar jasan zituen gaixotasunak.
|
|
|
1 Informazioa bilatzeko orduan, lehenik, zer bilatu nahi dugun
|
jakin
behar dugu zehazki. Gehienetan, irakasleak zehaztuko digu gai horri buruz zer ezaugarri edo atal bilatu behar dituzuen.
|
|
|
horien bidez osa dezakete zientzialariek iraganaren puzzlea. Garapen faseari bukaera emateko, bi ikuspegitatik aztertuko duzue objektuek duten balioa; alde batetik, garai hartan eragin zuten aurrerapena kontuan hartuko dugu, eta, bestetik, aurrerapen horiei esker gaur egun iraganari buruz zer
|
jakin
dezakegun. Horrela, objektu horien bidez, zer sekretu argitu den ikusiko dugu.
|
|
|
1 Beha iezaiezue arretaz honako objektu hauei, eta adierazi, ematen dizkiguten pistekin, ea zer
|
jakin
dezakegun iraganari buruz. Horren arabera, balioetsi zenbaterainokoa den aztarnaren garrantzia.
|
|
|
1 Zer
|
jakin
dezakegu iraganari buruz, objektu horri esker?
|
|
|
Objektu horri esker
|
jakin
dezakegu..............................................................
|
|
|
1 Zer
|
jakin
dezakegu iraganari buruz eraikin horri esker?
|
|
|
g) Zer
|
jakin
dezakegu aztarna horien bitartez?
|
|
|
d) Zer
|
jakin
dezakegu iraganari buruz egokitu zaizun gaiari esker?
|
|
|
2 Zer
|
jakin
dezakegu aztarna horien bidez?
|
|
|
Aztarna horien bitartez iraganari buruz zer
|
jakin
dezakegun zehaztean& Aurkikuntzaren garrantzia justifikatzeko arrazoiak bilatzean& Aurkikuntzaren balioespena eta arrazoiak gutunean idaztean
|
|
|
Baina nola
|
jakin
dezakegu Historiaurreko edo Antzinaroko bizimodua nolakoa zen. Hori da, hain zuzen ere, historialarien zeregina.
|
|
|
2 Margolanean eta egindako behaketan oinarrituta,
|
jakin
ote daiteke zerbait XX. mende hasierako bizimoduari buruz. Osatu honako taula hau.
|
|
|
Aurreko jardueran, XX. mende hasierako bizimoduaren berri
|
jakin
dugu margolan batean oinarrituta. Guk ere antzeko zerbait egingo dugu eskuartean duzuen unitatean.
|
|
|
Adibidez, Casilda parkearen luzera
|
jakin
nahiko bagenu, lehenik planoko distantzia neurtu genuke eta, ondoren, eskalako balio errealarekin (zatikiaren izendatzailearekin) biderkatu. Azkenik, emaitza adierazteko unitaterik egokiena aukeratuko genuke.
|
|
|
Baina, zer arau betetzen dute zenbaki horiek? Nola
|
jakin
dezakezu, erraz, bi zatiki baliokideak diren ala ez?
|
|
|
Hirutik batek du ura eta argindarra Chiapaseko biztanleen artean. Gehiago
|
jakin
nahian, Wikipedian begiratu eta bertako biztanleria gutxi gorabehera 4.500.000koa dela ikusi duzu. Zenbat biztanlek ez dute urik eta argindarrik Chiapasen?
|
|
|
1 Lana ondo planifikatzeko, lehenik, aurreko jardueran aurkeztutako egoeran planteatutako eskakizuna zein den
|
jakin
behar duzue. Horretarako, irakur ezazue berriro ere egoera, eta erantzun talde txikitan hasierako hausnarketa egin ondoren.
|
|
|
Hirugarren zatia, ikerketari buruzko galderak: ikerketaren helburuetara iristeko
|
jakin
beharreko datuei buruzko galderak.
|
|
|
2011 urtean Europar Batasun osoan egiten ari diren Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuen bidez biztanleek zein ezaugarri dituzten
|
jakin
ahal izango dugu, eta, horrela, planifikatu eta antolatu ahal izango dira zerbitzu publikoak (ospitaleak, errepideak eta ikastetxeak, gizarte politika egokia&) eta antolatu jarduera pribatuak (botikak, banketxeak&).
|
|
|
Emandako informazioa isilpekoa da, beraz, sekretu estatistikoak babesten du (Estatistikako Funtzio Publikoaren 12/ 1989 Legea). Izan ere, zeharka bada ere informazioa norena den
|
jakin
badaiteke ez da informazio hori argitaratuko.
|
|
|
2 Lana ondo planifikatzeko, lehenik, unitatearen 1 jardueran aurkeztutako eskaera zein den
|
jakin
behar duzue, beraz, irakurri arretaz egoera. Hasierako hausnarketa egin ondoren, talde txikitan, eztabaidatu galderak, eta idazkariak erantzun bateratua jaso dezala.
|
|
|
4 Zer ezagutu eta zer egiten
|
jakin
dugu eskaerari erantzuteko. Galderari erantzuteko har itzazue kontuan hirugarren zereginean adierazitako zehaztapenak.
|
|
|
1 Gaia: zer
|
jakin
nahi dugu?
|
|
|
3 Nola
|
jakin
zirkunferentziaren perimetroa kalkulatzeko formula zein den. Horretarako, ezinbestekoa da biderketaren eta zatiketaren arteko erlazioa ulertzea.
|
|
|
1 Lehenik, aurreko jardueran aurkeztutako egoeraren eskakizuna zein den
|
jakin
behar duzue. Horretarako, irakur ezazue berriro ere egoera eta, erantzun talde txikitan, hasierako hausnarketa egin ondoren.
|
|
|
Lana ondo planifikatzeko, lehendabizi, zer egin
|
jakin
behar duzu; eta, horretarako, irakurri arretaz 3 jarduerako egoera, eta, gelakideen artean, osatu taula.
|
|
|
2 Eskaera horri erantzuteko, zer ezagutu behar da, zer
|
jakin
, zer egin. Osa ezazu unitatearen norabidea izan daitekeena galderei erantzunez.
|
|
|
b) Zientziaren inguruan gertatzen diren fenomenoei buruz
|
jakin
mina eta galderak formulatzea zientzia egiteko eta garatzeko urrats garrantzitsua da.
|
|
|
Aurreko atalean azaldu duzu unibertsoari buruz zure
|
jakin
mina eta egin dituzu ikerketa galdera egoki (pertinente) ugari. Baina, gehiago sakontze aldera, badakizu nola sortu eta hedatu zen unibertsoa?
|
|
|
Unitatean zehar jasotako informazioarekin eta egin dituzun hainbat jarduera baliatuz, unibertso misteriotsuko osagaiak zein diren
|
jakin
duzu eta unibertsoan sortzen diren zenbait fenomeno astronomiko ikasi dituzu. Interesgarria izan da, ez da
|
|
|
1 Informazioa bildu duzue eta hasierako egoeran formulatutako galderak ere erantzun dituzue. Orain gelakideen
|
jakin
mina edo kuriositate mantentzeko edo areagotzeko ikerketarekin loturiko hainbat galdera egoki formulatu dituzue.
|
|
|
1 Planetarioko arduradunak kartel bat diseinatzen ari dira, eta aipatzen diren hiru gaien inguruko ikerketa galderak jarri behar dira kartelaren behealdean. Zein lirateke bisitarien
|
jakin
mina sorraraziko luketen galderak. Planetarioko arduradunak laguntza eskatu dizu, eta gai bakoitzeko ikerketa
|
|
|
nitate didaktiko honetan unibertso misteriotsua ikertzen arituko zara. Bide batez, unibertso hori ezagutzeko duzun
|
jakin
mina baliatu, galderak formulatu, zure ezagutza zabaldu eta, uste gabe, aditu izateko bidean jarriko zara, egindako
|
|
|
Lana ondo planifikatzeko, lehendabizi, zer egin
|
jakin
behar duzu; eta, horretarako, irakurri arretaz hasierako jarduerako egoera, eta osatu taula gelakideen artean.
|
|
|
Iturri horietan edonork ipin dezake informazioa, eta nola
|
jakin
fidagarria den ala ez. Zer irizpide behar ditugu iturri digitalak aztertzeko?
|
|
|
Horrela, egilea edozein pertsona edo erakunde izan daiteke, agian ikasle bat, agian gai horretan aditua den norbait. Horregatik, egilea nor den
|
jakin
dugu, informazioaren fidagarritasuna ez baita bera izango webgunearen edo artikuluaren egilea bat edo bestea izan.
|
|
|
Badira webgunearen erabilgarritasuna errazten duten hainbat elementu, adibidez, webgunearen mapa. Mapa horren bitartez, elementuak nola banatuta dauden
|
jakin
genezake. Mapaz gain, interesgarria da ikono adierazgarriak txertatzea, erraz identifikatzeko moduko loturak edukitzea, letra mota egokiak izatea, atalak identifikatzeko hainbat kolore erabiltzea
|
|
|
Ikusi duzunez, nahikoa erraz
|
jakin
daiteke nork idatzi duen webgune bateko informazioa, baina askoz zailagoa da jakitea webgune hori zeinentzat dagoen idatzita; hau da, nolako trataera eman zaion informazio horri eta nori zuzendua dagoen. Horregatik, ziurtatu behar dugu aztertzen ari garen webgunea gure mailarako egokia dela.
|
|
|
1 Bildu talde txikitan, eta hasi arroken ikerketa planifikatzen. Planifikazio hori egiteko, taulan dituzue adierazita gaiari buruz
|
jakin
beharreko zenbait kontzeptu, galdera modura formulatuta. Zein da zuen eginbeharra?
|
|
|
Giltza hitzak/ kontzeptuak Zer
|
jakin
behar dugu?
|
|
|
Geologiari eta Lurraren dinamikari buruzko gauza asko ikastera zoaz, eta, gaiarekin hasi aurretik, galdera bat baino gehiago izango dituzu, dagoeneko, mihiaren puntan. Gainera, gogoa izango duzu gaiaren inguruan zure
|
jakin
mina pizten duen hainbat galdera argitzen saiatzeko. Has zaitez, bada, gaia arakatzen, pixkanaka bada ere.
|
|
|
Zer
|
jakin
behar dugu?
|
|
|
Hamar mineralez osatutako eskala hori erabiltzen da mineralen gogortasuna neurtzeko. Edozein mineralen gogortasuna
|
jakin
nahi badugu, eskalako mineral horiekin erkatzen edo konparatzen da, eta zeinen artean geratzen den ikusiz jakin dezakegu zein den mineral horren Mohs gogortasuna. Esate baterako, gogortasuna neurtu nahi diogun minerala topazioa baino gogorragoa bada baina korindoia baino bigunagoa, 8 eta 9 arteko gogortasuna izango du Mohs-en eskalan.
|
|
|
Hamar mineralez osatutako eskala hori erabiltzen da mineralen gogortasuna neurtzeko. Edozein mineralen gogortasuna jakin nahi badugu, eskalako mineral horiekin erkatzen edo konparatzen da, eta zeinen artean geratzen den ikusiz
|
jakin
dezakegu zein den mineral horren Mohs gogortasuna. Esate baterako, gogortasuna neurtu nahi diogun minerala topazioa baino gogorragoa bada baina korindoia baino bigunagoa, 8 eta 9 arteko gogortasuna izango du Mohs-en eskalan.
|
|
|
Giltza hitzak/ kontzeptuak Zer
|
jakin
behar dugu?
|
|
|
Lortu duzu jakitea
|
jakin
nahi zenuena?
|
|
|
1 Gaia. Zer
|
jakin
nahi dut?
|
|
|
Horiek bizidunen deskonposaketa eta desegitea eragiten dute, hau da, hildako izakiak ustelarazten dituzte, eta hori onuragarria da gainerako bizidunentzat. Gizakiak, bestalde, aspalditik
|
jakin
du bakterioen eragina baliatzen, esate baterako, esnekietan (jogurta, gazta&). Gaur egun araztegietako bakterioek hondakin urak garbitzen dituzte.
|
|
|
Lortu duzu jakitea
|
jakin
nahi zenuena?
|
|
|
1 Gaia. Zer
|
jakin
nahi dut?
|
|
|
1 Gaia. Zer
|
jakin
nahi dut?
|
|
|
1 Gaia. Zer
|
jakin
nahi dut?
|
|
|
Seguru asko, zuk ere entzun duzu horrelakorik behin baino gehiagotan. Baina nola
|
jakin
espezie bat desagertzeko zorian dagoela?
|
|
|
1 Gaia. Zer
|
jakin
nahi dut?
|
|
|
1 Ikerketaren helburua eztabaidatu dute, taldean zehaztu, edo
|
jakin
nahi dutena galdera moduan adostu.
|
|
|
Lana ondo planifikatzeko, lehendabizi, zer egin
|
jakin
behar duzu; horretarako, irakurri arretaz hasierako jarduerako egoera, eta, gelakideen artean, osatu taula.
|
|
|
1 Gaia. Zer
|
jakin
nahi dut?
|
|
|
1 Lehenik, aurreko jardueran aurkeztutako egoeraren eskakizuna zein den
|
jakin
behar duzue. Horretarako, irakur ezazue berriro egoera, hausnartu talde txikian, eta erantzun ezazue.
|
|
|
1 Lehenik, aurreko jardueran aurkeztutako egoeraren eskakizuna zein den
|
jakin
behar duzue. Horretarako, irakur ezazue berriro ere egoera eta, erantzun talde txikitan, hasierako hausnarketa egin ondoren.
|
|
|
1 Lehenik, aurreko jardueran aurkeztutako egoeraren eskakizuna zein den
|
jakin
behar duzue. Horretarako, irakur ezazue berriro ere egoera eta, erantzun talde txikitan, hasierako hausnarketa egin ondoren.
|
|
2014
|
|
|
Asmatu al duzu? Agian, beti ez, baina ziur eleberri osoan
|
jakin
mina izan duzula bidelagun, aurreikuspen zuzenak egin dituzun ala ez berresteko.
|
|
|
Ekintzak nolakoak iruditu zaizkizu? Interesgarriak,
|
jakin
mina pizten dutenak, ondo kateatu eta jositakoak, korapilatsuak, harrigarriak& Bereizi nabarmentzekoa iruditu zaizun ekintzaren bat.
|
|
|
Nire ustez, irakurlea nahasteko estrategia bat izan da gutunaren igorlea nor den lehen lerrotik ez esatea. Hartara, irakurleak irakurtzen jarraitzeko
|
jakin
mina izango du.
|
|
|
protagonista eta pertsonaiak aipatzen ditu, baita arazoa eta arazoari aurre egiteko hainbat ekintza ere. Irakurle posibleen
|
jakin
mina pizteko eta irakurleak eleberria irakurtzera bultzatzeko galdera batzuekin bukatzen da testua.
|
|
|
Gainera, normalean, protagonista nor den esaten da. Argumentuaren kasuan, bestalde, irakurlearen
|
jakin
mina pizteko, hasierako egoeraz gain, arazoa eta ekintzaren bat edo beste ere ezagutarazten dira.
|
|
|
Zeri buruzkoa da liburua? Liburu bat aukeratu baino lehen, irakurleok, besteak beste, liburuaren edukiaren berri
|
jakin
nahi izaten dugu. Horixe adierazten da ohar kritikoaren 2 atalean:
|
|
|
5 Inoiz ez dira adierazten pertsonaiek arazoari aurre egiteko egiten dituzten ekintza guztiak. Hala egingo balitz, hartzaileek ez lukete eleberria irakurtzeko
|
jakin
minik izango
|
|
|
Zer erabaki hartuko ote dute? Gehiago eta gehiago
|
jakin
nahi izango dugu, gertaerak aurreikusiko ditugu& Ezekielen azalean biziko gara!
|
|
|
Zergatik ez?
|
jakin
nahi izan zuen Leonek. (&)
|
|
|
3 Istorio honetako sentimendu nagusia poza da, eta idazleak
|
jakin
du sentimendu hori era ikusgarrian islatzen.
|
|
|
f) irakurlearen
|
jakin
mina pizten eta mantentzen duena
|
|
|
Horretarako, idatzi liburuaren datu bibliografikoak eta haren edukia gelakideei azaltzeko testua. Gogoratu irakurle posibleen
|
jakin
mina piztea ere badela helburuetako bat; beraz, duzu dena kontatu. Gainera, galdera batekin amaituko duzu aurkezpena, hartzaileek zuk azaldutako liburuari buruzko hipotesiak egin ditzaten.
|
|
|
Ez dakit herriko araudiak zer dioen txakurren inguruan, eta, agian,
|
jakin
behar nuke, edo herritar guztiok jakin behar genuke; horrela, txakurrik izanez gero, hiritar arduratsu moduan jokatuko genuke, edo joka dezatela eskatuko genuke!
|
|
|
Ez dakit herriko araudiak zer dioen txakurren inguruan, eta, agian, jakin behar nuke, edo herritar guztiok
|
jakin
behar genuke; horrela, txakurrik izanez gero, hiritar arduratsu moduan jokatuko genuke, edo joka dezatela eskatuko genuke!
|